مطالب مرتبط با کلیدواژه

مودت


۱.

اخلاق و عرفان اسلامى از دیدگاه استاد مصباح یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اعتدال محبت قره‌العین چشم‌روشنی مودت ناسپاسی نعمت‌های الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶۷
از جمله ویژگی‌هایی که خداوند متعال در سوره فرقان برای عبادالرحمان بیان می‌کند، اهتمام به صلاح خانواده و فرزندان است. این سیره پسندیده‌ای است که در قرآن کریم به حضرت ابراهیم علیه‌السلام نسبت داده شده است. عبادالرحمان از خدا می‌خواهند که زن و فرزندشان را مایه چشم‌روشنی آنان قرار دهد. علاقه به همسر و فرزند، میل و غریزه‌ای طبیعی است که موجب بقای نسل بشر است. فلسفه وجودی این میل طبیعی، تشکیل خانواده، تسکین و آرامش اعضای خانواده در پرتو آن است. با شکل‌گیری خانواده، میان همسران و فرزندان، مودّت و رحمت به وجود می‌آید. این دو رمز و راز پویایی و نشاط خانواده‌هاست. باید مواظب بود که این دو در خانواده به افراط و تفریط دچار نشود. تفریط در محبت و مودّت در خانواده‌ها، مایه تلاشی خانواده‌ها و روی‌آوری اعضای خانواده به انواع رفتارهای نابهنجار است؛ همان‌گونه که محبت بیش از حد، در بسیاری اوقات موجب منع از انجام تکلیف دینی می‌شود. ملاک و معیار، اعتدال در محبت و مودّت است، به گونه‌ای که مانع از انجام تکالیف دینی نشود.
۲.

بررسى تطبیقى آیات «مودّت» و «تطهیر» در روایات شیعه و اهل‏سنّت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن شیعه مودت اهل‏بیت علیهم‏السلام اهلسنت تطهیر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی امامان معصوم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر قرآن و تفسیر در روایات
تعداد بازدید : ۱۷۱۵
پیوند قرآن و عترت مهم‏ترین تدبیر پیامبر به منظور نگه‏دارى ساحت قرآن کریم است که اگر از همان آغاز مورد بى‏مهرى قرار نمى‏گرفت، هرگز آن‏همه تشتت فکرى، تفرقه مذهبى، اختلاف عقیدتى و سست‏پندارى در تفسیر معارف پدید نمى‏آمد. سوگمندانه باید پذیرفت، آنچه در قرن‏هاى نخستین تاریخ اسلام بر سر منابع روایى و آثار حدیثى آمد و تنگناهاى عظیمى که براى اهل‏بیت علیهم‏السلام و ارائه معارف قرآنى پدید آورد، سبب شد که امت اسلامى آن‏گونه که باید از این چشمه زلال بهره‏بردارى ننماید. اهل‏بیت علیهم‏السلام مفسّران و حامیان واقعى قرآن هستند و قرآن نیز بر مقام والاى عصمت آنها و دوستى مردم نسبت به ایشان تأکید دارد؛ از جمله آیات «مودّت» و «تطهیر» بر فضیلت و موقعیت ویژه اهل‏بیت پیامبر علیهم‏السلامدلالت دارند و تمام مفسّران شیعه و جماعتى از مفسّران اهل‏تسنن بر آن تأکید ورزیده‏اند. البته عده‏اى براساس کینه‏هاى دیرین یا گرایش‏هاى مذهبى، براى در ابهام ماندن دلالتشان با استناد به برخى از روایات، شبهاتى نسبت به مدلول آنها وارد کرده‏اند. این مقاله درصدد آن است که نشان دهد هیچ‏یک از این شبهات وارد نیست و دلالت این آیات بر آن روشن است.
۳.

تحکیم خانواده در آموزه‌های قرآنی

کلیدواژه‌ها: خانواده قرآن همسر زوجیت مودت سکونت تحکیم روابط خانواده‌ی آرمانی حسن معاشرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۹۷
خانواده رکن اساسی جامعه‌ی انسانی است و شرط پویایی و استواری آن، وجود روابط صحیح و پایدار میان همسران است. تحصیل معرفت به این‌گونه روابط، نیازمند آشنایی هر یک از اعضا با وظایف و حقوق خویش است. قرآن کریم به عنوان عالی‌ترین راهنمای حیات بشر، بهترین هدایتگر در این مسیر است. در نوشتار حاضر، با رجوع به رهنمودهای حکیمانه‌ی این کتاب عظیم، راه‌های تحکیم روابط زن و شوهر در خانواده بررسی شده و ضمن معناشناسی خانواده و بیان اهمیت و ضرورت بحث، موضوعات ذیل تحلیل گردیده است: انگیزه تحکیم روابط در خانواده، عوامل مؤثر بر تحکیم روابط، ساختار خانواده آرمانی و اصول تحکیم خانواده در قرآن.
۴.

