مطالب مرتبط با کلیدواژه

بلایای طبیعی


۴۱.

بررسی بلایای طبیعی از نگاه حقوق بین الملل؛ مطالعه موردی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بلایای طبیعی حقوق بین الملل ایران حمایت مشارکت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۳۴۳
تاکنون ابعاد و زوایای مختلف این بحران ها مورد پژوهش قرار گرفته است اما می توان گفت در مواردی که مدیریت آن ها از توان یک کشور به تنهایی خارج است بایستی همه ی کشورها در حد توان کشور گرفتار بحران را کمک کنند. باسؤال اصلی مقاله این است که حقوق بین الملل دارای چه قواعد و چارچوب هایی برای مدیریت کارآمد بحران در جهان است؟ روش این مقاله توصیفی تحلیلی است. نتایج این مقاله نشان می دهد که کاهش و کنترل خطرات و آسیب پذیری ناشی از بلایای طبیعی و آمادگی پیش از وقوع بلا، اقدامات اضطراری حین بلا و اقدامات ترمیمی پس از آن، از جمله اموری هستند که در حقوق بین الملل به آن ها پرداخته شده است. از طرف دیگر، احترام به حقوق بنیادین و رفع نیازهای اولیه ی افراد متأثر از بلایای طبیعی یکی از مهم ترین مسائل موجود در این زمینه بوده که مورد توجه حقوق بین الملل قرار گرفته است. در خصوص کلیه ی این مسائل اسناد مختلفی، در عرصه ی حقوق بین الملل موجود است، اما فقدان یک سند جامع بین المللی که ضمن پرداخت به ابعاد مختلف بلایای طبیعی و حقوق افراد متأثر از آن، عام الشمول و الزام آور نیز باشد، کاملاً احساس می شود. کمیسیون حقوق بین الملل، در سال 2007، کار بر روی پیش نویسی در این زمینه، با عنوان حمایت از افراد در بلایا را آغاز کرد که تاکنون 21 ماده از آن تدوین شده است.
۴۲.

سیاست های اصلی رسانه ها در هنگامه بحران های ناشی از حوادث طبیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست ارتباطی سیاست رسانه ای خطر بحران بلایای طبیعی فاجعه طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۲۳۰
ایران کشوری است که همواره در معرض حوادث و بلایای طبیعی و بحران ناشی از آن است. در هنگامه بحران، رسانه نقش تعیین کننده ای دارند. روشن بودن سیاست های اصلی فعالیت رسانه ها در این شرایط می تواند موجبات هرچه بهتر کنترل و مدیریت بحران شود. فقد سیاست های رسانه ای هنگامه بحران موجب ایجاد هزینه بیشتر و تأخیر کنترل بحران می شود. تجربه سیل نوروز 98 ضرورت تعیین سیاست های مزبور را بیش از پیش نمود. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی، صورتجلسات کمیته هماهنگی اطلاع رسانی سیل مستقر در وزارت کشور مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل به صورت شش سیاست اصلی استخراج شده که با قضاوت کارشناسانم به تأیید رسیده است.
۴۳.

ارزیابی و تحلیل مؤلفه های زیست پذیری مناطق هشت گانه شهر اهواز(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: مشکلات اقتصادی سکونتگاه بلایای طبیعی تاب آوری اقتصادی بخش سورنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۰ تعداد دانلود : ۲۷۹
افت کیفیت زندگی شهری براثر شکل گیری و بروز مشکلات پیچیده در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، کالبدی و نهادی، استفاده از الگوی مدیریت خوب شهری را با هدف ارتقای زیست پذیری ضروری ساخته است. هدف این پژوهش، ارزیابی و تحلیل مؤلفه های زیست پذیری مناطق هشت گانه شهر اهواز می باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی- پیمایشی بود. به منظور گردآوری داده های پژوهش، از دو شیوه تحلیل اسنادی و پیمایشی بهره گرفته شد. ابزار پژوهش، پرسش نامه و مصاحبه با کارشناسان بود. جامعه آماری پژوهش، حدود 200 نفر کارشناسان شهر اهواز بودند که 62 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل از آزمون t تک نمونه ای استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده های کمی نشان داد میانگین کل شاخص محیط شهری در شهر اهواز 86/1، تاریخ شهری 9/1، مدیریت شهری 92/1، خدمات و زیرساخت های شهری 20/2 و اقتصاد 76/1 می باشد که در شهر اهواز وضعیت شاخص خدمات و زیرساخت های از بقیه شاخص ها بهتر و شاخص اقتصاد از بقیه شاخص ها وضعیت بدتری دارد ودر بین مناطق منطقه دو وضعیت بهتری در تمامی مؤلفه ها داشت و منطقه 7 وضعیت نامطلوبی در مؤلفه های زیست پذیری در بین بقیه مناطق داشت.
۴۴.

