زنجیره تأمین بشردوستانه

این پژوهش، به دنبال شناسایی ابعاد و مؤلفه های زنجیره تأمین بشردوستانه بَعد از فاجعه زلزله و ارائه مدل مفهومی برای سنجش آن است.پس از طراحی پرسشنامه و تعیین روایی و پایایی آن، پرسشنامه به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی بین مدیران و امدادگرانِ سازمان های همکار در کمک رسانی ها در مناطق زلزله زده ی بم کرمان، ورزقان- اهر آذربایجان شرقی و دشتی- شُنبه ی بوشهر توزیع شد که در نهایت 284 پرسشنامه از طرف مدیران و امدادگران در مورد های مطالعه تکمیل شد. در ادامه تحلیل عاملی تأییدی پرسشنامه برای بررسی روایی سازه انجام شد و سپس ارزیابی میزان اهمیت و عملکرد این اقدامات در سازمان های ذی ربط با روش آزمون میانگین انجام شد و با کمک ماتریس اهمیت- عملکرد حوزه های بهبود ابعاد و مؤلفه ها، شناسایی و راهبردهایی جهت بهبود عملکرد زنجیره تأمین بشردوستانه بَعد از فاجعه زلزله ارائه گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که در زنجیره تأمین بشردوستانه زلزله بعد از فاجعه، از این رو، روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ابزار گردآوری اطلاعات توصیفی-همبستگی است. بر اساس یافته های پژوهش در زنجیره تأمین بشردوستانه زلزله بعد از فاجعه، گویه های «نظارت سازمان های متولی بر نحوه ی ساخت وسازها» و «هماهنگی بین سازمان های همکار در بازسازی ها»، دارای اهمیت بالا و عملکرد پایین ارزیابی شدند و در ناحیه بحرانی قرار گرفتند و در اولویت اول بهبود قرار دارند و گویه های «ارزیابی صحیح خسارت و لوازم و منابع مورد نیاز جهت بازسازی» و «استمرار حمایت های روانی و مشاوره بازماندگان» دارای اهمیت بالا و عملکرد بالا ارزیابی شدند و در اولویت بعدی قرار دارند.

کشور ایران جزءِ کشورهایی است که نرخ وقوع فجایع طبیعی در آن نسبت به برخی کشورها بیشتر است؛ ازاین رو مدیریت زنجیره تأمین بشردوستانه در قبل، حین و بعد از حادثه اهمیت زیادی دارد. ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین بشردوستانه یکی از فعالیت های مهم در مدیریت این زنجیره است؛ به نحوی که وضعیت عملکرد را مشخص می کند و بازخورد مناسبی را برای بهبود عملکرد آن فراهم می کند. در مقاله حاضر پس از شناسایی شاخص ها و ابعاد عملکردی زنجیره تأمینِ زلزله ای کشور که در پژوهش دیگری انجام شده است، ازطریق نرمال سازی بارهای عاملی، شاخص ها و ابعاد اهمیت آنها مشخص می شود. سپس برای ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین بشردوستانه سه زلزله فاجعه بار اخیر کشور، از رویکرد خاکستری استفاده می شود. برای ارزیابی منطقی و مناسب از دو سناریو در ارزیابی بحث می شود. در سناریوی نخست فقط از اطلاعات سه زلزله منتخب استفاده شده است و در سناریوی دوم پس از تعیین استاندارد در تمام شاخص ها این اطلاعات به صورت زلزله ای فرضی در محاسبات وارد می شود. نتایج نیز برمبنای سناریوی دوم است که سناریوی کامل تری نسبت به سناریوی نخست است؛ بدین صورت که عملکرد زنجیره تأمین بشردوستانه در زلزله های دشتی و اهر (هریس و ورزقان) برابر و بهتر از زلزله بشاگرد است.