تحکیم خانواده در آموزه‌های قرآنی

کلیدواژه‌ها: خانواده قرآن همسر زوجیت مودت سکونت حسن معاشرت تحکیم روابط، خانواده‌ی آرمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸۰۴
خانواده رکن اساسی جامعه‌ی انسانی است و شرط پویایی و استواری آن، وجود روابط صحیح و پایدار میان همسران است. تحصیل معرفت به این‌گونه روابط، نیازمند آشنایی هر یک از اعضا با وظایف و حقوق خویش است. قرآن کریم به عنوان عالی‌ترین راهنمای حیات بشر، بهترین هدایتگر در این مسیر است. در نوشتار حاضر، با رجوع به رهنمودهای حکیمانه‌ی این کتاب عظیم، راه‌های تحکیم روابط زن و شوهر در خانواده بررسی شده و ضمن معناشناسی خانواده و بیان اهمیت و ضرورت بحث، موضوعات ذیل تحلیل گردیده است: انگیزه تحکیم روابط در خانواده، عوامل مؤثر بر تحکیم روابط، ساختار خانواده آرمانی و اصول تحکیم خانواده در قرآن.
۶.

پاداش رسالت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اهل بیت(ع) پیامبران مودت پاداش رسالت ربى پیامبر اسلام(ص)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵۹۵
در قرآن کریم آیات زیادى از زبان پیامبران الهى بیان مى دارد که آنها هیچ گونه اجر و مزدى در قبال رسالت خویش نمى خواهند و تنها خداست که مزد آنان را مى دهد. تعبیر این آیات نسبت به همه پیامبران یکسان است اما در مورد پیامبر در دو مورد استثناء آمده است. در این نوشته ابتدا به دلایل عدم در خواست اجز از سوى پیامبران پرداخته شده است و پس از اختلاف تعبیر آیات نسبت به پیامبر اسلام(ص) سخن به میان آمده و عدم تنافى آن با دیگر آیات نفى اجر رسالت پیامبران اثبات گردیده است. پس از آن آیه به عنوان مهم ترین آیه در این زمینه و دلایل اختصاص آن به پیامبر و طرح دیدگاه هاى مختلف اهل سنت و شیعه در آن مورد ارزیابى قرار گرفته است و در پایان روایات وارده در زمینه مصادیق «قربى» از منابع شیعه و اهل سنت در حد نیاز ذکر شده است.
۷.

راه کارهای اخلاقی مرتبط با اصل مودت و رحمت میان همسران از منظر قرآن کریم

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم رحمت مودت همسران اصل اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴۸ تعداد دانلود : ۱۸۹۰
یکى از اصول اخلاقى حاکم بر روابط همسران، اصل مودت و رحمت است. طبق باور قرآنى، مى توان چنین اصلى را از زمره اصول اخلاقى روابط اجتماعى مسلمانان پنداشت; لیکن جایگاه این اصل در خصوص روابط همسران، از اهمیت و تاکید فوق العاده اى برخوردار است. خداوند متعال در آیه اى از قرآن کریم فلسفه خلقت هر یک از همسران را رسیدن آنها به آرامش دانسته و در همان آیه، سخن از جعل مودت و رحمت به میان آورده است. بر این اساس، به نظر مى آید که مودت و رحمت، لازمه حصول چنین آرامشى است که همواره لازم است براى حفظ کیان و قداست خانواده، مورد اهتمام تمام صاحب نظران قرار گیرد و طبع انعطاف پذیر خانواده را به صرف احکام آمرانه منحصر ننمایند، بلکه براى ایجاد نظم و آرامش در خانواده، به حاکمیت چنین اصلى نیز توجه داشته باشند.با عنایت به اهمیت آن اصل از منظر قرآن کریم، اهتمام به راه کارهاى اخلاقى مرتبط با آن همچون گذشت، سازش و فداکارى لازم و ضرورى مى باشد.
۸.

