مطالب مرتبط با کلیدواژه

محیط زیست شهری


۲۱.

تدوین چارچوب ضوابط حقوقی حفاظت از محیط زیست شهری در ساخت وسازهای کلان شهری؛ با تأکید برصیانت از حقوق بشر و توسعه پایدار

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه حقوق بشری سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۲۳)

کلیدواژه‌ها: حقوق شهروندی محیط زیست شهری توسعه پایدار شهری ضوابط حقوقی پروژه های توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۳۰۳
هدف از انجام تحقیق حاضر، ارائه الگویی حقوقی برای حفاظت از محیط زیست شهری در برابر پروژه های توسعه ای در صیانت از حقوق شهروندی است. این تحقیق به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیتی، از نوع بنیادی است. ابتدا با مطالعه عمیق، اقدام به گردآوری فهرست اولیه از شاخص های توسعه شهری پایدار شد و سپس عوامل مؤثر بر مدیریت محیط زیست شهری بررسی شدند. در گام بعدی، مدل مفهومی اولیه شکل گرفت. در گام نهایی، از طریق تکنیک دلفی و روش تحلیل عاملی، اقدام به تعیین روایی و پایایی مدل گردید. برای تعیین پایایی پرسش نامه نیز از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. در نهایت، کفایت مدل اندازه گیری در مدل یابی معادلات ساختاری، از سه جنبه اصلی مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اهداف، مقیاس اندازه گیری و روش تحقیق، برای تجزیه و تحلیل داده های کمی این پژوهش، از تکنیک های آمار توصیفی و استنباطی و با بهره گیری از نرم افزارهای SPSS وSmart PLS استفاده شد. یافته ها بیانگر آن است که ابعاد چهارگانه توسعه پایدار شهری عبارتند از: «اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی و ساختار سازمانی». هم چنین، 22 شاخص استخراج شد. عوامل مؤثر بر مدیریت محیط زیست شهری در دو دسته ساختاری و محتوایی قرار می گیرند. در زمینه عوامل ساختاری، بیشترین میانگین ها مربوط به گویه «ساختار سازمانی برای مدیریت محیط زیست شهری» (18/6) و سپس گویه «نهاد مرجع و تخصصی برای مدیریت محیط زیست شهری» (58/5) و در نهایت، «حکمرانی مطلوب و ساختاری برای مشارکت همگانی» (28/5) است. هم چنین، در بحث عوامل محتوایی نیز بیشترین میانگین مربوط به گویه های «ضمانت اجرایی قوانین» (29/7) و «بازرسی و پایش دوره ای قوانین و نظارت بر حسن اجرا» (47/6) و سپس، گویه «جامعیت قوانین و مقررات» (33/5) و «به روز بودن قوانین» (41/4) و در نهایت، «آموزش همگانی و مشارکت عمومی» (23/3) بوده است. ضمن این که در این زمینه؛ موانع و آسیب های متعددی شناسایی شد.
۲۲.

محیط ریست و مهربانی با حیوانات از دیدگاه علامه سید جعفر مرتضی عاملی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال سی ام آذر و دی ۱۳۹۸ شماره ۵ (پیاپی ۱۷۹) 25 - 47

کلیدواژه‌ها: جعفر مرتضی عاملی مهربانی با حیوانات محیط زیست حقوق حیوانات طبیعت آموزه های اسلامی محیط زیست شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۲۷۶
نویسنده در نوشتار پیش رو، دیدگاه جعفر مرتضی عاملی را درباره محیط زیست و طبیعت با تأکید بر حقوق حیوانات و مهربانی با آنها، مورد مداقه قرار داده است. وی در راستای این هدف، نخست، نگاه کلان علامه به محیط زیست شهری را مطرح و در ادامه، موضوع حقوق حیوانات و مهربانی با آنان را واکاوی کرده و به بیان دیدگاه های جعفر مرتضی عاملی پیرامون این موضوع با استمداد از دیگر آثارش از قبیل الصحیح من سیره النبی الاعظم اقدام نموده است. در نهایت نویسنده با ذکر کلیاتی درخصوص حیوانات از قبیل اخلاق، شعور و عبادت حیوانات از نقطه نظر جعفر مرتضی، تأملات وی را در روایات رسیده از پیامبر و ائمه معصومین درباره مهربانی با حیوانات در قالب 113 نکته، متذکر می شود. در خاتمه نیز، چند نکته فشرده درباره کتاب حقوق الحیوانات جعفر مرتضی مطرح می کند.
۲۳.

ارزیابی تناسب اراضی در مکان یابی بهینه مراکز آموزشی با استفاده از تحلیل Cut Fill (مطالعه موردی: منطقه7 شهرداری اهواز)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال نهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 57 - 72

