اسکان غیررسمی

یکی از مهم ترین چالش های پیش روی مدیریت شهری، اسکان غیر رسمی است. این پدیده از پیامد های نا مطلوب شهرنشینی در جهان معاصر است که به ویژه در نتیجه صنعتی شدن شتابان و نابرابری های منطقه ای شکل گرفته و به دلیل محرومیت و عدم برخورداری سکونتگاه های غیررسمی از تسهیلات زندگی شهری در قیاس با دیگر نواحی شهری، آنها را کانون مسائل و مشکلات حاد شهری و ضد توسعه پایدار انسانی نموده است. وضعیت موجود سکونتگاه های غیررسمی نشان می دهد که برنامه ریزی ها، پیش بینی ها و اقدامات انجام شده برای برای رفع معضلات این پدیده به ویژه در کلانشهر تبریز، کارایی آن چنانی نداشته است به گونه ای که گسترش پهنه های سکونتگاه های غیررسمی در این شهر خود دلیلی بر این ادعاست. بدین منظور در این پژوهش سعی گردیده است که به صورت سیستمی و نظام مند پیشران های کلیدی مؤثر بر شکل گیری و گسترش اسکان غیررسمی در محدوده کلانشهر تبریز شناسایی و تحلیل شوند. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر آمیخته (کمی-کیفی) با ماهیت تحلیلی-اکتشافی می باشد .در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی، 64 عامل اولیه در پنج حوزه مختلف استخراج شده و سپس با استفاده از روش دلفی مدیران، ماتریس اثرات متقاطع مؤلفه ها تشکیل گردیده است. در مرحله بعدی از طریق نرم افزار میک مک نسبت به تحلیل ماتریس اقدام شده است. نتایج حاصل از پراکندگی متغیر ها در محور تأثیر گذاری و تأثیر پذیری عوامل در نرم افزار میک مک، حاکی از  ناپایداری سیستم در محدوده مورد مطالعه است و بر همین اساس پنج دسته متغیر مورد شناسایی قرار گرفت. درنهایت با توجه به امتیاز بالای اثر گذاری مستقیم و غیر مستقیم عوامل، هجده عامل اصلی به عنوان پیشران های کلیدی در شکل گیری و گسترش اسکان غیررسمی منطقه مورد شناسایی قرار گرفتند. از بین پیشران های موردبررسی نیز، متغیر های بخش اقتصادی بیشترین تأثیر را بر شکل گیری و گسترش اسکان غیررسمی در محدوده موردمطالعه داشته اند.

امروزه اسکان غیررسمی به یکی از مهم ترین دغدغه های مدیران شهری در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه تبدیل شده است. پدیده اسکان غیررسمی تحت تأثیر عوامل مختلف، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، مدیریتی و طبیعی است و متقابلاً بر اقتصاد، فرهنگ و محیط زیست شهرها نیز تأثیرگذار است. هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر اسکان غیررسمی در شهر بجنورد با استفاده از رویکرد تحلیل ساختاری است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است. جهت گردآوری داده ها و اطلاعات موردنیاز از پرسشنامه و تکنیک دلفی و مطالعات اسنادی و کتابخانه ای بهره گیری شده است که در دو مرحله تعیین شاخص های کلیدی از طریق روش دلفی و شناسایی پیشران های کلیدی با استفاده از نرم افزار MicMac بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع انجام گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تمامی 26 عامل اصلی بر اسکان غیررسمی بجنورد تأثیرگذار است اما از میان آن ها درمجموع 7 عامل، رشد جمعیت، تداوم مهاجرت به شهرها، دسترسی به مراکز مهم، وجود مزیت های محله برای مهاجرین کم درآمد از قبیل ارزان بودن زمین، وجود جاده اصلی، بیکاری، ضعف مدیریت شهری به عنوان پیشران های کلیدی تأثیرگذار بر اسکان غیررسمی بجنورد مطرح می باشند.

