مطالب مرتبط با کلیدواژه

رئالیسم تهاجمی


۱.

سیاست خارجی ترکیه و بیداری اسلامی مطالعه موردی: تحولات مصر و تونس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی امنیت منطقه ای بیداری اسلامی حزب عدالت و توسعه رئالیسم تهاجمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۸ تعداد دانلود : ۶۶۴
تحولات موسوم به بیداری اسلامی در هزاره جدید از پردامنه ترین و ژرف ترین تحولات در ساختار سیاسی کشورهای منطقه به شمار می رود. این تحولات با اعتراض های مردمی علیه حکومت های خودکامه، به منظور دست یابی به دموکراسی و نفی سلطه و حاکمیت قانون و استبدادستیزی، از تونس آغاز گردید و سپس به کشورهای دیگر، ازجمله مصر و لیبی و یمن و بحرین، و سوریه رسید. این وضیعت در کشورهای تونس و مصر به سرنگونی حکومتِ بِن علی و حُسنی مبارک انجامید. در بحبوحه این تحولات قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای هر یک به فراخور حال خود تلاش کردند تا منافع خویش را تأمین کنند. از جمله این کشورها ترکیه، تحت رهبری حزب عدالت و توسعه، در جایگاه متحد غرب و الگوی این کشورها به زعم غربی هاست. هدف این مقاله بررسی و ارزیابی مواضع سیاست خارجی ترکیه با تأکید بر تحولات داخلی مصر و تونس است و برای تحقق این هدف، در این تحقیق، با استفاده از رویکرد نظری رئالیسم تهاجمی، سعی در اثبات این فرضیه داریم که سیاست خارجی فعال ترکیه، در تحولات اخیرِ مصر و تونس، به دنبال افزایش قدرت و نفوذ خود در منطقه، به منظور افزایش ضریب امنیتی و کاهش تهدیدات از سوی رقبای منطقه ای و بین المللی و کنترل بازیگرانی چون جمهوری اسلامی ایران و عربستان و کسب منافع سیاسی و اقتصادی بیش تر و پیشی گرفتن از رقبای منطقه ای است.
۲.

نقش برجام در تشدید واگرایی بین ایران و عربستان

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل بهمن ۱۳۹۵ شماره ۱۴
تعداد بازدید : ۱۵۲۳ تعداد دانلود : ۸۲۶
آنچه به عنوان توافق هسته ای بین ایران و کشورهای غربی بعد از سال ها مذاکره و تلاش دیپلماتیک، منعقد شد تأثیری مستقیم بر روابط ایران و عربستان گذاشته است. هرچند این دو کشور در برهه قبل از انقلاب و متأثر از سیاست دوستونی آمریکا، یک رابطه مساعد و همگرا داشتند اما بعد از انقلاب اسلامی با اقدامات عربستان نظیر حمایت عربستان از عراق در جنگ تحمیلی و کشتار حجاج ایرانی در سال 1366 روابط دو طرف به سمت واگرایی پیش رفت؛ بنابراین آنچه به عنوان واگرایی بعد از انقلاب شکل گرفته بود با به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته ای وارد مرحله نوینی شد. در این پژوهش و در چارچوب نظریه رئالیسم تهاجمی که هدف مطلوب کشورها در نظام آنارشیک را رسیدن به هژمون می داند که به تبع این امر دولت ها به دنبال افزایش قدرت نسبی خود و کاهش قدرت رقبایشان خواهند بود، به این پرسش می پردازیم که برجام چگونه باعث واگرایی بین ایران و عربستان شده است؟ پاسخ به این پرسش به عنوان فرضیه عبارت است از: از آنجایی که برجام باعث افزایش نفوذ و تقویت جایگاه منطقه ای ایران شده، لذا باعث تشدید رقابت و تنش و در نتیجه واگرایی بین این کشور و عربستان به عنوان داعیه دار برتری در منطقه و جهان اسلام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که واگرایی بین ایران و عربستان به تقویت اقتصاد و مواضع سیاسی ایران به عنوان بازیگر محوری در معادلات منطقه به شکل بی سابقه ای تشدید شده است.
۳.