بروسوی، تفسیر روح البیان و روش مفسر در نگارش آن

کلیدواژه‌ها: مباهله مودت حقی بروسوی تفسیر روح البیان روش شناسی تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸۱ تعداد دانلود : ۱۹۳۱
بروسوی مفسر قرن های 11 و 12 ق است که گرایش عرفانی دارد؛ ولی آرای متصوفه و عرفا را چندان در تفسیر خود دخالت نمی دهد؛ هرچند از آن آرا و شعرهای شاعران فارسی زبان مثل مولوی، سعدی و حافظ استفاده زیادی می کند. بروسوی حدود بیست و هفت اثر از خود بر جای گذاشت که تفسیر روح البیان مهم ترین آنهاست. وی در این تفسیر به مباحث علوم قرآنی، لغوی، ادبی و... می پردازد و بهره های فراوانی از شعر فارسی و عربی می برد. همچنین احادیثی را از پیامبر|، امامان معصوم، صحابه و تابعان نقل می کند؛ ضمن اینکه از عرفا نیز تاثیر می پذیرد. گاهی هم به مباحث کلامی و علمی نیز توجه می کند؛ اما کمتر به تبیین آیات الاحکام می پردازد. ایشان در برخی آیات ولایت، مطالبی مشابه دیدگاه امامیه را مطرح می کند، مانند آنچه که در تفسیر آیات مباهله، مودت و اطعام بیان می نماید.
۹.

تحکیم خانواده و راهکارهای تقویت آن

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اثر خلق مودت تحکیم حسن بَعل جهاد زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۴۵ تعداد دانلود : ۴۲۲۹
ریشه فقر عاطفی و معنوی انسان ها که امروزه افراد زیادی با آن درگیرند، نداشتن تفسیری درست از خانواده و نداشتن التزام عملی به وحدانیت خدا و موثر بودن او در زندگی است. این امر بر روابط عاطفی اعضای خانواده تاثیر دارد و موجب اضطراب، دلهره، داشتن آرزوهای واهی، حرص و ولع به مسایل مادی و زیرپا گذاشتن ارزش های الهی و انسانی شده است. با توجه به نقش مهم بنیان خانواده در انتقال آموزهای وحیانی و غیر وحیانی، به سلامت این کانون و رشد و بالندگی آن توجه زیادی شده است، بنابراین، افرادی که در نگرش به این بنیان مقدس دچار انحراف شده اند، جوامع انسانی را هم به انحطاط کشانده و از رشد و تعالی باز داشته اند. این نوشتار به بررسی آیاتی که درباره تشکیل خانواده بر پایه مهر و محبت، اعتماد، اطمینان، سکون وآرامش و... بیان شده است، می پردازد. همچنین تبیین عوامل ثبات و دوام خانواده یا سستی پایه های آن، راهکارهای تقویت و تحکیم بنیان خانواده بر اساس آموزه های قرآن کریم و سیره بزرگان دین نیز بیان گردیده است.
۱۰.

ارتباط مفهومی محبت با سایر مفاهیم همسان و غیرهمسان قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ولایت فطرت اطاعت محبت تقوا مودت کراهت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰۷ تعداد دانلود : ۵۳۹
واژه «محبت» و مفهوم آن، در فرهنگ قرآن کریم جایگاه ویژه دارد. این نوشتار درصدد است تا از طریق بررسی تعامل معنایی واژه محبت با برخی از واژگان نظیر مودت، ولایت، عبادت، رحمت، حنان، رأفت و شفقت و تقابل معنایی آن با برخی دیگر، نظیر کراهت، بغض و عداوت، و همچنین از طریق بررسی برخی دیگر از عناصر زبانی قرآن مانند اراده و اختیار، فطرت، معرفت، تقوا، که به گونه ای با مفهوم محبت در کاربردهای قرآنی ارتباط پیدا می کند، چگونگی روابط مفهومی محبت را با دیگر واژگان همسان و غیرهمسان در حوزه زبان قرآن تبیین و آشکار نماید. محبت، به معنای میل طبع همراه با حکمت و نزدیکی بین دو چیز است که اطاعت و وابستگی به محبوب را نتیجه دهد؛ بعد معنوی یک پیوند و برطرف کننده نیاز نفسانی انسان و همچنین کشش ذاتی برای رسیدن به نوعی کمال است. از سوی دیگر، محبت نقطه اتصال مفاهیم شاخص قرآنی همچون ایمان، اختیار و اطاعت و دوری از گناه است. این نوشتار نشان می دهد که نقش محبت در فرهنگ قرآنی نقشی اساسی است؛ زیرا نقطه اتصال بسیاری مفاهیم قرآنی محبت، حب و محبوب است.
۱۱.

