هویت ملی

ظهور عقلانیت جدید و برآمدنِ تمدنِ از آنِ خود کننده ی آن، از تأثیرگذارترین پدیده های تاریخ بشری است. متعاقباً برخورد این تمدن با عالَم تاریخی ما نیز مهم ترین مسأله معاصر ماست. متفکران ایرانی از پیش از انقلاب مشروطه تاکنون هر یک از نظرگاه خود به مسأله «سنت و تجدد» اندیشیده و صورت بندی خاص خود را ارائه داده اند. این متفکران در طیفی وسیع، که از مخالفان سنت و مدافعان تجدد تا مدافعان سنت و مخالفان تجدد و نیز «وحدت اندیشان» را شامل می شود، قرار می گیرند. یکی از پیشگامانِ روشنفکرانِ مخالف با تقلیدِ تمام از غرب و مدافع احیای هویت ملی، سیدفخرالدین شادمان است. وی پیش از روشنفکران مهم دهه ی چهل شمسی، نظیر جلال آل احمد و علی شریعتی، ضمن فهم اجتناب ناپذیری مدرنیته و هشدار نسبت به انفعال و رویگردانی از آن، به نقد تجددگراییِ مطلق (به تعبیر نسل بعدی: غرب زدگی) می پردازد و از ضرورت حفظ هویت ملی و سرمایه های تاریخی ایران سخن می گوید. همین فضلِ تقدم اوست که پژوهش بر اندیشه او را ضروری می سازد. این مقاله درصدد است تا برپایه ی برداشتی اسپریگنزی از اندیشه سیاسی و نگاهی اسکینری به «مسأله روش»، با تحلیل مهم ترین آثار شادمان، به سؤال چگونگی مواجهه شادمان با مدرنیته بپردازد و درک وی از مشکله «سنت و تجدد» را تبیین کند و سپس به ارزیابی انتقادی آن بپردازد و بصیرت های نهفته در آن و نیز محدودیت هایش را آشکار سازد.

پیوستگی و پیوند ابعاد هویت با هویت ملی، از جمله رهیافت های نرم افزاری مهم و اثرگذار در بقا و تداوم کشور ملت ها به شمار می رود. از عوامل مهم در قوام هویت ملی تعاملات میان مردم در سطوح مختلف جغرافیایی است که از گذار آن آشنایی گروه های تشکیل دهنده ی ملت از داشته ها و اشتراکات فرهنگی خود می تواند در تقویت همگرایی ملی اثرگذار شود. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی این مسأله است که پهنه ی روابط و نوع ارتباط هویتی ایرانیان متمایل به کدام سطح هویتی است. روش تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ی محقق ساخته است. بدین منظور جامعه ی آماری این پژوهش، تمامی افراد 18 تا 65 سال ساکن مراکز 31 استان کشور در سال 1393 است که از میان آنها براساس فرمول کوکران و نمونه گیری چند مرحله ای با توجه به جمعیت مرکز هر استان 15040 نفر به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شده اند. نتایج حاصل از سنجش رابطه ی پهنه ی روابط با دیگران و ابعاد هویت (هویت ملی، محلی و مدرن) نشان داد که با هویت ملی و مدرن رابطه دارد اما با هویت محلی رابطه ندارد. بنابراین، هر چقدر افراد از پهنه ی روابط بالاتری برخوردار بوده اند نسبت به هویت ملی گرایش بالاتر و نسبت به هویت مدرن گرایش پایین تری داشته اند. بنابراین تقویت پهنه ی روابط افراد با یکدیگر از یک سو منجر به افزایش گرایش نسبت به هویت ملی و از سوی دیگر باعث کاهش گرایش به هویت مدرن می شود.

ورزش از یک سو بستری برای ساخت، گسترش و نفوذ هویت ملی بوده است و از سوی دیگر این دولت ها و جنبش های هویت طلب بودند که به تقویت، گسترش و نفوذ ورزش مدرن کمک کردند. در این پژوهش با هدف بررسی نقش ورزش در فرآیند شکل گیری هویت ملی و در پاسخ به سؤال اصلی تحقیق، مبنی بر چگونگی تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هویت ملی بر ورزش در ایران، با 28 نفر از کارشناسان، استادان دانشگاهی و ورزشکاران از منظر مفاهیمی همچون غرور ملی، تحکیم ایدئولوژی، تبلیغات سیاسی مصاحبه عمیق انجام گرفت؛ سپس با استفاده از روش شناسی کیفی و با تفسیر معنایی پاسخ مشارکت کنندگان از طریق استخراج مفاهیم اقدام به ساخت سیر داستانی مفاهیم کرده و با تفکیک عوامل زمینه ای، همسو و دخیل در ساختار مذکور، یک مدل نظری از رابطه هویت ملی و ورزش ارائه شد. نتیجه ی تحقیق نشان می دهد ورزش می تواند همبستگی ملی را تقویت کند و با ایجاد غرور ملی و گره زدن علایق گروه های مختلف جامعه باعث همبستگی و وفاق در داخل کشور و قدرت نمایی در عرصه بین الملل شود.

