هویت ملی

هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سؤال است که برداشت هستی شناسانه از امنیت در جمهوری اسلامی ایران چگونه بر تعریف از عمق استراترژیک ایران اثر می گذارد؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا مبانی امنیت هستی شناختی ایران با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (و منتج از آن)، عقاید امام خمینی(ره) و آیت الله خامنه ای(مدظله) بررسی شده و در ادامه تأثیر این امنیت هستی شناسانه بر سیاست خارجی ایران به طور کلی و عمق استراتژیک به طور اخص مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که هویت و امنیت هستی شناختی ایران شامل اصولی به این شرح است:  اولویت اسلامیت بر ایرانیت؛ دشمنی اسرائیل؛ دشمنی آمریکا؛ استکبارستیزی و عدم تعهد به قدرت های بزرگ؛ اهمیت فلسطین برای جهان اسلام و اهمیت محور مقاومت. مجموع این شاخص ها در هویت جمهوری اسلامی، منجر به شکل گیری تهدیدهای امنیت هستی شناختی و فیزیکی از سوی آمریکا، اسرائیل و قدرت های منطقه ای هم سو با آنان شده است که به تبع آن، ایران، عمق استراتژیک خود را برای مقابله با این تهدیدهای طراحی می کند و البته تهدیدهای نظامی نشأت گرفته از این تعارض های ماهوی و هویتی نیز در شکل گیری این عمق استراتژیک و حوزه های نفوذ نقش زیادی داشته است. اهمیت مسائل هویتی برای جمهوری اسلامی ایران در اولویت است و بنابر مبانی دینی و ایدئولوژیک، این امنیتِ هویتی در مواقع لزوم و حساس حتی بر امنیت فیزیکی برتری دارد. جمهوری اسلامی ایران برای تأمین امنیت هستی شناختی و امنیت فیزیکی خود به دنبال تعمیق عمق استراتژیک خود بوده و این کار را در حال حاضر بیش تر معطوف به بازدارندگی و دفع تهدیدهای دشمن بالفعل منطقه ای خود که اسرائیل است، کرده است.

این فراتحلیل دربرگیرنده 50 مقاله فارسی موجود درباره هویت ملی در ایران است، که در کتاب شناسی هویت اجتماعی چاپ 1388 ذکر شده اند. برای انجام این فراتحلیل با بینش تلفیقی، فرمی جامع تهیه شد. به واسطه این فرم تمام اطلاعات هر مقاله در ارتباط با 22 متغیر تعریف شده، استخراج و با روش های کمی و کیفی تحلیل و بر اساس آن گزارش فراتحلیل مشتمل بر یک مقدمه و 8 بخش تنظیم شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بیشتر مقاله ها جنبه تبیینی دارند. ولی در 90 درصد آن ها مرور منابع و متون یا صورت نگرفته و یا بسیار سطحی است. پارادایم های غالب بر این مقاله ها جنبه تقلیل گرایانه دارند. روش های مورد استفاده بیشتر کیفی ساده و غیر منتظم اند. در تعریف هویت ملی به وجود عناصر مشترک و آگاهی افراد از این عناصر و احساس تعهد در برابر آن ها اشاره شده است. یافته های توصیفی برخی از مقاله ها ناظر به اصیل، قدیم و ذاتی بودن هویت ایرانی - اسلامی است. ولی در بیشتر آثار هویت ملی در ایران پدیده ای نوظهور است که همزمان با آشنایی ایرانیان با مدرنیته، گسترش جهانی شدن و تشکیل دولت مدرن در ایران شکل گرفته است. امروز این هویت ملی دچار بحران شده و در حال تحول است. در تبیین این بحران و تحول هویت ملی در ایران هر دسته از مقاله ها روی عواملی خاص تاکید داشته اند که عمدتاً جنبه تقلیل گرایانه دارد. مقاله ها با وجود نقاط ضعفی چون توصیفی بودن، تقلیل گرایی نظری و روشی از نقاط قوتی هم برخوردارند که اهم آن ها توجه به ابعاد تاریخی، فرهنگی، دینی، اجتماعی و به ویژه سیاسی هویت ملی، تشریح وضعیت گذشته، حال و سعی در تبیین فرایند تحول آن در ایران می باشد.

هدف این پژوهش، بررسی چگونگی نقش سیاست گذاری اجتماعی در تقویت گرایش اعضای جامعه نسبت به هویت ملی خود است. روش این پژوهش، توصیفی– تحلیلی، رویکرد آن نظری می باشد. یافته های پژوهش نشان داد که نیاز به عدالت اجتماعی و دسترسی برابر به منابع و امکانات، رابطه مهمی با موضوع هویت ملی دارد. برآورده شدن نیازهای اعضای جامعه می تواند موجب تقویت گرایش آنان به هویت ملی شان گردد و عدم تأمین نیازها، این گرایش را تضعیف می کند. هنگامی که دولت به عنوان نهاد اصلی سیاست گذار در کشور، بتواند منابع را به طور عادلانه توزیع کند، به تقویت گرایش مردم به هویت ملی کمک می نماید. نکته اساسی این است که دولت ها عمل توزیع را ازطریق فرایند سیاست گذاری اجتماعی به انجام می رسانند و در صورت اجرای صحیح این سیاست است که می توانند بر گرایش افراد به هویت ملی بیافزایند. به طور کلی سیاست گذاری اجتماعی با تدارک رفاه برای اعضای جامعه و ایجاد رضایت در آنان، موجب ارتقای میزان پیوستگی آنان به نظام سیاسی و اجتماع ملی و در نهایت تقویت تعلق خاطرشان به هویت ملی خود می شود.