محبت ورزی در همزیستی اخلاقی از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ولایت محبت اخلاق اجتماعی مودت همزیستی مسالمت آمیز همزیستی اخلاقی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  5. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : ۱۴۱۳ تعداد دانلود : ۶۹۵
سعادت و کمال انسان در نحوه همزیستی با دیگران است. قرآن کریم، انسان را به رعایت ارزش های اخلاقی در همزیستی فرامی خواند، تا به تربیت افراد جامعه و هم افزایی فضایل اخلاقی بینجامد. در این روش از همزیستی، مسالمت آمیز بودن تعاملات اجتماعی، اصل نیست؛ بلکه اصل، تعالی اخلاقی افراد جامعه است. مهم ترین عامل در تربیت و استقرار ارزش های اخلاقی، محبت است؛ زیرا محبت میان افراد جامعه، الفتی طبیعی ایجاد می کند و جامعه را همچون پیکر واحد می سازد. مقصود از محبت، محبتی است که از رذایل اجتماعی می کاهد و بر فضایل می افزاید؛ و آن، محبت فی الله و محبت لله، یا به تعبیر دیگر، محبت خیرخواهانه است که از محبت انسان نسبت به خیر محض یعنی خدای متعال برانگیخته می شود. از آن جا که محبت برای تربیت اخلاقی است، به تناسب شرایط و گروه های مختلف اجتماعی، جلوه های متفاوتی می یابد: گاهی به صورت ولایت نمود می یابد؛ و گاهی به شکل برائت ظاهر می شود؛ چنان که محبت طبیب، سبب برائت او از آلودگی موجود در بدن بیمار است. در بیان قرآن، مهرورزی پیامبر اسلام با مردم، محبت مؤمنان نسبت به هم، حتی مهرورزی مؤمنان نسبت به کافران و دشمنان، به اشکال مختلف به هم افزایی فضایل اخلاقی منجر می شود. همچنین دشمنی و برائت مؤمنان از کفاری که در دشمنی با مؤمنان لجاجت دارند، تجلی رحمت الاهی است که سبب خروج آن ها از ولایت شیطان و پذیرش ولایت خدای سبحان می شود.
۱۲.

تفسیر تطبیقی آیه 21 سوره روم و رویکردهای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مودت رحمت آیه 21 سوره روم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸۵ تعداد دانلود : ۶۲۷
از آنجا که خداوند متعال قرآن را به عنوان چراغ راه بندگانش نازل فرموده تا ایشان با تمسّک به این گوهر عظیم راه سعادت و کمال خود را طی کنند، شایسته است تا هرچه بیشتر و بهتر در راه رسیدن به این هدف، از ژرفای آیات این کتاب الهی پرده برداشته شود. یکی از مسائلی که در این کتاب نورانی به آن پرداخته شده، بحث سنت های الهی است. یکی از سنت های مطرح در قرآن، خلقت زوجی در عالم است. این سنت تا آنجا اهمیّت دارد که خداوند از آن به عنوان نشانه خود در زمین یاد می کند. این نکته در آیه 21 سوره روم مطرح شده است. در باب تفسیرقرآن، کارهایی در قالب کتاب های تفسیر، مقاله و پایان نامه های قرآنی انجام گرفته است. اما آنچه در این پژوهش به آن پرداخته شده، نگاه مسئله محور به آیه با توجه به نظرات بیشتر مفسران شیعه و اهل سنت است که تاکنون به این جامعیت کاری صورت نگرفته است. روش این مقاله، نقلی تحلیلی است. چون زوجیت، قانونی فراگیر در میان همه مخلوقات و جانداران، به ویژه انسان است، ما قائل به تعمیم این سنت به همه افراد جامعه شده ایم؛ یعنی زوجیت فکری، روحی، جسمی و سبب بودن آن برای ایجاد سکن، مودّت و رحمت.
۱۳.

