بحران زلزله

امروزه خسارت های ناشی از بحران های طبیعی و انسانی موجب شده است که تاب آوری یکی از مهم ترین موضوعات برای رسیدن به پایداری و به عنوان راهی برای تقویت جوامع با استفاده از ظرفیت های آن ها مطرح شود. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، میزان تاب آوری کالبدی منطقه یک تهران مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این راستا، بر اساس مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای، اطلاعات و داده های مورد نیاز، جمع آوری شده و با توجه به ویژگی های منطقه، شاخص های ساختار کالبدی و کاربری اراضی منطقه، دسترسی به فضاهای باز عمومی، تراکم ساختمانی، بافت های فرسوده، عرض معابر و نزدیکی به گسل به عنوان شاخص های مؤثر در تاب آوری کالبدی، مورد بررسی قرار گرفتند که در نهایت هر یک از شاخص ها با توجه به ضریب اهمیتشان بر اساس فرم نظر سنجی که توسط کارشناسان تکمیل شده است، در محیط GIS روی هم گذاری شده و نقشه نهایی میزان تاب آوری کالبدی منطقه تولید شده است. نتایج بیانگر این امر می باشد که در حدود بیش از 55 درصد از مساحت منطقه از تاب آوری کم و متوسط در برابر زلزله برخوردار می باشند که مربوط به نواحی 3 و 5 و قسمتی از ناحیه 8 است و از سوی دیگر، نواحی 6 و 10، بیشترین میزان تاب آوری در برابر زلزله را دارند. در مرحله بعد از ماتریس برنامه ریزی کمی استراتژیکی، جهت اولویت بندی راهبردها برای اجرا شدن در مناطق با تاب آوری کم استفاده شده است که بر اساس آن، راهبرد ST  با حداکثر امتیاز 10.81 درصد که جلوگیری از ساخت و ساز در نواحی پر خطر (نزدیک گسل) می باشد، به عنوان بهترین راهبرد کالبدی جهت افزایش تاب آوری کالبدی منطقه در برابر زلزله مطرح می گردد. در ادامه نیز پیشنهاداتی در راستای افزایش میزان تاب آوری منطقه در نواحی با آسیب پذیری زیاد، ارائه شده است.

شهر به عنوان یک "منبع توسعه"، نیازمند مدیریتی پویا در تمامی ابعاد است. یکی از موضوع هایی که بیشتر شهرهای جهان با آن دست به گریبان اند، سوانح طبیعی است. بنابراین می توان گفت در عرصه مدیریت شهری، مدیریت بحران و مقابله با سوانح طبیعی باید در اولویت برنامه ریزی قرار گیرد، زیرا با یک برنامه ریزی و مدیریت بحران صحیح می توان امنیت و آرامش خاطر بیشتری را به شهروندان هدیه داد و جان انسان های بی گناه زیادی را نجات داد. از این رو این پژوهش در راستای اهداف مدیریت بحران شهری، به دنبال ارایه الگویی مناسب برای برنامه ریزی مدیریت بحران در منطقه 3 شهر اصفهان می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مشاهده میدانی، مصاحبه، مطالعه طرح های صورت گرفته در رابطه با شهر اصفهان و نقشه 2000/1 این شهر به دست آمده است. سپس داده های بدست آمده را از طریق نرم افزار GIS، Expert choise، Excel و مدل تاپسیس مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با توجه به شاخص های تراکم جمعیت و ساختمانی، درجه محصوریت، عمر ابنیه، کیفیت ابنیه و کاربری اراضی، نواحی منطقه 3 شهر اصفهان به صورت مقایسه ای در ارتباط با بحران زلزله مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ناحیه 9 دارای بدترین وضعیت می باشد و اگر قرار باشد یک طرح و برنامه ریزی برای مقابله با اثرات بحران زلزله در منطقه 3 شهر اصفهان تدوین گردد باید این ناحیه در اولویت اول برنامه ریزی قرار گیرد.