طرح مسئله: اسکان غیررسمی در شهرها به طور اساسی ناشی از عوامل متعددی است، بخش عمده ای از آن به سبب توسعه ناهمگون و نابرابر مناطق شهری و تفاوت های مکانی فضایی (افتراق مکانی) نسبت به امکانات و تسهیلات موجود است، از این رو، چنین وضعیتی در میزان جرم و امنیت بدون تأثیر نخواهد بود. روش: روش تحقیق توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، الکترونیکی و بررسی های میدانی می باشد. این تحقیق در سطح محلات مختلف شهر بوشهر با استفاده از ابزار پرسش نامه و مشاهدات پیمایشی در سال 1388 انجام گردید. تعداد پرسش نامه ها با توجه به اهداف و فرضیات تحقیق برای 162 نفر از مدد جویان زندان مرکزی بوشهر طراحی، پایلوت و تکمیل شد. پرسش نامه ها به صورت تصادفی در بین افراد توزیع شدند، در حالی که انتخاب محله ها بر اساس وضعیت شهر و تفاوت های مکانی فضایی در ابعاد اقتصادی و اجتماعی صورت گرفته است. به گونه ایی که بتوان نتایج حاصل از تحقیق را در بعد مکانی- فضایی نیز تحلیل و ارائه نمود. تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات حاصل از یافته های میدانی با استفاده از ضریب پیرسون و نرم افزار های آماری Spss ) و Excel ) و سیستم اطلاعات جغرافیایی( GIS ) انجام گردیده است. یافته ها: یافته های تحقیق حاکی از این است که افتراق مکانی یا تفاوت در بین محله های شهر بوشهر با بیش ترین جرم خیزی با 5/14 درصد مربوط به محله جبری و پس از آن محله صلح آباد با 67/9 درصد و کم ترین میزان جرم نیز مربوط به محله های دهدشتی، بهبهانی، پور و بهشت صادق با 16/1 درصد بوده است. همچنین یافته ها گواه این است که بین تعداد دفعات جرم و وضعیت مسکن در سطح 01/0 رابطه معناداری وجود دارد. نتایج: نتایج نشان می دهد، که عواملی چون وضعیت مالی ضعیف، وضعیت بد مسکن، محل زندگی، نبود شغل مناسب، گرایش افراد به مشاغل کاذب و همچنین پایین بودن درآمد که همگی تصویری از سیمای اسکان غیررسمی شهرهاست، زمینه را برای ارتکاب جرم هایی نظیر سرقت، قاچاق و کسب در آمد از راه نامشروع فراهم می کند و آن جا را کانون جرایم و آسیب های اجتماعی قرار می دهد.از نظر افتراق مکانی نیز محله های حاشیه نشین منطبق بر مناطق پیرامون شهر است که نیاز به طرح های توانمدسازی دارند. همچنین در ادامه برای کاهش میزان جرم و افزایش امنیت اجتماعی در این راستا راه حل ها و پیشنهاداتی نیز ارائه شده است.

مقدمه: مفهوم پایداری در توسعه با بسترسازی برای افزایش رفاه شهروندی ممکن می شود که بهبود زیرساختها و مسکن شهری و توزیع مناسب و عادلانه تسهیلات و خدمات شهری را به دنبال دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش گردشگری شهری در رفاه اجتماعی ساکنان سکونتگاههای غیررسمی از دیدگاه مردم محلی و مسئولین شهری در شهرستان اسلامشهر استان تهران انجام پذیرفت. روش: پژوهش حاضر به پیمایش در بین 315 نفر از مردم و 30 نفر از مسئولین شهری شهرستان اسلامشهر پرداخته است. یافته ها: دیدگاه مردم محلی و مسئولان شهری در زمینه نقش گردشگری شهری در فقرزدایی سکونتگاههای غیررسمی در سه گویه افزایش شغلهای مرتبط با گردشگری، توسعه زیرساختها و توسعه تشکیلات گردشگری و افزایش فضاهای تجاری با هم متفاوت است. همچنین، دیدگاه این دو گروه در زمینه نقش گردشگری شهری در مسائل اجتماعی، فرهنگی و محیطی مناطق زاغه نشین با یکدیگر متفاوت است. بحث: حل مشکل سکونتگاههای غیررسمی در شناخت ابعاد مختلف مسائل آنها و بهره گیری از مشارکتشان در پیداکردن راه حلهای اقتصادی و اجتماعی نهفته است. تحقق راهبردهای توسعه گردشگری شهری پایدار، یکی از مهمترین پیشنهادات برای کاهش فقر و بهبود شرایط فرهنگی و اجتماعی در این مناطق می باشد.

