مطالب مرتبط با کلیدواژه

کاربری اراضی


۲۴۱.

ارزیابی شاخص های طیفی و استخراج عوارض ساخته شده و ساخته نشده شهری و مقایسه آن با دمای سطح زمین با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست ۷ و ۸ مطالعه موردی: شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۲ 23 - 39

کلیدواژه‌ها: کاربری اراضی شاخص طیفی دمای سطح زمین جزایر حرارتی تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۷۴
حرارت سطح زمین یکی از شاخص های مهم در پژوهش مدل های تعادل انرژی در سطح زمین و فعل و انفعالت بین زمین و اتمسفر در مقیاس های منطقه ای و جهانی است. امروز تصاویر ماهواره ای در طول موج های مادون قرمز و قرمز حرارتی به دلیل پوشش وسیع، منبع اطلاعاتی مناسبی برای تهیه نقشه های حرارتی سطح آب و خشکی هستند. امروزه در شهرها پدیده جزایر حرارتی خسارات متعددی چه جانی و مالی به شهروندان تحمیل می کند و یکی از معضلات در شهرها به شمار می رود که برای بررسی و کنترل این پدیده می توان از تصاویر ماهواره ای مناسب استفاده کرد و بخش های آلوده شهر را شناسایی و مدیریت کرد، لذا هدف از این پژوهش، تهیه تغییرات صورت گرفته در ساخت و سازهای شهری و افزایش بی رویه ساختمان ها و رابطه آن ها با دمای سطح زمین با استفاده از داده های سنجنده های ETM, OLI ماهواره لندست در دو سال ۲۰۰۲ و ۲۰۱۹ برای شهر تهران است. در انجام این پژوهش از روش Gram_Schmidet که جهت تلفیق این تصاویر توسعه داده شده است، استفاده گردید و داده های دو سال ۲۰۰۲ و ۲۰۱۹ که همگی در فصل زمستان تصویربرداری شده اند، تهیه و مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. برای صحت سنجی روش و میزان دقت طبقه بندی نیز از شاخص های ضریب همبستگی، ضریب کاپا استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد؛ شاخص های VbSWIR_BI و IBI  بالاترین دقت را نسبت به سایر شاخص ها دارند؛ در حالی که نتایج شاخص VbSWIR_BI  تغییرات زمانی و مکانی شهر تهران را در یک نتیجه قابل قبول نشان می دهد؛ همچنین با توجه به نتایج به دست آمده از طریق دمای سطح زمین، با افزایش ساخت و سازها افزایش دمای شهر تهران به مناطق شمالی و مرکزی شهر نیز کشیده شده است.
۲۴۲.

بررسی رابطه دمای سطح زمین با پوشش گیاهی و رطوبت سطحی در کاربری های اراضی منطقه زهک دشت سیستان با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سنجش از دور و GIS ایران سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 21 - 42

کلیدواژه‌ها: دمای سطح زمین کاربری اراضی شاخص تفاضلی نرمال شده پوشش گیاهی شاخص تفاضلی نرمال شده رطوبت دشت سیستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۹۸
دمای سطح زمین یکی از پارامترهای مؤثر و مهم در فرایندهای فیزیک سطح زمین در تمامی مقیاس ها، از محلی تا جهانی، محسوب می شود. در این مطالعه، رابطه بین دمای سطح زمین با پوشش گیاهی و رطوبت سطحی خاک، در کاربری های اراضی منطقه زهک دشت سیستان، بررسی شد. بدین منظور تصاویر ماهواره ای لندست TM (1987)، TM (2001) و  OLI(2018) به کار رفت. پس از مراحل پیش پردازش و پردازش تصاویر، نقشه های کاربری اراضی براساس روش طبقه بندی نظارت شده و از طریق الگوریتم حداکثر احتمال در دوره سی ساله استخراج شد. همچنین دمای سطح زمین با روش پنجره مجزا به دست آمد و ارتباط بین آن با پوشش گیاهی و رطوبت خاک، با روش آماری، ارزیابی شد. طبق نتایج، دقت طبقه بندی به روش حداکثر احتمال با بررسی از طریق داده های حقایق زمینی، تصاویر TM و OLI، برحسب ضریب آماری کاپا، به ترتیب 89/0، 95/0 و 84/0 و براساس صحت کلی 8/91، 45/96 و 89/87% به دست آمد. طی سال های 1987، 2001 و 2018 میانگین شاخص های دمای سطح زمین 13/38، 73/45 و 14/41 درجه سانتی گراد، شاخص تفاضلی نرمال شده پوشش گیاهی 11/0-، 13/0- و 16/0- و شاخص تفاضلی نرمال شده رطوبت 64/0، 63/0 و 58/0 برآورد شد. ارتباط دمای سطح زمین و شاخص تفاضلی نرمال شده پوشش گیاهی فاقد همبستگی بود. همبستگی بین دمای سطح زمین و شاخص تفاضلی نرمال شده رطوبت نیز معکوس و منفی شد. بر اثر عوامل پدیدآورنده خشکسالی هیدرولوژیکی و شرایط اقلیمی ناشی از کاهش بارندگی، افزایش دمای هوا و وزش طوفان های گردوغبار، زادآوری و رشد گیاهان کاهش یافته است؛ بنابراین، به دنبال فقدان پوشش گیاهی مناسب، پوشش گیاهی در کاهش دمای سطح زمین منطقه مورد مطالعه تأثیری ندارد.
۲۴۳.