موقعیت ژئوپلیتیک و مؤلفه های هویتی در جهت گیری سیاست خارجی اوکراین در مقطع زمانی 1991 تا 2022 نقش مهمی داشته اند. موقعیت جغرافیایی این کشور که حائل بین روسیه و غرب (به رهبری آمریکا) است، چالش بزرگی برای سیاست گذاری خارجی ایجاد کرده است. قدرت های بزرگ جهانی جهت در اختیار گرفتن مزیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک قدرت اوکراین، تلاش نموده اند که توازن قدرت را به نفع خود دگرگون نمایند. از سوی دیگر بعد از استقلال اوکراین از شوروی، فرایند هویت سازی و ملت سازی در این کشور شروع شد. نخبگان متمایل به غرب بعد از انقلاب رنگی در سال 2006، جداشدن شبه جزیره کریمه و حوادث سیاسی در میدان اروپا، تلاش نمودند هویت غربی را برجسته نمایند و روسیه را به عنوان «دگر» معرفی نمایند . طرفداران روسیه نیز با وجود اقلیت روسی و زبان روسی در این کشور، تلاش نمودند اشتراکات هویتی با روسیه را مدنظر قرار دهند. هدف این پژوهش بررسی مؤلفه های هویتی و موقعیت ژئوپلتیکی اوکراین و نقش آن ها در جهت گیری سیاست خارجی این کشور نسبت به کنش گران مهم بین المللی مثل ناتو، اتحادیه اروپا، آمریکا و روسیه است. با توجه با مطالب فوق پرسش ذیل مدنظر قرار می گیرد: موقیعت ژئوپلیتیک و مؤلفه های هویتی چه تاثیری بر سیاست خارجی اوکراین در مقطع زمانی 1991-2022ایفاء نموده اند؟ فرضیه این پژوهش که تلاش می شود با روش توصیفی و تبینی اثبات شود، عبارتست از: مؤلفه -های هویتی غرب گرایی و شرق گرایی نخبگان اجرایی و موقعیت ژئوپلیتیک اوکراین، زمینه لازم را برای قطبی شدن سیاست خارجی(غرب گرایی و شرق گرایی) و دخالت قدرت های بزرگ از جمله روسیه، امریکا، ناتو و اتحادیه اروپا را در مقطع زمانی 1991 تا 2022 فراهم نمود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که سیاست گذاران و نخبگان اجرایی این کشور به دلیل ناتوانی در ایجاد و حفظ انسجام هویت ملی؛ وابستگی به قدرت های بزرگ؛ عدم توجه به الزامات ژئوپلیتیک قدرت؛ ثبات، استقلال و تمامیت ارضی این کشور را  در مقطع زمانی 1991 تا 2022 با مشکل مواجه ساختند.

فدراسیون روسیه اگرچه با فروپاشی شوروی متولد و به زعم برخی نویسندگان دچار سرگشتگی هویتی شد اما می توان آن را دولتی قدیمی محسوب کرد که بر اساس برخی شاخص ها هویت آن از دوره تزارها تا امروز تداوم داشته است. «اقتدارگرایی» و «قدرت بزرگ» که همواره در تاریخ و هویت روسیه به چشم می خورد، نه تنها از بعد فرهنگ و هنجاری آن بلکه از منظر سیاسی و تأثیر بر سیاست خارجی نقش قابل ملاحظه ای دارد. منطقه خاورمیانه که روس ها از دیرباز سابقه حضور در آن را دارند، با بروز تحولات عربی شاهد نقش آفرینی فعال روس ها شد، زیرا مؤلفه هویت بر سیاست خارجی مسکو در این منطقه تأثیرگذار بود. از این رو، در پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که چگونه هویت ملی بر سیاست خاورمیانه ای روسیه در تحولات 2011 تأثیر گذاشته است؟ یافته ها حاکی از آن است که شاخص های هویت ملی روسیه مبتنی بر «اقتدارگرایی» و «قدرت بزرگ»، ذهنیت رهبران سیاسی این کشور در خصوص ادراک تهدید افراط گرایی و دیگر بازیگران خصوصاً غرب نسبت به خویش را در تحولات خاورمیانه شکل داده اند و زمینه نقش آفرینی فعال این بازیگر را فراهم آوردند. هدف از پژوهش حاضر نیز بررسی سیاست خاورمیانه ای روسیه در یک دهه اخیر از منظر هویتی است تا بتواند منجر به شناخت سازه انگارانه سیاست خارجی این بازیگر شود. در این راستا، این پژوهش با استفاده از رویکرد تفسیری و بر مبنای مؤلفه هویت در نظریه سازه انگاری مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.