هدف از این پژوهش با توجه به اهمیت مسئله ایجاد اعتماد در زنجیره تأمین خدمات بشردوستانه و نیز فقر نظری در حوزه اعتمادسازی، ارائه مدلی از فرایند اعتمادسازی در شبکه امداد کشور است. برای انجام این مطالعه، سه حادثه بزرگ اخیر استان تهران  مورد مطالعه انتخاب شده است و با توجه به کمبود تحقیقات کیفی در حوزه اعتمادسازی، با استفاده از روش نظریه داده بنیاد نسخه 2015 کوربین و استراوس، مدل فرایند اعتمادسازی در شبکه امداد براساس مصاحبه با 8 نفر از خبرگان حاضر در شبکه امداد، طراحی شده است. با توجه به اهمیت ایجاد اعتماد میان اعضای حاضر در شبکه امدادرسانی و فقدان مدلی جامع در این حیطه، پژوهش حاضر به طراحی مدل ساخت اعتماد و بررسی نقش حساس اعتماد در فرایند امدادرسانی موفق  و بازتاب آن می پردازد. یافته های پژوهش در 3 فاز شرایط، اقدامات و پیامدها طبقه بندی شده اند. ساختارهای ضعیف جامعه و سیستم مدیریت جامعه مانع بزرگ ایجاد اعتماد است و کافی نبودن بودجه، نامشخص بودن متولی امر، عملکرد ناموفق، عدم هماهنگی و همکاری کارگروه های مسئول و آمادگی نداشتن از عوامل اصلی بی اعتمادی تعیین شده است.

در حال حاضر رویکردی که به عنوان اثربخش ترین، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت شهری معرفی می شود «حکمروایی خوب شهری» می باشد. به دلیل عواملی نظیر رشد جمعیت، تغییرات شرایط جوی و یکپارچگی جهانی، بحران های طبیعی در حال افزایش هستند و پیش بینی می شود که امداد فعلی ناکافی باشند. از طرفی ماهیت بلایای طبیعی به گونه ای است که پاسخگویی به آن ها باید در زمان اندک صورت پذیرد. در راستای نیل به این اهداف، زنجیره تأمین انسان مدارانه (بشردوستانه)، به عنوان حوزه ای کلیدی می باشد که بهبود در آن می توان نتایج اثربخشی را حاصل کند. هدف از مقاله حاضر شناسایی چالش های تأثیرگذار حکمروایی و مدیریت شهری در هنگام وقوع بلایای طبیعی با رویکرد زنجیره تأمین بشردوستانه و تکنیکی دلفی فازی، وزن دهی و اولویت بندی هریک از آن ها با تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی است. بدین منظور پس از مرور مبانی نظری و پیشینه پژوهش با استفاده از دلفی فازی و نظر خبرگان شهرداری تهران مهارت های کلیدی زنجیره تأمین در چهار بُعد و چالش های حکمروایی مدیریت شهری در شش بُعد شناسایی شد. روش پژوهش حاضر توصیفی – پیمایشی است. جامعه و نمونه آماری عبارت است از 20 نفر از مدیران ارشد که دارای حداقل 10 سال سابقه مدیریتی و اجرایی در شهرداری تهران که در شناسایی ابعاد و مؤلفه های تحقیق نقش داشتند. سپس پس از شناسایی مؤلفه های تحقیق با تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی به وزن دهی آن ها پرداخته شده است. نتایج پژوهش حاضر می تواند دید جامعی را به محققان حوزه حکمروایی و مدیریت شهری و آشنایی بیشتر ایشان با مفاهیم زنجیره تأمین بشردوستانه ارائه نماید.

