مطالب مرتبط با کلیدواژه

مرگ ومیر


۱.

مرحله اول گذار جمعیتی ایران

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: باروری جمعیت مهاجرت نرخ رشد امید زندگی مرگ ومیر نظریه گذار ولادت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۳۴
بنا بر نظریه گذار‘ در مرحله اول دوران گذار باید شاهد 1- تقلیل تدریجی سطح مرگ و میر 2- ثبات نسبی سطح باروری و در نتیجه 3- افزایش در نرخ رشد جمعیت باشیم. یافته های این تحقیق به خوبی موافق این انتظارهاست: 1- امید زندگی به هنگام ولادت که در حوالی سال 1300 در حدود 25 سال بوده به تدریج افزایش پیدا کرد و در سال 1365 به حدود 60 سال رسید. 2- برآورد نرخ خام ولادت ایران در حوالی سال 1300‘ در حدود 43 در هزار در سال‘ پس از 65 سال در سال 1365 هم باز در همان حدود (43/3) به دست آمد. بنابراین‘ صرفنظر از تغییرات جزئی و بطئی‘ سطح باروری در این دوره باید بالنسبه ثابت باشد. 3- در نتیجه افزایش فاصله بین سطح کاهنده مرگ و میر و سطح بالنسبه ثابت باروری در این دوره‘ نرخ رشد طبیعی هم از 5 درهزار در سال در حدود 1300 تا تقریباً 32 در هزار در دهه 1355-65 افزایش پیدا کرد. در پایان‘ کوشیدیم جمعیت افزوده را بر حسب مؤلفه های جمعیتی تغییر(باروری‘ مرگ و میر‘ و مهاجرت) تجزیه کنیم. البته‘ همان طور که انتظار می رفت‘ سطح کاهنده مرگ و میر عامل اصلی رشد جمعیت ایران در این دوره بود. در واقع مشارکت این عامل در تکوین جمعیت افزوده که در سال 1320 در حدود 4/82 درصد بود به تدریج بالا رفت و در سال 1365‘ با حذف مهاجرت‘ به 2/96 درصد رسید.
۲.

نقش فرهنگ و ساختارهای فرهنگی در تحولات جمعیتی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: فرهنگ باروری جمعیت مهاجرت ساختار فرهنگی مرگ ومیر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی زیستی جمعیت شناسی
تعداد بازدید : ۲۹۱۸ تعداد دانلود : ۴۱۵۹
جمعیت و تحولات آن، محور همة سیاست گذاری های کلان است و غفلت از آن، پیامدی جز نابسامانی در ساحت های مختلف جامعه نخواهد داشت. این تحولات متأثر از عوامل گوناگونی هستند که هر کدام فراز و نشیب هایی را برای جمعیت تولید می کنند. در این میان نقش فرهنگ و ساختارهای فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش کوشیده ایم تا با روش اسنادی و کتابخانه ای به تبیین نقش فرهنگ در فرایندهای سه گانة باروری، مرگ ومیر و مهاجرت بپردازیم. یافته های پژوهش حاکی از آن است که عناصر فرهنگی چون سطح سواد و تحصیلات، دین و مذهب، تغییرات هویتی و نگرشی، ایدة ترجیح جنسی و ارزشمندی فرزندداری در باروری تأثیر دارند. از سوی دیگر مرگ ومیر نیز به نوعی متأثر از ابعاد فرهنگی چون سطح تحصیلات، میزان اطلاعات، سطح دین داری، الگوی تربیت، سبک زندگی و خرده فرهنگ های قومیتی و نژادی والدین است. این پژوهش همچنین بر نقش دین و دگرگونی های بینشی و ارزشی در فرایند مهاجرت تأکید می کند.
۳.

بررسی اثر کوتاه مدت آلودگی هوا بر مرگ ومیر در شش کلان شهر در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مرگ ومیر آلودگی هوا قلبی - عروقی تنفسی سرطان گوارشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۵۴۷
در این مقاله، بررسی اثرات کوتاه مدت آلاینده های مختلف بر میزان مرگ ومیر به علل بیماری های قلبی-عروقی، بیماری های تنفسی، بیماری های گوارشی، سرطان ها و تومورها، مورد بررسی قرار گرفته است. در این مسیر، از داده های روزانه مرگ ومیر در شهرهای اهواز، اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز و تهران و همچنین داده های روزانه میزان آلاینده ها شامل ذرات معلّق، مونو اکسید کربن، دی اکسید گوگرد، اکسید های نیتروژن و ازن در این 6 شهر طی سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ استفاده می شود. به منظور یافتن اثرات آلودگی هوا بر میزان مرگ ومیر، از تغییرات روزانه و تغییرات میانگین آلودگی هوا در دو هفته قبل از هر روز، به عنوان عاملی برای تعیین اثر کوتاه مدّت آلودگی هوا بر تعداد روزانه مرگ ومیر استفاده می شود. در این بررسی، اثری از افزایش سطح آلاینده ها در هر روز بر میزان مرگ ومیر در همان روز یافت نشد. این در حالی است که یافته ها، از اثر معنی دار افزایش میانگین میزان گازهای مونو اکسید کربن طی دو هفته قبل از هر روز، بر میزان مجموع مرگ ومیر به علل ذکر شده، حکایت دارند .
۴.