کلیدواژه‌ها: محیط زیست شهری پیاده راه ادراک حسی کلان شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۵۸
امروزه با گسترش روز افزون شهرها نیاز به ارائه تسهیلات و خدمات در شهرها نیز به ضرورتی گریزناپذیر تبدیل شده است که دقت عمل در نحوه مکان گزینی این خدمات بر اساس سرانه ها و ارزیابی تناسب اراضی شهری که بستری در جهت برنامه ریزی های شهری بویژه در زمینه استفاده صحیح از اراضی است، جزو برنامه های اصلی برنامه ریزان برای مسأله یاد شده می باشد تا از همجواری های نادرست جلوگیری به عمل آید و در نهایت منجر به برقراری تناسب اراضی شود. پژوهش حاضر با رویکرد «توصیفی - تحلیلی» در راستای ارزیابی تناسب اراضی در مکان یابی بهینه مراکز آموزشی با تأکید بر مدارس در منطقه 7 شهرداری اهواز به انجام رسیده است. در راستای دستیابی به هدف یاد شده و تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده، از تحلیل Cut Fill در محیط نرم افزار ArcGIS برای اولویت بندی کاربری های شهری نسبت به مساله همجواری با کاربری آموزشی با موضوع مدارس جهت ارزیابی تناسب اراضی و مکان یابی بهینه استفاده شده است. نتایج حاصل از وزن گذاری کاربری ها توسط کارشناسان با استفاده از تحلیل Cut Fill در محیط نرم افزار ArcGIS مورد تلفیق و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که کاربری های مسکونی با کمترین عملکرد اتلاف در شبکه در تحلیل Cut Fill با توجه به وزن های بدست آمده از نگاه کارشناسان، بیشترین سازگاری را با کاربری آموزشی دارد و دارای اولویت اول برای همجواری با آن می باشد و کاربری های نظامی، صنعتی، مذهبی بیش ترین نوسان را در زمینه اتلاف در تحلیل Cut Fill داشته و کاربری های ناسازگار شناسایی شده اند.
۲۴.

تدوین مهم ترین راهبردها در راستای ارتقا کیفیت محیط زیست شهری با رویکرد شهرسازی بایوفیلیک (مطالعه ی موردی: شهر طرقبه)

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۳ 78 - 99

کلیدواژه‌ها: شهرسازی بایوفیلیک شهرسازی سبز محیط زیست شهری طرقبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۲۸۳
طرقبه شهر در شمال شرق کشور بدلیل ماهیت طبیعی-گردشگری و اکوسیستم طبیعی و نیمه روستایی خود حجم بالایی از گردشگران را سالانه پذیرا می باشد. در سال های اخیر روند رو به رشد توسعه شهری را می تواند در این منطقه مشاهده کرد. هدف این پژوهش بررسی اثرات ساخت و ساز جدید شهری بر محیط زیست شهر طرقبه و ارائه راهکارهایی در جهت ارتقا کیفیت زیستی و دست یابی به شهر بایوفیلیک می باشد. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی و از نوع سطحی - میانی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات شامل بررسی و بازدیدهای میدانی و تدوین پرسشنامه و پرسشگری از مردم و مسئولان، مطالعه در اسناد و اطلاعات آماری و کتابخانه ای و مصاحبه با مدیران و خبرگان امور شهری می باشد. با استفاده از داده های حاصل جدول SWOT تدوین و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و با استفاده از ماتریس QSPM مهم ترین راهبرد ها ارائه شد. نتایج حاصل نشان میدهد نمره بدست آمده از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی برابر 2.526 می باشد. این عدد بیانگر غلبه قوت ها بر ضعف ها می باشد(2.5<2.52). هم چنین با بررسی ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و نمره بدست آمده از این تحلیل (2.76) نتیجه گرفته می شود که فرصت ها بر تهدید ها غلبه خواهد کرد(2.5<2.76). در مجموع عوامل خارجی با رتبه 2.75 بر عوامل داخلی با رتبه 2.526 غلبه دارد. بر این اساس موقعیت منطقه مورد بررسی در ناحیه اول نمودار می باشد و استراتژی تهاجمی پیشنهاد می شود.
۲۵.

تکالیف مدیریت شهری در تحقق حقوق زیست محیطی شهروندان (با نگاهی به مصوبات شورای شهر تهران)

نویسنده:
منبع: دانشنامه های حقوقی دوره چهارم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱ 84 - 111

کلیدواژه‌ها: محیط زیست محیط زیست شهری حقوق زیست محیطی حقوق شهری مدیریت شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۲۰۷
حق بر محیط زیست ارتباط زیادی با دیگر حقوق بشری دارد، به گونه ای که عدم تحقق آن، منجر به تهدید سایر حقوق انسان می شود و علاوه بر ورود صدمات جبران ناپذیر بر سلامت شهروندان، دیگر حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آنها را نیز در معرض خطر قرار می دهد. بسیاری از شهرها و به خصوص کلانشهرها از آلودگی های زیست محیطی بسیاری رنج می برند که این امر ناشی از عملکرد انسان ها در تولید انواع آلودگی های زیست محیطی است. غلبه بر آلودگی های محیط زیست در گروی آشنایی با حقوق زیست محیطی شهروندان و تلاش در جهت تحقق آنها می باشد. تحقیق حاضر در صدد پاسخ به این پرسش اساسی می باشد که حقوق زیست محیطی شهروندان در گستره شهر چیست؟ برای پاسخ به این پرسش ضمن بررسی انواع مولفه های زیست محیطی حقوق شهروندان از جمله: حق دسترسی به اطلاعات، حق بر آموزش، حق مشارکت، حق تشکیل و عضویت در سازمان های مردم نهاد، حق برخورداری از محیط زیست سالم و حق برخورداری از فضای سبز شهری؛ مصوبات شورای شهر تهران مورد پژوهش قرار گرفته اند. نتیجه اینکه علی رغم تمام تلاش های صورت گرفته و برخی موفقیت های به دست آمده، همچنان چالش های زیادی در این حوزه وجود دارد و راه درازی تا تحقق کامل حقوق زیست محیطی شهروندان در پیش است و نهادهای حاکمیتی و مدیران شهری بایستی بیش از پیش جهت تحقق حقوق مذکور تلاش نمایند.
۲۶.