زنجیره تأمین بشردوستانه امداد و نجات در حوادث غیرمترقبه به عنوان یک فعالیت مهم مدیریت بحران، می تواند در نجات جان انسان ها، انتقال آسیب دیده گان به مراکز اورژانسی، تخلیه بی خانمان ها از ناحیه حادثه دیده و برآورده کردن نیاز افراد در شرایط بحران، نقش کلیدی ایفا نماید. هدف ازانجام مقاله حاضر ارائه یک مدل ارزیابی لجستیک امداد و نجات در وقوع بحران زلزله محتمل شهر تهران است. ابتدا با استفاده از بررسی مبانی نظری و پیشینه پژوهش به شناسایی ابعاد و شاخص های لجستیک امداد و نجات با نظر خبرگان و روش غربال گری فازی پرداخته شد. جامعه و نمونه آماری بیست نفر از خبرگان و اساتید دانشگاهی مسلّط به این مباحث می باشند. پس از شناسایی ابعاد و شاخص های لجستیک امداد و نجات، پرسش نامه های مقایسات زوجی با طیف فازی بین خبرگان توزیع گردید. روایی پرسش نامه ها با استفاده از نظر خبرگان (روایی صوری) و پایایی پرسش نامه ها با استفاده از روش گوگوس و بوچر مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی ابعاد با استفاده از تکنیک آزمایشگاه ارزیابی و تحلیل تصمیم گیری فازی نشان داد، بُعد تهیه آب، غذا و خدمات پزشکی بیشترین تاثیرگذاری و تخلیه و پناه دادن به حادثه دیدگان بیشترین تأثیر پذیری را شامل می شود. در بررسی شاخص ها، مقاوم سازی ساختمان های مسکونی، اداری، آموزشی و درمانی، اسکان اضطراری، تهیه ی آب آشامیدنی با کیفیت و میزان استفاده از فناوری های مدرن لجستیک و امداد (ست نجات؛ روبات؛ سگ های نجات و...)، بیشترین تاثیرگذاری و مقاوم سازی نیروگاه ها، پالایشگاه ها، خطوط انتقال برق، نفت، گاز و شریان های فاضلاب، جست و جو و نجات مفقودین، تهیه غذای با کیفیت و رسیدن کمک های امدادی در حداقل زمان ممکن بیشترین تأثیر پذیری را شامل می شود. نتایج مقاله حاضر می تواند دید جامعی را به مدیران بحران کشور در خصوص شناخت مؤلفه های لجستیک امداد و نجات ارائه نماید.

هدف: عملیات بشردوستانه با وقوع فجایع به منظور حفظ زندگی مردم، کاهش آلام آسیب دیدگان و رفع نیازهای آنان به سرعت شروع می شود. جهت امدادرسانی و کمک به آسیب دیدگان می بایست استراتژی و راهکارهای مناسبی بکار گرفته شود. در همین راستا، این مقاله با هدف ارائه رویکردی ترکیبی جهت انتخاب استراتژی های اثربخش در زنجیره تأمین بشردوستانه صورت گرفته است. روش: در این تحقیق در ابتدا نیازهای آسیب دیدگان شناسایی و دسته بندی گردید و وزن هر کدام از آن ها با استفاده از تکنیک سوارای فازی بدست آمد. سپس جهت انتخاب استراتژی به منظور رفع نیازهای آسیب دیدگان از رویکرد ترکیبی QFD و مدل سازی چندهدفه استفاده گردید. جهت حل مدل چندهدفه از روش های محدودیت اپسیلون و محدودیت اپسیلون تقویت شده و نرم افزار گمز استفاده شد. یافته ها: : نیازهای آسیب دیدگان زلزله در کشور شناسایی و در پنج دسته نیازهای مواد غذایی، بهداشتی، روحی و روانی، اسکان و تسهیلات زندگی دسته بندی شدند. نتایج نشان داد که نیاز به تغذیه و مواد غذایی، تخلیه و خروج گروه های آسیب دیده از محل حادثه و دسترسی به آب آشامیدنی مهم ترین احتیاجات آسیب دیدگان به هنگام وقوع زلزله می باشند. جهت کمک به آسیب دیدگان زلزله، تعداد 14 استراتژی در سه دسته استراتژی های مربوط به ساخت وساز، بهبود زیرساخت و تقویت فرآیندهای امدادرسانی تقسیم شدند. نتیجه گیری: جهت کاهش آسیب ها به هنگام وقوع زلزله می بایست از مصالح سبک در ساخت وساز استفاده شود، فرهنگ سبک سازی تقویت گردد و در عین حال آگاهی ساکنین در بکارگیری مصالح بادوام ارتقاء یابد. همچنین سیستم های فرسوده آب، برق و گاز شهری توسعه یافته و بین آن ها یکپارچگی وجود داشته باشد. بعلاوه می بایست در حین امدادرسانی، نظام ارتباطات اصلاح شده، و مدیریت موجودی و مکان یابی تخلیه، تقویت شود.