شناخت و تحلیل جزایر حرارتی شهری با استفاده از عکس ماهواره ای لندست 8 (نمونه موردی: شهر شیراز)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه ریزی دوره ۱۳ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 30 - 49

کلیدواژه‌ها: جزایر حرارتی دما تفسیر عکس های ماهواره ای پوشش گیاهی کاربری اراضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۵۶
گسترش شهرنشینی، اثرات معناداری بر کره زمین دارد. یک از اثراتی که امروزه مردم با آن سروکار دارند گرم شدن کره زمین است که به عنوان جزایر حرارتی شهری نمود پیداکرده است. جزایر حرارتی، منطقه شهری است که به میزان قابل توجهی گرم تر از محیط اطراف هست. هدف از پژوهش، استخراج تغییرات مکانی-زمانی جزایر حرارتی شهر شیراز با استفاده از تصاویر ماهواره ای و تعیین رابطه بین نوع پوشش زمین و دمای سطح آن می باشد. در این راستا، ابتدا پیش پردازش های لازم جهت تهیه نقشه کاربری بر تصاویر انجام شد و تغییرات پوشش زمین، آب، باد، پوشش گیاهی و آلبدو و شاخص ضریب دید آسمان محدوده موردمطالعه نیز استخراج و تصاویر ماهواره ای در محیط GIS تهیه و تفسیر شد. نتایج نشان می دهد نقطه شماره 9 (باغات قصرالدشت شیراز) کمترین دما را دارد و همین موضوع نشان دهنده رابطه معکوس فضای سبز با جزایر حرارتی است. استفاده از داده های سنجش ازدور نقش مهمی در مدیریت فضای شهری دارد و به نحوی کارآمد مدیران شهری را در برنامه ریزی فضای شهری یاری می رساند. مصالح ساختمانی شهری تأثیر به سزایی در تشدید جزایر حرارتی دارند به این صورت که به کار بردن مصالح استاندارد تا مقدار زیادی باعث کاهش دما می شود و پوشش گیاهی اثر کاهنده و سطوح ساخته شده، اثرات تشدیدکننده بر جزایر حرارتی دارند. الگوی توزیع مکانی زمانی جزایر حرارتی متأثر از الگوی پراکنش کاربری اراضی است.
۲۴۴.

پایش تحولات کاربری اراضی در نواحی پیراشهری بیرجند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷) 127 - 144

کلیدواژه‌ها: کاربری اراضی روستاهای پیراشهری شهر بیرجند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۳۰
امروزه مهم ترین مسئله ای که شهرهای ایران با آن مواجه هستند، تغییرات وسیع کاربری اراضی کشاورزی فضاهای پیراشهری است. اثرات تغییرات کاربری اراضی کشاورزی ازجمله رواج سرمایه داری نامولد و بورسی شدن زمین در اطراف شهرها، بالأخص مراکز استان ها مشهود است. پژوهش حاضر به بررسی میزان تحولات ۱۵ سال اخیر تغییرات کاربری اراضی پیراشهر بیرجند در استان خراسان جنوبی می پردازد. داده های تحقیق به ۲ روش اسنادی و روش میدانی جمع آوری شده است. در بخش مطالعات اسنادی از تصاویر مربوط به ماهواره لندست سازمان زمین شناسی آمریکا (USGS)، در سطح تصحیحات LIT و در بخش مطالعات میدانی از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است. جامعه آماری شامل اعضای شوراهای اسلامی و دهیاران محدوده موردمطالعه است. پرسشنامه ها درمیان ۶۰ نفر توزیع و تکمیل شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نخست وسعت اراضی دارای تغییر کاربری در سال های موردمطالعه از حدود 24 هکتار در سال 1383 به حدود 177 هکتار در سال 1399 رسیده است بعلاوه بیشترین افزایش تبدیل اراضی پیراشهری بیرجند به کاربری مسکونی در قسمت شمالی بوده است و درنهایت این تحقیق نشان داد که تأمین مسکن و ساخت وساز غیررسمی مهم ترین دلایل مهاجرت به پیراشهر بیرجند و افزایش سطح پیراشهری در این شهر بوده است.
۲۴۵.

آشکارسازی و پایش تغییرات کاربری ارضی با استفاده از روش طبقه بندی نظارت شده و مقایسه پس از طبقه بندی (مطالعه موردی منطقه عسلویه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال نوزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷۳) 87 - 108

کلیدواژه‌ها: شکارسازی تغییرات کاربری اراضی عسلویه طبقه بندی نظارت شده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۱۴۱
مناطق ساحلی به دلیل وفور امکانات بالقوه جهت توسعه از دیر باز مورد توجه نوع بشر می باشد و این را می توان دلیل تمرکز 75 درصد از جمعیت دنیا در شعاع 200 کیلومتری سواحل دانست. (1) هدف از این تحقیق آشکارسازی و پایش تغییرات کاربری اراضی نواحی ساحلی عسلویه با استفاده از تصاویر لندست در 2 بازه زمانی 16 ساله (1984-2000-2016) می باشد. نقشه های کاربری اراضی برای سال های مورد نظر از تصاویر ماهواره لندست استخراج و با استفاده از نقشه های موجود و همچنین تصاویر google earth اصلاح شدند و از طریق ماتریس خطا، ضریب کاپا و دقت کلی صحت سنجی گردیدند که به ترتیب ضریب کاپای ( 0.94، 0.8808 و 0.9517) و دقت کلی ( 96.56% ، 95.4952% و 93.5883% ) برای هر یک از سال های 1984، 2000 و 2016 بدست آمد. نتایج نشان می دهد که در مدت 32 سال افزایش مساحت در واحد کاربری مناطق مسکونی (126.36 کیلومتر مربع) و پوشش گیاهی (6.13 کیومتر مربع ) و کاهش مساحت در کلاس کاربری نواحی بایر (125.37- ) و محدوده آبی (7.15- کیلومتر مربع ) رخ داده است. زمین های بایر دارای بیشترین تغییرات و واحد مناطق مسکونی دارای بیشترین توسعه می باشد.
۲۴۶.