بررسی انطباق الگوی سنی مرگ ومیر در ایران با جداول عمر مدل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مرگ ومیر میزان مرگ ویژه سن جدول عمر مدل های مرگ ومیر روش لوجیت براس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۵۲۷
در شرایطی که ثبت مرگ فاقد پوشش کافی باشد، با استفاده از روش های غیرمستقیم سطح مرگ ومیر برآورد می شود. روش های غیرمستقیم قادر به برآورد الگوی سنی مرگ نیستند و از اینرو نمی توانند نیاز حوزه های مطالعاتی را برآورده کنند. در چنین شرایطی استفاده از مدل های مرگ ومیر از طریق انطباق سطح برآورد شده با الگوی سنی مرگ ومیر، ضروری است. با این حال هر یک از مدل ها بر اساس داده های تجربی متفاوتی ساخته شده و در مناطق جغرافیایی مختلف سطح انطباق متفاوتی دارند. پرسش مقاله این است که کدام یک از مدل های مرگ ومیر، انطباق بیشتری با الگوی سنی فوت در ایران دارند؟ با استفاده از داده های ثبت جاری فوت و جمعیت سرشماری   سال 1390 میزان مرگ بر حسب سن و جنس محاسبه شده و سپس با استفاده از لوجیت براس انطباق جداول مدل با الگوی سنی مرگ در ایران بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که تغییرات الگوها و علل مرگ ومیر ، به ویژه تغییرات زمان بندی مرگ ناشی از علل مختلف خصوصاَ مرگ زودرس ناشی از سوانح، باعث شده تا الگوی سنی مرگ ومیر ایران متفاوت از مدل ها باشد. اگرچه الگوی سنی مرگ ومیر ایران به صورت ظاهری منطبق با مدل شمال از جداول عمر کول- دمنی است، اما این انطباق به هیچ وجه به معنی تشابه این دو الگوی مرگ ومیر نیست و پاسخ قطعی به این پرسش نیازمند بررسی های بیشتر است.
۵.

پویایی ساختار سنی جمعیت و مرگ ومیر در ایران: پیشنهاد روشی جدید برای تعدیل میزان-های مرگ ومیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مرگ ومیر ساختار سنی میزان های ویژه سن استانداردسازی علل مرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۳۲۸
این پژوهش تلاشی است در جهت گسترش کاربرد تکنیک استانداردسازی میزان مرگ ومیر به روش مستقیم به نحوی که علاوه بر استاندارد کردن میزان های خام مرگ ومیر، میزان های ویژه سنی برای زمان نیز استاندارد شود. میزان های مرگ ومیر ویژه سن بر حسب کل علل و علل اصلی مرگ در کشور در دو مقطع 1385 و 1394، بر اساس داده های ثبتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی محاسبه شده است. یافته های مبتنی بر میزان استانداردشده ویژه سن – دوره سال 1394 نشان می دهد که اثر تغییرات ساختار سنی بر میزان های ویژه سن کل مرگ ومیر و علل اصلی مرگ به ویژه در سنین میانسالی و سالمندی در دوره مورد بررسی عمدتا افزایشی بوده است. تنها استثنا در این مورد مرگ ومیر ناشی از حوادث غیرعمدی درسنین 15 تا 24 سال بود که تغییر ساختار سنی تاثیر کاهشی بر این میزان ها در سال 1394 داشت. با درنظر گرفتن ادامه فرایند تغییر ساختار سنی به سمت سنین بالاتر، لازم است در سیاست گذاری ها پتانسیل اثر ساختار سنی بر مرگ ومیر لحاظ شود و به موانع آن برای کاهش میزان های مرگ ومیر توجه شود.
۶.