مقدمه: یکی از زمینه های ناپایداری توسعه شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه گونه ای از سکونتگاهها با مشکلات حاد و در حال گسترش فزاینده موسوم به اسکان غیررسمی، سکونتگاه های خودرو و فاقد مقررات نام برد که با رشد شهرنشینی شتابان ظاهر شده و به موازات افزایش جمعیت شهری در دنیا دامن گیر شهرها شده است و مشکلات و نابرابریهای زیادی در ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و ... در کلان شهرها به همراه داشته است، لذا نیازمند تدابیر ویژه و راهکارهایی در برنامه ریزیهای شهری است. راهکارهای ارائه شده برای چاره جویی، از حذف و تخریب تا بهسازی و توانمندسازی این سکونتگاهها تنوع داشته است و در گذر زمان و با شکست رویکردهای پیشین نسبت به چاره جویی سکونتگاههای غیررسمی، در رویکردهای نوین توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی، تأکید زیادی بر تقویت سرمایه اجتماعی و استفاده از این سرمایه برای بسیج چهار نوع دیگر سرمایه (سرمایه انسانی، سرمایه طبیعی، سرمایه مالی و سرمایه فیزیکی) شده است. بنابراین راهبرد توانمندسازی امروزه در ادبیات ساماندهی اسکان غیررسمی در دنیا جایگاه بالایی دارد. روش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و به لحاظ ماهیت کاربردی است. در این پژوهش جامعه آماری، شهروندان بالای 18 سال در محله شیرآباد شهر زاهدان است که با روش نمونه برداری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. یافته ها: شاخص مشارکت (در بعد زیست محیطی)، شاخص همکاری (در بعد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی)، شاخص شبکه های رسمی و غیررسمی (در بعد کالبدی، اجتماعی و زیست محیطی) در شرایط بالاتر از حد متوسط، شاخص مشارکت (در بعد کالبدی و اجتماعی)، شاخص اعتماد (در بعد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) و شاخص شبکه های رسمی و غیررسمی (در بعد اقتصادی) در حد متوسط و شاخص مشارکت (در بعد اقتصادی) پایین تر از حد متوسط قرار دارند. همچنین ارتباط معناداری بین تمام شاخصها و ابعاد توانمندسازی وجود دارد. بحث: یافته ها حاکی از آن است که یک ارتباط دو سویه بین توانمندسازی و سرمایه اجتماعی وجود دارد و هر عاملی که سبب سرمایه اجتماعی شود، توانمندسازی را نیز افزایش می دهد و بالعکس. بنابراین شرایط محله شیرآباد به عنوان یک نمونه از حاشیه های شهری ایران امکان استفاده از راهبرد توانمندسازی از طریق سرمایه اجتماعی را فراهم می کند

فراگیری پدیده ی اسکان غیررسمی در پی نابرخورداری قشر ضعیف جامعه شهری از مزایای قانونی کالبد شهر بوجود می آید. از این رو، با توجه به متنوع بودن دلایل حاشیه نشینی در شهرهای مختلف، شناخت عوامل مؤثر در پیدایش و توسعه این مناطق بیش از پیش لازم و ضروری به نظر می رسد. ازدیاد جمعیت در رشت به عنوان یکی از کلانشهرهای مهاجرپذیر، موجبات گسترش افقی شهر به صورت ناموزون را فراهم نموده است. لذا شناخت عوامل مؤثر در شکل گیری این مناطق و گسترش آن جهت تأمین حقوق شهروندی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان این مناطق، اهمیت می یابد. معیارهای مورد سنجش در ارتباط با این موضوع شامل مؤلفه های اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و قانونی، مدیریت شهری و زیست محیطی است. در این راستا، این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی و شیوه های مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانه ای و روش تحقیقی موردی، سعی در بازشناسی عوامل مؤثر در شکل گیری و گسترش چهار سکونتگاه های غیررسمی شهر رشت شامل مناطق پاسکیاب، نخودچر، جماران و عینک را دارد. از این رو، در بخش کمّی پس از استفاده از ابزار پرسشنامه، به منظور اولویت بندی یافته های حاصل از آن، از روش عاملی اکتشافی استفاده شده است. این روش به بررسی همبستگی درونی مابین گویه های متعدد پژوهش می پردازد و در نهایت آن ها را در قالب عامل های کلی محدودتری دسته بندی می نماید. همچنین، حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 384 عدد محاسبه گردید. در بخش کیفی پژوهش نیز، از ابزار مشاهده غیرمشارکتی، تصاویر و نقشه ها استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش زیرمعیارهای قومیت، میزان ارتباط ساکنین این مناطق با خویشاوندان و همسایگان خویش و فقدان عدالت اجتماعی در ارتباط با معیار اجتماعی- فرهنگی به عنوان مؤثرترین معیار در شکل گیری و گسترش این مناطق به شمار می روند. پس از آن زیرمعیارهای قیمت ارزان زمین (مسکن) و میزان اجاره بهای پایین در ارتباط با معیار اقتصادی بیشترین سهم را در شکل گیری این مناطق برعهده دارند. در نهایت اجرای پروژه های بهسازی جهت تأمین فضاهای عمومی و قانونمند شدن ساخت و سازها در ارتباط با معیار مدیریت شهری که ناشی از سوء مدیریت یکپارچه در شهرستان رشت به شمار می رود، کمترین تاثیرگزاری را در شکل گیری و گسترش مناطق حاشیه نشین داراست. بر این اساس، معیارهای اجتماعی-فرهنگی با یک سوم واریانس کل به عنوان شاخصه اصلی در پیدایش و گسترش اسکان غیررسمی در مناطق ذکر شده در شهر رشت مطرح می شود.