در عصر جهانی شدن؛ عرصه ی سیاست و امنیت ملی از جهات مختلف بسیار تأثیرگذار است. رویکردهای پوزیتیویستی و پست مدرن هر کدام روایت های خاص خود را از سرزمین و مشروعیت نظام سیاسی ارائه می دهند، و در این راستا عناصری چون دولت ملت، هویت ملی، ملی گرایی و غرور ملی دچار دگرگونی های مختلفی شده است. در بسیاری از نوشته ها این مفاهیم به جای یکدیگر استفاده می شوند؛ اما بار معنایی آنها با یکدیگر متفاوت است. با افزایش ملت سازی و شکل گیری دولت ملت ها جایگاه غرور ملی اهمیت پیدا کرده است، غرور ملی می تواند زمینه ساز حس مشترک ملی میهنی بین شهروندان جامعه شود. در این مطالعه، مفهوم غرور ملی در 7 مرکز استان کشور به صورت پیمایشی مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها نشان داد که ارتباط معناداری بین متغیرهای اساسی رضایت از اوضاع اقتصادی و اجتماعی، احساس محرومیت، احساس مشروعیت نظام سیاسی و احساس تبعیض بین افراد با مفهوم غرور ملی وجود دارد، به یک معنا 50 درصد از احساس غرور ملی وابسته به متغیرهای ذکر شده است.

هدف اصلی این مقاله، ارائه مدلی تحلیلی از فرآیند ساخت معنای هویت ملی نزد ایرانیان است. فرض اصلی در این مقاله آن است که منبع معنایی هویت ملی را حافظه جمعی شکل می دهد، که از طریق ساخت روایت جمعی، انسجام لازم را برای تداوم طی زمان پدید می آورد. به این ترتیب، نیروی اجتماعی که فردی ایرانی را به ملت ایران پیوند می دهد حافظه جمعی است که در شکل روایت های جمعی به هویت ایرانی شکل می دهد. برای ساخت مدل نظری تحقیق از تلفیق رویکردهای نظری حافظه جمعی هالبواکس، هویت راویی ریکور و هویت ایرانی اشرف استفاده شد. با کاربست این مدل، افزون بر فهم واقعیت اجتماعی سیر تکوینی هویت ایرانی، تفسیر جدیدی از آخرین یافته های تجربی موجود در زمینه احساس هویت ملی در میان ایرانیان به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که امروزه در جامعه، معنا و درک مشترک از ایرانی بودن و به عبارتی هویت ایرانی در قالب روایتی تاریخی نگر است. در این روایت نمادها، اسطوره ها و خاطرات جمعی، به عنوان میراث نمادین مردم مناطق مختلف ایران در ساخت هویت ملی مدرن ایرانی بازپیکربندی می شوند.

این مقاله به دنبال ارائه تحلیل شبکه مضمون نما حس مکانی گردشگران داخلی در بستر میراث فرهنگی و تاریخی شهر شیراز است. در این پژوهش از روش شناسی کیفی مردم نگاری استفاده شده است. پاسخ دهندگان در این پژوهش 25 نفر از گردشگران داخلی بوده اند که از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. برای تحلیل داده های اولیه از تحلیل شبکه مضمون نما استفاده شده است. در فرایند 6 مرحله ای تحلیل، 31 کد اولیه به پنج تم بنیادین «شکوفایی حسی»، «حس تعلق به مکان»، «درک زیبایی شناسانه»، «بودن در مکان امن» و «معماری روح نواز»؛ دو تم سازمان دهنده «خاطره روان محور» و «خاطره مکان محور» و یک تم فراگیر «بازآفرینی خاطرات تاریخی فرهنگی» تقلیل یافتند. تحلیل شبکه مضمون نما در این تحقیق حاکی از آن است که گردشگران در میراث فرهنگی شهر شیراز مجموعه ای از احساس مکانی را تجربه می کنند که می توان آن را «بازآفرینی خاطرات تاریخی فرهنگی» دانست که به خوبی نمایانگر ارتباط فرد با مکان، گذشته، دیگران و خود است. این ارتباطات به نوعی تقویت کننده ی هویت های فردی، فرهنگی، تاریخی و ملی افراد است.