تحلیل توزیع فضایی کاربری اراضی اوقات فراغت در مناطق روستایی شهرستان مراغه

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره سوم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷) 23 - 43

کلیدواژه‌ها: اوقات فراغت کاربری اراضی الگوی توزیع فضایی مناطق روستایی شهرستان مراغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۱۹۴
زمینه و هدف: محیط روستایی به عنوان بستر زندگی و فعالیت های انسان، موضوعی چند بعدی است. در این بین مسأله اوقات فراغت روستایی بخشی از مسائل گسترده تری است که در سطح ملی و منطقه ای نمود پیدا می کند و لازم است در تمامی ابعاد آن به ویژه کاربری اراضی اوقات فراغت پژوهش صورت گیرد. به تبع این ضرورت، این پژوهش بر آن است تا به مطالعه، تحلیل توزیع کاربری اراضی اوقات فراغت در روستاهای شهرستان مراغه بپردازد. روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و جهت جمع آوری اطلاعات آن از روش های اسنادی- میدانی استفاده شده است. در انجام این مطالعه ابتدا از اطلاعات مورد نیاز در زمینه موضوع و منطقه جمع آوری و سپس براساس روشی فرآیندی و با استفاده از   SPSS تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده ها و هچنین تلفیق و ترکیب لایه های اطلاعاتی صورت گرفته و علاوه بر تطبیق نتایج و درک صحیح تر مسأله، مطالعات میدانی نیز به عمل آمده است. یافته ها و نتیجه گیری: یافته های این پژوهش بیانگر این مطلب است که در بین کاربری های اوقات فراغت، کاربری فرهنگی و مذهبی دارای اهمیت یکسان و دارای اولویت اول از نگاه روستاییان بوده، همچنین الگوی توزیع کاربری ها دارای الگوی نامتوازن بوده و تنها روستای ورائوی و نوا از سطح برخورداری بالاتری برخودار می باشند. متناسب با یافته های پژوهش، افزایش سطح کاربری و تفریحی برای جوانان، توجه به مقوله فرهنگ و بافت فرهنگی نواحی روستایی و تهیه و تدوین برنامه های مفرح و معرفی جاذبه های روستایی از طریق رسانه های جمعی، پیشنهاد می شود .
۲۴۷.

بررسی تغییرات شاخص پوشش گیاهی و کاربری اراضی در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهرستان ملارد)

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۸) 169 - 188

کلیدواژه‌ها: شاخص پوشش گیاهی NDVI کاربری اراضی توسعه پایدار مادیس شهرستان ملارد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۱۳۱
زمینه و هدف: توسعه یک فرآیند تکاملی است که در آن ظرفیت انسان برای شروع ساختارهای جدید، حل مشکلات، سازگاری با تغییرات مداوم و تلاش آگاهانه و خلاقانه برای دستیابی به اهداف جدید افزایش می یابد. جنگل ها به عنوان یک عنصر کلیدی برای توسعه پایدار شناخته می شوند و از چندین هدف توسعه پایدار حمایت می کنند که برخی از آنها شامل کاهش گرسنگی و فقر، تنظیم آب شیرین، شیوه های آب و هوایی، سلامت و رفاه و تنوع زیستی است. یکی از مهم ترین شاخص هایی که برای ارزیابی جنگل زدایی استفاده می شود، شاخص تفاوت نرمال شده گیاهی (NDVI) است که برای ارزیابی روند تغییرات جنگل استفاده می شود. هدف این مطالعه بررسی روند شاخص پوشش گیاهی NDVI طی دوره زمانی 1380 تا 1397 بر اساس داده های سنجنده MODIS در شهرستان ملارد است. روش بررسی:  در این تحقیق از داده های پوشش گیاهی MODIS در وضوح 1 کیلومتر استفاده شد. داده های پوشش گیاهی با نام اختصاری MOD13A3 ماهانه و با وضوح مکانی 1 کیلومتر است. این داده ها برای شهرستان ملارد 830 نقطه را در بر می گیرد که می توان آن را در 1×1 کیلومتر از 830 نقطه شهر بررسی کرد. از آنجایی که بر اساس تحقیقات انجام شده، ماه می تا آگوست بیشترین NDVI را دارند، این شاخص تنها در ماه های با بالاترین NDVI یعنی می، ژوئن، جولای و آگوست استخراج شد. داده ها به بازه های زمانی سه ساله تقسیم شدند و نرخ تغییر بر اساس شاخص معرفی شده توسط سازمان ملل متحد برای اهداف توسعه پایدار استخراج شد. سپس کاربری سالانه زمین برای بررسی عمیق تر بررسی شد. در مرحله نهایی از روش تحلیلی- توصیفی برای بررسی جامع نتایج در ارتباط با اهداف توسعه پایدار استفاده شد. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که در ماه های می، ژوئن، ژوئیه و اوت روند کاهشی در درصد مساحت مقادیر NDVI به میزان 0.03- تا 0.9-% در ماه مشاهده گردیده است. بر اساس نتایج و منطبق بر ماه های با حداکثر NDVI مشخص گردید که بر میزان زمین های بایر به میزان 9 کیلومتر مربع در هر 6 سال افزوده و از میزان نواحی پوشش یافته از جنگل ها و گیاهان سبز در این شهرستان تا 8 کیلومتر در هر 6 سال کاسته شده است. بنابراین، این شهرستان نیازمند به کارگیری تدابیر و برنامه های لازم الاجرا برای جلوگیری از بیابان زایی می باشد که مطابق با اهداف توسعه پایدار در راستای کاهش خطر فجایع آب وهوایی نظیر سیل و همچنین کاهش آلودگی هوا عمل نماید.
۲۴۸.

تلفیق شاخص های زمینی و پوشش گیاهی برای برآورد و شناسایی خطر فرسایش خاک در حوضه آبخیز عموقین اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال نهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ ۹۶-۷۷