محققان و پژوهشگران ایرانی در حوزه مطالعات کمی با رویکردهای تحلیلی گوناگونی به تحلیل هویت ملی در جامعه ایران و چالش ها و مشکلات آن پرداخته اند. پژوهش حاضر در تلاش است با استفاده از روش مرور نظام مند به واکاوی ویژگی های توصیفی، روش شناختی و تحلیلی و ارزیابی انتقادی مقالات علمی-پژوهشی مبتنی بر روش کمّی با موضوع هویت ملی در جامعه ایران در بازه زمانی 1377 تا 1398 بپردازد و تصویر کامل و جامعی از عوامل و متغیرهای مؤثر بر هویت ملی در جامعه ایران و چالش ها و مشکلات آن در مقالات علمی-پژوهشی مبتنی بر روش کمی ارائه نماید و کمبودها و کاستی های آن ها را موردبررسی قرار دهد. روش پژوهش حاضر، مرور نظام مند می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد مقالات انتخاب شده باوجود نتایج و دستاوردهای قابل ملاحظه و قابل کاربرد با خلأ ها و کاستی های عدیده ای در حوزه روش شناختی چون: تقلیل گرایی و دشواری مقایسه پذیری و در حوزه تحلیلی چون: کلی نگری در مقابل جزئی نگری، تقلیل گرایی در مقابل جامع گرایی، کاهش گرایی تحلیلی چالش ها و مشکلات ابعاد مختلف هویت ملی، کاهش گرایی تحلیلی چالش ها و مشکلات رابطه هویت ملی و هویت های جمعی مواجه می باشند.

هدف این مقاله بررسی چالش های پیش روی مفهوم هویت ملی در عصر جهانی شدن می باشد، ضمن اینکه نگاهی نیز به تاثیر این فرایند بر هویت ملی در ایران داشته و راهکارهایی جهت صیانت از هویت ملی کشور ارائه خواهد داد. به طورکلی اگر هویت ملی را به معنای آگاهی و احساس تعلق و وفاداری اعضای یک جامعه نسبت به اجتماع ملی و عناصر سازنده آن و همچنین عاملی مهم در ایجاد وحدت و همبستگی ملی در نظر بگیریم، فرایند جهانی شدن به عنوان فرایندی همه گستر و یکپارچه، آن را با چالش ها و آسیب پذیری های جدی مواجه کرده است. این فرایند توانسته با تضعیف کار ویژه های سنتی هویت سازی دولت های ملی؛ کمک به شکل گیری هویت های فراملی و چندپاره؛ و نیز تقویت هویت های فروملی(قومی)، احساس تعلق خاطر و وفاداری اعضای بسیاری از جوامع را نسبت به هویت ملی شان کاهش داده و به بروز بحران هویت ملی در کشورها کمک نماید؛ از نگاه این مقاله، تکنولوژی های ارتباطی فراملی به ویژه اینترنت به عنوان یکی ازابزارهای مهم جهانی شدن، نقش اساسی ای در ایجاداین وضعیت دارند. نکته مهم در اینجا این است که کشور ایران نیز از فرایند جهانی شدن تاثیر پذیرفته، به طوری که هویت ملی آن با چالش های ناشی از این فرایند مواجه شده است. اما با تمامی این ها، مقاله بر این باور است که دولت جمهوری اسلامی ایران می تواند با کسب شناخت صحیح از فرایند جهانی شدن و اتخاذ تدابیر و سیاست های مناسب و کارآمد، از هویت ملی کشور صیانت نموده و از بروز بحران در این حوزه جلوگیری نمایند.  

هدف این پژوهش، بررسی جایگاه و تاثیر مدرنیته در هویت ملی ایران بود. بر این اساس، سوال اصلی تحقیق این است که مدرنیته از چه جایگاهی در هویت ملی ایران برخوردار بوده و چه تاثیری بر آن گذاشته است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که مدرنیته علی رغم نداشتنِ ریشه ای پرقدمت در کشور ایران، به واقعیتی تاریخی و جریانی نیرومند و تاثیرگذار در عرصه هویت ملی ایران و به یکی از ارکان تشکیل دهنده ی آن تبدیل شده است. این پدیده از اوایل دوره ی قاجار و در نتیجه ی آشنایی ایرانیان با آن، بر اندیشه های سنتیِ تعلق به هویت ایرانی تاثیر گذاشته و در سیر تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی ترکیب جدیدی به هویت ملی ایران بخشیده و نقش مهمی در تعریف ایرانیان از کیستیِ خود ایفا کرده و می کند، به طوری که آن چه امروزه از نظام تفکیک قوا، مجلس نمایندگان، شیوه اداره کشور، نظام آموزشی جدید، سبک زندگی نوین و... در اختیار ایرانیان است، از مظاهر اصلی مدرنیته به شمار می روند. به طور کلی این جایگاه و تاثیر مدرنیته در هویت ملی ایران، اتخاذ رویکرد متوازن نسبت به ارکان هویت ملی ایران را در سیاست گذاری های هویتیِ کشور ضروری ساخته است.  