نقش هنرهای شهری در بهبود کیفیت محیط زیست شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش هنر سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۳ ۸۴-۷۳

کلیدواژه‌ها: هنرهای شهری کیفیت زندگی محیط زیست شهری زیباسازی هویت فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۱۸۴
در چند دهه اخیر هنرهای شهری و مداخلات هنری با تنوع شکل، بیان و مفهوم گسترده، در بسیاری از جوامع شهری مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات و تجربیات موجود نشان می دهد جدا از نیازهای اساسی و اولیه انسان ها، به منظور ارتقاء و بهبود کیفیت محیط زیست شهری، تأمین و تحقق نیازهای روحی، روانی و عاطفی مردم نیز امری انکارناپذیر و بدیهی است. با توجه به اهمیت موضوع و نقش تأثیرگذار هنرهای شهری در شادی و رضایت مندی مردم و تأثیر آن در سلامت و بهداشت روان و رفاه ذهنی جامعه، این مقاله با هدف تبیین نقش هنرهای شهری در بهبود کیفیت زندگی شهری به روش توصیفی- تحلیلی نگارش شده و در پی پاسخ به این پرسش است که بهبود کیفیت زندگی شهری با هنر و مداخلات هنری چه رابطه ای دارد و هنرهای شهری چگونه می توانند در بهبود کیفیت زندگی مؤثر باشند؟ بدین سبب ضمن اشاره به تعاریف موجود از «شهر»، «محیط زیست شهری» و شاخص های بهبود کیفیت زندگی، به اهداف و گونه های هنرهای شهری و به نقش این هنرها در بهبود کیفیت زندگی پرداخته شده است. روش پژوهش در مقاله حاضر کیفی و نوع پژوهش بر اساس هدف، بنیادی است و داده ها به صورت اسنادی گردآوری شده اند. در پایان مقاله استدلال شده که هنرهای شهری با طیف گسترده می توانند در سیاست های فرهنگی تأثیرگذار باشند و از طریق هویت سازی، زیباسازی، تلطیف فضاهای شهری، نشاط و سرزندگی و ... نقش مؤثری در بهبود کیفیت زندگی شهری داشته باشند.
۲۷.

تحلیل و رتبه بندی سطوح مناطق شهری بر اساس مؤلفه ها و شاخص های ناپایداری محیط زیست شهری با استفاده از مدل تلفیقی saw و آنتروپی شانون مطالعه موردی: شهرستان های استان البرز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۲ 249 - 262

کلیدواژه‌ها: محیط زیست شهری رتبه بندی استان البرز توسعه پایدار تکنیک SAW

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۶۰
افزایش روزافزون جمعیت شهری و ازدیاد فعالیت های انسانی همراه با پیشرفت تولیدات صنعتی انواع آلودگی آب، خاک، هوا و صوت را برای شهروندان شهری به همراه داشته است. بنابراین شرایط امروزی شهرها ایجاب می کند که دولت و سازمان ها و نهادهای عمومی اقدام به بررسی، تجزیه و تحلیل و ارزیابی کیفیت شهرها از جهات مختلف نمایند. از این رو در دهه های اخیر موضوع ارتقای کیفیت زندگی و زیست پذیری شهرها، جای خود را در ادبیات برنامه ریزی شهری باز کرده است. برای سنجش و ارزیابی هر نوع توسعه ای به شاخص ها و پارامتر هایی نیازمندیم. در این پژوهش نیز با استفاده از شاخص های زیست محیطی شهری به سطح بندی شهرستان های استان البرز پرداخته شده است تا نقاط ضعف و مثبت شناسایی گردد و برنامه های مدون جهت حل معضلات زیست محیطی شهرها تدوین گردد. روش پژوهش، براساس ماهیت توصیفی- تحلیلی و دارای هدف کاربردی- توسعه ای است. داده های مورد نیاز به روش کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری شده است. تکنیک به کار گرفته شده در این مقاله، مدل Saw بوده و برای امتیاز دهی از روش آنتروپی شانون استفاده شده است، همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها و نمایش نقشه از نرم افزارهای Arc Gis و Excel استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که شهرستان های ساوجبلاغ با مقدار (1.06396)، کرج با مقدار (0.61001) و نظرآباد با مقدار (0.28086) به ترتیب درسه رتبه اول تا سوم، شهرستان اشتهارد با مقدار (0.23531) در رتبه چهارم و در پایان شهرستان طالقان با مقدار (0.18266) در رتبه آخر و پایین تر از دیگر شهرستان ها در توسعه زیست محیطی قرار دارند.
۲۸.