جمعیت شناسی بلایای طبیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بلایای طبیعی مرگ ومیر باروری مهاجرت داده های مناسب تغییرات جمعیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۶۳۶
وقوع بلایای طبیعی مداوم و شدید در مقیاس وسیع طی سالهای اخیر، علاقه روزافزون به فهم بهتر اینکه چگونه این وقایع عمدتاً ویرانگر، باعث تغییر فرایندهای مهم جمعیتی می شوند را افزایش داده است. این مقاله به صورت خلاصه و سیستماتیک به ارائه شواهدی می پردازد که بلایای طبیعی به طور معناداری بر روی مرگ ومیر، سلامت، باروری و مهاجرت اثرگذار بوده و می باشند. درحالی که این فرایندها به طور بسیار نزدیکی در ارتباط متقابل با هم هستند، اما تا اندازه زیادی به خاطر فقدان داده های مناسب، تحلیل های جامع نسبتاً کمی بر روی روابط متقابل این پدیده ها انجام گرفته است. سرمایه گذاری بر روی سیستم های جمع آوری اطلاعات جمعیتی، برای بدست دادن شواهد علمی پیش از بلایا یا همزمان با بلایا، باعث افزایش عمق و وسعت تحقیقات مربوط به بلایای طبیعی، افزایش فهم تغییرات جمعیتی و افزایش آگاهی در مداخلات سیاست گذاری خواهد شد.
۴۵.

تحلیل فضایی تاب آوری منطقه ای در برابر بلایای طبیعی (مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بلایای طبیعی تاب آوری روش کریجینگ همپوشانی فازی آذربایجان شرقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۲۱۷
امروزه بروز سوانح طبیعی در نقاط مختلف جهان موجب گردیده تا ایمن تر نمودن مناطق، به یک چالش درازمدت اما دست یافتنی تبدیل شود. در این میان، تاب آوری راهی مهم برای تقویت جوامع با استفاده از ظرفیت های آن هاست. پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی تاب آوری شهرستان های استان آذربایجان شرقی انجام شده است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی می باشد. منطقه مورد مطالعه در پژوهش حاضر، استان آذربایجان شرقی می باشد و شیوه جمع آوری داده ها، اسنادی و کتابخانه ای می باشد که از سالنامه آماری 1395 استان آذربایجان شرقی استخراج شده اند. داده ها شامل 25 گویه در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، بهداشت و درمانی، خدماتی-زیرساختی و محیطی می باشند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش کریجینگ در GIS، جهت تحلیل فضایی شاخص ها و از روش همپوشانی فازی جهت تلفیق نقشه های حاصل از روش کریجینگ استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که از میان 20 شهرستان استان آذربایجان شرقی، شهرستان های مرند، جلفا، شبستر و تبریز دارای تاب آوری بالایی در برابر مخاطرات طبیعی می باشد، این در حالی است که شهرستان های ملکان، بناب، عجب شیر، آذرشهر و اهر به لحاظ تاب آوری در شرایط نامناسبی قرار دارند و هنگام مواجه با بحران های طبیعی با مشکلات و تلفات جانی و مالی زیادی روبرو می گردند.
۴۶.

شناسایی چالش های تأثیرگذار حکمروایی و مدیریت شهری در هنگام وقوع بلایای طبیعی با رویکرد زنجیره تأمین بشر دوستانه

کلیدواژه‌ها: چالش ها حکمروایی مدیریت شهری بلایای طبیعی زنجیره تأمین بشردوستانه دلفی فازی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۲۱۴
در حال حاضر رویکردی که به عنوان اثربخش ترین، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت شهری معرفی می شود «حکمروایی خوب شهری» می باشد. به دلیل عواملی نظیر رشد جمعیت، تغییرات شرایط جوی و یکپارچگی جهانی، بحران های طبیعی در حال افزایش هستند و پیش بینی می شود که امداد فعلی ناکافی باشند. از طرفی ماهیت بلایای طبیعی به گونه ای است که پاسخگویی به آن ها باید در زمان اندک صورت پذیرد. در راستای نیل به این اهداف، زنجیره تأمین انسان مدارانه (بشردوستانه)، به عنوان حوزه ای کلیدی می باشد که بهبود در آن می توان نتایج اثربخشی را حاصل کند. هدف از مقاله حاضر شناسایی چالش های تأثیرگذار حکمروایی و مدیریت شهری در هنگام وقوع بلایای طبیعی با رویکرد زنجیره تأمین بشردوستانه و تکنیکی دلفی فازی، وزن دهی و اولویت بندی هریک از آن ها با تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی است. بدین منظور پس از مرور مبانی نظری و پیشینه پژوهش با استفاده از دلفی فازی و نظر خبرگان شهرداری تهران مهارت های کلیدی زنجیره تأمین در چهار بُعد و چالش های حکمروایی مدیریت شهری در شش بُعد شناسایی شد. روش پژوهش حاضر توصیفی – پیمایشی است. جامعه و نمونه آماری عبارت است از 20 نفر از مدیران ارشد که دارای حداقل 10 سال سابقه مدیریتی و اجرایی در شهرداری تهران که در شناسایی ابعاد و مؤلفه های تحقیق نقش داشتند. سپس پس از شناسایی مؤلفه های تحقیق با تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی به وزن دهی آن ها پرداخته شده است. نتایج پژوهش حاضر می تواند دید جامعی را به محققان حوزه حکمروایی و مدیریت شهری و آشنایی بیشتر ایشان با مفاهیم زنجیره تأمین بشردوستانه ارائه نماید.
۴۷.