در زمینه ی تأثیر جهانی شدن بر تضعیف یا تقویت هویت ملّی ایرانی، مطالعات متعددی در داخل کشور صورت گرفته است و نویسندگانِ هر یک از این تحقیقات متناسب با شاخه علمی خود به تفسیر و تبیین این روابط پرداخته اند و یافته های برخی از آن ها جهانی شدن را عاملی تقویت کننده و برخی دیگر عاملی تضعیف کننده بیان نموده اند. پژوهش حاضر نیز با اتخاذ رویکردی جدید در حوزه روش و بهره گیری از فراتحلیل، درصدد است یافته های مطالعات مستقل و مشابه در این زمینه را ترکیب کند و درنتیجه تحلیلی ورای تحلیل های صورت گرفته، ارائه دهد. درواقع، هدف این پژوهش، فراتحلیل پژوهش های انجام شده درزمینهٔ تأثیر جهانی شدن بر هویت ملّی ایرانی است تا از این طریق تصویری جدید و مشخص از وضع فعلی پژوهش ها و کاستی های این حوزه به دست آید. جامعه آماری پژوهش، تحقیقات صورت گرفته درزمینهٔ تأثیر جهانی شدن بر هویت ملّی است که از طریق جستجو در پایگاه اطلاعات علمی مگیران، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مجلات تخصصی نورمگز، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و ایرانداک به دست آمده اند. از بین تحقیقات صورت گرفته، پس از پالایش اولیه، 17 مورد با توجه به معیارهای فراتحلیل به عنوان نمونه برگزیده شدند. یافته ها در دو بخش مرور نظام مند و محاسبه اندازه اثر با استفاده از نرم افزار جامع فراتحلیل (CMA2) ارائه شده اند. مهم ترین نکات ضعف پژوهش های این حوزه عبارت اند از: استفاده کم از پرسشنامه های استاندارد، استفاده از مؤلفه های متعدد و گاه بی ربط برای اندازه گیری متغیر جهانی شدن و حتی هویت ملّی، نبود چهارچوب نظری مشخص، کم توجهی به اعتبار و پایایی ابزار پژوهش در اکثر تحقیقات، مبهم و غیرکاربردی بودن پیشنهاد های ارائه شده در بخش نتیجه گیری پژوهش ها. همچنین، محاسبه اندازه اثر بیانگر آن است که جهانی شدن بر هویت ملّی 47/0- تأثیر معناداری دارد.

گردشگری از یک سو، می تواند سبب تقویت و از سوی دیگر، منجر به کمرنگ شدن هویت های ملی-قومی گردد. بعلاوه، هویت ملی-قومی از جمله موانع در مقابل روند سریع همگون شدن فرهنگ ها تحت تاثیر جهانی شدن است. با توجه به بیش از پنج دهه مطالعه پیرامون گردشگری و هویت ملی-قومی، و فقدان مرور جامع پژوهش های پیشین، هدف از مطالعه حاضر مرور کمی این پژوهش ها با استفاده از تحلیل کتاب سنجی بوده است. برای این منظور، تحلیل عملکرد و ترسیم نقشه علم 383 سند نمایه شده در پایگاه اسکوپوس با استفاده از نرم افزارVOSviewer_1.6.18 به منظور شناخت ساختار اجتماعی و مفهومی پژوهش ها انجام شد. یافته ها نشان داد که گردشگری میراث بویژه در میان مهاجران، بازنمایی هویت ملی-قومی در میان گردشگران خروجی و بازنمایی هویت ملی-قومی مقصد از طریق گردشگری از جمله موضوع های پژوهشهای دهه اخیر بوده اند که می توانند در مطالعات آتی نیز مورد توجه قرار بگیرند.

مقدمه و هدف پژوهش: پرسش از کیستی و هویت افراد و ملت ها از دغدغه های فکری بشر در طول تاریخ بوده است. در عصر جهانی شدن و ارتباطات تاکید بر هویت ملی و دینی اهمیت ویژه ای دارد. هدف از این مقاله بررسی تأثیر نقش خانواده در حفظ هویت ملی و دینی جوانان در جامعه مورد مطالعه و در سال 1390 می باشد. روش پژوهش: با توجه به ماهیت موضوع و اهداف مقاله، تحقیق حاضر توصیفی از نوع همبستگی و علّی-مقایسه ای می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل جوانان 25-18 ساله منطقه 1 و 5 شهر تهران بود که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی، نمونه ای به حجم 71 نفر انتخاب شد و با بهره گیری از تکنیک پرسشنامه هویت ملی و دینی و استفاده از روش های آماری تحلیل همبستگی و رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر، نتایج حاصل از پرسشنامه ها، بررسی شدند و هویت مطرح شده با ویژگی های فردی و خانوادگی آنان در ارتباط قرار داده شد. یافته ها:.با توجه به یافته های حاصل از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن، می توان گفت در سطح معنی داری 05/0 ارتباط بین هویت ملی و دینی تأیید شده و مقدار ضریب همبستگی بین این دو متغیر 40 /0 شده است همچنین با توجه به یافته های حاصل از تحلیل مسیر می توان گفت تأثیر متغیر پایبندی ملی والدین بر هویت ملی تأیید میشود که دارای ضریب استاندارد 22/0 می باشدونیز تأثیر متغیر عملکرد آموزشی دینی والدین بر هویت دینی تأیید شده و این متغیر دارای ضریب استاندارد 42/0 می باشد. نتیجه گیری: بین هویت ملی و دینی جوانان ارتباط معنی دار و مستقیم وجود دارد. عملکرد آموزشی والدین در زمینه مسائل دینی تأثیر مستقیم و معنی دار بر هویت دینی جوانان دارد. پایبندی خانواده ه ها به مسائل ملی تأثیر مستقیم و معنی دار بر هویت ملی جوانان دارد. پایبندی خانواده ها به مسائل دینی، تأثیر مستقیم و معنی دار بر هویت ملی جوانان دارد.