تدوین استراتژی های پایداری محیط زیست شهری با تأکید بر بخش صنعت. مطالعه موردی: صنعت خودروسازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۶ 219 - 232

کلیدواژه‌ها: پایداری محیط زیست شهری صنعت خودرو تحلیل سلسله مراتبی فازی SWOT

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۱۳۵
با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک، افزایش روزافزون جمعیت کشور از یک سو و رشد و توسعه صنعتی بویژه رشد شتابان صنعت خودرو از سوی دیگر که عوارض زیست محیطی از جمله آلودگی شدید هوا در کلانشهرها را سبب شده است، کشور ما در زمره کشورهایی قرار دارد که مسائل زیست محیطی در آن ها از اهمیت مضاعفی برخوردار است و اتخاذ راهبردهای اساسی را در سطح جامعه و دولت ضروری ساخته است. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف تدوین و اولویت بندی راهبردهای پایدرای محیط زیست شهری با تأکید بر صنعت خودور انجام شده است. پژوهش حاضز از نظر روش در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف جز تحقیقات کاربردی قرار دارد. برای این منظور گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای و پیمایشی و مصاحبه با کارشناسان و نخبگان از طریق تهیه پرسش نامه در قالب روش دلفی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش را کارشناسان(اساتید دانشگاهی، مدیران و کارشناسان بخش صنعت(خودرو)) تشکیل داده اند. سپس راهبردهای پایداری محیط زیست شهری با استفاده از روش SWOT تدوین و با کمک تکنیک FAHP اولویت بندی شد. نتایج نهایی حاصله از تکنیک FAHP نشان می دهد راهبردهای "تهیه و تدوین برنامه کلان و جامع محیط زیست کشور" ، "اتخاذ و به کارگیری نگاه محیط زیست محور در زمینه توسعه من جمله توسعه بخش صنعت و خودروسازی" ، "شفافیت مسائل محیط زیستی و پایش دقیق تولیدات شرکت های خوروسازی از طریق به کارگیری قوانین و مقررات مربوطه" و "اتخاذ و پیاده سازی مدیریت سبز در کلیه مراحل برنامه ریزی، تولید و نظارت محصولات خودرو" موثرترین راهبردهای پایداری محیط زیست شهری صنعت خودرو هستند.
۲۹.

تحلیلی بر اثرات توسعه فیزیکی شهرها بر آینده محیط زیست شهری (مطالعه موردی: شهر جدید پرند)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی شهری دوره ۱ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 1 - 20

کلیدواژه‌ها: توسعه فیزیکی آینده نگاری شهر جدید محیط زیست شهری شهر پرند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۵۴
شهرهای جدید با رویکرد جذب جمعیت سرریز شهرهای بزرگ در فاصله نزدیک آنها احداث شده اند که با تداوم فرآیند جذب جمعیت، این شهرها نیز در آینده گرفتار مسائل زیست محیطی خواهند شد. آلودگی های هوا و صوتی ناشی از مهاجرت های آونگی و توسعه کالبدی منجر به رشد مسائل زیست محیطی در شهر جدید پرند شده است. بر این اساس هدف این پژوهش بررسی اثرات توسعه فیزیکی شهر جدید پرند بر آینده محیط زیست این شهر است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری متخصصین و خبرگان و حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای 60 نفر است. داده های مورد نیاز از طریق روش کتابخانه ای و مطالعه میدانی (پرسشنامه) گردآوری شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار استنباطی مانند ضرایب رگرسیون، آزمون T و مدل تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد بخشی از مسائل زیست محیطی شهر جدید پرند از مجموعه شهری تهران تاثیر پذیرفته است. بخشی دیگر پیامد شکل گیری و توسعه خود شهر پرند می باشد که از جمله این موارد می توان به آلودگی هوای ناشی از فعالیت های صنعتی در بخش جنوبی شهر، آلودگی ناشی از فاضلاب شهری و صنعتی و تولید زباله های شهری،  نزدیکی فرودگاه بین المللی امام خمینی، نزدیکی با جاده تهران – ساوه و نهایتا بادهای غالب منطقه (غرب به شرق) اشاره کرد. یافته های نشان می دهد افزایش شاخص هایی چون نرخ رشد مهاجرت- توسعه کالبدی- نرخ رشد شهرنشینی تاثیرات مستقیمی بر افزایش مسائل زیست محیطی شهر جدید پرند در شاخص هایی چون آلودگی صوتی و هوا (واقع شدن در کمربندی تهران- ساوه و افزایش مهاجرت های آونگی از شهر جدید پرند به تهران و کرج) و آلودگی های محیطی ناشی از توسعه فیزیکی این شهر (آلودگی های ناشی از توسعه کالبدی و رشد ساخت و سازها) دارد.
۳۰.

تحلیل وضعیت اکولوژیکی پارک های شهری با تأکید بر پارک های جنگلی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و دوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۵ ۴۲-۲۳