هویت ملی بالاترین سطح هویت جمعی است که رابطه انسان با کشورش را نشان می دهد. فرآیند پاسخگویی آگاهانه یک ملت به پرسش هایی از خود و به مفهوم احساس تعلق به اجتماع ملی و تفاوت با دیگران و موجب وحدت و انسجام یک جامعه می شود. این نوشتار به بررسی برخی از ابعاد هویت ملی می پردازد. روش این پژوهش پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسش نامه است. جامعه آماری پژوهش را جوانان گروه سنی 15-29 ساله ساکن در دو شهر ایلام و کرمانشاه تشکیل می دهد که 800 نفر از آنان به عنوان نمونه آماری با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. یافته ها نشان می دهد که در گرایش به هویت ملی افراد ساکن در کرمانشاه گرایش بیشتری را نشان داده اند، هم چنین میان گرایش به هویت ملی با جنسیت و وضعیت تأهل رابطه ی معناداری وجود دارد؛ درحالی که با سن و تحصیلات پاسخگویان رابطه معناداری وجود ندارد.

مدرنیزاسیون طی یکصد سال گذشته، معماری مسکونی ایران را به فضایی مبهم کشانده که دولت های استعماری در آن نقش اساسی داشته اند. این مقاله بر آن است تا ابعاد این فرایند استعماری را در فضای معماری مسکونی بررسی کند. پرسش اصلی این است که چرا دولت های غربی در راستای اهداف استعماریِ خود، تغییر ساختار معماری مسکونی ایران و الزامات مربوط به خانه داری را هدف قرار داده اند. فرضیه این نوشتار با بررسی تاریخی تحلیلیِ اقدامات غرب و نیروهای محافظه کار داخلی آن است که برخورد چند بُعدی ایرانیان نسبت به ماهیت معماری مسکونی، نقش اساسی در باز تعریف ایده های مصرف گرایی، جنسیتی، طبقاتی و هویت ملی ایران داشته است. ترویج این عناصر هدف اصلی نیروهای استعماری بوده است. این پژوهش به شیوه ی کیفی مدوّن شده و در واکاوی پرسش مطرح در آن، گردآوری داده ها به طریق کتابخانه ای انجام پذیرفته و از روش تحلیلی بهره جسته است.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی و شناخت تأثیر فضای مجازی با تأکید بر شبکه های اجتماعی مجازی و اینترنت بر هویت ملی انجام شده است. این پژوهش با روش پیمایشی و در بین دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی انجام شده است. روایی و اعتبار به کمک آلفای کرونباخ و اعتبار صوری حاصل شد و هم چنین برای آزمون اعتبار مدل پژوهش از نرم افزار آموس استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزارهای Spss و Amos تجزیه و تحلیل شدند. نتایج معادلات ساختاری نشان می دهد که متغیّرهای میزان استفاده از اینترنت، میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و سابقه استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی تأثیر معناداری بر هویت ملی دارند، و میزان این تأثیر به ترتیب برابر با 331/0- ، 257/0- و 163/0- است؛ بر این اساس می توان گفت که تعامل در شبکه های اجتماعی مجازی تأثیر معنادار معکوسی بر هویت ملی کاربران دارد.

حمله ی مغول به ایران از مهم ترین اتفاقات این سرزمین است. در پی این حمله هویت ایرانی به طور جدی تهدید شد؛ به طوری که عناصر اصلی هویت ایرانی آسیب دید و بعضی از آن از میان رفت. هویت ایرانی در پی این تهدید، به بازسازی خود پرداخت و کوشید از زیر فشار و تهدید مغولان نجات یابد؛ نویسندگان متون ادبی تاریخی آن دوران بخشی از این کار را انجام دادند. متون ادبی تاریخی عصر ایلخانی علاوه بر آن که منابع دست اول تاریخی آن روزگار هستند، و ارزش ادبی قابل توجهی دارند، تأثیر مهمی در بازسازی هویت ایرانی داشتند؛ چنان که ایلخانان پس از مدتی هویت ایرانی را تقویت ویران گری های گذشته را جبران کردند. در این نوشتار براساس چهار مؤلفه ی مهم هویت ایرانی در آن دوران از جمله: آثار تمدنی، پادشاهی، دین اسلام و زبان و ادب فارسی، تأثیر مخرب حمله ی مغول بر هویت ایرانی بررسی و سپس تأثیر مثبت این مؤلفه ها بر هویت ایرانی در این متون واکاوی می شود. یافته پژوهش ناظر بر این است که این متون از طریق مؤلفه های چهارگانه، در احیای هویت ایرانی مؤثر بوده اند.