مقدمه و هدف پژوهش: هنر، به عنوان یکی از مظاهر فرهنگی، باید جز زندگی افراد باشد و ارزش های اساسی را کیفیت شرطی دهد. هدف پژوهش حاضر نیز این است تا نشان دهد آموزش موسیقی سنتی به عنوان یکی از مظاهر فرهنگ خودی بر ارتقا سطح هویت ملی تأثیرگذار است. در این تحقیق هویت ملی، در ابعاد زبان و ادبیات فارسی، سرزمین، اجتماعی، میراث فرهنگی و تاریخ در نظر گرفته شده است؛ اما محقق خود از این امر آگاهی دارد که موسیقی سنتی به عنوان یکی از مؤلفه های مهم در حیطه ابعاد هویت ملی است؛ و در بعضی از تحقیقات به عنوان یک مؤلفه در بعد میراث فرهنگی در نظر گرفته شده است و مسلماً آموزش آن تأثیر به طور مستقیم بر تقویت هویت ملی اثرگذار است، ولی محقق سعی بر این دارد تا نشان دهد که دیگر بعدهای هویت ملی به واسطه محتوای انضمامی موسیقی سنتی ارتقا پیدا کرده و آموزش موسیقی سنتی بر دیگر بعدها هم تأثیرگذار است. روش پژوهش: در این تحقیق متغیر وابسته پس از وقوع بررسی شده و امکان دست کاری متغیر مستقل وجود ندارد، لذا تحقیق پس رویدادی بوده؛ از نظر روش علی _ مقایسه ای است. گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و پرسش نامه استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق، دو گروه دانشجویان کارشناسی نوازندگی در ساز ایرانی و جهانی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است و روش نمونه گیری هدف دار قضاوتی است. یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نیز تاکید به این دارد که آموزش موسیقی سنتی تأثیر به سزایی در تمامی بعدهای هویت ملی به ویژه در بعدهای اجتماعی و میراث فرهنگی داشته و اختلاف معنادار وجود دارد و گروه مورد مقایسه، فرضیه تحقیق را مورد تأیید قرار می دهد. نتیجه گیری: آموزش موسیقی سنتی می تواند به جز ارتقا بعد میراث فرهنگی به عنوان یکی از شاخص های هویت ملی در تمامی ابعاد آن نیز تأثیرگذار باشد.

مقدمه و هدف پژوهش: هویت ملی، اصلی ترین سنتز و حلقه ارتباطی بین هویت های خاص محلی و هویت های عام فراملی هست. هویت ملی مجموعه ای از گرایش ها و نگرش های مثبت نسبت به عناصر و الگوهای هویت بخش و یکپارچه کننده در سطح یک کشور به عنوان یک واحد سیاسی می باشد.  هویت ملی تحت تاثیر عوامل مختلفی می باشد، یکی از عواملی که می تواند بر هویت ملی تاثیرگذار باشد، شبکه های اجتماعی مجازی می باشد. تحقیق حاضر در همین راستا و با هدف، مطالعه رابطه میان شبکه های اجتماعی مجازی با هویت ملی انجام شده است. روش پژوهش: این پژوهش با روش پیمایشی و در بین دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان انجام شده است. حجم نمونه براساس فرمول کوکران 400 نفر انتخاب و به شیوه نمونه گیری طبقه ای انجام شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهند که متغیرهای عضویت در شبکه های اجتماعی مجازی، میزان استفاده از اینترنت، میزان و سابقه استفاده از شبکه های اجتماعی، میزان احساس آزادی در شبکه های اجتماعی مجازی، نوع صفحات به اشتراک گذاشته شده، نوع پسندیدن و نظر نوشتن صفحات و نوع عضویت در گروه های شبکه های اجتماعی مجازی با هویت ملی رابطه معناداری دارند. همچنین از میان متغیرهای پیشینه ای، متغیرهای سن، جنس، میزان تحصیلات و قومیت رابطه معناداری با هویت ملی دارند. نتیجه گیری: در مجموع براساس یافته های تحقیق می توان گفت که شبکه های اجتماعی مجازی از جمله عواملی می باشد که تغییرات زیادی بر هویت کاربران و به خصوص هویت ملی کاربران ایجاد می کند و نقش موثری در دگرگونی هویت ملی کاربران دارد .