تاب آوری مفهومی چند بُعدی است که در مقابل آسیب پذیری و در حوزه پیشینه مربوط به مخاطره ها به کار گرفته می شود. فضاهای غیررسمی به دلیل جمعیت کم درآمد و کمبود زیرساخت ها و خدمات، آسیب پذیرتر از دیگر فضاهاست. هدف از پژوهش حاضر تحلیل مکانی وضعیت شاخص های ذهنی تاب آوری در سکونتگاه های غیررسمی زاهدان است. جامعه آماری ساکنان سه محله کریم آباد، قاسم آباد و شیرآباد است که دلیل انتخاب این محله ها آسیب پذیری فراوان آنها در برابر مخاطره های طبیعی و انسانی است. در پژوهش حاضر برای تحقق بُعد مکانی پژوهش از نمونه گیری فضایی استفاده شد. بدین ترتیب که با بهره گیری از مجموعه ابزار Sampling و Create Fishnet در نرم افزار Gis محله های مطالعه شده به زون های کوچک تقسیم بندی شد و به هر زون، بسته به جمعیت آن تعدادی پرسشنامه تعلق گرفت. حجم نمونه 384 نفر برآورد شد که متناسب با جمعیت هر محله و هر زون توزیع شد. روایی و اعتبار پرسشنامه با استفاده از نظر های استادان راهنما و مشاور و سایر متخصصان حوزه شهری ارزیابی و نظر های اصلاحی آنان اعمال و در نهایت، تأیید شد. پایایی و قابلیت تکرار نتایج پرسشنامه نیز با استفاده از آلفای کرونباخ سنجیده شد که مقدار آن 814/0 بود و نشان از پایایی مطلوب پرسشنامه داشت. در پژوهش حاضر برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه از آزمون ها و تکنیک های تحلیل عامل، همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) و آزمون تعقیبی شفه استفاده و برای تهیه نقشه ها نیز از Gis بهره گرفته شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در محله های مطالعه شده از لحاظ داشتن شاخص های تاب آوری تفاوت معنا داری وجود دارد. همچنین، شاخص حس تعلق مکانی بیشترین تأثیر را بر تاب آوری محدوده مطالعه شده دارد. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون بیانگر آن است که در دو محله کریم آباد و شیرآباد بیشترین همبستگی بین دو متغیر امنیت و بهداشت و حس تعلق مکانی بوده است و در محله قاسم آباد نیز بیشترین ارتباط بین دو متغیر آگاهی و مهارت فردی و بهبود وضعیت اقتصادی برقرار است.