کلیدواژه‌ها: برآورد فرسایش خاک اولویت بندی مدیریت پوشش گیاهی کاربری اراضی شاخص پوشش گیاهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۱۵۶
فرسایش خاک یکی از مشکلات محیطی است که تهدیدی برای منابع طبیعی، کشاورزی و محیط زیست به شمار می رود. در این راستا، اطلاعات زمانی و مکانی فرسایش خاک در اقدامات مدیریتی، کنترل فرسایش و مدیریت حوزه های آبخیز نقش مؤثری دارد. امروزه عدم استفاده صحیح از اراضی و تغییرات کاربری اراضی مانند تبدیل جنگل ها و مراتع به اراضی کشاورزی، چرای مفرط، شخم روی شیب های تند، باعث افزایش میزان فرسایش خاک و رسوب شده است. کاربری های مختلف اراضی مقادیر مختلف فرسایش را ایجاد می کنند و مدیریت اراضی نقش به سزایی در جلوگیری از فرسایش دارد. در مطالعه حاضر، هدف تلفیق شاخص های زمینی و پوشش گیاهی برای برآورد و شناسایی خطر فرسایش خاک در حوضه آبخیز عموقین با استفاده از مدل RUSLE است. لایه پارامترهای مدل RUSLE شامل لایه فرسایندگی باران، لایه خاک، لایه توپوگرافی، لایه پوشش گیاهی و عامل حفاظتی خاک هم چنین آمارهای مختلف مربوط به ایستگاه های باران سنجی، هیدرومتری، نقشه های توپوگرافی، و زمین شناسی و نیز بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS و سنجش از دور استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که مقدار متوسط فرسایش سالانه خاک برای کل حوضه در دامنه بین 21/1 تا 53/5 تن در هکتار در سال متغیر است. هم چنین بررسی روابط رگرسیونی بین فاکتورهای مدل RUSLE و مقدار فرسایش سالانه خاک نشان داد که فاکتور توپوگرافی (LS) دارای ارتباط کمی با میزان فرسایش سالانه خاک به وسیله مدل RUSLE دارد. هم چنین در بررسی دیگر بین شاخص های زمینی با مدل RUSLE نتایج نشان داد که عامل پوشش گیاهی با ضریب تعیین 47/0 درصد نسبت به سایر شاخص های مورد مطالعه دارای هم بستگی بیش تری است، شاخص قدرت جریان نیز با ضریب تعیین 07/0 درصد دارای کم ترین هم بستگی بین شاخص های مورد مطالعه است. این تحقیق امکان تلفیق شاخص های موثر توپوگرافی و پوشش گیاهی بر فرسایش و نیز امکان استفاده از سایر شاخص های موثر را تائید می نماید.
۲۴۹.

ارزیابی سازگاری کاربری زمین در نواحی روستایی از نظر مطلوبیت موقعیت مکانی (مورد مطالعه: شهرستان بینالود)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و دوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۶۶ ۴۰-۱۹

کلیدواژه‌ها: کاربری اراضی ارزیابی کیفی مطلوبیت شهرستان بینالود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۷۱
تحلیل ماتریس مطلوبیت کاربری اراضی براساس معیارهای انسانی و طبیعی در فضاهای سکونتی از ضرورت ها و مسائلی است که برنامه ریزان در نواحی شهری و روستایی در تصمیم گیری و استقرار فعالیت ها در عرصه های جغرافیایی از نظر دسترسی به شبکه ارتباطی، موقعیت مرکزی، وضعیت بو، هوا، صدا و ... یاری می نماید و نقطه عطفی برای چگونگی استفاده بهینه از منابع به شمار می رود. هدف تحقیق حاضر شناخت سطح مطلوبیت کاربری های موجود در نواحی روستایی شهرستان بینالود است. در این مطالعه 14 گروه کاربری با 52 زیرکاربری زمین، از لحاظ ماتریس های 8 گانه موقعیت مرکزی، دسترسی به شبکه ارتباطی، بو، دسترسی به تاسیسات و تجهیزات، شیب، هوا، صدا و دید مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر از نظر روش توصیفی-تحلیلی است و جمع آوری داده ها به روش میدانی توسط 48 نفر از خبرگان محلی در 8 روستا تکمیل گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد بر اساس طیف چهار گزینه ای (4: کاملامطلوب و 1: کاملا نامطلوب) کاربری های نانوایی با میانگین 99/3 و سالن ورزشی با میانگین 4 بالاترین سازگاری را از نظر مطلوبیت موقعیت مکانی و کاربری آب انبار تاریخی با 38/3 و مساکن مخروبه با 40/3 پائینترین سازگاری را از نظر مطلوبیت به خود اختصاص داده اند. همچنین میانگین مطلوبیت کاربری زمین در روستای زشک 74/3، در روستای دهنو 82/3، در روستای جاغرق 78/3، در روستای ابرده علیا 89/3، در روستای نوچاه برابر با 92/3، در روستای حصارگلستان 76/3، در روستای حصارسرخ 79/3 و در نهایت در روستای ویرانی میزان مطلوبیت 80/3 به دست آمده است. نتایج نشان می دهد که علی رغم وقوع تغییرات گسترده کاربری اراضی در خارج از بافت روستاهای مورد بررسی، میزان سازگاری کاربری اراضی در درون بافت روستایی از نظر مطلوبیت موقعیت مکانی از درجه ای بالا یعنی 81/3 برخوردار است.
۲۵۰.

پایش دمای سطح زمین و بررسی رابطه کاربری اراضی با دمای سطح با استفاده از تصاویر سنجنده OLI و TM، مطالعه موردی: (شهرستان مشگین شهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و دوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۶۷ ۳۹۳-۳۷۵

کلیدواژه‌ها: دمای سطح زمین LST شهرستان مشگین شهر کاربری اراضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۲ تعداد دانلود : ۲۰۷
مطالعات نشان می دهد که نقش سنجش ازدور حرارتی در مطالعه و برآورد دمای سطح زمین بسیار حائز اهمیت است. حرارت سطح زمین شاخص مهمی در مطالعه مدل های تعادل انرژی در سطح زمین در مقیاس منطقه ای و جهانی است. با توجه به محدودیت ایستگاه های هواشناسی، سنجش ازدور می تواند جایگزین مناسبی برای برآورد حرارت سطح زمین باشد. هدف اصلی از این تحقیق پایش دمای سطح زمین و بررسی رابطه کاربری اراضی با دمای سطح با استفاده از تصاویر سنجنده OLI و TM به همین منظور ابتدا تصاویر مربوطه اخذ شد سپس نسبت به مدل سازی و طبقه بندی تصاویر اقدام شد. ابتدا بررسی تغییرات کاربری اراضی، نقشه طبقه بندی شده کاربری اراضی برای هر دو سال با استفاده از روش طبقه بندی نظارت شده استخراج شد و سپس بررسی تغییرات کاربری اراضی نقشه تغییرات کاربری اراضی برای یک بازه زمانی 28 ساله (1987-2015) استخراج شد . نتایج نشان داد که رابطه قوی بین کاربری اراضی و دمای سطحی وجود دارد. مناطق با پوشش گیاهی بالا و مناطق آبی دارای درجه حرارت پایین بودند. همچنین کاربری کشاورزی دیم دارای بیشترین میانگین دما نسبت به مناطق مجاور بود که نشان از خشک بودن محصولات کشاورزی در سطح شهرستان مشگین شهر است.
۲۵۱.

بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر غلظت بعضی از آلاینده ها در منطقۀ صنعتی ماهشهر با استفاده از تصاویر سنجش از دور و تحلیل واریانس (ANOVA)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۳۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 79 - 96

کلیدواژه‌ها: کاربری اراضی سنجش از دور آلودگی هوا تحلیل واریانس حداکثر احتمال شهرستان ماهشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۱۶
آلودگی هوا یکی از مهم ترین مشکلات محیط زیستی در شهرها، به ویژه شهرهای صنعتی است که هرساله باعث بروز بیماری های قلبی عروقی و مرگ ومیر زیادی می شود. ارزیابی روند تغییرات مکانی پراکنش آلودگی هوا در مناطق دارای صنایع سنگین برای توسعه پایدار این مناطق ضروری است. با توجه به اهمیت شهرستان ماهشهر به عنوان یکی از قطب های صنعت پتروشیمی کشور، پژوهش حاضر غلظت آلاینده های NO 2 ، SO 2 ، O 3 و PM 10 در مناطق مختلف ناحیه صنعتی شهرستان ماهشهر، نقشه سازی آنها و ارتباط این آلاینده ها با کاربری های گوناگون را بررسی می کند. در این مطالعه، از تصاویر ماهواره ای سنتینل 2 مربوط به سال 1398‑1399 و نرم افزار ENVI 5.3 و روش طبقه بندی نظارت شده حداکثر احتمال به منظور طبقه بندی کاربری پوشش اراضی استفاده شده است. همچنین با استفاده از روش درون یابی KRIGING و داده های ایستگاه پایش کیفیت هوا، غلظت آلاینده های اشاره شده به صورت فصلی در سطح منطقه پهنه بندی، و از تحلیل واریانس (ANOVA) برای بررسی تفاوت میان غلظت آلاینده ها در کاربری ها و فصول مختلف سال استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین کاربری در معرض خطر، کاربری صنعتی و کمترین کاربری در معرض خطر، کاربری کشاورزی است. همچنین کمترین میزان غلظت آلاینده های مطالعه شده به ایستگاه سربندر مربوط است. نتایج تحلیل واریانس نیز نشان داد که از میان فصول مختلف سال های 1398 و 1399، پاییز و زمستان بیشترین اختلاف معنا دار را دارند. نتایج این مطالعه در بازه زمانی 1398‑1399، به شناسایی آلودگی هوا و ارتباط آن با تغییرات کاربری اراضی و همچنین کنترل و کاهش میزان غلظت آلاینده ها در منطقه مدنظر کمک می کند.
۲۵۲.

برنامه ریزی کاربری اراضی ساحلی غرب مازندران با تأکید بر رویکرد توسعه پایدار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی سال سوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰) 65 - 84

کلیدواژه‌ها: کاربری اراضی توسعه پایدار برنامه ریزی ساحلی سواحل غرب مازندران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۳۷
ساحل از ویژگی های منحصر به فرد زیادی برخوردار است. مهم ترین و بارزترین این ویژگی ها، تعاملات پویای زمین و دریا است. این امر باعث تجمع بیش از حد در قسمت هایی از نواحی ساحلی و تخریب این مناطق ارزشمند، بی نظمی در ساخت و سازها و همچنین نبود مدیریت و ضوابط و مقررات روشن در نحوه استفاده از زمین، موجب استفاده نادرست و بیش از ظرفیت ساحل به ویژه در سواحل غرب مازندران شده است. از این رو انتخاب رویکردی نظام مند برای برنامه ریزی ساحل نیاز است که بتوان با تعیین نوع استفاده مناسب ساحلی گام مهمی در پایدار سازی منابع ساحلی برداشته شود. در این پژوهش از فرایند شبکه تحلیلی ( ANP ) و منطق فازی، برای تعیین نقشه مناسب محیطی استفاده شد که با تعیین مؤلفه های اصلی نوع استفاده از زمین، به منطقه بندی  و تعیین کاربری دهستان های ساحلی پرداخته و در آخر با طرح ضوابط و مقرارت راهبردی و مجموعه رهنمون و توصیه هایی برای نواحی ساحلی تنکابن سعی در ایجاد کاربری پایدار ساحلی شد. این تحقیق نشان می دهد که بین الگوی کنونی کاربری اراضی و تخریب منابع به دلیل نبود ضوابط و مقررات روشن، رابطه مستقیم و متقابل وجود دارد که با برنامه ریزی کاربری اراضی ساحلی با رویکرد توسعه پایدار، ماهیت و کیفیت توسعه نوار ساحلی غرب مازندران به ویژه شهرستان تنکابن در مسیری پایدار، مردم محور و مبتنی بر آسایش، رفاه و پایداری محیطی قرار خواهد گرفت.
۲۵۳.