تبیین غایت شناختیی نسبت الفت و نظام سیاسی در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الفت دوستی مودت برادری نظام سیاسی اسلام دولت نبوی و دولت علوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۳۲۲
اندیشه سیاسی از آغاز، نقش بسزایی به عناصر غایت شناختی در میان مؤلفه های تمایزبخش سامانه ها و نظام های سیاسی داده است. تفاوت در غایت ها و در اولویت بخشی آنها به ساخت نظام های سیاسی گوناگون، باعث شده است رابطه بین امنیت، عدالت و الفت (مسئله)، (به عنوان سه غایت بنیادین نظام سیاسی اسلامی) مورد بی توجهی قرار گیرد. از این رو، با این سؤال که چه نسبتغایت شناسانه میانالفت و نظام سیاسی در اسلام وجود دارد؟ (سؤال) مواجه ایم. نتیجه سیاست ورزی پیامبر اکرم (ص)ˆ ، ایجاد الفت و دوستی در جامعه بوده است و خداوند در قرآن از این امر، به عنوان نعمت یاد می کند. در واقع، مناسبات خونین قبیله ای پیش از اسلام، جای خود را به الفت داد (فرضیه). از همین رو، این نوشتار می کوشد به تبیین غایت شناسانه جایگاه الفت در یک نظام دینی بپردازد (هدف). رویکرد نظری این مقاله، رویکرد تحلیل تاریخی است (روش). مبنای مشارکت سیاسی شهروندان یک جامعه دینی، نه تابعیت از محاسبه عقلانی سود و زیان، که بر الفت و دوستی دو سطحی شهروندان با یکدیگر استوار است. تحقق این غایت، نیازمند سامان دهی مناسبات اجتماعی جامعه ایمانی بر اساس سه رکن برابری، برادری و استفاده تأخیری و حداقلی از خشونت است (یافته).
۱۴.

تکریم سادات و کارکرد آن در بیداری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) مودت تکریم سادات بیداری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۲۹۱
مسلمانان به اهل بیت (ع) مودت دارند که این پشتوانه قرآنی، روایی و عقلی دارد و سادات نیز مورد اکرامند. درباره سادات از وجوه مختلفی پژوهش هایی شده است اما به طور مستقل چراییِ تکریم ایشان و از طرفی نقش این تکریم در تحولات اجتماعی-سیاسی بررسی نشده است.(مساله) این پژوهش کاربردی، با روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از منبع کتابخانه به سوالات مطرح شده پاسخ می گوید.(روش)آیه مودت، روایات مربوطه، بزرگداشت سوره کوثر و ادای دِین به پیامبر (ص) و حکم عقل در مجموع منظومه حجیّت تکریم سادات را تکمیل کرده اند. این تکریم در راستای مودت به اهل بیت (ع) است و امید به رضای الهی در آن است. این تکریم در طول تاریخ بستر ساز بسیاری از تحولات اسلام خواهانه مانند بیداری اسلامی بدست رهبران سید در جوامع اسلامی بوده است که می تواند استمرار داشته باشد.(یافته ها)اگر نخبگان سادات برای نقش آفرینی در بیداری اسلامی اراده کنند قطعا مردم به دو دلیل حق طلبی و ارادت قلبی به سادات به دعوت ایشان لبیک خواهند گفت.(نتیجه)
۱۵.

مصداق یابی کلمه «القربی» در آیه مودت از راه نقد و بررسی روایات شأن نزول(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: مودت اهل بیت روایات دیدگاه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۲۸۴
بعد از آنکه اتفاق نظر است که منظور از «قربی» در آیه 23 سوره شوری نزدیکان پیامبر است، در مصداق آن میان شیعه و اهل سنت اختلاف است. اهل سنت پنج احتمال را آورده، اما بیشتر گفتهاند این آیه در دوران مکی و درباره مشرکان قریش نازل شده و شامل تمام کسانی میشود که با رسول خدا به نحوی نسبت نسبی دارند؛ هرچند بسیار دور. برای اثبات این موضوع به روایت ابن عباس و برخی دیگر استناد کردهاند که همگی از نظر سند، ضعیف و از نظر محتوا غیر قابل استدلال میباشند. شیعه میگوید این آیه درباره اهل بیت نازل شده و به روایات صحیحی که از سوی فریقین رسیده، میتوان استدلال کرد. افزون بر روایات، به برخی آیات دیگر که واژه «قربی» در آنها آمده و روایاتی که در تفسیر آنها رسیده و به اهل بیت تطبیق داده شد، نیز میتوان استناد نمود. زیرا واژه «قربی» در پنج مورد قرآن به یک معنا و یک مصداق میباشد. بدیهی است که هیچ حکمی در قرآن بدون فلسفه و ضرورت نیست، فلسفه مودت نیز میتواند ایجاد رابطه مردم با اهل بیت: بهعنوان مرجع دینی و علمی باشد.
۱۶.