بررسی ساختار وبرنامه ریزی فعالیت های مدیریت بلایای طبیعی (مورد مطالعه جمهوری اسلامی ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدیریت بحران بلایای طبیعی ساختارمدیریت برنامه ریزی مدیریت بلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۱۵۶
زمینه وهدف: بلایا در هر دهه موجب آسیب بیشتری به افراد در جوامع و کشورها شده و برجمعیت فعلی و زیر ساخت هاموجود تاٌثیر گذاشته و توسعه پایدار آینده را تهدید میکند.واضح است که دولت ها و جوامع نمی توانند بدون آمادگی برای ارائه واکنش مناسب نسبت به بلایا منتظر وقوع آنها باشند . ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست ولی امکان تعدیل اثرات بلایا وجود داشته است . روش: پژوهش از نوع تحلیلی –توصیفی وتطبیقی است که با بررسی و مطالعات کتابخانه ای در مسیر بررسی مفاهیم اصولی و نظریه های موجود و تئوریها در رابطه با مدیریت بلایا با هدف اینکه بتوان به طور دقیق گامی برای تشخیص نیازهای اطلاعاتی تعیین و گرد آوری ماخذ اطلاعاتی مقولاتی را که درارتباط با مدیریت بلایا به وسیله صاحب نظران و اندیشمندان و سازمانهای بین المللی مورد تحقیق قرارگرفته شناسایی شده به نحوی که زیرشاخه های هرعنوان تا آنجاکه مقدور بود مورد بررسی قرار گیرد. با استفاده از داده های استخراج شده از منابع داخلی وخارجی وهمچنین نظرات اساتید ؛صاحب نظران سازمان مدیریت بحران ومرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی پس از شناخت ساختار وبرنامه ریزی فعالیت ها ونوع مدیریت بلایا در کشورهای هدف به مقایسه وتحلیل داده های گرد آوری شده می پردازیم. یافته و نتیجه گیری: دراین پژوهش از بررسی ها نتیجه گیری می شود که مدیریت بلایا در ایران هیچگاه واجد یک نگرش منسجم و ساختارمند نبوده به گونه ای که همواره پس از وقوع یک حادثه و بلای طبیعی موارد متعددی ناهماهنگی ها و کاستی ها در مدیریت بلایا ناشی از حوادث طبیعی پدیدار گردیده است .بنابراین وجود مشکلات اساسی در سیستم مدیریت بلایا، با عنایت به مسائلی که خواهد آمد از مقولاتی است که تصورش موجب تصدیع است. ایران از نظر سطح پاسخگویی تا مرحله استان پیش می رود و از مرحله استان به بعد مسئولیت پاسخگویی در سطح مقامات پایین تر عملاَ تقسیم نمی گردد که از این حیث با سایر کشورها تفاوت معنی داری دارد
۴۸.

شیوه های مدیریت انتظا می در بحران ناشی از زلزله(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدیریت انتظامی مدیریت بحران بلایای طبیعی بحران زلزله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۲۲۸
زمینه و هدف : با توجه به پیامدهای بارز بحران های طبیعی همچون زلزله در ایجاد اختلال در نظم و امنیت عمو می، نیروی انتظا می همواره یکی از ارکان اصلی مدیریت چنین بحران هایی شناخته می شود. هدف اساسی این پژوهش، شناسایی شیوه های مدیریت انتظا می در بحران ناشی از زلزله در چارچوب مراحل قبل، حین و بعد از بحران است. روش : این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت از نوع دلفی کلاسیک و در زمره پژوهش های اکتشافی و پیمایشی است. با بهره گیری از نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی، از مشارکت 25 نفر از فرماندهان انتظامی که سابقه مسئولیت در مدیریت انتظا می بحران های زلزله کشور را در دهه های اخیر داشتند، در گروه دلفی بهره گیری شد. داده های نهایی حاصل از پرسشنامه دلفی با بهره گیری از آزمون های آماری توصیفی و آزمون استنباطی ضریب توافقی کندال تجزیه و تحلیل شد. یافته ها : یافته های مرحله کیفی، 111 گزاره در زمینه مدیریت انتظا می زلزله را آشکار ساخت که براساس ماهیت محتوایی آن ها به 15 بعد مختلف شامل 5 بعد مرحله پیش از بحران، 6 بعد مرحله حین بحران و 4 بعد مرحله پس از بحران، تقسیم شدند. طی دو مرحله اجرای پیمایش دلفی، اجماع قابل قبول بالاتر از 70 درصد در همه ابعاد به دست آمد. نتایج : براساس نتایج پژوهش، الگوی مدیریت انتظا می پیش از بحران در 5 بعد، شامل تدابیر فرماندهی، آموزش و توانمندسازی کارکنان، اقدامات لجستیکی و پدافندی، بسترسازی تعامل درون و برون سازمانی؛ حین بحران در 6 بعد، شامل فرماندهی بحران، آماده باش و اعزام نیرو و تجهیزات پلیسی، مدیریت ترافیک درون شهری و برون شهری، کنترل و مقابله با جرم و بی نظمی، رسیدگی به کارکنان آسیب دیده از زلزله، اقدامات حفاظتی - تامینی و پس از بحران در 4 بعد، شامل عادی سازی شرایط انتظا می منطقه زلزله زده، اقدامات کنترلی و نظارتی، ترمیم و بازسازی و تجزیه و تحلیل راهبردی، جای می گیرد.
۴۹.