مقدمه و هدف پژوهش: ایران به سبب داشتن قدمت و تاریخی کهن و هم چنین وسعت جغرافیایی اش، دارای تنوع بسیاری در نمادهای ملی است اما کم کاری مسئولان و ملت ایران باعث شده که نه تنها توفیقات چندانی درزمینه معرفی نمادهای ملی ایران به دست نیاید بلکه کشورهای همسایه از این غفلت استفاده کرده و هر ازگاهی نمادی ایرانی را به نام خود به جهانیان معرفی کنند. این پژوهش ضمن پرداختن به فعالیت های کشورهای همسایه به منظور مصادره نمادهای ملی ایران، به بررسی و ارزیابی اقدامات مقابله ای برای حفاظت از این نمادها می پردازد. روش پژوهش: این پژوهش بر مبنای هدف، یک تحقیق کاربردی می باشد و از نظر گردآوری داده ها پیمایشی و از لحاظ شیوه تحلیل داده ها از نوع تحقیقات توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پاسخ دهنده در این تحقیق شامل خبرگان مرتبط با بحث حفاظت از نمادهای ملی کشور می باشد که با استفاده از روش دلفی از 30 نفر از خبرگان مربوطه، نظر پرسی صورت گرفته است. جهت رتبه بندی اهمیت هر یک از شاخص ها با استفاده از آزمون خی دو به بررسی نقاط ضعف و قوت اقدامات مقابله ای ایران در حفاظت از نمادهای مورد مناقشه پرداخته شده است و همچنین از آزمون فریدمن به منظور دست یابی به پاسخ سوالات استفاده شده است. یافته ها: طبق نتایج تحقیق نمادهای چوگان 30%؛ پوریای ولی 61%؛ قهوه خانه 60%؛ نان لواش 66%؛ تار 50%؛ بادگیر 62%؛ یلدا 57%؛ جنگل های هیرکانی 57%؛ بزکوهی 67%؛ فردوسی 62.5% از اهمیت را به خود اختصاص داده اند که حاکی از اهمیت بالای آن ها می باشد، اما در مقابل عملکرد دستگاه های اجرایی در زمینه اقدامات مقابله ای جهت جلوگیری از مصادره نمادها ضعیف و برابر با چوگان  30%؛ پوریای ولی 31%؛ قهوه خانه 20%؛ نان لواش 17%؛ تار 20%؛ بادگیر 12%؛ یلدا 14%؛ جنگل های هیرکانی 14%؛ بزکوهی 34%؛ فردوسی 12% گزارش شده است. نتایج حاصل از ماتریس IP نیز حاکی از این است که نظرات خبرگان مبنی بر اقدامات مقابله ای در ربع چهارم (حیطه ضعف) قرار دارد، به این معنی که در این مورد عملکرد دستگاه های اجرایی، انتظارات کارشناسان را برآورده نکرده و پایین تر از میانگین اهمیت / عملکرد کل قرار دارد، و برخی از اقدامات در ربع سوم (حیطه بی تفاوتی) قرار دارند، به این معنی که این اقدامات از نظر کارشناسان در جهت حفاظت از مصادره نماد اهمیتی ندارد. بنابراین لازم است تا در زمینه اتخاذ سیاست های مناسب جهت جلوگیری از مصادره نمادهای ملی اقدامات بهتری صورت گیرد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان می دهد که اقدامات مقابله ای ایران به منظور حفاظت از نمادها در وضعیت مطلوبی قرار نداشته و لازم است با توجه به اهمیت هر یک از نمادها در هویت ملی، اقدامات موثرتری صورت گیرد. بنابراین می توان گفت که ثبت عناصر فرهنگی در فهرست آثار ملی و سپس ثبت در فهرست میراث جهانی؛ توجه کلیه سازمان های ذیربط به امر پاسداشت و حراست از نمادهای ملی و همچنین اتخاذ تدابیر جدی تری در زمینه مقابله با مصادره نمادهای ملی می تواند به طور موثری در حفاظت از نمادهای ملی تأثیرگذار باشد.  

این پژوهش به منظور بررسی ارتباط بین ابعاد برنامه درسی پنهان، و پرورش هویت ملی و روحیه میهن پرستی دانش آموزان از دیدگاه معلمان مقاطع متوسطه اول (پایه هفتم تا نهم) دخترانه شهر اصفهان در سال تحصیلی 99-1400 صورت گرفته است. روش تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نوع، توصیفی همبستگی است. برای روایی پرسش نامه از روایی محتوایی استفاده شده و پایایی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 85 درصد بوده است. جامعه آماری پژوهش را معلمان مقاطع متوسطه اول (پایه هفتم تا نهم) دخترانه شهر اصفهان در سال تحصیلی 99-1400 تشکیل می دهند که حجم آماری آنان 160 نفر است که بر اساس جدول مورگان تعداد 90 نفر از آنان به روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. پرسش نامه محقق ساخته برای بررسی ارتباط بین ابعاد برنامه درسی پنهان (رفتار معلم، شیوه ارزشیابی، رفتار مسئولان آموزشی و محیط فیزیکی) و پرورش هویت ملی و میهن پرستی است که توسط پاسخ گویان تکمیل گردید. نتایج نشان داد که؛1- بین رفتار معلم و پرورش هویت ملی و میهن پرستی دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد.2- بین شیوه ارزشیابی و پرورش هویت ملی و میهن پرستی دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد.3- بین رفتار مسئولان آموزشی و پرورش هویت ملی و میهن پرستی رابطه معنادار وجود دارد.4- بین محیط فیزیکی و پرورش هویت ملی و میهن پرستی رابطه معنادار وجود دارد.