هدف: این پژوهش به دنبال مدل سازی زنجیره تأمین بشردوستانه برای بازسازی مسکن آسیب دیدگان سیل در شرایط تورمی و غیرتورمی است.روش: برای مدل سازی، از شبیه سازی عامل بنیان استفاده شد. مورد مطالعه یکی از روستاهای مازندران با 160 خانوار و 60درصد تخریب در سیل سال 1398 است. روش تحقیق کاربردی و از نوع تحلیلی توصیفی است.یافته ها: سه عامل دولت، خیران بنام و آسیب دیدگان بی خانمان شناسایی شد و دو سناریو دریافت کمک های دولتی یا فقط دریافت کمک های خیران بنام در شرایط تورمی و غیرتورمی مطرح شد و روابط هر یک، ویژگی آنها و در نهایت رفتار و تصمیم های عوامل با روش عامل بنیان شبیه سازی شد. در نهایت از طریق مصاحبه، شاخص های هماهنگی در بازسازی مسکن سیل زدگان شناسایی و هماهنگی در هریک از سناریوها ارزیابی شد.نتیجه گیری: طبق نتایج شبیه سازی، میزان هماهنگی زنجیره تأمین بشردوستانه بین عوامل، در سناریو دریافت کمک از خیران بیشتر است و خانه های بازسازی شده در شرایط غیرتورمی در هر دو سناریو بیشتر است.

مقدمه: همه روزه مردم سراسر جهان، با وقایعی روبه رو می شوند که منجر به مرگ، آسیب، تخریب اموال و اختلال در فعالیت های روزانه ایشان می گردد . این تجارب ناخوشایند به عنوان بحران های طبیعی یا انسان ساخت تلقی می شوند . ایران به علت شرایط جغرافیایی، از کشورهای بلاخیز دنیا محسوب می شود. عاملی که مدیریت بحران را در حوادث طبیعی تسهیل می کند وجود یک زنجیره یکپارچه از تمامی اجزا و خدمات امدادی و بشردوستانه است که به انسان های درگیر در حوادث عرضه می گردد و به عنوان زنجیره تأمین بشردوستانه شناخته می شود . روش: این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است و با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت زنجیره تأمین بشردوستانه در سه دسته اصلی سازمان، محیط و فنّاوری و سپس اولویت بندی هر کدام با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و بهره گیری از اطلاعات و تجربیات 18 نفر از مدیران باتجربه جمعیت هلال احمر در سوانح به وسیله طراحی و توزیع پرسشنامه مقایسات زوجی در بین آنها انجام شده است . پس از جمع آوری پرسشنامه ها، اطلاعات کسب شده در نرم افزار اکسپرت چویس در 11 مورد اولویت بندی شده است . یافته ها: در این پژوهش که بر اساس تئوری TOE انجام شده است، سه شاخص اصلی سازمان، محیط و فنّاوری به عنوان شاخص های اصلی و 14 زیرشاخص با عناوین مدیریت ارشد، منابع انسانی، پشتیبانی، استراتژی و برنامه ریزی، فرهنگ سازمانی، مدیریت کیفیت شرایط حقوقی سیاسی، شرایط فرهنگی اجتماعی، شرایط جغرافیایی، فنّاوری محیط، آموزش فنّاوری و سیستم های اطلاعاتی شناسایی شدند. نتیجه گیری: مطابق نتایج، عامل سازمان با شاخص های شرایط مدیریت منابع انسانی، پشتیبانی، استراتژی و برنامه ریزی، فرهنگ سازمانی و مدیریت کیفیت در اولویت اول، عامل محیط با شاخص های شرایط حقوقی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی اجتماعی، جغرافیایی و فنّاوری محیط در اولویت دوم و عامل فنّاوری با شاخص های آموزش فنّاوری و سیستم های اطلاعاتی در اولویت سوم قرار گرفته اند .