واکاوی فقهی مسؤولیت حکومت در بلایا و بیماری های واگیردار(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: فقه حکومتی اختیارات حکومتی بلایا بلایای طبیعی بیماری های واگیردار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۲۱۲
بلایای طبیعی و برخی بیماری های واگیردار، قدمتی به پهنای تاریخ بشر دارد. مقابله با برخی حوادث اجتماعی و علاج آن؛ مانند سیل، زلزله و بیماری های همه گیر نظیر کرونا، تنها از عهده افراد بر نمی آید و نیازمند تصمیمات کلان و امکانات گسترده است که در اختیار افراد نیست و باید از اختیارات حکومتی و ابزارهای در اختیار آن بهره برد. اما آیا حکومت در این شرایط، وظایف و مسؤولیت هایی را بر عهده دارد، یا فقه هیچ مسؤولیتی را متوجه حکومت نکرده است؟ بر اساس طایفه ای از روایات، اهتمام به امور مسلمین و دفع ضرورت از آن ها بر همگان از جمله حکومت لازم و واجب است. همان گونه که برخی از فقها تصریح کرده اند، با توجه به قرائنی، به نظر می رسد امور عام مسلمین مراد روایات است و با توجه به این که در حوادث اجتماعی بیش از هر زمان دیگری مسلمین نیاز به کمک رسانی دارند، این امر جز از حکومت ساخته نیست. هم چنین با توجه به این که اقدامات دولت جزء مصالح قطعی جامعه به شمار می رود، بر طبق عنصر مصلحت در فقه، وظایف و اختیاراتی بر عهده حکومت است.
۵۰.

نوآوری در مدیریت آمادگی بیمارستانی برای مواجهه با بلایای طبیعی

کلیدواژه‌ها: نوآوری مدیریت آمادگی بیمارستانی بلایای طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۲۳
این پژوهش با هدف شناسایی عوامل کلیدی اثر گذار بر نوآوری در مدیریت آمادگی بیمارستانی برای مواجهه با بلایای طبیعی انجام گرفته است. در این راستا، نخست همه عوامل مؤثر بر نوآوری سازمانی که در پژوهش های مختلف داخلی و خارجی به آن ها اشاره شده است استخراج و پس از حذف عوامل مشترک و ادغام عوامل متشابه، عامل در قالب سه دسته سنجه های ارزیابی ایمنی عملکردی ، سنجه ارزیابی ایمنی غیرسازه ای و سنجه ارزیابی ایمنی سازه ای به عنوان عوامل نهایی انتخاب شدند. این عوامل پس از مصاحبه با خبرگان و با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، رتبه بندی شده و در نهایت نیز، سه عا مل برتر در هریک از گروهها انتخاب و به صورت مدلی نهایی ارائه گردید. برای آزمون مدل، پرسشنامه ای طراحی و بین 750 نفر از سرپرستان و پرستاران سه بیمارستان تهران توزیع گردید. نتایج حاصل از تحلیل داده ها، نشان داد که سنجه های ارزیابی ایمنی عملکردی بیشترین رابطه را با نوآوری دارند. درمرحله بعدی سنجه ارزیابی ایمنی غیرسازه ای و سنجه ارزیابی ایمنی سازه ای بیشترین میزان همبستگی را با رفتار نوآورانه داشته اند. در پایان مدل محقق ساخته در این حوزه ارائه و جزئیات آن تشریح شد.
۵۱.

ارزیابی میزان آسیب پذیری مساکن شهری در برابر بحران های محیطی با تاکید بر نقش مدیریت بحران (نمونه مورد مطالعه شهر باقر شهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: باقرشهر مدیریت بحران بلایای طبیعی بحران های محیطی آسیب پذیری مساکن شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۵۶
بلای طبیعی پدیده ای است که بی توجهی به آن خسارات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت. زلزله های شدید بشر را بر آن داشته است که در فکر برنامه های زیربنایی برای کاهش خطرات و آسیب های ناشی از آن باشد. باقر شهر به عنوان یکی از شهرهای مهم شهرستان ری  به واسطه قرار گرفتن چندین گسل فعال  ونیز رودخانه های فصلی و دائمی در اطراف و درون آن ونیز وجود ارامستان بزرگ بهشت زهرا از آسیب پذیری بالایی در برابر خطرات طبیعی و کالبدی برخوردار است، بررسی تراکم بالای جمعیت و نیز وجود گسل اصلی ری گرمسار و رودخانه های شمال تهران وجود قنات و نیز بافت فرسوده زیاد ازضروریات  و هدف اصلی این تحقق می باشد .همچنین بنا به ماهیت  روش تحقیق  از نوع توصیفی تحلیلی است. ابتدا یافته های تحقیق شامل معیارهای  مورد بررسی شاخص طبیعی که شامل زیر معیار گسل،شیب،رودخانه و قنات ومعیار کالبدی  با زیر معیارهای  بافت فرسوده ،معابر شهری ،تراکم واحد های ساختمانی و مکان خای خاص  ،.که تمامی این عوامل توسط کارشناسان  شهرسازی ،برنامه ریزی شهری و عمران در نرم افزار تصمیم گیری شبکه ای  ANP  امتیاز دهی و مقایسه زوجی  و سپس وابستگی میان معیار و زیر معیار سنجیده شده است  ونهایت نقشه های بصورت فازی در نرم افزارسیستم های اطلاعات جغرافیایی(GIS) خروجی گرفته شده است تا بتوان  نقشه های عملیانی تولید  وبه ارزیابی و تحلیل میزان آسیب پذیری مساکن در انجام شود. با نقشه های تولید شده نقاط خطر در محدوده شهر باقرشهر نشان داده شده است. در نهایت به تحلیل شاخص های کالبدی و طبیعی و نحوه مدیریت بحران در شهر باقرشهرمنتهی میشود. با بدست آوردن ضریب تاثیری نقشه های ارزش گزاری شده و پهنه بندی عوامل بحرانی مشخص و معین میگردد.نتیجه نهایی نشان میدهد منطقه پر خطر در غرب و جنوب غرب باقر شهراست که در مسیر گسل، شیب، بافت فرسوده و رودخانه قرار گرفته است که در نقشه ها عوامل پهنه بندی خطر و مدیریتی لحاظ گردیده است.
۵۲.