مؤسسه مطالعات ملی پژوهشی با عنوان «سنجش هویت جمعی ایرانیان» در دی و بهمن 1393، با حجم نمونه 15034 در سطح کشور (31 استان) از افراد 18 الی 65 ساله انجام داد. متغیّر «همبستگی اجتماعی»، یکی از متغیّرهای اصلی را در این سنجش تشکیل می دهد؛ که پژوهش حاضر به نتایج سنجش این بعد مهم از هویت جمعی ایرانیان و توصیف آن می پردازد. هدف این پژوهش بررسی این مسأله است که ایرانیان به بعد همبستگی اجتماعی خود چقدر گرایش دارند و ترجیحات هویتی آنها بیشتر متمایل به کدام هویت است. سؤالات مهم تحقیق عبارتند از: کم و کیّف متغیّر همبستگی اجتماعی و انسجام جمعی عام نزد شهروندان ایرانی چگونه است؟ و کدام یک از ابعاد متغیّر همبستگی اجتماعی (احساس دوستی، احساس غرور و تعهد ملی و عام گرایی) نزد شهروندان ایرانی رجحان و برجستگی بیشتری دارد؟ نتایج تحقیق گویای این است که در میان مؤلفه های سنجش همبستگی اجتماعی احساس تعهد ملی نسبت به سرنوشت کشور، افتخار به ایرانی بودن و حفظ جمهوری اسلامی و احساس دوستی به ترتیب بیشترین نقش و سهم را دارند. در مجموع مؤلفه های همبستگی اجتماعی بالا هستند.

ادبیات توسعه در ایران در سال های اخیر شاهد ظهور مفاهیمی از قبیل محلی گرایی، بومی گزینی و غیره بوده که دارای بار مثبت برای توسعه پایدار ایران پنداشته شده است. اگرچه نمی توان از برخی وجوه و پیامدهای مثبت رویکردهای بومی سازی و محلی گرایی جهت مدیریت و توسعه کشورها چشم پوشی کرد، اما اجرای سیاست هایی از این دست برای جوامعی چون ایران بدون در نظر گرفتن برخی الزامات سیاست داخلی می تواند تبعات ناخوشایندی را در بلندمدت به دنبال داشته باشد. از جمله طرح هایی که در سال های اخیر در راستای تسهیل تحصیلات عالیه و برخی اهداف اجتماعی در ایران به مورد اجرا گذاشته شده است، طرح بومی گزینی دانشگاه ها است. این طرح در مرداد ماه سال 1387 به پیشنهاد وزارت علوم، به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. مسؤولان ذیربط از جمله وزارت علوم و سازمان سنجش کشور دلایل مختلفی را در دفاع از این طرح ارائه می کنند که محور آنها عبارتند از: کاهش آسیب های اجتماعی و فرهنگی در محیط های خوابگاهی، کاهش هزینه های دانشگاه ها و دانشجویان، برقراری نوعی عدالت آموزشی و غیره. این که استدلال متولیان امر در دفاع از بومی گزینی تا چه حد قابل دفاع است، موضوع بحث این مقاله نیست، بلکه این نوشتار در پی آن است تا نشان دهد آنچه در طرح بومی گزینی مورد غفلت واقع شده، آثار و پیامدهای آن در حوزه انسجام اجتماعی و وحدت و هویت ملی ایرانیان است.

متأثر از تحولات گسترده جهانی، مقوله هویت، به مثابه موضوعی مهم در پژوهش های فرهنگی و اجتماعی و نیز سیاست گذاری های کلان، با بازنمودهایی گوناگون همراه بوده است. این اهمیت سبب شده تا نظام های سیاسی به این مقوله نگاهی ویژه داشته باشند، که تجلی آن را می توان در حوزه آموزش زبان یافت. یافته ها مبیِنّ آن است با وجود آن که این مقوله در بررسی برخی کتاب های درسی نمود دارد، این موضوع کمتر در کتاب های آموزش زبان انگلیسی که خود می تواند حامل هویت و فرهنگ بیگانه باشد، بررسی شده است. در این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی به بررسی محتوا و تصاویر کتاب های نوانتشاریافته زبان انگلیسی پرداخته شده است. یافته ها نشان می دهد که توجه به مقوله هویت ملی، به عنوان یکی از شاخص ترین انواع هویت، در کتاب های جدید جایگاهی ویژه یافته است که می توان مبانی آن را در بهره گیری از رویکرد نوظهور آموزش انتقادی در حوزه آموزش زبان انگلیسی یافت.