یکپارچه سازی زنجیره تأمین یکی از راه کارهای مهم در حل مسائل و چالش های مدیریت زنجیره تامین است که اخیراً در حوزه زنجیره تامین بشردوستانه مطرح شده است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف سنجش تأثیر عوامل یکپارچگی زنجیره تامین بشردوستانه بر نتایج عملکردی انجام گرفته؛ همچنین نقش تعدیلگری کمبود و مازاد منابع را بر رابطه مذکور بررسی نموده است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقیق توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش سازمان های زیرمجموعه هلال احمر استان اصفهان می باشد. داده ها با ابزار پرسشنامه استاندارد جمع آوری گردیده که پایایی آن برابر با 96/0 بوده است. پژوهش حاضر با استفاده از توزیع پرسشنامه در بین 43 نفر از مدیران سازمان های زیرمجموعه هلال احمر استان اصفهان انجام شده و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار Smart PLS.3 صورت گرفته است. یافته ها نشان داده اند که به اشتراک گذاری منابع، استانداردسازی عملیات، هماهنگ سازی زنجیره تأمین، کار گروهی و رهبری عملیات بر ابعاد سه گانه نتایج عملکرد تأثیر مثبت و معناداری دارد. هم چنین کمبود و مازاد منابع روابط اشتراک گذاری منابع، هماهنگ سازی زنجیره تأمین، رهبری عملیات با نتایج عملکرد را تعدیل می کند، ولی رابطه بین استانداردسازی عملیات و کار گروهی با نتایج عملکرد را تعدیل نمی کند.

هدف:  استفاده از فناوری های تحول آفرین، می تواند به بهبود زنجیره تأمین بشردوستانه برای کاهش آلام و آسیب های ناشی از حوادث کمک کند. این پژوهش به دنبال شناسایی و اولویت بندی فناوری های تحول آفرین در زنجیره تأمین بشردوستانه ایران است. روش: با بررسی ادبیات، 12 فناوری تحول آفرین در حوزه زنجیره تأمین بشردوستانه شناسایی شد و پس از روایی محتوا، 8 فناوری برای بررسی بیشتر انتخاب شد. جامعه پژوهش، متخصصان زنجیره تأمین بشردوستانه و آشنا با فناوری های تحول آفرین بودند. برای سنجش دو عامل جذابیت و توانمندی، دو دسته پرسش نامه جداگانه توزیع شد. برای سنجش جذابیت از روش بهترین بدترین و برای سنجش توانمندی از مقیاس لیکرت استفاده شد. در نهایت با روش ماتریس توانمندی جذابیت فناوری ها اولویت بندی شدند. روش پژوهش کاربردی و از نظر ابزار گردآوری اطلاعات، توصیفی از نوع پیمایشی تک مقطعی است. یافته ها: بر اساس یافته ها، فناوری های «ربات هوشمند، پرینتر سه بُعدی و مشاور هوشمند» با توانمندی و جذابیت زیاد، در ناحیه حفظ جایگاه و توسعه قرار گرفتند. فناوری «هوش مصنوعی» با جذابیت زیاد و توانمندی به نسبت کم، در ناحیه «بهبود» و در رده دوم توجه قرار گرفت. فناوری های «اینترنت اشیا و بازی گونه سازی» با توانمندی زیاد و جذابیت نسبی کم و فناوری های «کلان داده» و «واقعیت افزوده» با توانمندی و جذابیت کمابیش کمتر در رده های بعدی قرار گرفتند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش می تواند راهنمای خوبی برای بازیگران کلیدی زنجیره تأمین بشردوستانه، به منظور بهره گیری جهت کاهش خسارات و آلام ناشی از فجایع و بحران ها در کشور باشد.