زمینه و هدف : با توجه به پیامدهای بارز بحران های طبیعی همچون زلزله در ایجاد اختلال در نظم و امنیت عمو می، نیروی انتظا می همواره یکی از ارکان اصلی مدیریت چنین بحران هایی شناخته می شود. هدف اساسی این پژوهش، شناسایی شیوه های مدیریت انتظا می در بحران ناشی از زلزله در چارچوب مراحل قبل، حین و بعد از بحران است. روش : این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت از نوع دلفی کلاسیک و در زمره پژوهش های اکتشافی و پیمایشی است. با بهره گیری از نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی، از مشارکت 25 نفر از فرماندهان انتظامی که سابقه مسئولیت در مدیریت انتظا می بحران های زلزله کشور را در دهه های اخیر داشتند، در گروه دلفی بهره گیری شد. داده های نهایی حاصل از پرسشنامه دلفی با بهره گیری از آزمون های آماری توصیفی و آزمون استنباطی ضریب توافقی کندال تجزیه و تحلیل شد. یافته ها : یافته های مرحله کیفی، 111 گزاره در زمینه مدیریت انتظا می زلزله را آشکار ساخت که براساس ماهیت محتوایی آن ها به 15 بعد مختلف شامل 5 بعد مرحله پیش از بحران، 6 بعد مرحله حین بحران و 4 بعد مرحله پس از بحران، تقسیم شدند. طی دو مرحله اجرای پیمایش دلفی، اجماع قابل قبول بالاتر از 70 درصد در همه ابعاد به دست آمد. نتایج : براساس نتایج پژوهش، الگوی مدیریت انتظا می پیش از بحران در 5 بعد، شامل تدابیر فرماندهی، آموزش و توانمندسازی کارکنان، اقدامات لجستیکی و پدافندی، بسترسازی تعامل درون و برون سازمانی؛ حین بحران در 6 بعد، شامل فرماندهی بحران، آماده باش و اعزام نیرو و تجهیزات پلیسی، مدیریت ترافیک درون شهری و برون شهری، کنترل و مقابله با جرم و بی نظمی، رسیدگی به کارکنان آسیب دیده از زلزله، اقدامات حفاظتی - تامینی و پس از بحران در 4 بعد، شامل عادی سازی شرایط انتظا می منطقه زلزله زده، اقدامات کنترلی و نظارتی، ترمیم و بازسازی و تجزیه و تحلیل راهبردی، جای می گیرد.

از دیرباز تا کنون انسان ها در موارد مختلفی از قبیل خونریزی های شدید، پیوند اعضا و غیره، به فراورده های خونی نیاز داشته اند. یکی از موقعیت هایی که نیاز به فراورده های خونی به شدت افزایش می یابد و شبکه انتقال خون در تأمین آن دچار مشکل می شود، هنگام وقوع بحرانی مانند زلزله است. در این مقاله با طراحی زنجیره تأمین فراورده های خونی مطابق با دنیای واقعی، سعی بر پاسخگویی به نیاز متقاضیان این فراورده ها در زمان وقوع بحران زلزله شده و به دلیل ناتوانی شهر حادثه دیده در زمان وقوع این بحران در تأمین فراورده های خونی مورد نیاز خود، بحث انتقال این فراورده ها از مراکز استان های مجاور مطرح شده است. این مسئله به صورت دوهدفه تحت عدم قطعیت فازی مدل سازی شده و از روش محدودیت اپسیلون اصلاحی برای حل آن استفاده شده است. مطالعه موردی در خصوص وقوع بحران زلزله در شهر تهران با استفاده از اطلاعات شبکه انتقال خون این شهر بررسی شده است. نتایج نشان می دهد با درنظرگرفتن امکان انتقال فراورده های خونی از سایر استان ها، می توان به تصمیم گیرندگان امر شبکه انتقال خون برای افزایش خدمت رسانی به متقاضیان در زمان زلزله کمک شایانی کرد.