راهبردهای 40 ساله آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۵۵ 165-184

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران راهبردهای آمریکا رئالیسم تهاجمی موازنه سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۹ تعداد دانلود : ۴۶۸
انقلاب اسلامی، به عنوان بزرگ ترین تحول تاریخی دوران معاصر، منافع آمریکا را با چالش های فراوانی مواجه ساخته است. شناخت ابزار و راهبردهای مورد استفاده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، ما را در فهم بیشتر و مواجهه بهتر با این کشور یاری می رساند. درهمین راستا با استفاده از نظریه رئالیسم تهاجمی به راهبردهای مورد استفاده آمریکا در تقابل با جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است. در واقع سوال اصلی تحقیق این است که راهبردهای آمریکا برای مهار جمهوری اسلامی در چهار دهه اخیر چگونه بوده است؟ برای پاسخ به این سؤال از نظریه رئالیسم تهاجمی به تحلیل راهبردهای مطرح براساس دیدگاه مرشایمر به عنوان اصلی ترین نظریه پرداز رئالیسم تهاجمی استفاده می شود. از نتایج این نوشتار می توان به بهره گیری آمریکا از راهبردهای احاله مسئولیت، موازنه سازی، جنگ، طعمه گذاری و آتش بیاری معرکه، جهت مهار قدرت و نفوذ جمهوری اسلامی ایران، اشاره داشت.
۴.

رویکرد سیاست خارجی عربستان سعودی و آمریکا در قبال بحران یمن (2015-2011)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۸ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 1075 - 1092

کلیدواژه‌ها: تروریسم تحولات یمن جمهوری اسلامی ایران رهیافت همگرایی رئالیسم تهاجمی نئورئالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۴ تعداد دانلود : ۴۸۸
سیاست خارجی قدرت های بزرگ همواره در روند تحولات و مسائل بین المللی و منطقه ای از اهمیت بسزایی برخوردار بوده، به گونه ای که گاه با حضور آنها سرنوشت سیاسی یک کشور دستخوش تغییرات فراوانی شده است. یمن در سال های اخیر شاهد درگیری های خشونت باری بوده که از درگیری های داخلی شروع شده و اکنون عرصه تقابل قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای شده است.آغاز بحران سیاسی در این کشور در سال 1390 بودوپس از خروج صالح و روی کار آمدن منصور هادی خاتمه یافت و در سال 1394 به شکلی دیگر نمود پیدا کرد. یکی از بازیگران اصلی تحولات یمن عربستان سعودی است که همواره سعی دارد با تضعیف یمن، نفوذ خود را در این کشور افزایش دهد. سقوط دولت عبدالله صالح و روی کار آمدن مهره کلیدی عربستان،منصور هادی، و همزمان با آن مخالفت های مردمی، یمن را درگیر تنشی کرده است که تاکنون ادامه دارد. آمریکا هم در قبال این تحولات، همکاری ویژه ای را با عربستان سعودی به اجرا گذاشته است. این مقاله سعی دارد به این سؤال بپردازد که جهت گیری سیاست خارجی آمریکا و عربستان در قبال بحران یمن چگونه بوده است؟ فرضیه مقاله این است که عربستان در قبال تحولات یمن، سیاست حفظ وضع موجود با رویکردی تهاجمی و ایالات متحده آمریکا با حفظ منافع خاص خود که گاه در تعارض با سیاست های عربستان است، در قبال این تحولات، رهیافت همگرایی با عربستان را برگزیده است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی با استفاده از ابزار کتابخانه ای است.   
۵.

مطالعه رفتار عربستان سعودی نسبت به ایران؛ قبل و بعد از توافق هسته ای ایران با کشورهای 1+5

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل مهر ۱۳۹۹ شماره ۵۷ 77-100
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۴۴۳
در این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی می باشد، سعی شده است با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی به بررسی رفتار عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران قبل و پس از توافق هسته ای در قالب دو رویکرد رئالیسم تدافعی و تهاجمی پرداخته شود. سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران قبل و پس از توافق هسته ای واجد برخی تمایزات و تفاوت ها می باشد که این تمایزات را می توان در چارچوب دو رویکرد واقع گرایی تدافعی و تهاجمی مورد تحلیل قرار داد. عربستان سعودی تا پیش از توافق هسته ای ایران، همراستا با رویکرد سنتی و محافظه کارانه خود، سیاست حمایت و همراهی دیپلماتیک با فشارها و تحریم های بین المللی علیه ایران را اتخاذ کرده بود در حالیکه پس از توافق هسته ای ایران با کشورهای 1+5، به دلایل متعدد از جمله تاثیرگذاری برجام بر افزایش قدرت منطقه ای و اقتصادی ایران و همچنین نگرانی بابت نادیده گرفته شدن منافع خود توسط دولت باراک اوباما، این کشور سعی داشته است با اولویت دادن به رویکرد واقع گرایی تهاجمی در سیاست خارجی خود در قبال ایران، از طریق تغییر موازنه قوا به نفع خود (نزدیکی به اسرائیل)، افزایش قدرت اقتصادی (برنامه 2030 و کاهش وابستگی به نفت) و نهایتا ایجاد مشروعیت بین المللی (اصلاحات داخلی) زمینه را برای برتری منطقه ای خود مساعد نماید.
۶.