کلیدواژه‌ها: محیط زیست شهری سیستم اطلاعات جغرافیایی تابع MC-SDSS پارک های جنگلی تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۶۲
با توجه به شرایط نامساعد محیطی شهرها، کمبود و نقایص فضاهای باز و سبز شهری در کلان شهرهای کشور، لزوم توجه به پارک ها و فضاهای سبز شهری را به لحاظ عملکردهای اکولوژیک و اجتماعی این فضاها بیش از گذشته مطرح نموده است بدین منظور این تحقیق به بررسی و تجزیه و تحلیل اکولوژیکی پارک های منطقه ای در شهر تبریز پرداخته است. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت تحلیلی– توصیفی و از لحاظ هدف کاربردی می باشد. اطلاعات به دو صورت اسنادی و میدانی جمع آوری شده است و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جامعه ی آماری تحقیق کلیه پارک های تبریز و جامعه نمونه پارک های جنگلی تبریز شامل پارک های ائل گلی، باغمیشه، شمس تبریزی و پارک ارم است. روش ها و ابزار مورد استفاده برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه، نرم افزار ARC.GIS، روش تحلیل شبکه ای ANP و تابع MC-SDSS و روش SAW در سیستم اطلاعات جغرافیایی است. بررسی و ارزیابی شاخص های اکولوژیک در چهار محور عمده کالبدی و طراحی اکولوژیکی، زیست محیطی، فرهنگی- آموزشی و دسترسی می باشد. برای شاخص های مورد نظر معیارهایی در نظر گرفته شده و با استفاده از پرسشنامه میزان اهمیت این معیارها به دست آمد و وزن معیارها توسط روش ANP محاسبه شد. در پارک های مورد مطالعه با توجه به نتایج تحقیق جغرافیایی پارک ائل گلی از نظر اکولوژیکی در بهترین وضعیت قرار دارد و پارک های شمس، باغمیشه و ارم در رتبه های بعدی قرار دارند و نکته قابل توجه وضعیت نامناسب پارک ارم و باغمیشه خصوصاً ارم نسبت به سایر پارک ها می باشد که نیازمند اتخاذ سیاست های مناسب در این زمینه برای بهبود وضعیت آن می باشد.
۳۱.

راهبرد بهینه پایدارسازی محیط زیست شهری محمودآباد (با بهره گیری از مدل SWOT و ماتریس QSPM)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال نهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۳۲ 125 - 150

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار محیط زیست محیط زیست شهری محمودآباد SWOT

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۳۱
تحولات اخیر در رشد و توسعه شهرنشینی و به تبع آن رشد و توسعه کالبدی شهرها مسائلی را در فضای شهر به وجود آورده که نه تنها ساکنین آن، بلکه تمام محیط زیست در معرض عوارض ناشی از آن را، مورد تهدید قرار داده است. با توجه به اینکه بیشترین رشد جمعیت شهری آینده جهان در کشورهای در حال توسعه خواهد بود، دغدغه بیشتری برای نیل به توسعه پایدار در این کشورها وجود دارد. شهر محمودآباد به عنوان یکی از شهرهای ساحلی استان مازندران با مشکلات محیط زیستی بسیاری از جمله برداشت غیرمجاز شن و ماسه، وجود جوی های روباز و متعفن و ورود پسابهای منازل به آنها، وجود حیوانات موذی در کانال و جوی بزرگ شهری و غیره مواجه است. با این ضرورت، این تحقیق، پایداری محیط زیست شهر محمودآباد را مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی بوده و در تحلیل داده ها از مدل SWOT و ماتریس QSPM استفاده شده است. پرسشنامه ها توسط سه گروه شهروندان محلی، مسئولین سازمان های مرتبط با محیط زیست و متخصصین مربوطه تکمیل گردید. حجم نمونه نیز برابر با 114 نفر سرپرست خانوار (شهروندان)، و 40 نفر از مسئولین و متخصصین می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که راهبردهای تهیه طرحهای مکانیابی صحیح صنایع توسط متخصصین امر، افزایش تجهیزات و امکانات مدیریت شهری در جمع آوری پسماندها و جلوگیری از ایجاد آلودگی های محیطی، ایجاد سیستم مدیریت یکپارچه شهری برای ایجاد و تکمیل پروژه های کانال کشی، تعریض کانالها و جوی های خیابان و اتمام پروژه های نیمه تمام عمرانی از طریق درآمد حاصل از گردشگری در شهر، حاصل از فرآیند برنامه ریزی راهبردهای کمی، به عنوان اولویت دارترین راهبردها جهت پایداری محیط زیست شهری محمودآباد می باشند.
۳۲.

توسعه پایدار زیست محیطی با رویکرد برنامه ریزی راهبردی (مورد پژوهی : شهرکاشان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۷ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۰) 691 - 708

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی راهبردی توسعه پایدار محیط زیست شهری کاشان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۹۲
مقدمه: امروزه ش هر کاشان با مس ایل و مش کلات متع ددی از جمله ان واع آلودگی های زیست محیط ی، تخری ب من ابع و ک اهش فضاهای طبیعی و در پی آن افزایش نیاز شهروندان ب ه محیط زیستی پایدار مواجه می باشد. در این راستا یکی از راهبردها، توجه به مقوله توسعه پایدار شهری برای رسیدن به تعادل فضایی شهرها در قالب رویکردی استراتژیک می باشد. هدف پژوهش: پژوهش حاضر بر آن است ضمن تحلیل وضع موجود (قابلیت ها و محدودیت ها)کاشان در حوزه محیط زیست شهری ، به ارایه راهبردهای کلیدی جهت پایداری زیست محیطی شهر در قالب برنامه ریزی راهبردی بپردازد. روش شناسی تحقیق: نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه انجام توصیفی، تحلیلی است . در طراحی تحقیق و جمع آوری اطلاعات از دو روش اسنادی و پیمایشی بهره گرفته شده است. تکنیک مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل داده ها،مدل تلفیقیSWOT- AHP می باشد. قلمروجغرافیایی پژوهش: شهر کاشان است که در حال حاضر دومین رتبه جمعیتی و صنعتی را بعد از شهر اصفهان در سطح استان دارد. یافته ها و بحث : بررسی ها نشان می دهد شهر کاشان به دلایلی از جمله افزایش جمعیت، توسعه شدید فیزیکی و صنعتی، با مسائل زیست محیطی همچون پساب ها و آلاینده های صنعتی، فرسایش شدید خاک، تخریب و از بین رفتن باغ ها و اراضی کشاورزی و تبدیل آن به فضاهای مسکونی و صنعتی و ناقص بودن سیستم دفع فاضلاب شهری مواجه می باشد و این مسایل موجب ناپایداری زیست محیطی شهر گردیده و مدیریت شهری را با چالش های جدی روبرو ساخته است. بنابراین توجه به این گونه مشکلات و چالش های زیست محیطی شهر کاشان، نیازمند رویکرد نوینی همچون برنامه ریزی راهبردی است تا از طریق ارزیابی و تحلیل وضع موجود شهر کاشان در حوزه محیط زیست شهری، به تدوین، تعیین و اولویت بندی راهبردهایی جهت توسعه پایدار زیست محیطی شهر پرداخت. نتایج: نتایج بدست آمده نشان می دهد ساختار موجود زیست محیطی شهر از یک طرف با نقاط ضعف داخل ی و از طرف دیگر با تهدید های خارجی روبرو است بنابراین راهبرد های قابل قبول در حوزه زیست محیطی شهر کاشان از نوع استراتژیهای تدافعی (WT) است که می بایست در اولویت برنامه های توسعه پایدار زیست محیطی شهر کاشان قرارگیرد.
۳۳.