مقدمه: یکی از جنبه های مؤثر در جهت کاهش آسیب پذیری مناطق شهری در برابر خطر زلزله، برنامه ریزی کاربری زمین شهری به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری است. تغییر در نحوه استفاده از زمین در شهرها با هدف کاستن آسیب های ناشی از زلزله، یکی از راهکارهایی است که نقش مؤثر آن در مقابله با آسیب های زلزله به اثبات رسیده است. هدف : برنامه ریزی کاربری اراضی شهری با تدوین ضوایط و مقررات منطقه بندی (ارتفاعی، تراکمی و کارکردی) تفکیک اراضی، تخصیص فضاهای کافی برای انواع فعالیت، در نظر گرفتن سازگاری کاربری ها، تعیین حریم نواحی خطرناک، انتقال کاربری های ناسازگار، تدوین ضوابط و مقررات در زمینه تناسب توسعه و نهایتاً پیش بینی شرایط بحران و نیازهای مطرح در آن، قادر به کاهش آسیب پذیری مناطق شهری می باشد. روش شناسی: در این پژوهش براساس روش توصیفی- تحیلی، ابتدا به بررسی برنامه ریزی کاربری اراضی شهری برای مقابله با آسیب های ناشی از زلزله، طبق سه شاخص ارزیابی اختلاط کاربری ها که شامل دسترسی پذیری، کثرت (تراکم) و نحوه ی توزیع می باشند، پرداخته شده است. سپس با استفاده از نمودار رابطه فعالیت ها، درجه لزوم نزدیکی هر کاربری با کاربری دیگر براساس معیارهای سازگاری، مطلوبیت، ظرفیت و وابستگی تعریف و دیاگرام رابطه فعالیت ها پیشنهاد شده است. یافته ها: کارکرد ویژه این کاربری ها (حین و بعد از بحران)، ایجاد فضا و مکانی مناسب برای اجتماع و پناه گرفتن شهروندان در حین وقوع حادثه و انجام تمهیداتی مناسب برای اسکان ضروری آسیب دیدگان و ... است. توجه به نوع قرارگیری این کاربری ها در شهر و ارتباط آن ها با سایر کاربری ها، کارآیی شهر را در برابر بحران ناشی از زلزله، افزایش می دهد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که هرگاه در تعیین کاربری اراضی شهری، همجواری ها رعایت گردد و کاربری های ناسازگار در کنار یکدیگر قرار داده نشوند، امکان تخلیه سریع افراد و امدادرسانی فراهم می گردد. همچنین اگر کاربری ها در شهر به گونه ای توزیع شوند که سبب عدم تمرکز گردند، می توان انتظار داشت آسیب پذیری شهر در برابر زلزله تا حد زیادی کاهش یابد.

مقدمه: مدیریت منابع انسانی یکی از ارکان مدیریت بحران زلزله به شمار می آید، این امر بویژه در بیمارستان بعنوان مهم ترین بخش نظام سلامت در مرحله پاسخگویی به بحران زلزله از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر «مدیریت منابع انسانی» بیمارستان امام سجاد (ع) ناجا تدوین و تنظیم گردیده است. روش ها: . در نمونه ی مورد مطالعه 100 نفر از بیمارستان امام سجاد (ع) ناجا شرکت داشته اند. می باشد. . یافته ها: میانگین نظرات افراد نمونه آماری در کلیه ی عوامل بالاتر از حد انتظار بوده و کلیه ی عوامل در سطح اطمینان 95 % در مهار بحران زلزله موثر هستند . نتیجه گیری: عواملی چون «عوامل مدیریتی (تخصصی، عمومی، عملیاتی، برنامه ای) ،انگیزشی، محیطی سازمانی ،نگهدارنده (بهداشتی، ایمنی، مالی، تسهیلاتی یا رفاهی)، آموزشی و تحقیقاتی، ساختاری و معنوی بر مدیریت منابع انسانی بیمارستان در مهار بحران زلزله تاثیر دارد.

هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی مرور زندگی با جهت گیری هستی شناسی اسلامی بر کاهش تعارضات زناشویی زنان دارای همسر معتاد در بحران زلزله کرمانشاه است. جامعه آماری این پژوهش را زنان دارای همسر معتاد در بحران زلزله کرمانشاه تشکیل می دهند. به این ترتیب که در ابتدا از داوطلبین ثبت نام به عمل آمد و با ارائه پرسش نامه تعارضات زناشویی در میان زنان داوطلب، تعداد 24 زن که نمره پایین تر از میانگین در این آزمون کسب کردند، انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 12 نفر) جایگزین شدند و طی 6 جلسه 90 دقیقه ای، الگویی از درمان مرور زندگی با تأکید بر هستی شناسی اسلامی اسمعیلی در مورد آنها اجرا گردید. روش این پژوهش، آزمایشی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است. داده ها با استفاده از آزمون آماری کوواریانس مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت که درمان مرور زندگی با تأکید بر هستی شناسی اسلامی با گسترش دید هستی شناسانه افراد نسبت به اعمال، اهداف و رفتارهای خود و همچنین تغییر ارزش گذاری های خود در زندگی و تجدیدنظر در موقعیت های فردی، اجتماعی و خانوادگی آنها مؤثر بوده است.