بررسی و تحلیل بایسته های رئالیسم تهاجمی با نگاه تطبیقی نظریه نو واقع گرایی

نویسنده:
منبع: قانون یار دوره چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: واقع گرایی نوواقع گرایی رئالیسم تهاجمی رئالیسم نو کلاسیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۳ تعداد دانلود : ۹۳۱
در میان انبوه نظریات روابط بین الملل که نشان دهنده رشد نظری این رشته از مطالعات سیاسی می باشد، نئورئالیسم به گونه ای مسلط در این عرصه ظاهر شده است. این نظریه به عنوان اولین الگوی مهم در تبیین رفتار قدرت های بزرگ مدعی است که کنش دولتها متکی بر انگیزه های مادی و ساختاری نظام بین الملل بوده و رفتار آن ها بیانگر موقعیتشان در نظام میباشد. در این چهار چوب منافع و استراتژی دولتها متکی بر محاسباتی است که از جایگاه آن ها در نظام ناشی می شود، به همین خاطر دولت ها می کوشند تا حداقل موقعیت نسبی خود را در این نظام حفظ کنند. رئالیسم تهاجمی یک نظریه ساختاری و بخشی از مکتب نوواقع گرایی است که برای نخستین بار توسط جان مرشایمر مطرح شد. این نظریه نیز با توجه به مبنای واقع گرایی خود مدعیست که آشوب زده بودن نظام جهانی باعث رفتار تهاجمی دولت ها در سیاست بین الملل است. در این مقاله به بررسی واقع گرایی و نوواقع گرایی و اصول و مبانی واقع گرایی تهاجمی می پردازیم.
۷.

تأثیربرنامه هسته ای ایران برنظام امنیت منطقه ای خلیج فارس با تأکید برنظریه رئالیسم تهاجمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۰ 207 - 227

کلیدواژه‌ها: پرونده هسته ای ایران خاورمیانه آمریکا کشور های حوزه ی خلیج فارس رئالیسم تهاجمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۱۳۸
پرونده ی هسته ای جمهوری اسلامی ایران در طول 13 سال اخیر  به یکی از مهم ترین موارد در معادلات خاورمیانه بدل شده است. در این میان ایالات متحده آمریکا، ایران و کشور های حاشیه ی خلیج فارس بازی گرانی هستند که به طور مستقیم در معرض پیامد های امنیتی پرونده هسته ای هستند. با توجه به موضع چالشی آمریکا و کشورهای عرب حاشیه ی خلیج فارس نسبت به برنامه ی صلح آمیز هسته ای ایران پرسش اساسی این مقاله این است که چرا ایالات متحده می کوشد با تمرکز بر تهدید آمیز جلوه دادن این برنامه به« معضل امنیت» در میان بازی گران منطقه ی ای دامن می زند؟ فرضیه ی پژوهش حاضر نیز بر این مطلب استوار است که امنیتی کردن پرونده هسته ای ایران به موازات پروژه ی ایران هراسی، ضامن منافع استراتژیک آمریکا در منطقه ی خاورمیانه به ویژه خلیج فارس بوده و برداشت کشور های حوزه ی خلیج فارس از این پرونده تحت تأثیر همین القائات است. در این مقاله چارچوب نظری مورد استفاده، رئالیسم تهاجمی است.
۸.

سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 44 - 61

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی آمریکا خاورمیانه ترامپ رئالیسم تهاجمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۰ تعداد دانلود : ۳۱۴
پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 ، یک رویداد غیرمنتظره بود . هدف اصلی این مقاله بررسی سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه می باشد..پرسش اصلی این مقاله عبارتست از : عوامل تعیین کننده و مولفه های سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه چه می باشد ؟ در پاسخ به این سوال ، به بررسی عوامل گوناگون سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نظریه رئالیسم تهاجمی ضمن ماهیت بنیادی – نظری ،از ماهیت کاربردی برخوردار است. این نظریه پاسخ مناسبی به رفتار بازیگران نظام بین الملل داده است. .طبق یافته ها ونتایج این پژوهش سیاست خارجی ترامپ بدنبال حفظ موقعیت موجود خود در منطقه و پیشگیری از ظهور هژمون منطقه ای است که می تواند ثبات موازنه قدرت را بر هم بزند و هژمونی آمریکا در دنیا را به چالش بکشد ، می باشد. این مطالعه از نوع نظری – بنیادی بوده و به روش توصیفی – تحلیلی و منابع کتابخانه ای صورت پذیرفته است .
۹.