تحلیل فضایی تغییرات کاربری اراضی سکونتگاه های روستایی پیراشهری بیرجند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه پایدار فضا دوره سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 121 - 139

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی کاربری اراضی روستاهای پیراشهری شهربیرجند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۴۴
امروزه تغییر کاربری اراضی به عنوان فرایندی موثر در فضای جغرافیایی مطرح است. تغییرات کاربری اراضی پدیده ای رو به رشد است که محیط روستایی را دست خوش تغییرات قرار داده است؛ این تغییرات رخ داده در محیط روستا، برنامه های توسعه روستایی که بر مبنای بهبود شرایط روستا و زندگی روستایی در تمام ابعاد پایه گذاری شده را با مشکل رو به رو ساخته است . این تغییرات که غالبا در اثر فعالیت های انسانی روی می دهد به دلیل نبود برنامه ای اصولی، بی توجهی به توسعه پایدار و نداشتن مدیریت پایدار به یکی از مهم ترین معضلات در فضای نوین تبدیل شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل تغییرات کاربری اراضی سکونتگاه های روستایی پیراشهری بیرجند تدوین شده است. به منظور تحقق هدف فوق سه سری از تصاویر ماهواره ای که طی سال های 2000، 2010 و 2020 برای هرکدام از روستاهای مورد مطالعه (حاجی آباد، امیرآباد، چهکند و علی آباد) تهیه و مورد واکاوی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و همچنین جهت تهیه و تحلیل داده ها از سامانه رایانش ابری گوگل ارث انجین، نرم افزار Envi و نرم افزار Arc GIS و همچنین جهت پیش بینی تغییرات افق 1420 از نرم افزار ادریسی استفاده شده است. نتایج حاصل از تصاویر ماهواره ای نشان می دهد که طی دوره 2000 تا 2020 تغییرات بسیار گسترده ای در بافت فیزیکی محدوده مورد مطالعه ایجاد شده است. به گونه ای که در این دوره مساحت اراضی ساخته شده در روستاهای حاجی آباد، امیرآباد، چهکند و علی آباد به ترتیب از 96/21، 01/22، 21/7 و 52/5 هکتار در سال 2000 به 77/183، 62/129، 07/99 و 08/21 هکتار در سال 2020 تغییر کرده است؛ و مساحت اراضی بایر که در گروه سایر اراضی بررسی شده است کاهش یافته است.
۲۵۴.

بررسی تطبیقی وقوع کمی و کیفی پدیده ی وندالیسم شهری و ارتباط آن با کاربری اراضی در مناطق یک و چهار شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۹ 1 - 13

کلیدواژه‌ها: وندالیسم شهری کاربری اراضی مطالعه تطبیقی کلانشهر تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۰۱
رشد شهرها در دهه های اخیر مشکلات فراوانی را برای شهرنشینان و مدیران شهری به وجود آورده است. شهر های بزرگ همان گونه که دارای امکانات ویژه ای نسبت به سایر شهر ها هستند، مشکلات و نابهنجاری های متعددی نیز دارند. نابهنجاری-های شهری در قالب های متعددی نمود یافته است که یکی از آن ها وندالیسم شهری می باشد که مجموعه رفتار و اعمالی است که نه در فضای مجازی، یا جنگل ها و روستاها و یا آثار باستانی واقع در نواحی دوردست (مثلا بیابان ها)، بلکه در شهرها اتفاق می افتد. درواقع می توان گفت وندالیسم شهری در بستر کاربری اراضی شهری به وقوع می پیوندد. با توجه به مطالب عنوان شده پژوهش حاضر قصد دارد تا به بررسی میزان وقوع پدیده وندالیسم شهری و ارتباط آن با کاربری اراضی در مناطق یک و چهار شهر تبریز بپردازد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش های کاربردی و به لحاظ روش یک تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای، میدانی و پیمایشی است که به این منظور از پرسشنامه بهره گرفته شده است. جامعه آماری صاحب نظران این رشته و تمامی افرادی است که در مناطق یک و چهار شهر تبریز ساکن هستند، جهت نظرسنجی از مردم با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 383 برآورد شد و برای تجزیه وتحلیل داده ها از آماره فضایی لکه های داغ HotSpotو تکنیک درونیابی IDW در نرم افزار ArcGis 10.3.1 و آزمون آماری کولموگروف اسمیرنوف و ویلکاکسون در نرم افزار Spss25 استفاده شده است. یافته های تحقیق نشانگر آن است که پدیده وندالیسم شهری در منطقه 4 بیشتر از منطقه 1 وجود دارد، همچنین بیشترین نوع پدیده وندالیسم شهری در این مناطق مربوط به نوع بصری و بیشترین میزان وندالیسم مربوط به کاربری مسکونی و سپس تجاری در این منطقه است.
۲۵۵.

سنجش تحولات فضایی پسکرانه جنوب غرب کلان شهر تهران (مطالعه موردی: شهرستان اسلامشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ششم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 197 - 212

کلیدواژه‌ها: فضا تحولات فضایی کاربری اراضی کلانشهر تهران شهرستان اسلامشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۵۴
با گذشت زمان مؤلفه های مختلف در شهر با تغییر مواجهند و جمعیت آن نیز در حال افزایش است. رشد و تحولات فضایی و کالبدی در آن ها نیز اجتناب ناپذیر است ولی آنچه مد نظر است، چگونگی مدیریت این تحولات در جهتی است که هزینه ها کاهش و سودهای مترتب بر جامعه در آینده بهینه باشد. در این بین تحولات متعادل فضایی در پهنه های سکونتگاهی شهری ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در این راستا، این مقاله کوشیده است تحولات فضایی پسکرانه جنوب غرب کلان شهر تهران (شهرستان اسلامشهر) طی سال های 75-1399 مورد بررسی و سنجش قرار دهد. روش گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت میدانی و با بهره گیری از سایت های مرجع تصاویر ماهواره ای می باشد. در مطالعه حاضر از تصاویر ماهواره ای لندست 5، لندست 7 و لندست 8 و برای بررسی تغییرات و تحولات فضایی (کاربری اراضی) ایجاد شده از مدل کراس تب، ضریب کاپا از نرم افزارهای Arc/Gis و Goole Map استفاده گردید. نتایج یافته های پژوهش برای بررسی تغییرات فضایی ایجاد شده در شهرهای اسلامشهر، چهاردانگه و احمدآباد مستوفی نشانگر این بود که بیشترین رشد و تحولات گسترش شهری ایجاد شده برای کاربری اراضی ساخته شده برای بازه زمانی سال 1380-1375 با افزایش 27/51 درصد می باشد. دلیل این رشد شهری افزایش جمعیت منطقه مورد مطالعه می باشد که در این دوره بالغ بر 50 هزار نفر بر جمعیت منطقه مورد مطالعه افزایش یافته است و کمترین رشد مربوط به بازه زمانی سال 95-1399 با افزایش 35/1 درصدی است.
۲۵۶.