جمعیت شناسی بلایای طبیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بلایای طبیعی مرگ ومیر باروری مهاجرت داده های مناسب تغییرات جمعیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۶۳۶
وقوع بلایای طبیعی مداوم و شدید در مقیاس وسیع طی سالهای اخیر، علاقه روزافزون به فهم بهتر اینکه چگونه این وقایع عمدتاً ویرانگر، باعث تغییر فرایندهای مهم جمعیتی می شوند را افزایش داده است. این مقاله به صورت خلاصه و سیستماتیک به ارائه شواهدی می پردازد که بلایای طبیعی به طور معناداری بر روی مرگ ومیر، سلامت، باروری و مهاجرت اثرگذار بوده و می باشند. درحالی که این فرایندها به طور بسیار نزدیکی در ارتباط متقابل با هم هستند، اما تا اندازه زیادی به خاطر فقدان داده های مناسب، تحلیل های جامع نسبتاً کمی بر روی روابط متقابل این پدیده ها انجام گرفته است. سرمایه گذاری بر روی سیستم های جمع آوری اطلاعات جمعیتی، برای بدست دادن شواهد علمی پیش از بلایا یا همزمان با بلایا، باعث افزایش عمق و وسعت تحقیقات مربوط به بلایای طبیعی، افزایش فهم تغییرات جمعیتی و افزایش آگاهی در مداخلات سیاست گذاری خواهد شد.
۷.

بررسی امید مهاجرت در مناطق شهری و روستایی ایران در سال 1395(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امید مهاجرت مهاجرت شهری مهاجرت روستایی مرگ ومیر ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۳۴۶
در دهه های اخیر با ثبات نسبی در سطوح  مرگ ومیر و باروری، مهاجرت به یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تغییرات جمعیتی تبدیل شده است. بااین وجود، به دلیل نقص داده های این حوزه، شاخص های اندکی برای تعیین سطح و به دست دادن الگوهای مهاجرتی وجود دارد. جدول امید مهاجرت از تکنیک هایی است که با تکیه بر نرخ و الگوی سنی مهاجرت و مرگ ومیر شاخصی فردی از مهاجرت به دست می دهد که در پیش بینی حجم تحرکات جمعیتی کاربرد دارد. در این مطالعه با استفاده از داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 جداول امید مهاجرت شهری و روستایی بر حسب جنس و سن ساخته شد. یافته ها الگوی سنی یکسان اما میزان امید مهاجرت متفاوتی را برای دو مسیر شهری و روستایی نشان می دهند. امید مهاجرت سالانه زنان شهری با 0.61 تحرک در برابر امید مهاجرت مردان شهری با 0.63 تحرک، مهاجرت های کمتری را برای زنان نشان می دهد. امید مهاجرت سالانه روستایی در هر دو جنس پایین تر از مهاجرت های شهری است، اما هر دو این مسیرهای مهاجرت از الگوی سنی یکسانی تبعیت می کنند. با این تفاسیر باید اظهار داشت که با غالب بودن حجم مهاجرت های شهری در کشور، شاهد تداوم افزایش جمعیت شهرنشین خواهیم بود و باتوجه به اوج این مهاجرت ها در سنین جوانی و فعالیت، همچنان معظل بیکاری در شهرها باقی خواهد بود. 
۸.

مطالعه نقش سن و علل مرگ در تفاوت های استانی امید زندگی در بدو تولد در ایران، 1395(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مرگ ومیر امید زندگی در بدو تولد علل مرگ گروه سنی بیماری های قلبی عروقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۹۸
هدف این مطالعه شناخت ظرفیت های موجود در بهبود امید زندگی در بدو تولد است. در همین راستا، نقش گروه های سنی و علل اصلی مرگ در تفاوت های امید زندگی دربدو تولد در سطح استان های کشور در سال 1395 مورد بررسی قرار گرفته است. برای محاسبه شاخص امید زندگی دربدو تولد از داده های سازمان ثبت احوال کشور استفاده شده است. همچنین اطلاعات علل مرگ بر حسب سن و جنس از سامانه ثبتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ شده است. پس از تصحیح کم ثبتی داده های مرگ، نقش گروه های سنی و علل مرگ در تفاوت های استانی امید زندگی با کاربرد روش تجزیه آریاگا محاسبه شد. یافته ها نشان داد که استان سیستان و بلوچستان پایین ترین و استان های اصفهان و البرز بالاترین امید زندگی دربدو تولد در کشور را دارند که تفاوت حدود 8 سال در امید زندگی را نشان می دهد. همچنین تقریبا همه سنین نقش مثبت در فزونی امید زندگی استان های با امید زندگی بالاتر از سطح کشور داشتند. بیماری های قلبی و عروقی و حوادث غیرعمدی مهم ترین علل تفاوت امید زندگی در سطح استان های کشور بودند. براساس یافته ها، به نظر می رسد تفاوت های موجود در طول عمر در سطح استان های کشور ناشی از نابرابری در توسعه است.
۹.