تهاجمی شدن سیاست خارجی ترکیه در قبال سوریه در فاصله سال های (2015م تا 2020)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره چهاردهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 18 - 37

کلیدواژه‌ها: رئالیسم تهاجمی هژمون منطقه ای تنش منطقه ای ترکیه سوریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۴۹
تحولات سوریه پس از 2011 موجب اتخاذ مواضع و سیاست های متعارض از سوی بازیگران منطقه ای و بین المللی درقبال ناآرامی های این کشور شد. ترکیه درهمسایگی سوریه اقدام به سازماندهی و حمایت از مخالفان سوری کرد که نهایتا به مداخله نظامی انجامید . چنین اقدامی نه تنها برپیچیدگی بحران سوریه افزود ، بلکه نتایج داخلی و منطقه ای آن تهاجمی شدن سیاست خارجی ترکیه را درپی داشت. این پژوهش به دنبال بررسی و پاسخ به این سوال است که عوامل موثر در تهاجمی شدن سیاست خارجی ترکیه درقبال سوریه در فاصله سالهای 2015 تا 2020 کدام است؟ درپاسخ به این پرسش فرضیه های متعددی مطرح می شود. اینکه سیاست ترکیه در این دوره تحت تاثیر افزایش فعالیت گروههای شورشی و جنگهای نیابتی درداخل سوریه و به موازات آن تحرکات سیاسی و نظامی کردها درمناطق شمالی این کشور قرار گرفت. هم زمان آنکارا در صدد افزایش قدرت منطقه ای برآمد که مجموعه این تحولات موجب درگیرانه تر شدن سیاست خارجی ترکیه شده است. روش تحقیق مقاله تحلیلی-تبیینی با استفاده جمع آوری داده ها ازکتاب و اسناد است. درراستای تبین و تحلیل مبنایی موضوع تحقیق از نظریه رئالیسم تهاجمی جان مرشایمر بهره گرفته می شود.
۱۰.

رابطه حزب عدالت و توسعه ترکیه با حکومت ا کردستان عراق از سال 2003 تا 2018(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره چهاردهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 38 - 54

کلیدواژه‌ها: حزب عدالت و توسعه اقلیم کردستان عراق ترکیه رئالیسم تهاجمی اردوغان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۲۳۹
دولت ترکیه، راهبردهای ویژه ای را در سیاست خارجی خود مخصوصاً در خصوص مسئله اقلیم کردستان عراق و کردهای داخل کشور اجرا کرده . ازآنجایی که ترکیه یکی از بازیگران اصلی در دامن زدن به بحران های منطقه می باشد ضروری است سیاست هایی که ترکیه در کشور عراق در پیش گرفته بررسی شود. به دلیل پراکندگی اقوام کرد در ترکیه و کردهای کشورهای همسایه بوده که در گذر زمان شاهد سیاست های متفاوت از سوی دولت ترکیه در برخورد با کردها بوده ایم. هدف اصلی پژوهش بررسی رابطه حزب عدالت و توسعه ترکیه با حکومت اقلیم کردستان عراق می باشد. حزب عدالت و توسعه ترکیه چرخشی در سیاست خارجی خود داشته و در پی سیاست برقراری هژمونی منطقه ای به دنبال حل مسائل داخلی و منطقه ای است . در این پژوهش از روش توصیفی-تحلیلی استفاده می شود به همین منظور از منابع کتابخانه ای، مقالات و پایان نامه ها کمک گرفته شده. سؤال اصلی پژوهش این است که آیا بین حزب عدالت و توسعه ترکیه با حکومت اقلیم کردستان عراق رابطه وجود دارد؟ برای تبیین این پژوهش، چارچوب نظری رئالیسم تهاجمی می باشد. نتایج نشان داد ترکیه به منظور تحقق همزمان اهداف و سیاست ها کوشیده تا رابطه خود را با حکومت اقلیم کردستان توسعه داده و آن را به سطح رابطه استراتژیک ارتقا دهد.
۱۱.

بررسی احتمالات وقوع جنگ در پی صعود چین به عرصه قدرت جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره چهاردهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۹ 54 - 68

کلیدواژه‌ها: چین رئالیسم تهاجمی هژمونی منطقه ای ایالات متحده شرق آسیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۶ تعداد دانلود : ۳۲۸
چین به تنهایی بسیاری از مفروضات دنیای پس از جنگ سردِ به نفع امریکا را زیر سوال برده. سوال این است که آیا صعود چین، طبق روالی که تاکنون طی کرده، مسیری صلح آمیز را طی خواهد کرد؟ در پاسخ به این سوال حالات مختلف را باید در نظر بگیریم. حالت نخست صلح به معنای تسلیم چین به امریکا و پذیرش منویات این کشور در آسیای شرقی و مناطق دیگر است. حالت بعدی رویارویی با ایالات متحده امریکا و ورود به جنگ در نقاط تحت نفوذ این کشور به خصوص در آسیای شرقی است. اما حالتی سوم و بینابین وجود دارد. در این حالت یک کشور نه آنقدر توان رویارویی مستقیم را دارد و نه منافع و میزان قدرتش اجازه می دهند که مماشات کامل کند. فرضیه ما این است که چین از منطق حالت سوم یعنی نه جنگ، نه صلح تبعیت می کند. اما اگر صعود چین به همین منوال پیش برود در دهه های آتی منازعات آن در حوزه آسیای شرقی افزایش چشمگیری خواهد داشت. این مقاله از روش توصیفی- کتابخانه ای و از چهارچوب نظری رئالیسم تهاجمی استفاده می کند. سعی می کنیم در این چهارچوب این دو را طبق روش تاریخی و همین طور بر اساس شواهد تجربی به خوبی نشان دهیم.
۱۲.