هدف : پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان مرور زندگی با منظر سهم گذاری بر بهبود عملکرد خانواده و الگوهای ارتباطی زنان باردار در منطقه زلزله زده سرپلذهاب بود. روش :در این مطالعه روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه های آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه زنان باردار شهر سرپلذهاب است که بحران زلزله کرمانشاه را تجربه کرده بودند. از میان آنان تعداد 24 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده دردو گروه مساوی (12 نفره)جایگزین شدند..آزمودنی های هر دو گروه پرسشنامه عملکرد خانواده(FAD) و پرسشنامه الگوهای ارتباطی زوجین کریستنسن و سالاوای(CPQ) را در مرحله پیش آزمون و پس آزمون پاسخ دادند. گروه آزمایش طی 10 جلسه درمانی 90 دقیقه ای(هفته ای یک جلسه)تحت مداخله مرور زندگی با منظر سهم گذارانه قرار گرفتند و با گروه کنترل مورد مقایسه قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلی کوواریانس استفاده گردید. یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد که میانگین نمرات پس آزمون گروه آزمایش به طور معنی داری در الگوهای ارتباطی و عملکرد خانواده بیش از گروه کنترل است. به عبارتی می توان گفت که درمان مرور زندگی با منظر سهم گذاری به طور معنی داری موجب بهبود الگوهای ارتباطی ( زیر مقیاس های سازنده متقابل، توقع /کناره گیری و اجتناب متقابل) و عملکرد خانواده در مرحله پس آزمون شده است. بحث و نتیجه گیری : نتایج حاصل از اقدامات مداخله در بحران به دنبال سوانح، نه تنها به ارتقاء سلامت روان بازماندگان کمک می کند بلکه نقشی مثبت در کاهش مشکلات جسمانی و روانشناختی که در دوران پس از سانحه افزایش می یابند، دارند.

سیستم های اجتماعی و بوم شناختی از جمله سیستم های احتمالاتی هستند که به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن رفتار آنها، پیچیدگی و دشواری رویارویی با نامعلومی ها دوچندان می شود. مطالعات بسیاری بر اهمیت تاب آوری سیستم های اقتصادی در برابر بحران های انسانی و طبیعی تأکید دارند. در حالی که ارتباط میان فشردگی اقتصادی سیستم و تاب آوری در این مطالعات، به صورت مثبت تحلیل شده است، این پژوهش با مطالعه تحولات فضایی در بحران زلزله بم، نشان داده است که در مقطع 1375، فشردگی اقتصادی با شاخص های عملکرد اقتصادی همبسته بوده است. به طوری که هرچه روابط متقابل فعالیت های اقتصادی در واحد فضایی تنگاتنگ بوده باشد، تمایل به افزایش تاب آوری اقتصادی منطقه بیشتر بوده است اما در شرایط سال های پس از زلزله، که سیستم دچار تغییر شده، این رابطه به صورت منفی و معکوس عمل کرده است. به بیانی دیگر، با افزایش فشردگی اقتصادی، کارایی اقتصادی کمتر شده است. بدین ترتیب، برای افزایش تاب آوری سیستم های اقتصادی مناطق شهری که قدرت پذیرش تغییر و تبدیل آن به فرصت توسعه تعریف شده است، تخصصی شدن و تمرکز فعالیتی کافی نیست بلکه در شرایط تنوع اقتصادی، با افزایش قدرت تغییرپذیری سیستم برای احیا، زمینه برای مواجهه با بحران های غیرمترقبه فراهم می آید. در این زمینه، توجه به میزان مرتبط بودن فعالیت های اقتصادی نیز در خودسازماندهی مناطق اهمیت دارد.