هویت به عنوان عنصر تشخص بخش و انسجام بخش نقش بسزایی در کنش های  فردی و جمعی در سطح خرد و کلان دارد زیرا به عنوان شناسنامه و اصالت مردم یک سرزمین در طول تاریخ شناخته می شود. در این تحقیق بر اساس نظرات صاحبنظران مختلف به دنبال تعریف هویت ملی وبررسی مولفه های آن هستیم. روش تحقیق کتابخانه ای و اسنادی است و مبنای کار تحلیل و بررسی مفهوم هویت ملی و مولفه های آن در کتاب تاریخ پایه دهم است .بر اساس یافته های تحقیق مهمترین مولفه های هویت در کتاب تاریخ عبارتند از: میراث فرهنگی، باورها و اعتقادات ،خانواده ،جشن ها و مراسم ها، آموزش و علم، سبک زندگی، شیوه معیشتی، صنایع دستی، هنر و معماری،ابنیه تاریخی است. درواقع مولفه های هویت بازتابی از ساختار و شرایط درونی جامعه و روابط و تعاملات با دنیای خارج است و حالت پویا و سیالی دارد و قابلیت تغییر پذیری را دارد. نتایج بررسی کتاب نشان می دهد اطلاعات کتاب بیشتر حالت تاریخ نگاری و روایتی دارد و صرفا دانش تاریخی و محفوظات دانش آموزان را افزایش می دهد و به ابعاد تاریخی،سیاسی،جغرافیایی و مذهبی هویت ملی بیشتر از ابعاد اجتماعی,فرهنگی ،زبانی – ادبی پرداخته شده است.با توجه به اهمیت مفهوم هویت لازم است محتوی کتاب های تاریخ به صورت ملموس تر و عینی تر اسطورها و شخصیت های تاریخی و همچنین رویدادهای تاریخی را مورد توجه قرار دهند تا هم زمینه آشنایی و آگاهی نسل جوان با الگوهای تاریخی فراهم شود و هم اینکه رویدادهای مثبت و منفی هم  حالت عبرت آموزی و هم احساس تفاخر و تعلق و در نهایت وحدت ملی را برای نسل جوان تداعی و تقویت کند.

جامعه ایران بعد از انقلاب اسلامی برخوردار از هویتی انقلابی است که در نهادهای آن و به خصوص آموزش وپرورش ظهور می یابد. ارزیابی هویت دانش آموزان بر اساس ارزش های انقلاب اسلامی و بررسی نقش هویت دینی و ملی در هویت انقلابی آنان، هدف این پژوهش است. روش این تحقیق آمیخته بوده و دو مرحله کیفی و کمی دارد؛ در مرحله اول، تحلیل محتوای ارزش های انقلاب اسلامی از بیانات امام خامنه ای (مدظله العالی) و در مرحله دوم، ارزیابی هویت دانش آموزان بر اساس این ارزش ها صورت گرفته است. ماهیت تحقیق در مرحله اول از نوع تحلیل محتوا بوده و با روش کتابخانه ای انجام شده و ماهیت آن در مرحله دوم از نوع همبستگی و به روش پیمایشی بوده و ابزار این مرحله، پرسش نامه تعدیل شده غریب زاده و حسین پور (1398) می باشد. چهارچوب نظری این پژوهش منبعث از تطبیق نظریه جهت گیری هدف بلوم با ارزش های برگرفته شده از دیدگاه های مقام معظم رهبری است. جامعه ی آماری شامل کلیه دانش آموزان دوره متوسطه دوم کشور و مشغول به تحصیل در سال 1398-1397 بوده اند. حجم نمونه، متشکل از1915 نفر بوده و نمونه گیری در ابتدا به روش در دسترس هدفمند و در گام دوم خوشه ای تصادفی بوده است. نمونه گیری در پنج کلانشهر تهران، تبریز، مشهد، اصفهان و شیراز صورت گرفته است. نتایج نشان می دهند که میانگین هر سه هویت از میانگین مفروض (5/2) بالاتر بوده اما هویت های دینی و ملی از حد متوسط (3) بالاتر و هویت انقلابی از حد متوسط پایین تر است. همبستگی مثبت و معنی داری میان این سه هویت مشاهده می شود و نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که گرایش های شناختی (β=0/012) و عاطفی (β=0/047) هویت دینی توانایی پیش بینی هویت انقلابی را ندارند بر اساس یافته های حاصل، اگر شناخت از دین یا تعلق عاطفی نسبت به دین بیشتر باشد، نمی توان گفت قطعا هویت انقلابی مطلوب است؛ اما اگر عمل نسبت به دین تحقق یابد، هویت انقلابی در سطح مطلوبی خواهد بود. همچنین هرچه شناخت نسبت به مسائل ملی افزایش می یابد، هویت انقلابی کاهش می یابد.