از جدایی اقتصادی تا پیوند بیشتر: تحلیلی بر آینده جنگ تجاری امریکا علیه چین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 1 - 27

کلیدواژه‌ها: رئالیسم تهاجمی مکتب پیوند بیشتر مکتب جدایی اقتصادی مکتب اصلاح بازار رقابت استراتژیک چین و امریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۱۷۸
امروزه جنگ تجاری امریکا و چین یکی از عمده ترین چالش ها در عرصه روابط بین الملل است. محافل اکادمیک از زوایای گوناگونی به تجزیه و تحلیل این جنگ پرداخته اند. این مقاله نیز در پی پاسخ به این پرسش است که جنگ تجاری امریکا علیه چین سر انجام موجب شکل گیری چه نوع واکنش اقتصادی بنیادینی از سوی چین خواهد شد؟ فرضیه مقاله که به روش توصیفی تحلیلی بررسی شده آن است که واکنش چین به جنگ تجاری امریکا تابع ادراک چین از اهداف امریکا است. اگر در پکن جنگ تجاری امریکا علیه چین ناشی از رقابت ذاتی این کشور و چین برای کسب موقعیت هژمونی تلقی شود ممکن است چین به سمت "جدایی اقتصادی" با امریکا حرکت کند. منظور از رقابت ذاتی، رقابتی است که به اقتضای ذات قدرت، بین دو قدرت بزرگ برای کسب موقعیت هژمونی اتفاق می افتد. اما اگر در پکن جنگ تجاری امریکا علیه چین ناشی از تعارض نهادی در نظام سیاسی و اقتصادی چین و ایالات متحده تلقی گردد، واکنش چین احتمالا در شکل انجام اصلاحات اقتصادی و حرکت به سمت "پیوند اقتصادی بیشتر" با امریکا خواهد بود. یافته های مقاله نشان می دهد که چین در چارچوب یک استراتژی بزرگ هر دو ملاحظه را مد نظر دارد و از این منظر برای پکن فرقی نخواهد داشت که بایدن در قدرت باشد یا ترامپ.
۱۳.

فرصت ها و چالش های سیاسی و امنیتی رژیم صهیونیستی در بحران یمن (2022-2011)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۶ 201 - 234

کلیدواژه‌ها: بحران یمن محور مقاومت رژیم صهیونیستی انصارالله رئالیسم تهاجمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۹۹
 بیش از یک دهه از بحران یمن و تهاجم ائتلاف سعودی به این کشور می گذرد. موقعیت خاص و اهمیت آن در مناسبات بین المللی و منطقه ای از یک سو و راهبرد ضد صهیونیستی مجموعه حاکم بر صنعا (انصارالله و متحدان آن) از سوی دیگر باعث شده تا پیامدهای این بحران بر امنیت رژیم صهیونیستی به پرسشی جدی تبدیل شود. بر این اساس، مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که بحران یمن چه فرصت ها و چالش های امنیتی و سیاسی برای رژیم صهیونیستی به دنبال داشته است؟ روش پژوهش در این مقاله تحلیلی- توصیفی می باشد و برای گردآوری داده ها از شیوه کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بحران یمن در کنار خلق فرصت ها، چالش هایی نیز برای دولت یهود ایجاد کرده است. فرصت های بحران یمن برای رژیم صهیونیستی را می توان در سه مورد کلی پیشبرد استراتژی بالکانیزه کردن غرب آسیا و امکان تقسیم شدن یمن و بهره مندی رژیم صهیونیستی از این تحول؛ افزایش همگرایی رژیم صهیونیستی با جبهه سازش در طی بحران یمن و پیگیری روند عادی سازی روابط با کشورهای عربی و بهره مندی از مزیت های ژئوپلیتیکی یمن در دوران بی ثباتی این کشور بیان کرد. چالش های بحران یمن برای رژیم صهیونیستی نیز افزایش توانایی های نظامی انصارالله و امکان هدف قرار گرفتن سرزمین های اشغالی و نقش آفرینی انصارالله در محور مقاومت علیه رژیم صهیونیستی می باشد.
۱۴.

