فریبا بشیری اسکویی

آموزش محیط زیست به عنوان فرایندی مادام العمر که بخش مهمی از آن در محیط مدرسه انجام می گیرد، در بهبود مشکلات محیط زیستی نقشی انکارناپذیر دارد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف نیازسنجی آموزش محیط زیستی دانش آموزان دوره دوم ابتدایی انجام گرفت. پژوهش بر اساس هدف، از نوع کاربردی و براساس نحوه گردآوری داده ها توصیفی - پیمایشی بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان پسر دوره دوم ابتدایی منطقه 16 شهر تهران بود. نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگانتعداد 154 نفر با روش خوشه ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه استاندارد بود که روایی ابزار از طریق روایی صوری و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج نشان داد دانش آموزان درباره ضرورت حفظ پوشش گیاهی، خطرات دفع ناصحیح زباله، ضرورت حفظ گونه های حیوانی، ضرورت مراقبت از درختان، خطرات آلودگی صوتی، آگاهی نسبتاً خوبی دارند؛ ولی نیازهای آموزشی آن ها درباره کمبود منابع، فواید درختان در کاهش آلودگی صوتی و ضرورت تنوع زیستی است که اطلاعات کافی ندارند. 9/27 درصد علامت بازیافت را ندیده اند و درباره مواد قابل بازیافت شناخت خوبی ندارند. 76 درصد علامت دوستدار لایه ازن بر روی محصولات را ندیده و به ضرورت وجودی آن نیز توجه ندارند. به طور کلی، نظام آموزشی توانسته در برخی موضوعات محیط زیستی آموزه هایی در اختیار دانش آموزان قرار دهد و باید برنامه ریزان آموزشی در این زمینه تمهیداتی بیندیشند.

زندگی در شرایط ناپایدار، پیچیده و مخاطره آمیز امروزی، دانش، مهارت و نگرش های ویژه ای را طلب می کند. کودکان و نوجوانان جهت رویارویی با دنیایی چنین متغیر و مبهم با دگرگونی های شتابنده نیازمند آموزش هایی هستند که بتواند همه ابعاد جسمی، ذهنی، عاطفی وجود آن ها را به صورت هماهنگ توسعه دهد و آنان را با وظایف خود جهت مشارکت مؤثر در سطح محلی، ملی و جهانی آشنا سازد. لازم است دیدگاه جدیدی در مورد جهان به وجود آید و طرز زندگی را طوری تغییر کند که با محیط زیست طبیعی مطابقت داشته باشد. یکی از راه های ممکن، آموزش محیط زیست است. لذا این پژوهش به بررسی رفتارهای زیست محیطی معلمان دوره ابتدایی در ابعاد دانش، نگرش و مهارت پرداخته و نقش آموزش های ضمن خدمت در ارتقای این دانش بررسی می شود. روش این پژوهش توصیفی و از نوع کاربردی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است. پرسشنامه به روی 360 نفر از معلمان دوره ابتدایی اجرا شده است. نتایج پژوهش گویای این است که بیش از 59 درصد از معلمان دوره ابتدایی، در حد متوسط رفتارهای مناسب زیست محیطی دارند. داده ها همچنین نشان می دهند که دانش معلمان درباره رفتارهای زیست محیطی متوسط است.