سنجش میزان آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی در برابر زلزله (مورد مطالعه: دهستان پیان در شهرستان ایذه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بلایای طبیعی زلزله برآورد آسیب پذیری سکونتگاههای روستایی شهرستان ایذه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۳۶
مخاطرات طبیعی همه ساله رو به افزایش است و نواحی شهری و روستایی به طور فزاینده ای با این مخاطرات روبه رو است. کشور ایران یکی از کشورهای با قابلیت بالای بلاهای طبیعی به شمار می رود که تنوع بلایای طبیعی در آن قابل توجه است. در این بین، زلزله یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی است که در نواحی روستایی ایران تلفات و خسارات زیادی به همراه دارد. پژوهش حاضر با هدف برآورد میزان آسیب پذیری روستاهای دهستان پیان در شهرستان ایذه، به بررسی وضعیت سکونتگاه های روستایی آن پرداخته است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی بوده، و داده های مورد نیاز با استفاده از مطالعات اسنادی و همچنین مطالعات میدانی فراهم شده است. جامعه آماری تحقیق روستاهای دهستان پیان در شهرستان ایذه بوده که از این تعداد 6 روستا با موقعیت های متنوع دشتی، کوهپایه ای و کوهستانی به عنوان روستاهای نمونه انتخاب شده است. با توجه به کثرت خانوارهای ساکن در روستاهای مورد مطالعه و همچنین پاندمی کووید ۱۹، از مجموع 1310 خانوار تعداد 150 خانوار نمونه برای پرسشگری تعیین شده است. نتایج تحقیق نشان داد که نخست از کل روستاهای دهستان پیان42 روستا در پهنه ی کم خطر آسیب پذیری از زلزله قرار دارد و 20 روستا در پهنه ی باخطر متوسط و 33 روستا در پهنه ی با خطر بالای برآورد و آسیب پذیری واحدهای مسکونی در برابر زلزله قرار دارند. به علاوه در بین شاخص های مورد بررسی در روستاهای هدف تحقیق، شاخص رعایت معیارهای فنی در ساخت سگونتگاه های روستایی و شاخص نوع مصالح به کار گرفته شده در واحد مسکونی به ترتیب بیشترین میزان آسیب پذیری در روستاهای نمونه را داشته است. در نهایت نیز روستاهای دهنو با 81 خانوار و روستای تاکوتر با 75 خانوار از آسیب پذیری بیشتری نسبت به دیگر روستاهای مورد مطالعه در مقابل زلزله برخوردار بوده است.
۵۳.

جایگاه ژئومورفولوژی در ارزیابی بلایای طبیعی و مقابله با آ ن ها در ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ژئومورفولوژی مخاطرات طبیعی بلایای طبیعی مقابله با بلایای طبیعی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۰۲
کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی، شرایط زمین شناختی و ژئومورفولوژیکی و همچنین پیشینه تاریخی آن از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در زمره کشورهای بلاخیز جهان است . علی رغم پیشرفت هایی که دانش ژئومورفولوژی در دهه های اخیر در ایران داشته است، توجه چندانی به تبیین رابطه این رشته از جغرافیا با بلایای طبیعی نشده است . این مقاله سعی دارد با بررسی ابعاد ژئومورفولوژیکی برخی از بلایای طبیعی به وقوع پیوسته در چند سال اخیر در کشورمان ضمن تبیین جایگاه تحقیقات ژئومورفولوژیکی، نقش ژئومورفولوژیست ها را در استراتژی های مدیریت خطر و بحرآن های ناشی از حوادث طبیعی در کشورمان روشن سازد. نهایشن، زمین لرزه ها و غیره، از دو Ĥ نتایج بررسی تعداد محدودی از بلایای طبیعی از قبیل زمین لغزه ها، طوف جنبه بر مسایل ژئومورفیکی دلالت دارند : اولا، مخاطرات طبیعی آثار ژئومورفیکی خاصی را در سطح زمین ایجاد می کنند و دیگر این که عوامل فعال ژئومورفولوژیکی خود منشأ شکل گیری برخی از بلایای طبیعی می باشند . در مجموع ژئومورفولوژی دانشی توانمند است که می بایست نقش برجسته ای در تعامل بین رشته ای برای ارائه راهبردهای مناسب به منظور مقابله با بلایای طبیعی بازی کند.
۵۴.