عوامل مؤثر در ایجاد بی ثباتی سیاسی و امنیتی منطقه خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره ششم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۲۲) 267 - 293
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۵۲
در منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس عوامل بسیاری توان برهم زدن ثبات سیاسی و امنیتی منطقه را دارد. هر یک از عوامل دارای ابعاد متفاوتی اند و در سطوح متفاوتی قرار دارند. با این حال در منطقه خلیج فارس، مهمترین عاملی که ساخت ذهنی منطقه را تشکیل داده ”رقابت“ است و به عنوان عامل فرادست؛ دیگر عوامل بی ثبات را تحت الشعاع خود قرار می دهد. سئوال اصلی پژوهش این است که ناپایداری و بی ثباتی در منطقه خلیج فارس ریشه در چه عواملی دارد و آیا عاملی وجود دارد که بتواند دیگر عوامل را تحت الشعاع خود قرار دهد و به عنوان عامل اصلی در بی ثباتی منطقه به حساب آید؟ فرضیه مقاله در پاسخ به سئوال پژوهش این است که عوامل متعددی در منطقه وجود دارد که باعث بی ثباتی در منطقه شده اند با اینحال مهم ترین عاملی که ظرفیت ایجاد ثبات و یا بی ثباتی در منطقه خلیج فارس را دارد، ”نظام ژئوپلیتیک“ منطقه است و هر یک از نظام های سیاس ی منط قه در تلاشند تا به یک جای گاه برتر در این ساختار ژئوپلیتیک برسند. نظام های متعدد امنیتی ناشی از ساختار ژئوپلیتیکی و نظم ژئوپلیتیک دوقطبی منطقه ای بوده و زمینه اصلی بروز چالش های سیاسی در منطقه می باشد؛ درحالیکه تغییر ساخت ژئوپلیتیک منطقه منجر به تغییر نظام امنیتی منطقه شده و رویکرد سیاست خارجی دولت های منطقه، ظرفیت خنثی سازی و بلااثر کردن عوامل تنش زای منطقه را خواهد داشت و بستر را برای ایجاد ثبات امنیتی و سیاسی در این منطقه فراهم می نماید. مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه ای نظیر کتب، مقالات، اینترنت و مصاحبه با اساتید و نخبگان دانشگاهی مورد نگارش درآمده است.
۱۵.

تاثیر اتحادیه اروپا بر سیاست گذاری های هسته ای ایران در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد (1392- 1384)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۹) 273 - 304
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۱۲
سیاست گذاری های هسته ای ایران به عنوان یکی از اصلی ترین روندهای تعامل و تقابل جمهوری اسلامی ایران با نظام بین المللی در دهه ی 80 و 90 شمسی بوده است. این مسئله به عنوان یکی از اصلی ترین متغیرها و عوامل تأثیر گذار بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران معرفی می گردد. این مقاله با تاکید بر نقش اتحادیه ی اروپا بر سیاست گذاری های هسته ای ایران در دوره ی ریاست جمهوری دولت هشتم و نهم، در تلاش است تا این تاثیر را با تاکید بر الگوی نظری رئالیسم تهاجمی مورد بررسی قرار دهد. سوال این پژوهش این است که اتحادیه ی اروپا در بازه ی زمانی 1384 تا 1392 چه تاثیری بر روند سیاست گذاری های هسته ای ایران باقی گذاشته و فرضیه ی پژوهش نیز بر این مبنا است که اتحادیه ی اروپا در موضوع هسته ای ایران در طی سال های مذکور در قالب سیاست های تقابل با ایران و همراهی با ایالات متحده ی آمریکا در پی واکنش به اقدامات و فعالیت های هسته ای ایران بوده و همین امر نیز موجب رویکرد های تهاجمی ایران در حوزه ی سیاستگذاری های هسته ای گردیده است. محقق در این پژوهش با استفاده از توصیف دقیق روند تاریخی، تاثیر اتحادیه ی اروپا بر سیاست گذاری های هسته ای ایران را معین می کند. این مقاله بر مبنای الگوی توصیفی-تحلیلی و استفاده از داده های روزآمد جهانی این حوزه و روش کتابخانه ای و با تاکید بر چهارچوب نظری رئالیسم تهاجمی تدوین یافته است
۱۶.