زمینه و هدف: امنیت مفهومی است که کاربرد آن با جوامع شهری معنی پیدا می کند. بدون احساس امنیت، هیچ فضای شهری عرصه حضور و تعاملات اجتماعی شهروندان نخواهد بود. هدف این پژوهش، بررسی تطبیقی مؤلفه های مؤثر بر احساس امنیت در محلات اسکان غیررسمی کلانشهر کرج است. در این پژوهش پس از بررسی مبانی نظری مرتبط، مؤلفه های امنیت جانی، امنیت حیثیتی و امنیت مالی، به عنوان شاخص های مؤثر بر احساس امنیت در محلات اسکان غیررسمی کلانشهر کرج به دست آمد. روش: روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بود؛ که اعتبار آن با روش صوری و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ انجام شد. جامعه آماری پژوهش شهروندان محلات اسکان غیررسمی کلانشهر کرج بودند که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران (۳۸۴) نفر در نظر گرفته شد.یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است محله قزل حصار و کلاک کمترین احساس امنیت جانی و محله اسلام آباد بالاترین میزان امنیت و احساس امنیت جانی را دارند. گفتنی است که بیشترین میانگین رتبه ای احساس امنیت مالی مربوط به محله اسلام آباد و کمترین آن مربوط به محله کلاک است.نتیجه گیری: مجموع نتایج نشان داده است که محلات بررسی شده از لحاظ اهمیت جانی نیز تفاوت معناداری با هم دارند. بالاترین احساس امنیت جانی مربوط به اسلام آباد و کمترین آن مربوط به محله قزل حصار است.

در سال های اخیر غیررسمی شدن مسکن شهری و در پی آن ناامنی تصرف توجه بسیاری از محققان و سازمان های جهانی را به خود جلب کرده است؛ تا آنجا که سازمان اسکان بشر از ناامنی تصرف به عنوان شاخص محرومیت در سکونتگاه های غیررسمی یاد کرده است. در این تحقیق رابطه امنیت تصرف با کیفیت کالبد مسکن در محله اسلام آباد 2، یکی از مراکز اسکان غیررسمی ارومیه، بررسی شده است. در پی سنجش این رابطه 11 شاخص از ابعاد قانونی، عرفی و ادراکی امنیت تصرف توسط تحلیل عاملی به 4 عامل فقدان تضمین سکونت، عدم پشتیبانی شبکه های حمایتی، عدم ثبات مالکیت و ترس از بی خانمانی تقلیل یافته است. برای بررسی کیفیت کالبدی مسکن نیز از چهار شاخص سطح زیر بنا، نوع مصالح ساختمانی، نوع پوشش سقف و میزان رضایت ساکنان از وضعیت کالبدی مسکن استفاده شده است. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و در آن از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه و از تکنیک های تحلیل عاملی و رگرسیون چند متغیره برای تجزیه و تحلیل داده های خام پرسشنامه استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که میان امنیت تصرف و کیفیت کالبدی مسکن رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد و عامل فقدان تضمین سکونت از عوامل اصلی در کاهش امنیت تصرف در محله اسلام آباد 2 می باشد.

امروزه اهمیت احساس امنیت در پیشرفت جوامع بشری تا بدان جاست که لازمه ی داشتن جامعه ای سالم محسوب می شود. تحلیل عوامل اثرگذار بر احساس امنیت شهروندان در شهر بیرجند، موضوع این تحلیل می باشد که با هدف سنجش احساس امنیت (جانی، اقتصادی، فرهنگی، قضایی، اجتماعی، سیاسی) شهروندان بیرجندی صورت گرفته است. پرسش اصلی این می باشد که چرا در شهر بیرجند احساس امنیت کاهش یافته است؟ چارچوب نظری این بررسی مبتنی بر نظریه امنیت از بوزان و ویور، پنجره های شکسته از کلینگ و ویلسون و سلسله مراتب نیازها از مازلو است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه ی شهروندان 15 تا 65 سال ساکن شهر بیرجند می باشد که با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر حجم نمونه مشخص و به روش طبقه بندی چندمرحله ای و سیستماتیک نمونه گیری شده است. یافته های بررسی، بیانگر آن است که 9/54 شهروندان بیرجندی احساس امنیت نمی کنند. هم چنین یافته ها نشان می دهد رابطه مستقیم و معناداری بین متغیر تحصیلات، با احساس امنیت وجود دارد؛ یعنی بین احساس امنیت و متغیرهای اسکان غیررسمی و حس مرزی بودن، رابطه منفی و معکوسی برقرار است. از سوی دیگر، بین نظر مردم نسبت به نهادهای امنیتی حاکمیتی با احساس امنیت رابطه معناداری وجود ندارد. علاوه بر این، نتایج آزمون مدل در تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان می دهد متغیرهای مستقل و زمینه ای انتخاب شده در این تحقیق، در مجموع 31% از تغییرات متغیر وابسته یعنی احساس امنیت را بررسی می کند.