ساختار فیزیکی – کالبدی شهرها و نقش آن در ترافیک شهری (مطالعه موردی: شهر بروجرد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال ششم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۳ 27 - 50

کلیدواژه‌ها: ساختار کالبدی کاربری اراضی شبکه معابر حمل و نقل شهری ترافیک شهری بروجرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۶۰
 ترافیک به عنوان یکی ازمهم ترین چالش های شهری است که گریبانگیر شهرها به خصوص شهرهای کشورهای در حال توسعه شده است. مشکل ترافیک ناشی از رشد روز افزون شهرنشینی و توسعه ی فیزیکی و کالبدی شهرها در ابعاد عمودی و افقی و ازدیاد وسایط نقلیه و سیستم شبکه معابر نامناسب و نابسامانی سیستم حمل و نقل عمومی شهر و از طرفی مکانیابی نامناسب کاربری اراضی در سطح شهر به خصوص تجمع کاربری های سفرزا در بخش مرکزی شهرها به عنوان نقطه ثقل و جاذب سفر در طول روز می گردد شهر بروجرد در سیستم شبکه شهری ایران در رتبه- اندازه شهرهای متوسط(میانی) قرار می گیرد و با توجه به شکل و طرح شهر، شهر بروجرد شکل متمرکز و هسته ای دارد و مشکل ترافیک اینگونه طرح شهری در بخش مرکزی شهر به وجود می آید. این شهر باوجود رشد وتوسعه فیزیکی و بی توجهی به بخش مرکزی مکانیابی نامناسب کاربری های سفرزا از جمله: تجاری، آموزشی، اداری، خدماتی، بهداشتی- درمانی و...) در هسته مرکزی متراکم شده اند.  از طرفی شبکه معابر در این منطقه شهری کم عرض و کشش و سطح سرویس وسایط نقلیه و جمعیت امروزی را ندارند. با استفاده از نرم افزارهای مورد استفاده در این پژوهش ArcGIS، Auto cad ،Excel،Spss توانستیم با جمع آوری اطلاعات و پایگاه داده ها و تحلیل داده ها در محیط های نرم افزاری به خصوص نرم افزار تحلیلی GIS گره های ترافیکی و  خیابان هایی که با بحران ترافیک مواجه اند مشخص کنیم. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که شبکه های ارتباطی و سیستم حمل و نقل شهری رابطه ای متقابل با کالبد فیزیکی و الگوی فضای شهری دارد همچنین ساختار کالبدی شهر و شبکه ی معابر Land use  و نابسامانی سیستم های حمل و نقل عمومی از عوامل اصلی به وجود آمدن ترافیک شهر بروجرد به خصوص در بخش مرکزی شده است.
۲۵۷.

پایش سازگاری کاربری های اراضی با برنامه ریزی صنعتی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان ساری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال دهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۸ 169 - 190

کلیدواژه‌ها: کاربری اراضی برنامه ریزی سامانه اطلاعات جغرافیایی شهرستان ساری پایش سازگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۸۴
برنامه ریزی به  HYPERLINK "https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" \o "پیش بینی" پیش بینی  HYPERLINK "https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87" \o "آینده" آینده و ساختن آینده تا حدودی قابل تصور کمک می نماید. در واقع برنامه ریزی به آینده می نگرد و پلی است بین آنجایی که هستیم و آنجایی که می خواهیم برویم. رشدسریع و بی مهار جمعیت بشر، بهره برداری بی وقفه از معادن، قطع درختان و نابودی جنگل ها، تخریب مراتع و پوشش های گیاهی طبیعی زمین، آلودگی های منابع آبی و هوا ناشی از فعالیت های صنعتی از سالیان گذشته تا امروز، چرخه زیستی خانه مشترک همه موجودات زنده، زمین را با خطر مواجه ساخته است. یکی از مسائلی که سبب افزایش ناهنجاری در صنایع و فعالیت های صنعتی می گردد عدم توجه به عوامل اساسی مؤثر در تعیین قابلیت های صنعتی به خصوص برنامه ریزی و در نظر گرفتن تمهیدات لازم پیش از شروع فعالیت های مرتبط با آن می باشد. پژوهش حاظر نیز با هدف برنامه ریزی و یافتن مکان های بهینه جهت فعالیت های صنعتی در شهرستان ساری انجام شده است. به همین منظور از سامانه قدرتمند تصمیم گیری چند معیاره و تلفیق آن با سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. ابتدا معیارها و لایه های اطلاعاتی مورد نظر با راهنمایی متخصصان و همچنین تحقیقات صورت گرفته در گذشته تهیه گردید. مهمترین عامل در تصمیم گیری معیار زیست محیطی با وزن 7/0 شناسایی گردید. پس از تخصیص اوزان به معیار ها با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تلفیق آن در محیط نرم افزاری Arc GIS10.3 نقشه نهایی حاصل گردید. در پایان حدود 169780 هکتار از اراضی یعنی 17 درصد از اراضی کل شهرستان با تفسیر کاملا مناسب شناسایی گردید.
۲۵۸.