طراحی گرافیکی پوسترها و عکس ها در عرصه انتخابات اهمیت به سزایی دارد. از این ابزار برای جلب توجه مخاطبان استفاده می شود ازجمله مواردی که نامزدان انتخابات به آن می پردازند، بهره گیری از عناصر هویت ملی است، درواقع تغییر در ذائقه فرهنگی مخاطبان به واسطه استفاده از مؤلفه های هویت ملی در پوسترهای انتخابی ممکن می شود. لذا، پژوهش حاضر کوششی به منظور آشکار ساختن اهمیت طراحی گرافیک پوستر انتخاباتی شهر شیراز در نشان دادن هویت ملی است. جامعه ی آماری پژوهش پوسترهای انتخاباتی شورای شهر شیراز در سال 1396 بودند که با روش تحلیل کیفی متن و به کمک فن نشانه شناسی لایه ای تحلیل شدند (200 اثر). درمجموع، ابعادی همچون ابعاد اجتماعی، مذهبی و فرهنگی در طراحی گرافیک پوسترهای انتخاباتی شهر شیراز به منظور بازنمایی مؤلفه های هویت ملی بیشترین کاربرد را دارند. بانوان نیز بیشتر جنبه های شخصی نظیر پوشش را نسبت به ابعاد هویت ملی مورد استفاده قرار داده اند.

هویت ملی از مفاهیم اساسی نظم سیاسی اجتماعی است که با ویژگی های همبستگی ملی و انسجام نظام سیاسی نقش مؤثر و تعیین کننده ای در عرصه های مختلف جامعه دارد. از سویی در پرتو پیشرفت حیرت انگیز فناوری های نوظهور و تغییرات عمیق و شتابان جهانی، مدیران و سیاست گذاران کشورها کوشیدند به رغم تغییرات اجتناب ناپذیر بین المللی شدن، کشورشان را از تهدیدات جدی مصون بدارند تا آینده ی مطلوب و کم خطری برای کشورخود بسازند. هدف نوشتار حاضر، رصد تحولات هویت ملی در ده سال آینده ایران است و نیز درصددِ پاسخ به این پرسش اصلی است که سناریوهای محتمل هویت ملی ایران تا یک دهه آینده چه خواهند بود؟ روش های شبه دلفی، مصاحبه، پویش محیطی، تحلیل تأثیر متقاطع و سناریونویسی از تکنیک های آینده پژوهی است که در مقاله حاضر برای تدوین سناریوهای هویت ملی در افق زمانی 10سال آینده استفاده شده اند. یافته های مقاله شامل سناریوهای سه گانه خوش بینانه، میانه و بدبینانه است و نشان می دهد که هویت مدرن، توسعه و کارآمدی و تساهل و مدارا، عدم قطعیت هایِ کلیدیِ تأثیرگذار بر هویت ملی ایران در ده سال آینده است. از نظر خبرگان مشارکت کننده وقوع سناریوی میانه محتمل تر است.

عوامل مختلفی بر تقویت و تضعیف هویت جمعی به ویژه هویت ملی تأثیر می گذارند. شناخت این عوامل و سنجش وضعیت آن در سطح جامعه علاوه بر این که می تواند زمینه ساز پیش بینی وضعیت آینده ارزش ها و هویت ملی و جمعی شود، سیاست گذاری هویتی را در مسیر دقیق تر و صحیح تری قرار می دهد. یکی از این عوامل، ارزش های اجتماعی است. این پژوهش بر آن است که میزان اعتقاد جامعه را به رواج ارزش های اجتماعی مورد بررسی قرار دهد؛ بنابراین از پیمایش به عنوان روش تحقیق و پرسشنامه محقق ساخته به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات استفاده شده است. در این راستا با انتخاب جامعه آماری از میان افراد 18 تا 65 سال ساکن در مراکز 31 استان کشور در سال 1393 و براساس فرمول کوکران و نمونه گیری چندمرحله ای با توجه به جمعیت مرکز هر استان، در مجموع 15040 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. سنجش گویه ها نشان می دهد رواج ارزش های اجتماعی در جامعه تأثیر مثبت و مستقیمی بر گرایش به هویت ملی دارد و در مقابل تأثیر منفی و معکوسی بر گرایش افراد نسبت به هویت مدرن گذاشته است. بنابراین تقویت ارزش های اجتماعی منجر به تقویت هویت ملی می شود.