الگویی جامع در تدوین استراتژی ارتقای مدیریت محیط زیست شهری، پژوهش موردی: منطقه 22 شهرداری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بوم شناسی شهری سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۹) 139 - 154

کلیدواژه‌ها: محیط زیست شهری بیانیه چشم انداز برنامه ریزی راهبردی کمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۲۶
هدف پژوهش بررسی نحوه مدیریت محیط زیست شهری در منطقه 22 شهرداری تهران در جهت ارائه الگویی جامع و ارتقای آن می باشد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش تحلیلی- توصیفی است، برای جمع آوری داده ها از منابع داخ ل ی و خ ارج ی و در مرحله پیمایش، از طریق پرسشنامه از 20 نفر از نخبگان مدیران خبره حوزه مدیریت زیست شهری استفاده شده است. مدل اجرایی برنامه ریزی راهبردی پژوهش برگرفته از مدل مدیریت راهبردی فرد. آر. دیوید می باشد و در مرحله تصمیم گیری، از ماتریس QSPM بهترین راهبردها برای اجرا بکار گرفته شد. ارائه الگویی جامع و متناسب با محیط زیست منطقه 22 شهرداری تهران که قادر به تعیین نقاط ضعف مدیریت شهری و ارائه استراتژی جهت ارتقاء آن، نوآوری مطالعه حاضر می باشد. با توجه به یافته های پژوهش و کسب نمره نهایی کم تر از 5/2 مشخص گردیده در مدیریت محیط زیست شهرداری منطقه 22 تهران، از قوت ها و فرصت های به دست آمده برای غلبه برضعف ها و تهدیدها به درستی استفاده نشده است و نوع راهبرد، تدافعی است. نتایج تحقیق نشان داد که سه راهبرد «ارزیابی عرصه های نیازمند حفاظت محیط زیست»، «اصلاح بسترهای حقوقی و نهادی» و «اصلاح ساختار سازمانی و مدیریت یکپارچه شهری» با بیش ترین امتیازات، از مهم ترین راهبردهای ارتقاء مدیریت محیط زیست این منطقه بوده است.
۳۴.

مدیریت پسماند ویژه، راهکاری جهت حفظ طبیعت و محیط زیست شهری

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۶ تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱۵ 88 - 101
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۱۸
یکی از مشکلات بسیار حاد محیط زیستی کشور، مدیریت نامناسب بر پسماندهای ویژه صنعتی در مناطق شهری است. عدم مدیریت بر پسماندهای ویژه خطرات زیادی را با توجه به ویژگی های احتراق، واکنش پذیری، خورندگی و سمیت بر سلامتی انسان و طبیعت وارد می نماید. برای کاهش هزینه های محیط زیستی ناشی از نبود مدیریت بر این نوع پسماند، نیاز به داشتن قوانین جامع است تا با اجرای آن این هزینه ها به حداقل برسد. در این مطالعه، برای رفع این چالش با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی- اجتماعی کشور، برای ایجاد تعهد دفع توسط تولید کنندگان، زمینه برای تدوین قوانین مناسب فراهم شده است. هدف از بازنگری و تدوین مقررات اختصاصی برای پسماند ویژه، کاهش خسارت های شدید ناشی از دفع غیر قانونی آلاینده ها به محیط زیست شهری، پر کردن خلاءهای قانونی موجود در کشور برای حفظ طبیعت و محیط زیست است. همچنین در این مطالعه پس از نقد قانون و آیین نامه اجرایی مدیریت پسماند کشور و مقایسه آن با برخی از قوانین کشورهای پیشرفته، محورهای مورد نیاز برای وضع قانون تخصصی برای دفع تعیین شده است. براین اساس، قانون تخصصی تدوین شده شامل 23 ماده و 19 تبصره و آیین نامه اجرایی دفع شامل 87 ماده و 64 تبصره با مقررات جاری مقایسه شده است. از مزایای این مقررات ایجاد صندوق محیط زیستی، ارزیابی مقدماتی محیط زیستی، بررسی محیط زیستی و در نظر گرفتن دیدگاه های شهروندان برای تصمیم گیری جهت انجام واکنش اضطراری یا عملیات اصلاحی است.
۳۵.