واکاوی خشک سالی و قحطی در نواحی شمالی خلیج فارس و واکنش ها نسبت به آن (1324-1317ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس نواحی شمالی خشک سالی قحطی مرگ ومیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۵۴
ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود با خشک سالی ها و قحطی های زیادی در طول تاریخ مواجه بوده است. یکی از این موارد خشک سالی و قحطی گسترده و فراگیر در نواحی شمالی خلیج فارس در فاصله سال های ۱۳۱۷ تا ۱۳۲۴ ش بوده است. با وجود پژوهش هایی چند در این زمینه، تصویری ناقص از این بحران توسط پژوهشگران فراهم شده است. این پژوهش در پی آن است تا بازتاب این بحران در نواحی شمالی خلیج فارس واقع در استان های هفتم و هشتم در دوره زمانی مذکور را بررسی نموده و اقدامات انجام شده در قبال این بحران را بررسی نماید. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، اسناد آرشیوی، نشریات و منابع محلی نویافته انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد این بحران در نشریات آن دوره، اسناد دولتی و کتب خاطرات در قالب گزارش کمبود شدید مواد غذایی، ناامنی، مرگ ومیر فراگیر و مهاجرت گسترده، انعکاس قابل توجهی یافته است. بااین حال مراجعه به همین منابع نشان می دهد دولت مرکزی بنا بر عوامل مختلف نتوانست نقش مؤثری در کنترل این خشک سالی و قحطی ایفا کند. در همین رابطه درخواست کمک از متفقین برای تأمین ارزاق نیز چندان نتیجه بخش نبود. هرچند در مواردی اقداماتی توسط آن ها انجام شد. در مقابل، نقش بخشی از اقشار اجتماعی نواحی درگیر در این بحران، در کاستن از رنج مردم مؤثر و قابل توجه بوده است.
۱۰.

تعدیل و پوشش واریانس و خطای پیش بینی: کاربرد استنباط بیزی در پیش بینی های مرگ ومیر(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۴۴
مدل های توسعه داده شده در پیش بینی های مرگ ومیر عمدتا مبتنی بر روش های برون یابی و شامل درجه ای از قضاوت ذهنی محققان است که چالش اصلی و مهم تمامی این مدل ها پوشش بهتر و دقیق تر عدم قطعیت ذاتی پیش بینی ها است. مقاله حاضر با تکیه بر چنین مشکلی و اهمیت روش شناختی آن به معرفی روش های نوظهور استنباط بیزی در پیش بینی های مرگ ومیر پرداخته است. به منظور ارزیابی و معرفی بهتر مدل، از داده های مرگ ومیر فرانسه به عنوان یک کشور توسعه یافته و دارای نظام ثبتی دقیق برای برآورد و پیش بینی میزان های مرگ ومیر از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۹۹ استفاده شده است. توزیع پسین و پیشین هر پارامتر از طریق استنباط بیزی و همچنین برآورد پارامترهای مختلف از طریق الگوریتم زنجیره مارکوف مونت کارلو برآورد شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که در مدل های بیزین با بررسی تمام فضای یک پارامتر از طریق توزیع های احتمال تخمین بهتری از مقادیر پارامتر بدست می آید. همچنین در مقایسه با مدل اصلی لی-کارتر، در مدل بیزین بخش قابل توجهی از خطاها و عدم قطعیت ذاتی پیش بینی در گروه های سنی مختلف به نحو بهتر و دقیق تری پوشش داده می شود.
۱۱.