بررسی تأثیر گسترش حمل و نقل عمومی بر قیمت مسکن با استفاده از مدل هدانیک (نمونه موردی: شهر کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵۱ 159 - 178

کلیدواژه‌ها: حمل و نقل عمومی قیمت مسکن کاربری اراضی مدل هدانیک کرمانشاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۰۵
  قیمت زمین و مسکن، تابع عوامل و شرایط مختلفی است؛ از این رو در زمان ها و مکان های مختلف، قیمت ها، متفاوت هستند. به عبارت دیگر، در سطح یک شهر، قیمت زمین و مسکن از یک منطقه به منطقه دیگر، بر اساس مشخصات محلی و اجتماعی- اقتصادی، متفاوت است. تغییر در قیمت، یکی از مشهودترین بازتاب های اقتصادی مداخله در بافت کالبدی شهرها است. حمل و نقل عمومی از خدمات ضروری شهرهای امروزی است و حصول اطمینان از ارائه مؤثر و کارآمد آن از اولویت های بسیاری از شهرها به شمار می رود. هدف این مقاله بررسی تأثیر گسترش حمل و نقل عمومی بر قیمت مسکن با استفاده از مدل هدانیک در محلات کسری، 22 بهمن، شهرک مسکن و معلم شهر کرمانشاه می باشد. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی بوده که در آن از روش همبستگی و مدل هدانیک استفاده شده و با بهره گیری از مطالعات میدانی تأثیر متغیر مستقل و متغیرهای وابسته مورد بررسی قرار گرفتند. متغیرهای مورد استفاده 13 متغیر بوده که بیشتر وضعیت فیزیکی و موقعیت و دسترسی ها را در بر می گیرد. برای تجزیه و تحلیل داده ها و برآورد مدل از نرم افزارهای SPSS و Eviews استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که ضرایب همه متغیرهای مورد بررسی، از نظر آماری در سطح خطای 05/0 درصد معنی دار است. چون سطح معناداری همه متغیرها از 05/0 کمتر است، بنابراین بین قیمت واحدهای مسکونی و متغیرهای مورد بررسی، رابطه معنادار وجود دارد.
۲۵۹.

مدل سازی تغییرات کاربری اراضی بر پایه زنجیره مارکوف در روش LCM (نمونه موردی: شهر رامهرمز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال چهاردهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵۴ 147 - 166

کلیدواژه‌ها: تصاویر ماهواره ای کاربری اراضی مدل ساز تغییر زمین شهر رامهرمز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
  سنجش از دور فناوری کلیدی برای ارزیابی وسعت و مقدار تغییرات پوشش اراضی است که اطلاع از این تغییرات به عنوان اطلاعات پایه برای برنامه ریزی های مختلف اهمیت ویژه ای دارد. در این پژوهش تغییرات کاربردی اراضی طی 20 سال گذشته با استفاده از نرم افزار TerrSat و امکان پیش بینی آن در آینده با استفاده از مدل زنجیره مارکوف منطقه رامهرمز مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور، تصاویر سنجنده های TM لندست 5، OLI لندست 8 به ترتیب برای سال های 1996 و 2016 به همراه نقشه های توپوگرافی و پوشش منطقه استفاده شد. تصاویر هر دو مقطع زمانی به چهار طبقه کاربری اراضی: اراضی ساخته شده دست بشر، اراضی مزروعی، اراضی کشاورزی و بایر طبقه بندی شدند. بنا بر نتایج به دست آمده، اراضی ساخته شده توسط با میزان 1/39 درصد بیشترین تغییرات مثبت و اراضی دارای پوشش گیاهی با میزان 1/29- درصد بیشترین تغییرات منفی را در منطقه داشته اند و روند مناطق جنگلی روندی نزولی بوده است. سپس به وسیله مدل پیش بینی سخت و تصاویر طبقه بندی شده (1996-2016)، نقشه پوشش سال 2016 با به کارگیری مدل تغییر زمین پیش بینی شد. پس از ارزیابی مدل، میزان صحت کلی برابر با 09/83 و ضریب کاپای برابر با 79/0 به دست آمد که بیان کننده انطباق زیاد بین نقشه پیش بینی شده و نقشه طبقه بندی شده است. با وارد کرده نقشه پوشش زمین سال 2016 به مدل ساز تغییر زمین، نقشه پیش بینی پوشش سرزمین سال 2025 تهیه شد نتایج نشان داد 102 هکتار از اراضی کشاورزی، 178 هکتار از مناطق پوشش گیاهی کاهش می یابند.  
۲۶۰.

بررسی نقش کاربری بهینه اراضی در تولید رواناب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز نهر اعظم شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 147 - 161

کلیدواژه‌ها: کاربری اراضی رواناب شماره منحنی (CN) توان اکولوژیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۴۴
تغییر کاربری اراضی یکی از فاکتور های مهم در تغییر وضعیت هیدرولوژیکی جریان، فرسایش و رسوب و گاهی اوقات منجر به مشکلات جدی در شرایط اکولوژیکی می گردد. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت تبدیل بارش به رواناب حوزه در شرایط کاربری فعلی نسبت به شرایط بهینه است. بدین منظور پس از تهیه نقشه کاربری اراضی فعلی و نقشه توان اکولوژیکی حوزه (کاربری بهینه) اثرات کاربری اراضی روی تولید رواناب حوزه آبخیز نهر اعظم شیراز به وسیله اجرای مدل هیدرولوژیکی SCS (روش سرویس حفاظت خاک آمریکا) در دو حالت کاربری فعلی و بهینه موردبررسی قرار می گیرد. مقایسه سطوح کاربری ها در هر دو شرایط نشان می دهد که در کل در وسعت اراضی کشاورزی تغییر چندانی حاصل نشده است؛ اما در شرایط بهینه نسبت به شرایط فعلی 1/8 درصد از سطح اراضی شهری کاهش یافته و 18/17 درصد به سطح اراضی مرتعی افزوده می شود. همچنین نتایج نشان دهنده مقدار متوسط شماره منحنی 6/82 برای کاربری های فعلی و 2/75 برای کاربری های بهینه است. نتایج حاصل از برآورد ارتفاع رواناب در دو شرایط موردبررسی نشان می دهد که درصد کاهش ارتفاع رواناب در شرایط بهینه نسبت به فعلی با افزایش دوره بازگشت کمتر می شود، به طوری که بیشترین درصد کاهش ارتفاع رواناب مربوط به دوره بازگشت های 2، 5، 10 و 25 سال به ترتیب با 47/37، 97/29، 54/26 و 32/23 درصد است. این نتایج نشان می دهد که برنامه ریزی به منظور کاربری اراضی بر اساس استعداد آن ها نقش قابل توجهی در کاهش خسارات سیل و نیز هدررفت رواناب ها دارد.