بررسی عوامل موثر مدیریت بحران شهری در برابر بلایای طبیعی (نمونه مورد مطالعه شهر باقر شهر)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: مدیریت بحران بلایای طبیعی بحران های محیطی باقرشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۱۲۶
بلایای طبیعی پدیده ای است که بی توجهی به آن خسارات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.. باقر شهر به عنوان یکی از شهرهای مهم استان تهران به واسطه قرار گرفتن چندین گسل فعال ونیز رودخانه های فصلی و دائمی در اطراف و درون آن ونیز وجود ارامستان بزرگ بهشت زهرا از آسیب پذیری بالایی در برابر خطرات طبیعی و کالبدی برخوردار است، وجود بافت متراکم شهری ، گسل اصلی ری گرمسار ،رودخانه های شمال تهران و نیز بافت فرسوده عواملی است که منجر به بررسی عوامل موثر مدیریت بحران می باشد . بنا به ماهیت روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی است. ابتدا یافته های تحقیق شامل معیارهای مورد بررسی در مدیریت بحران شامل وجود نظام ذخیره سازی ،تجهیزات تخصصی و تشکیلات مناسب عملیاتی،نیروی انسانی متخصص،نظام اطلاع رسانی،اث بخشی عملیات و نظام اطلاع رسانی برای ساکنین،زیرساخت ها وتاسیسات ارتباطی ،.که تمامی این عوامل توسط کارشناسان شهرسازی ،برنامه ریزی شهری توسط اطلاعات پرسشنامه ای در سطح محدوده مورد مطالعه انجام گرفته است و تحلیل عوامل و متغیر ها از روش تحلیل چند عاملی، واریانس ،رگرسیون و ازمون پیرسون صورت گرفته
۵۵.

ارزیابی و تحلیل تاب آوری کاربری اراضی شهری (مطالعه موردی: منطقه 22 شهر تهران)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری کاربری اراضی شهری بلایای طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۲۰۵
شهرها اغلب محل تراکم بسیار زیاد جمعیت و پدیده های انسان ساخت هستند. به همین دلیل در صورت نبود آمادگی برای مقابله با زلزله، احتمال بروز خسارات جانی و مالی بالا است. موضوع اصلی این است که پس از وقوع یک بلای بزرگ آن جامعه به چه میزان قادر است خود را به حالت اول بازگرداند. بنابراین پرداختن به سنجش و تحلیل تاب آوری کاربری اراضی شهری اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر را روشن می کند. هدف کلی از مقاله، تعیین میزان اهمیت نقش هر یک از معیارها و شاخص های تاب آوری در منطقه 22 شهر تهران به عنوان منطقه محیط زیستی می باشد.روش تحقیق این پژوهش، توصیفی تحلیلی است، و ماهیت آن کاربردی می باشد. در این پژوهش ابتدا چارچوب نظری تحقیق از طریق جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی صورت پذیرفت، سپس میزان تاب آوری کاربری اراضی شهری، بر اساس نظرات کارشناسان و بررسی پژوهش های قبلی معیارها و زیر معیارهای تاب آوری تعیین گردید. پس از آن مقایسات زوجی شاخص ها به کمک 20 نفر از اعضای هیئت علمی و کارشناسان متخصص که در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری تخصص داشته اند، صورت پذیرفت. به منظور ارزیابی و بررسی نهایی میزان تاب آوری از روش FAHP و سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS بهره گرفته شده است. در نهایت، ارزیابی ها و بررسی ها نشان داد که میانگین تاب آوری معیار ساختاری-طبیعی، منطقه 22 شهرداری تهران متوسط می باشد
۵۶.

بررسی علل عدم تاب آوری جوامع محلی در مقابله با بلایای طبیعی (موردمطالعه: زلزله استان کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری زلزله جوامع محلی بلایای طبیعی استان کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۴۷
زلزله استان کرمانشاه که در تاریخ 21 آبان ماه 1396 اتفاق افتاد پیامدهای ناگواری به دنبال داشت و این امر به عدم آمادگی و برنامه ریزی لازم برای مقابله با چنین حادثه ای برمی گردد؛ بنابراین عدم تاب آوری در مقابل زلزله، موضوع اصلی این پژوهش است که در قالب رویکرد کیفی و به روش تئوری بنیانی انجام شد. جامعه موردمطالعه، مطلعان کلیدی دهستان قلعه شاهین از توابع شهرستان سرپل ذهاب بودند (15 نفر) که مطابق طبیعت تحقیق کیفی، به شیوه هدفمند انتخاب شد. جمع آوری داده ها با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته انفرادی، گروه های متمرکز، مشاهده مستقیم و یادداشت های میدانی صورت گرفت. جهت اعتبار و اطمینان پژوهش نیز با به کارگیری روش های چندگانه در جمع آوری داده ها در پژوهش کیفی، اعتبار یافته ها حاصل گردید. نتایج نشان داد عواملی از قبیل؛ کمبود سرمایه اجتماعی (33 بار تکرار)، وضعیت نامناسب اقتصادی (31 بار تکرار)، عدم آگاهی در خصوص زلزله (9 بار تکرار)، خسارت جانی و مالی (16 بار تکرار)، مشکلات روحی و روانی (44 بار تکرار)، اختلافات قومی و قبیله ای (40 بار تکرار) و عدم دسترسی به تجهیزات و امکانات (18 بار تکرار) موجب گردیده که زلزله زدگان پیامدهایی از قبیل، مشکلات خانوادگی، مشکلات بهداشتی، مشکلات حاد روانی، از بین رفتن فرهنگ انگیزه کار، از بین رفتن حریم شخصی و خصوصی افراد و خشونت علیه زنان و کودکان را متحمل شوند؛ بنابراین پیشنهاد می شود که مسئولین با به کارگیری روانشناسان و ایجاد حس صمیمیت و همدلی، می توانند برادری و همبستگی را در بین زلزله زدگان بالا برده و سرمایه اجتماعی را تقویت نمایند.
۵۷.