کارکردهای تربیتی مودت اهل بیت علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محبت مودت اهل بیت (ع) کارکرد تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۲۸۸
محبت از صفات حیات و دارای مراتب است که در تربیت انسان نقش آفرینی ویژه ای دارد. پژوهش حاضر که با هدف بازشناسی و تبیین کارکردهای تربیتی مودت اهل بیت علیهم السلام به رشته تحریر در آمده است، از نوع تحقیقات کیفی است و با روش تحلیل محتوا و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی موضوع پرداخته است. قرآن کریم در آیات متعددی موضوع محبت را مورد توجه قرارداه است و به لحاظ نقش زیر بنایی محبت در تعالی یا انحطاط انسان، برخی از محبت ها را به صراحت نهی فرموده و بر برخی محبت ها تأکید می ورزد. از جمله محبتهای ایجابی قرآن، مودت قربای نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله است که می تواند بسترساز تعالی انسان برای عبودیت حق تعالی و نیل به کمال نهایی باشد.نتیجه پژوهش، شناسایی بخشی از کارکردهای تربیتی مترتب بر مودت اهل بیت علیهم السلام، در حوزه فردی و اجتماعی بود که عبارت هستند از: توسعه خودآگاهی، ژرفابخشی به فهم معارف قرآنی، تزکیه و تطهیر نفس به دو صورت تطهیر فعالانه وتطهیر تصرفی، تألیف حبی و ایمن سازی محب از مخاطرات روانی، اخلاقی و معنوی.
۱۷.

تفسیر تطبیقی آیات مودّت و اولی الامر از دیدگاه علامه طباطبایی و فخررازی و آلوسی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: آیه مودّت آیه اولی الامر قربی مودت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۱۸۱
مقاله حاضر، با روش توصیفی- تطبیقی، درصدد بررسی آراء علامه طباطبایی و فخر رازی و آلوسی در تفسیر آیات مودّت واولی الامر است. در آیه 23 شوری، مودّت عبارت از محبت توأم با اطاعت است. از منظر این سه مفسر، مودّت اهل بیت (ع) جزء اصول دین به شمار می رود؛ زیرا این مودت، سبب پیروی از اهل بیت (ع) و وسیله ای برای تداوم کار رسالت پیامبر(ص) می شود. همچنین بهترین عامل وحدت مسلمانان جهان خواهد بود. طبق آیه اولی الامر، اطاعت از قول، فعل و تقریر پیامبر در طول اطاعت از خداوند قرار گرفته و در ادامه نیز اطلاق صیغه امر، عصمت اولی الامر را ثابت کرده و بر وجوب اطاعت از ایشان دلالت می نماید. در نگاه شیعه، اطاعت از اولی الامر، همه ی شئون حاکمیت از جمله: حاکمیت سیاسی، اجتماعی و قضایی را دربرمی گیرد. اما مفسران اهل سنت در تعیین مصداق اولی الامر اختلاف نظر فراوانی دارند. ازاین رو مصداق آن را؛ حاکمان، فرماندهان جنگ، عالمان دین و فقیهان، خلفای راشدین و اهل حل و عقد دانسته اند.از نظر فخر رازی، آل محمد، همان پنج تن آل عبا هستند و برای اثبات این موضوع، به روایات منسوب به پیامبر(ص) و ائمه (ع) استناد می کند. اما آلوسی مخاطب آیه مودت را قریش و خویشاوندان پیامبر(ص) می داند. از نظر فخر رازی و آلوسی، آیه اولی الامر، حجیت قیاس و ادله شرعیه (کتاب، سنت، اجماع و قیاس) را به اثبات می رساند.
۱۸.