پایش غلظت دی اکسید نیتروژن در دوره ی کووید-19 با استفاده از داده های ماهواره ی سنتینل-5 (مطالعه ی موردی: کلان شهر شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۸ 113 - 130

کلیدواژه‌ها: گوگل ارث انجین مخاطرات محیطی محیط زیست شهری مدیریت بحران من-کندال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۸۱
دی اکسید نیتروژن یکی از شاخص های مهم در ارزیابی کیفیت هوای شهرها تلقی می گردد، لذا شناسایی پهنه های آلوده به این آلاینده از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. یکی از علوم و فناوری هایی که می تواند در کوتاه ترین زمان و با صرف هزینه ی کمتر در رابطه با شناسایی این پهنه ها به متخصصین محیط زیست شهری کمک کند، علم سنجش ازدور ماهواره ای است. در حال حاضر، سنجش ازدور ماهواره ای یک فناوری مفید برای اندازه گیری آلاینده های جوی در سطح جهانی، منطقه ای و شهری می باشد. ازاین رو، پژوهش حاضر به شناسایی و بررسی توزیع زمانی- مکانی گاز دی اکسید نیتروژن در دوره ی انتشار کووید-19 با استفاده از داده های ماهواره ی Sentinel-5P و تحلیل آن با متغیرهای محیطی در کلان شهر شیراز طی 24 ماه (2019 و 2020) پرداخته است. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، بیشترین مقادیر میانگین ماهانه گاز دی اکسید نیتروژن در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ مربوط به فصل پاییز بود. همچنین، منطقه ی 2 شهر شیراز به عنوان آلوده ترین منطقه در دو سال مورد مطالعه شناسایی شد. علاوه بر این، پس از تحلیل پارامترهای باد، بارش و دما مشخص گردید که عامل باد با ضریب همبستگی 638/0- در  سطح معناداری، یک درصد نسبت به دیگر عوامل اقلیمی، بیشترین تأثیر را در تغییر مقادیر گاز دی اکسید نیتروژن داشته است. بحران کووید-۱۹ نیز با اثر بر کاهش ترددها و ترافیک شهری، در تغییر مقادیر گاز دی اکسید نیتروژن در سال 2020 نسبت به سال 2019 به صورت ماهانه نقش داشت. الگوی تغییرات میانگین گاز دی اکسید نیتروژن مربوط به داده-های ماهواره ای در سال های مورد مطالعه روند کاهشی داشته که با الگوی تغییرات مقادیر اخذ شده از ایستگاه پایش آلودگی همخوانی داشت. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند در زیست پذیری شهری و مدیریت بحران مفید واقع گردد.
۳۶.

کاربرد ابزار متاسوات در ارزیابی تطبیقی راهبردهای شهرهای بیوفیلیک با تاکید بر تغییرات اقلیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۶ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۹ 125 - 143

کلیدواژه‌ها: راهبرد محیط زیست شهری شهر بیوفیلیک تغییرات اقلیم تکنیک متاسوات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۵۹
در دهه های اخیر، بروز بحران های زیست محیطی ناشی از گسترش کالبدی شهرها به سمت نواحی باز و طبیعی پیرامون، ضرورت توجه به محیط زیست شهر را افزایش داده است. از جمله مهمترین چالش ها، تغییر اقلیم می باشد. بهره مندی از دیدگاه های شهری جدید مبتنی بر محیط زیست می تواند ضمن پاسخگویی به نیازهای کالبدی، منجر به حفظ طبیعت، تنوع زیستی و افزایش کیفیت محیط زیست در شهر و نهایتا پاسخگویی به معضلات ناشی از تغییرات اقلیم گردد. یکی از اندیشه های نوین در این زمینه، شهرسازی بیوفیلیک می باشد. از این رو، هدف تحقیق حاضر ارائه مدلی تحلیلی برای ارزیابی ویژگی های شهر بیوفیلیک در پنج شهر سنگاپور، پورتلند، بریسبین، پرت و برلین در پاسخ به تغییرات اقلیم می باشد. روش این تحقیق از نوع توصیفی (مبتنی بر مطالعات اسنادی) و تحلیلی (با بهره مندی از تکنیک متاسوات) است. رویکرد این تحقیق نیز، کمی و کیفی می باشد. نتایج نشان می دهد که شهر سنگاپور در اقدامات راهبردی بیوفیلیک نسبت به سایر شهرها در شرایط بهتری قرار دارد. همچنین هر سه هدف شهر بیوفیلک، دارای اهمیت بالا هستند و در پاسخگویی به اثرات تغییر اقلیم، تبیین راهبردها در دو قابلیت پارک های جنگلی و کشاورزی شهری، در اولویت قرار دارند (عوامل داخلی). اولویت دادن به توسعه زیست محیطی در برابر توسعه کالبدی، نیز مهمترین عامل محیطی (بیرونی) در دستیابی به اهداف شهر بیوفیلیک می باشد.
۳۷.