مرگ های از ناامیدی در میانسالان ایرانی: اثر انباشته رکود بلندمدت اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۰
واقعیت های آماری نشان می دهد که با وجود روند کاهشی نرخ مرگ ومیر در کشورهای توسعه یافته و همچنین در بین غیرسفیدپوستان آمریکایی، نرخ مرگ ومیر در بین میانسالان سفیدپوست فاقد مدرک دانشگاهی، از شروع قرن 21 افزایش یافته است. همین مساله منجر به کاهش امید زندگی در آمریکا شده است. علت افزایش نرخ مرگ در بین سفیدپوستان میانسال، افزایش مرگ های مرتبط با خودکشی، سوءمصرف مواد مخدر، و بیماری های کبدی مرتبط با مصرف الکل بوده است. این پدیده، مرگ های از ناامیدی نامیده شده است. ریشه مرگ های از ناامیدی در جامعه آمریکا، رکود بلندمدت اقتصادی، و شیوه سیاستگذاری در مواجهه با آن بوده که باعث افزایش رقابت در بازار مشاغل غیرتخصصی و در نتیجه گسترش نرخ بیکاری در بین سفیدپوستان فاقد مهارت های تخصصی شغلی شده است. گسترش بیکاری به شیوع مرگ های از ناامیدی منجر شده است. کشور ما هم در چند دهه گذشته با مساله رکود اقتصادی و یا نرخ های بسیار پایین رشد اقتصادی مواجه بوده، و در نتیجه نرخ بیکاری بالایی را تجربه کرده است. بنابراین، این مرگ ها به صورت بالقوه در جامعه ایرانی هم می تواند بروز پیدا کند. برای پیشگیری از بروز و گسترش مرگ های از ناامیدی در جامعه ایرانی، وفاق ملی جهت دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و بلندمدت، به عنوان یک اولویت بسیار مهم و اساسی در سیاستگذاری عمومی، ضروری است.
۱۲.

برآورد سطح، روند و الگوهای سنی- جنسی مرگ ومیر اضافی طی دوره پاندمی کووید-19 در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کووید-19 مرگ ومیر بیماری های عفونی سن ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵
به منظور آگاهی از تأثیر کووید-19 بر الگوی مرگ ومیر در ایران، در این مطالعه سعی شده است بر اساس داده های مرگ ومیر منتشرشده توسط سازمان ثبت احوال کشور، سطح و الگوی سنی و جنسی مرگ ومیر اضافی در ایران برآورد شود. داده های مربوط به مرگ ومیر هفتگی بر حسب سن و جنس از سال 1394 تا سال 1400 از سازمان ثبت احوال کشور و داده های مربوط به مرگ ومیر هفتگی ناشی از کووید-19 از گزارش های هفتگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ شد و با استفاده از تابع پیش بینی رگرسیون هموارسازی نمایی، مرگ ومیر اضافی برآورد گردید. یافته ها نشان داد که آمارهای رسمی مرگ ومیر گزارش شده در کشور، تمام فوت های ناشی از کووید-19 را شامل نمی شود. همچنین، این بیماری، از ابتدای شیوع تا زمان انجام این مطالعه، باعث افزایش حدود 30 درصدی فوت ها در کشور شده است. نسبت جنسی فوت ناشی از کووید-19 در ایران 1/1 برآورد شد. بیش از 80 درصد از مرگ و میرهای ناشی از کووید-19 نیز در گروه های سنی 55 ساله و بالاتر رخ داده است. همانند برخی از کشورهای درحالِ توسعه، در ایران نیز به طور قابل توجهی مرگ های ناشی از کووید-19 کمتر گزارش شده است. نتایج این مطالعه، اهمیت گزارش سریع مرگ ومیر بر حسب همه علل را برای پایش همه گیری نشان می دهد.
۱۳.

پیامدهای اجتماعی قحطی در نواحی شمالی خلیج فارس (1317- 1324ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نواحی شمالی خلیج فارس قحطی مرگ ومیر مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۷
هدف: بررسی پیامدهای اجتماعی قحطی در نواحی شمالی خلیج فارس در فاصله سال های 1317ش تا 1324ش.روش/ رویکرد پژوهش: این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد آرشیوی، منابع کتاب خانه ای و نشریات انجام شده است. پس از ارزیابی و تحلیل داده های تاریخی نتیجه گیری انجام شده است.یافته ها و نتیجه گیری: این قحطی باعث مرگ ومیر قابل توجه سکنه نواحی شمالی خلیج فارس از حدفاصل استان هشتم (هرمزگان) تا مناطقی از استان هفتم مانند لارستان و بوشهر شد؛ هم چنین سبب گسترش ناامنی در این مناطق شد. مهم تر از این، تداوم خشک سالی و قحطی باعث شد تا سکنه مناطق مذکور برای فرار از بحران به استان ششم (خوزستان) مهاجرت کنند. این مهاجرت بر فعالیت گسترده صنعت نفت در خوزستان و امید مهاجران به کسب درآمد و تأمین معاش در آن جا متکی بود. نتیجه این بحران تغییرات گسترده اجتماعی در نواحی شمالی خلیج فارس بود.