نقش واگرایانه آمریکا در منطقه خلیج فارس، پس از 11 سپتامبر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره سوم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۱۰) 183 - 218
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۸۹
منطقه خلیج فارس به لحاظ ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی، یکی از مهم ترین مناطق دنیاست که به دلیل وجود منابع سرشار انرژی و موقعیت حساس جغرافیایی وسیاسی نقش و جایگاه مهمی در ساختار امنیت بین الملل داشته و فضای مناسبی را برای ایفای نقش بازیگران فراهم میکند. این موقعیت برجسته خلیج فارس سبب شده است که در طول تاریخ مورد توجه قدرتهای فرامنطقه ای قرار بگیرد. آمریکا نیز بخصوص پس از یازده سپتامبر سعی نموده است تا جایگاه قوی و با ثباتی را در ترتیبات امنیتی و سیاسی منطقه خلیج فارس پیدا کند. باتوجه به این امر سؤال اصلی پژوهش این است که علل ایفای نقش واگرایانه آمریکا در منطقه خلیج فارس پس از یازده سپتامبر تا کنون چه بوده است؟برای روشن شدن ابعاد مسأله، مقاله حاضر با کاربرد رویکرد رئالیسم تهاجمی این فرضیه را مطرح می نماید که باتوجه به موقعیت مهم ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک خلیج فارس و منافع آمریکا در این منطقه، یکی از اهداف مهم ایالات متحده، تسلط و نفوذ بر این منطقه است (برتری بر رقبا) و از آنجا که یکی از راههای افزایش قدرت و نفوذ طبق نظریه واقع گرایی، تضعیف اتحادها و ائتلاف ها در بیرون می باشد، آمریکا در پی این است که با ایجاد واگرایی در بین کشور های منطقه موازنه را در خلیج فارس حفظ نماید و مانع تسلط دولت های رقبیب بر خلیج فارس شود.
۱۷.

امریکا و چالش افغانستان؛ از «نبرد حداقلی» به سوی «واقعگرائی اصولی» (2019-2001)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۰) 121 - 150
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۹۹
واقعه ی یازدهم سپتامبر، در کنار تمامی آثار و پی آمدهایی که برای استراتژی امنیتی امریکا به همراه داشت، دامنه ی تعهدات این دولت نسبت به جنوب آسیا و به ویژه افغانستان را به آزمون کشید. تهاجم نظامی به این سرزمین در اولین هفته های پس از واقعه ی یاد شده ، به تدریج دستور کار گسترده ای را بر محور بسیج منابع سخت و نرم ، در برابر رهبر ان این دولت ترسیم کرد ؛ و هر یک از این رهبران نیز به فراخور برداشت از شرایط پیرامونی و درونی افغانستان ، چگونگی تأثیر پذیری از شرایط داخلی امریکا و باور های فردی ، الگوی رفتاری مشخصی را در پیش گرفت. پرسش اصلی این نوشتار عبارتست از اینکه : وجوه تشابه و تفاوت سیاست خارجی امریکا در مورد افغانستان در دوره های رهبری بوش ، اوباما و ترامپ کدامند؟ در پاسخ به سؤال یاد شده ، فرضیه ی مورد نظر چنین است : سیاست خارجی ایالات متحده در مورد افغانستان در حدفاصل سال های 2001 تا 2019 بر محور مقابله با تروریسم و حفظ و تقویت نسبی دولت مرکزی ساماندهی شده بود، اما در دوره ی بوش رویکرد برون منطقه ای (بر محور عراق – افغانستان)، در سال های رهبری اوباما نگرش درون منطقه ای ( بر محور آف – پاک) و در دوره ی ترامپ نوعی واقعگرائی اصولی در دستورکار قرار داشت. روش پژوهش " مقایسه ای " می باشد.
۱۸.

رقابت امنیتی روسیه و ایالات متحده در خاورمیانه 2015- 2020(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۴۹) 31 - 57

کلیدواژه‌ها: رقابت امنیتی روسیه رئالیسم تهاجمی خاورمیانه چندقطبی مرشایمر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۱۰
رقابت امنیتی روسیه و ایالات متحده در مناطقی مانند اروپای شرقی(بحران اکراین)، خاورمیانه (بحران سوریه) به شدت در حال افزایش است. منطقه خاورمیانه از سال 2015 به بعد با حضور نظامی جدی روسیه در سوریه، به اولویتی در سیاست خارجی روسیه تبدیل شد. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که رقابت امنیتی روسیه و ایالات متحده در خاورمیانه چه تاثیری بر نظم امنیتی خاورمیانه داشته است؟ فرضیه پژوهش این است که خاورمیانه به ویژه حوزه خلیج فارس جایگاه ویژه ای در استراتژی امنیتی ایالات متحده داشته است. تلاش روسیه در دو دهه گذشته برای ورود و نفوذ به این منطقه به تشدید رقابت امنیتی ایالات متحده و روسیه منجر شده است و ترتیبات امنیتی در این منطقه را به سوی نظمی چند قطبی(متوازن/نامتوازن) می برد. با بهره گیری از چارچوب نظری رئالیسم تهاجمی مرشایمر، رقابت امنیتی روسیه و ایالات متحده در خاورمیانه بررسی شد. روش گردآوری داده کتابخانه ای و روش پژوهش تحلیلی کیفی است. یافته های پژوهش حاکی از این است که ورود مجدد روسیه به خاورمیانه به تشدید رقابت امنیتی ایالات متحده و روسیه منجر شده است و این تشدید رقابت، موجب هدایت ترتیبات امنیتی منطقه خاورمیانه به سمت نظم چند قطبی نامتوازن شده است.
۱۹.