بررسی میزان مشارکت مردم در مقابله با بلایای طبیعی در استان خوزستان: دیدگاه های مسئولین(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۲۱
مقدمه: مشارکت جامعه در مقابله با بلایای طبیعی یکی از ارکان مهم مدیریت بحران به شمار می آید. از آنجا که استان خوزستان به عنوان یکی از مهم ترین استان های مرزی کشور و در زمره استان های بلاخیز به شمار می آید، مطالعه حاضر به منظور تعیین وضعیت مشارکت جامعه برای مقابله با بلایای طبیعی از دیدگاه مسئولین انجام شده است. روش ها: این تحقیق در چهار مرحله انجام شد. در مرحله نخست، وضعیت موجود استان خوزستان از نظر وقوع بلایای طبیعی مورد بررسی قرار گرفت؛ در مرحله دوم، وضعیت استان از نظر سازمان ها، نهادها و تشکل های فعال در زمینه بلایا بررسی شد؛ در مرحله سوم، با بهره گیری از روش مطالعه کیفی و با انجام مصاحبه عمیق، نظر مسئولین مربوطه در زمینه میزان مشارکت مردم و چگونگی جذب و هدایت آنها در مقابله با بلایای طبیعی مورد سنجش قرار گرفت و در مرحله نهایی، پس از جمع بندی و تحلیل نتایج حاصله، استراتژی هایی ارائه شد تا بتوان با استفاده از این راهبردها از میزان تلفات انسانی و خسارت های احتمالی در سوانح آتی جلوگیری کرد. یافته ها: با توجه به دیدگاه های متفاوت مدیران به مقوله مدیریت جامع بحران و عدم وجود تعاریف مشترک در این حیطه، فرایندهای سیاستگذاری، هماهنگی، برنامه ریزی، سازماندهی و آموزش در سازمان ها به صور گوناگون انجام می شود. با توجه به حاکمیت دیدگاه پدرسالارانه در نظام دولتی، نقش مردم به عنوان مهم ترین گروه ذی نفع از سوی دولتمردان نادیده گرفته شده که نتیجه آن سنگین تر شدن بار مسئولیت های دولت در مقابله با بلایای طبیعی است. نتیجه گیری: بافت سنتی و حاکمیت فرهنگ قومی در استان خوزستان می تواند به عنوان بستر مناسبی برای گسترش فرهنگ مشارکت جامعه در پیشگیری، کاهش اثرات زیانبار بلایا، کسب آمادگی و برنامه ریزی در مرحله قبل از وقوع، مشارکت در عملیات پاسخگویی به ویژه عملیات جستجو، امداد، نجات، پشتیبانی در مرحله وقوع و بازیابی یعنی ساماندهی، بازتوانی، بازسازی و بازگشت به وضعیت اولیه در مرحله پس از وقوع بلایا مورد استفاده قرار گیرد؛ اما لازمه این امر تغییر نوع نگاه مدیران به مقوله نقش و نوع مشارکت مردم در مقابله با بلایای طبیعی است.
۵۸.

امکان سنجی تشکیل کانون های امداد محله ای در بندرعباس(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۷۳
مقدمه: بلایای طبیعی از جمله رخدادهایی است که بشر همواره با آن روبه رو بوده و صدمات زیادی از آن متحمل شده است. تاکنون تلاش های زیادی برای کاهش آسیب های حاصل از بلایای طبیعی صورت گرفته؛ اما صدمات حاصل از آن هنوز بسیار گسترده است. یکی از راه های کاهش صدمات حاصل از این حوادث، همکاری داوطلبانه مردم در زمان بروز حوادث و آمادگی در برابر آن است. از این رو هدف این مطالعه امکان سنجی تشکیل کانون امداد محله ای با توجه به نظر مردم بندرعباس می باشد. روش ها: این مطالعه به صورت مقطعی در بین شهروندان بندرعباس در سال 1390 به انجام رسید. نمونه پژوهش حاضر 400 نفر بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و پرسشنامه را تکمیل کردند. یافته ها: بیش از 70 درصد پاسخ گویان، تشکیل کانون امداد محله ای را در حد زیاد ضروری می دانستند و 95 درصد از آنان بیش از حد متوسط مایل به فعالیت در تیم های امدادرسانی و ارسال کمک های مردمی بودند. همچنین نتایج یافته های تحلیلی نشان داد که پایگاه اجتماعی و دانش و آگاهی در خصوص فعالیت های جمعیت هلال احمر تأثیر مثبتی بر تمایل به همکاری پاسخ گویان با کانون امداد محله ای داشته است. نتیجه گیری: مردم شهر بندرعباس تمایل زیادی به تشکیل کانون امداد محله ای و فعالیت در تیم های امدادرسانی نشان دادند؛ لذا تشکیل کانون امداد محله ای با اتخاذ رویکرد جامعه محور به همراه تمرکز جدی روی آموزش شهروندان ضروری به نظر می رسد.
۵۹.