دلالت یابی آیه «مودت» مبتنی بر روی کرد «شناختی»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حرف اضافه فی ولایت تکوینی مودت قربی روی کرد شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۳۶
آیه 23 سوره مبارکه شوری:«ذلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فِیها حُسْناً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ» معروف به آیه مودت، در فراز میانی اش از مخاطبان درخواست می کند که به قربی مودت نمایند:«الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى». در تفسیر این فراز دیدگاه های مختلفی مطرح شده که رویکرد غالب در اکثر آن ها نقلی و برون متنی است و کمتر موردی یافت می شود که به قرینه ای درون متنی استناد شده باشد. این موضوع نگارنده را بر آن داشت به ارزیابی قابلیت متن در ارائه چنین قرائنی بپردازد. در راستای بررسی این شاخصه، به نظررسید اقدام هنجارگریزانه متکلم در برقراری نسبت بین دو مقوله «مودت» و «قربی» با استفاده از حرف اضافه «فی»، شاید بتواند به عنوان قرینه ای درون متنی ایفای نقش نماید؛ این رو نوشتار حاضر با استناد به منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی با هدف بررسی پیامدهایی که این نسبت سازی به لحاظ بار معنایی به عبارت حمل می کند سامان یافت. از آن جا که برای وقوف به بار معنایی برآمده از این نسبت سازی اطلاع از معانی حرف اضافه «فی» لازم می نمود، از انگاره شناختی برای این مهم استفاده گردید، الگویی که به دلیل روشن نمودن مبنای تجربی ساختارهای مفهومی، تبیین گویاتری از معانی آن ها ارائه می دهد. با مطالعه الگوی شناختی و نحوه کاربست آن در معناشناسی حرف اضافه «فی» به تدریج این فرضیه در ذهن قوت گرفت که با نظرداشت به قابلیت های کارکردی که انگاره شناختی درباره معنای حرف اضافه «فی» می شناساند، دیدگاه دال بر مودت ورزی به ائمه، می تواند به عنوان دیدگاهی با قرینه پذیری درون متنی مطرح گردد؛ از این رو در نوشتار پیشرو درصدد طرح و تقویت این فرضیه هستیم که اگر متکلم درصدد بیان محبت ورزی به ائمه می بود، به احتمال زیاد در صورت بندی مقصود خود، از تعبیری مشابه عبارت همین آیه یعنی «الموده فی القربی» استفاده می کرد.
۱۹.

تحلیل تربیتی−روان شناختی آرامش خانواده در پرتو مودت و رحمت با نگاهی به هرم سه بعدی نفس انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۵۰
نظام خانواده از منظر اسلام بر سه رکن بنیادین ایمان و باور اصیل، عواطف و گرایش های پایدار و سلوک اخلاقی استوار برقرار می گردد. قرآن، ضمن اینکه تشکیل خانواده را یکی از نشانه های الهی می شمرد، تجلی آیات الهی در زندگی خانوادگی را محور ارکان مزبور دانسته است. این حضور الهی دست مایه اصلی حاکمیت آرامش بر فضای خانواده و زمینه ساز تربیت شایسته فرزندان است. آفرینش مرد و زن با هویت انسانی یکسان، برقراری ارتباط خاص زناشویی مابین زن و مرد با انگیزه نیل به آرامش، ایجاد مودت و رحمت مابین زوجین در آستانه ازدواج در راستای تدوام بخشیدن به زندگی آرمانی خانوادگی سرشار از آرامش و فراخواندن اهل تفکر به اندیشیدن در خصوص نظام خانواده، از مرحله تشکیل تا بالندگی و گسترش آن به مثابه یکی از آیات الهی، موارد چهارگانه ای هستند که خداوند با بیان آنها پرتوی از حضور خویش را ترسیم فرموده است. مقاله پیش رو در صدد است با تکیه بر رهنمودهای قرآن و اهل بیتb و با روش اکتشافی، به استناد منابع موجود، از جمله با اشاره به نظریه «هرم سه بعدی روان انسان» نشان دهد که دو صفت شخصیت مودت و رحمت پشتوانه نیرومندی برای ایجاد و نهادینه سازی آرامش و فراهم آوری زمینه و شرایط برای تربیت فرزندان در زندگی خانوادگی به شمار می روند. پیرو چنین تحلیلی، نگرش قرآن در رابطه با جایگاه مودت و رحمت به مثابه دو نمونه از تجلیات الهی و نقش آنها در گسترش آرامش به ساحت های بینشی، گرایشی و رفتاری اعضای خانواده تبیین می گردد تا هر پژوهشگری در تحقیقات بعدی فراتر از تحقیق حاضر، از اصول برگرفته از این تحلیل برای مشاوره خانواده از منظر اسلام بهره برداری کند.