پیامدهای امنیتی خروج ایالات متحده آمریکا از برجام بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی آمریکا سال ۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۹) 145 - 175

کلیدواژه‌ها: برجام امنیت رئالیسم تهاجمی ایران آمریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۱۱۶
توافق حاصل از چندجانبه گرایی برجام در صدد حل و فصل مناقشات هسته ای میان ایران و غرب بود. مساله پژوهش این است که با خروج و اعمال تحریم های یک جانبه توسط ایالات متحده و کاهش تعهدات ایران در پاسخ به این خروج و اقدامات بعدی امریکا، چالش هایی از جمله ایجاد ناامنى در سطح منطقه و سطح داخلى براى جمهورى اسلامى ایران، همچنین تصویب قطعنامه پیشنهادى ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان در شوراى حکام آژانس بین المللی انرژى و مطرح شدن موضوع تمدید مجدد تحریم های تسلیحاتى علیه ایران و تلاش جهت فعال سازی سازوکار ماشه توسط ایالات متحده در شوراى امنیت ایجاد گردید. این پژوهش با روش کیفی و از نوع مطالعه اسنادی و مبتنی بر جمع آوری و تحلیل داده های چاپی و الکترونیکی می باشد. به کارگیری چارچوب نظری رئالیسم تهاجمی، به دنبال پاسخ به پیامدهای امنیتی خروج ایالات متحده از برجام برای جمهوری اسلامی ایران می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد خروج آمریکا از برجام باعث شد تا علاوه بر بازگشت تحریم های موشکی قبلی، تحریم های شدیدتر یک و چندجانبه وضع گردد و حتی بر مسائل مهم امنیتی در منطقه خلیج فارس تأثیرگذارد. برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، ایران را از نظر نیروهای متعارف، موشک سازی، رشد نیروهای نامتقارن و افزایش نفوذ منطقه ای تهدیدی بزرگ تلقی کرده که خود عاملی برای افزایش تمایل برای خرید تسلیحات توسط کشورهای مذکور گردید و باعث شد تا امنیت ملی ایران روند نزولی در پیش گیرد
۲۰.

تبیین آینده پژوهانه تأثیر رفتار گروه های تکفیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (2018 2028م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۱۱ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹ 135 - 164

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی سناریونویسی گروه های تکفیری رئالیسم تدافعی رئالیسم تهاجمی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۲
گروه های تروریستی یکی از مهم ترین تهدیدات علیه امنیت ملی در طول دوره های مختلف بوده است که با اقدام انحصارگرایانه و ایدئولوژیک خود برای مبارزه با هویت ملی، جامعه را قطب بندی کرده و درنهایت، امنیت ملی را مختل می کنند. هدف این پژوهش، شناخت رفتارگروه های تکفیری و تروریستی در آینده  و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است. پرسش اصلی پژوهش این است که رفتار گروه های تکفیری چه تأثیری بر آینده امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در سال های (2018 2028م) خواهد داشت؟ فرضیه پژوهش این است که از دیدگاه آینده پژوهی، رفتار گروه های تکفیری در آینده با تشدید فرقه گرائی مذهبی و اختلافات قومی و زبانی، آینده امنیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران را تحت تأثیر قرارمی دهد. روش پژوهش بر پایه سناریونویسی که یکی از مهم ترین شیوه های تحلیل آینده پژوهی است، قرار دارد. بر اساس یافته های پژوهش به نظر می رسد در این خصوص چهار سناریو را می توان مطرح ساخت که عبارتند از: 1. سناریوی محتمل: که ادامه وضعیت موجود همین روندها و احتمال اینکه ازطرف گروه های تکفیری ضرباتی قابل توجه به امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در مناطق قابل نفوذ وارد شود، وجود دارد. 2. سناریوی مطلوب: ازبین رفتن کامل و ریشه کن شدن گروه های تکفیری و عدم تهدید امنیت جمهوری اسلامی ایران. 3. سناریوی ممکن: پیروزی کامل گروه های تکفیری در منطقه و امکان به چالش کشیدن کامل امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با ورود آنها به کشور.   4. سناریوی باورکردنی: شکست و رفتن گروه های تکفیری از غرب آسیا و حضور آنها در مناطق دوردست مثل آفریقا یا آسیای شرقی دور و زدن ضربات محدود و کم اهمیت به امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. شدت و ضعف هرکدام از این سناریوهای چهارگانه در قالب 12 شاخص، سنجیده شده است. چهارچوب نظری این پژوهش براساس نظریه رئالیسم تدافعی و رئالیسم تهاجمی است.