سیاست پژوهی پارادایم های مشارکتی شهروندان در مدیریت محیط زیست شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۳ بهار ۱۳۹۴ شماره ۳۸ ۲۹۹-۲۷۳

کلیدواژه‌ها: پارادایم مشارکتی حکمروایی مطلوب شهری محیط زیست شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۴۷
در طول تاریخ و در سراسر جهان به نقش ها، نیازها و توان های بالقوه و بالفعل شهروندان چنانکه سزاوار است نگریسته نشده؛ و به همین دلیل هنگامی که با موضوع محیط زیست رو به رو می شویم، مشاهده می شود که شهروندان به دلیل نوع وظایفشان ارتباط غیرقابل انکاری با منابع طبیعی و محیط زیست خود دارند و به گونه ای نزدیک تر و صمیمی تر به طبیعت گره خورده اند، به سبب وجود مشکلاتی چون فقر، عدم دستیابی به آموزش و آگاهی های لازم زیست محیطی و عدم مدیریت، علی رغم توان های خود، نتوانسته اند نقش مؤثری را آن چنان که شایسته آنان است ایفا نمایند. در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی به زمینه های مشارکت سازی شهروندان در مدیریت زیست محیطی اشاره شده و با روش سیاست پژوهی به ارائه راهکارها و سازماندهی به ارتقا میزان مشارکت شهروندی در بهبود محیط زیست پرداخته شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که «پی آمدهای روانشناختی شهروندان» در مدیریت پشتیبان، ایجاد انگزیش و احساس «مشارکت» است که برای شهروندان فراهم می آید و انان را به سمت مشارکت بیشتر سوق می دهد. بر این پایه می توان گفت که مشارکت یک درگیری ذهنی و عاطفی شهروندان در موقعیتهای گروهی است که آنان را بر می انگیزد تا برای دستیابی به هدفهای گروهی یاری دهند و در مسئولیت کار شریک شوند. لذا؛ «مدیریت مشارکتی زیست محیطی» به سه اقتضا وابسته است: «ساختار، جهت گیری و فراگرد»؛ بدین معنی که هرگاه مشارکتِ انجمن مردم نهاد محلی برخی ویژگی های هوادار را در قالب ساختار سازمانی در مدیریت زیست محیطی، جهت گیری مدیران و شهروندان نسبت به مقوله محیط زیست، فراگرد مشارکت واقعی و فراگردهای تصمیم گیری در زمینه زیست بوم شهری باید به کار گیرند را، آشکار سازند، احتمال کامیابی در زمینه بهبود و ارتقا سطح کیفی محیط زیست فزونی خواهد یافت. در عین حال، در حیطه شناسایی عوامل گرایشی، برخی متغیرهای مستقل موثر در ایجاد حس مشارکت شهروندان در مدیریت زیست محیطی عبارتند از: درآمد، تحصیلات، نژاد، شغل، جنسیت، سن، وضعیت تاهل، کسب پاداش و رضایت، مذهب و ایدئولوژی، استفاده از رسانه ها، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، آگاهی اجتماعی و دسترسی به اطلاعات، سنت گرایی و سرنوشت گرایی، ویژگی های شخصیتی.
۳۸.

سنجش اَبَر چالش های حکمروایی زیست محیطی در کلانشهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۲ 1 - 14

کلیدواژه‌ها: حکمروایی شهری محیط زیست شهری مخاطرات محیط زیستی کلانشهر اهواز مدل ویکور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳ تعداد دانلود : ۲
چالش های محیط زیستی یکی از اساسی ترین مسائل شهر امروزی و حاصل تعارض و تقابل با محیط طبیعی است. یک عامل بسیار مهم که تاثیر تعیین کننده ای بر پایداری محیط زیستی جوامع شهری دارد، حکمروایی محیط زیستی شهر است که کلیه سیاست ها، اقدامات، طرح ها و برنامه های اجرایی در قلمرو شهر با اثرگذاری محیط زیستی را شامل می شود. هدف این پژوهش سنجش اَبَر چالشهای حکمروایی محیط زیستی در کلانشهر اهواز است. روش پژوهش، بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است. شاخص های 18 گانه از میان 25 شاخص و منطبق با وضعیت بوم شناختی شهر تعیین و پرسشنامه تنظیم شد. در این پژوهش از روش آنتروپی شانون برای وزن دهی شاخص ها و با استفاده از مدل ویکور اقدام به رتبه بندی مناطق کلانشهر اهواز بر اساس چالش های حکمروایی محیط زیست شهری گردید.جامعه آماری این پژوهش، کارشناسان، خبرگان و مدیران محیط زیست، پسماند، آبفا کلانشهر اهواز هستند. روش نمونه گیری، گلوله برفی است و داده ها با بهره گیری از پرسش نامه پژوهشگر ساخته در سال جاری گردآوری شده است. یافته ها نشان داد که مؤلفه های مدیریت فاضلاب های خانگی-تجاری (0.078)، زیرساخت های زیست محیطی(0.074) با اهمیت ترین و آلاینده های مغناطیسی (0.010) کم اهمیت ترین شاخص ها و در اولویت بندی مناطق، منطقه هشت به دلیل استقرار کارخانجات و صنایع سنگین و شرکت های حفاری، با بالاترین میزان آلودگی محیطی و چالش در مدیریت پساب های صنعتی مواجه است. همچنین نتایج نشان داده است که افزایش آگاهی زیست محیطی در بین شهروندان و مدیران و مدیریت پساب ها، آب های سطحی و پسماندها از پیشران های پیش نیاز حکمروایی زیست محیطی در مناطق مختلف شهر اهواز می باشند.