سکونتگاه های غیررسمی اغلب در مکان های تجمع مهاجرین روستایی و فقرای شهری، در اثر توسعه روزافزون شهر و ناتوانی مدیریت شهری در تأمین به موقع نیاز به مسکن شکل می گیرند. این مناطق خارج از برنامه ریزی رسمی و قانونی توسعه و پیشرفت شهری قرار دارند و افراد بدون اجازه در درون یا بیرون از محوطه ی قانونی شهرها اقدام به ساخت سکونتگاه می کنند این سکونتگاه ها عموماً سند مالکیت رسمی ندارند و از خدمات و زیرساخت های شهری بی بهره هستند. عدم برخورداری از امکانات و خدمات شهری و عدم توجه مسئولین شهری به این محلات منجر به جدایی گزینی محلی ساکنین و پیدایش انواع ناهنجاری های اجتماعی می شود. امروزه در کنار پیشگیری از آسیب های اجتماعی، لزوم توجه به توانمندسازی ساکنین چنین محلاتی در راستای افزایش تاب آوری محله ای باعث شده است تا ساماندهی محلاتی ازاین دست در کانون توجه برنامه ریزان شهری قرار گیرد، پژوهش حاضر با عنایت به این امر و با هدف کمک به مدیران شهری و بهبود وضعیت محلات شهر قزوین به بررسی و سنجش میزان گرایش ساکنین اسکان غیررسمی محله باغ نشاط به توانمندسازی و سنجش عوامل مؤثر بر گرایش به توانمندسازی ساکنین این محله بر اساس نظریه های توانمندسازی پرداخته است. جامعه آماری پژوهش ساکنین اسکان غیررسمی محله باغ نشاط قزوین بودند که 341 نفر از آنها به عنوان نمونه آماری با روش نمونه گیری تصادفی ساده مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد؛ میانگین گرایش به توانمندسازی در بین ساکنین اسکان غیررسمی محله باغ نشاط بالاتر از حد متوسط است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان دادند؛ عوامل اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و حقوقی به ترتیب بیشترین اثر را بر گرایش به توانمندسازی ساکنین بر عهده دارند و درمجموع این چهار عامل 27 درصد از واریانس متغیر وابسته تحقیق را تبیین نمودند.

هدف: ارزیابی ادراک شهروندان از عوامل مؤثر بر بازآفرینی در سکونتگاههای غیررسمی با رویکرد فرهنگ مبنا کلانشهر تبریز میباشد. روشها: روش تحقیق بر مبنای استفاده از ابزار پرسشنامه و استفاده از روشهای آمار استنباطی علی الخصوص روش تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم است جامعه آماری تحقیق 450 هزار نفر میباشدکه حجم نمونه براساس فرمول کوکران برابر 384 نفر بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار Spss و SmartPlas استفاده گردید. یافته ها: نتایج تحقیق نشان میدهد که عوامل مؤثر بر بازآفرینی در سکونتگاههای غیررسمی کلانشهر تبریز با رویکرد فرهنگ مبنا در 4 شاخص اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیرساختی قابل طبقه بندی است. این4 عامل در مجموع 04 / 67 درصد از واریانس کل را تبیین میکند که درصد قابل توجهی میباشد. همچنین نتایج نشان داد که شاخص زیرساختی با بار عاملی 901 / 0 مجموع میانگین 61 / 3 به عنوان رتبه اول و شاخص اقتصادی با بارعاملی 860 /0 و مجموع میانگین 1.51 رتبه چهارم عوامل مؤثر بر بازآفرینی سکونتگاههای غیررسمی کلانشهر تبریز با رویکرد فرهنگ مبنا را کسب کرده اند. نتیجه گیری: این تحقیق ادراک شهروندان و ساکنین در سکونتگاههای غیررسمی کلانشهر تبریز را مورد تحلیل قرار داده است. درنتیجه میتوان گفت ضعف زیرساختهای شهری از منظر ساکنین به عنوان مهمترین چالش در ساماندهی و بازآفرینی این بافتها مطرح شده است که این نشان دهنده این مهم است که در حقیقت این بافتها آنچنان از نظر زیرساخت های شهری مورد غفلت مدیریت شهری قرار گرفته است که به عنوان مهمترین پیشران بازآفرینی از طرف ساکنین معرفی شده اند.