زمینه و هدف: امروزه تأثیر رسانه های اجتماعی مجازی بر مؤلفه های هویت اجتماعی ازجمله هویت ملی غیرقابل انکار است. بررسی وجوه مختلف این تأثیرات مورد توجه محققان اجتماعی بوده است. نگاه مختصری به تحقیقات انجام شده در این زمینه، نتایج متفاوت و گاه متناقضی را نشان می دهد؛ بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف دستیابی به تحلیلی جامع درزمینه تأثیر رسانه های اجتماعی مجازی بر هویت ملی انجام شده است.روش: روش تحقیق، فراتحلیل است که 21 پژوهش مرتبط در سال های 1398-1390 را مورد بررسی قرار داده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل حساسیت، نمودار قیفی، مدل های ثابت و تصادفی و تحلیل ناهمگنی از نرم افزار جامع فراتحلیل (CMA2) استفاده شد.یافته ها: یافته ها ناهمگنی اندازه اثر در تحقیقات مختلف و عدم سوگیری انتشار در مطالعات مدنظر را نشان داد. همچنین نتایج اندازه اثر هویت ملی و استفاده از فضای مجازی معادل 0.139- است که برحسب نظام تفسیری کوهن، این میزان تأثیر «در حد ضعیف» ارزیابی می شود. علاوه بر این، بررسی دو متغیر تعدیل کننده نشان می دهد ضریب اندازه اثر در دانشجویان بیشتر از شهروندان است و اندازه اثر در گروهی که منحصراً از شبکه های مجازی بهره می برند و کسانی که از وب سایت های اینترنتی و شبکه های اجتماعی توأمان استفاده می کردند، متفاوت است.نتیجه گیری: نتایج تحلیل ناهمگنی تأییدکننده دیدگاه نظریه پردازانی است که رویکرد واقع بینانه دارند و معتقد به آثار توأمان مثبت و منفی فضای مجازی هستند و مقدار اندازه اثر ترکیبی تأییدکننده دیدگاهی است که به تأثیر منفی فضای مجازی بر هویت تأکید دارد.

زمینه و هدف: امروزه تأثیر رسانه های اجتماعی مجازی بر مؤلفه های هویت اجتماعی ازجمله هویت ملی غیرقابل انکار است. بررسی وجوه مختلف این تأثیرات مورد توجه محققان اجتماعی بوده است. نگاه مختصری به تحقیقات انجام شده در این زمینه، نتایج متفاوت و گاه متناقضی را نشان می دهد؛ بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف دستیابی به تحلیلی جامع درزمینه تأثیر رسانه های اجتماعی مجازی بر هویت ملی انجام شده است.روش: روش تحقیق، فراتحلیل است که 21 پژوهش مرتبط در سال های 1398-1390 را مورد بررسی قرار داده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل حساسیت، نمودار قیفی، مدل های ثابت و تصادفی و تحلیل ناهمگنی از نرم افزار جامع فراتحلیل (CMA2) استفاده شد.یافته ها: یافته ها ناهمگنی اندازه اثر در تحقیقات مختلف و عدم سوگیری انتشار در مطالعات مدنظر را نشان داد. همچنین نتایج اندازه اثر هویت ملی و استفاده از فضای مجازی معادل 0.139- است که برحسب نظام تفسیری کوهن، این میزان تأثیر «در حد ضعیف» ارزیابی می شود. علاوه بر این، بررسی دو متغیر تعدیل کننده نشان می دهد ضریب اندازه اثر در دانشجویان بیشتر از شهروندان است و اندازه اثر در گروهی که منحصراً از شبکه های مجازی بهره می برند و کسانی که از وب سایت های اینترنتی و شبکه های اجتماعی توأمان استفاده می کردند، متفاوت است.نتیجه گیری: نتایج تحلیل ناهمگنی تأییدکننده دیدگاه نظریه پردازانی است که رویکرد واقع بینانه دارند و معتقد به آثار توأمان مثبت و منفی فضای مجازی هستند و مقدار اندازه اثر ترکیبی تأییدکننده دیدگاهی است که به تأثیر منفی فضای مجازی بر هویت تأکید دارد.

محیط زیست و لزوم حفاظت از آن از موضوعات مهم و حیاتی عصر حاضر به شمار آمده و یکی از ابعاد دستیابی به توسعه ی پایدار است. آنچه بر همگان روشن است، فقدان حیات جوامع بشری بدون برخورداری از محیط زیست سالم است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی ارتکاب به جرایم محیط زیستی شهروندان کاشانی با روش آمیخته (کیفی-کمّی) انجام شده است. در بخش کیفی با استفاده از روش مصاحبه ی نیمه ساخت یافته، تحلیل تم و با کمک نرم افزار MAXQDA، عوامل اجتماعی و فرهنگی مرتبط بر جرایم سبز شناسایی شدند، سپس، در بخش کمّی، وجود، جهت و میزان رابطه ی عوامل مستقل بر متغیر وابسته با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفتند. حداقل تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران 358 نفر برآورد شد که با صلاحدید استاد راهنما به 481 نمونه ارتقا یافت. داده ها، پس از جمع آوری به روش خوشه ای چندمرحله ای، توسط نرم افزار SPSS 22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون همبستگی بیانگر آن است که متغیرهای فرهنگ شهروندی، آگاهی محیط زیستی، دینداری و هویت ملی با ارتکاب به جرایم محیط زیستی رابطه دارند. علاوه بر این، نایج حاصل از تحلیل رگرسیون حاکی از تاًثیر معنادار و معکوس متغیرهای مستقل بر جرایم سبز است. در نتیجه، با ارتقای فرهنگ شهروندی، آگاهی محیط زیستی، دینداری و هویت ملی ارتکاب به جرایم محیط زیستی کاهش می یابد. بنابراین، آموزش های شهروندی و محیط زیست به عموم مردم و آشنایی بیشتر با هویت اسلامی و ایرانی به منظور پیشگیری از ارتکاب به جرایم محیط زیستی پیشنهاد می شود.