سنجش میزان آگاهی کارشناسان بهداشت محیط استان آذربایجان شرقی در خصوص مسائل بهداشتی مربوط به زمان وقوع بلایای طبیعی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۵۷
مقدمه: بلایای طبیعی همواره در طول تاریخ زندگی بشر به عنوان یکی از عوامل تهدید کننده سلامت جوامع بشری محسوب می شود و کشور ما و از جمله استان آذربایجان شرقی نیز از این مسئله مصون نبوده است. از این رو تحقیق حاضر با هدف مطالعه سنجش میزان آگاهی کارشناسان بهداشت محیط استان آذربایجان شرقی در خصوص مسائل بهداشتی مربوط به زمان وقوع بلایای طبیعی صورت گرفت. روش ها: این مطالعه یک مطالعه توصیفی- مقطعی است که در بین 144 نفر از کارشناسان بهداشت محیط استان ) 1/52% از شهرستان ها و 9/47% از شهر تبریز ) انجام شد. نمونه ها به صورت تصادفی از جامعه آماری انتخاب شدند. پس از تأیید اعتبار پرسشنامه توسط صاحب نظران، با توزیع پرسشنامه بین کارشناسان و تکمیل آنها توسط آنان، داده ها جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها: شرکت کنندگان شامل 5/45% کارشناس و 5/53% کاردان بهداشت محیط بودند. نتایج تفاوت معنی داری را بین میزان آگاهی کارشناسان مرکز بهداشت شهرستان تبریز و میزان آگاهی کارشناسان مراکز بهداشتی شهرستان های استان نشان داد. همچنین بین سطح آگاهی با میزان تحصیلات و محل کار رابطه معنی داری (05/0 ) وجود داشت. بین میزان آگاهی کارشناسان بهداشت محیط با میزان سن و سابقه کار در مراکز بهداشتی رابطه معنی داری یافت نشد (05/0 ). نتیجه گیری: تجزیه و تحلیل نتایج گویای اثر میزان تحصیلات بر میزان سطح آگاهی کارشناسان بهداشت محیط در هنگام وقوع بلایای طبیعی است؛ لذا تدابیری به منظور ارتقای سطح علمی کارکنان از طریق ایجاد دوره های بازآموزی یا ایجاد تسهیلات برای ادامه تحصیل یا جذب و استخدام کارشناسان ضرورت دارد. از این طریق می توان در خصوص کاهش میزان مرگ و میر ناشی از عدم رعایت مسائل بهداشتی مربوط به زمان وقوع بلایای طبیعی قدم های مثبتی برداشت.
۶۰.

ضرورت و اهمیت نقش هلال احمر در حوادث و بلایای طبیعی در مدیریت بحران(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۹۶
ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺣﺎﺩﺛﻪﺍﻯ ﺍﺳﺖ کﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻃﺒیﻌی یﺎ ﺑﻪ ﻭﺳیﻠﻪ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧی ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ می ﺁیﺪ و ﺑﺮﺍی ﺑﺮﻃﺮﻑ کﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﻧیﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺿﻄﺮﺍﺭی، ﺍﺳﺎﺳی ﻭ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩه می باﺷﺪ. ﺑﺤﺮﺍﻥ یک ﻣﻔﻬﻮﻡ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪی ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻐییﺮﺍﺕ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺭ محیط فیزیکی ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋی ﻭ ﭘیﺎﻣﺪﻫﺎی ﺍﻧﺴﺎﻧی ﻏﻢ ﺍﻧﮕیﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ. ﻧﺘﺎیﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ گذشته مؤیﺪ ﺍیﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺳﺖ کﻪ ﻣﺪیﺮیﺖ بحران ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺗﺪﻭیﻦ ﺭﻭﺵ ﻭ یﺎ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ کﻠی ﺍﺳﺖ و با ﻃﺮﺍﺣی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭیﺰﻯ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﺁﻣﺎﺩﮔیﻫﺎﻯ ﻗﺒﻠی ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺴیﺎﺭ ﺯیﺎﺩی از خساﺭﺕ ﻭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎی ﺑﺰﺭگ کﺎﺳﺖ. ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺮﺩیﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎی بزرگی چون هلال احمر با افزایش میزان آمادگی در ﺭﻭیﺎﺭﻭیی با ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ، در برخورد با آن، آسیب های ناشی از بحران را به حداقل می رسانند. هدف از تدوین مقاله حاضر بررسی ظرفیت ها، توان، نقش و آمادگی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در برابر حوادث و بلایایی طبیعی و سوانح می باشد، که در این مجال با تعاریفی از مدیریت بحران آغاز و در ادامه عواملی چون ظرفیتها، توان و نقش جمعیت هلال احمر در مراحل مدیریت بحران مورد مداقه قرار گرفته و در پایان نیز به جمع بندی و ارائه پیشنهادات پرداخته شده است. ﺭﻭﺵ ﻭ یﺎ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ کﻠی ﺍﺳﺖ و با ﻃﺮﺍﺣی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭیﺰﻯ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﺁﻣﺎﺩﮔیﻫﺎﻯ ﻗﺒﻠی ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺴیﺎﺭ ﺯیﺎﺩی از خساﺭﺕ ﻭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎی ﺑﺰﺭگ کﺎﺳﺖ. ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺮﺩیﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎی بزرگی چون هلال احمر با افزایش میزان آمادگی در ﺭﻭیﺎﺭﻭیی با ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ، در برخورد با آن، آسیب های ناشی از بحران را به حداقل می رسانند. هدف از تدوین مقاله حاضر بررسی ظرفیت ها، توان، نقش و آمادگی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در برابر حوادث و بلایایی طبیعی و سوانح میباشد، که در این مجال با تعاریفی از مدیریت بحران آغاز و در ادامه عواملی چون ظرفیت ها، توان و نقش جمعیت هلال احمر در مراحل مدیریت بحران مورد مداقه قرار گرفته و در پایان نیز به جمع بندی و ارائه پیشنهادات پرداخته شده است.