دیدگاه های مختلف درخصوص شهر خوب ضمن ارائه ی تصویری از یک جامعه مطلوب، می توانند برای ارزیابی سکونت گاه های مختلف مورد استفاده قرار گرفته و راهنمایی هایی برای حرفه و عمل شهرسازی به دست دهند. این نظریه ها به تبعیت از ماهیت هنجاری خود، حامل ارزشی مشخصی هستند. بر این اساس از یک سو استفاده از آنها مستلزم شناخت این زیربناهای ارزشی است و از سوی دیگر در هر بستر مشخص باید نسبت به ارائه ی مولفه ها و ویژگی های شهر خوب بر اساس ویژگی ها، ارزش ها و باورهای بومی اقدام شود. این مقاله در پی آن است که به تبیین و ارائه مؤلفه های شهر خوب در اندیشه ایران شهری بپردازد و برای این کار از روش تحلیل موقعیت بهره گرفته است. تحلیل موقعیت یکی از نسخه های روش نظریه ی زمینه ای است که با نقشه ای کردن داده های مختلف، تصویر بزرگ یا خبر بزرگ در خصوصِ موقعیت مورد بررسی را تشریح می کند. نتایج مطالعه نشان می دهد که ویژگی های شهر خوب در اندیشه ایران شهری را می توان ذیل 5 مؤلفه و 14 زیر مؤلفه تبیین کرد: زیست پذیری (با زیرمؤلفه های امنیت، رفاه و کفایت)؛ زمان مندی (با زیرمؤلفه های ثبات فرهنگی و بازخوانی هویتی)؛ خرد (با زیرمؤلفه های نظم، تعادل و حکمت)؛ هویت (با زیرمؤلفه های هویت آسمانی، هویت آئینی و هویت ملی)؛ و تعامل (با زیرمؤلفه های رواداری، مهر با طبیعت و تعامل و مهر با اجتماع).

زمینه و هدف: مطرح شدن دیدگاه های تک فرهنگی در آموزش و گسترش فراگیری زبان انگلیسی به عنوان ابزار اصلی جهانی شدن نگرانی ها را افزایش داده است. این مقاله با هدف بررسی رابطه یادگیری زبان انگلیسی و شکل گیری هویت ملی به آسیب شناسی یک روند جهانی در میان زبان آموزان می پردازد. نتایج این تحقیق با روشنگری نسبت به نظریات متفاوت و معارض درباره ی تأثیر جهانی شدن بر هویت ملی افق دید بهتری ارائه می دهد. این تحقیق کوشیده است رابطه بین رشته تحصیلی، جنسیت و سن دانشجویان با هویت ملی و هم چنین رابطه رشته تحصیلی با سرمایه گذاری در فراگیری زبان انگلیسی را بررسی کند. روش: روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه و مصاحبه است. جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه های شهید بهشتی و علامه طباطبایی است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 189 نفر محاسبه شد و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای اطلاعات جمع آوری و از ده درصد نمونه مصاحبه به عمل آمد. برای آزمون فرضیه های تحقیق، از آزمون تی مستقل، تحلیل واریانس و آزمون توکی استفاده شد. یافته ها: نتایج تفاوت قابل ملاحظه ای را در رویکرد دانشجویان نسبت به هویت ملی نشان ندادند؛ اما در میان دانشجویان با سابقه فراگیری زبان در مؤسسات زبان تفاوت قابل ملاحظه ای بین زبان آموزان سطوح پایین با سطوح پیشرفته تر مشاهده شد. هم چنین معنادار بودن تأثیر متغیرهای جنسیت و سن نقش عوامل زمینه ای و متغیرهای مستقل را نمایان کرد.

این مقاله ی اکتشافی و نظری تحلیلی اصول سیاستگذاری هویت ملی را به منظور ارائه الگویی برای کاربست آن بر ایران بررسی می کند. برای ادراک دقیق ماهیت سیاستگذاری هویت ملی آن را در چارچوب مسائل سیاستی بدخیم، طبق دیدگاه های ریتل و وبر و از منظر روند سیاستگذاری در ذیل مدل چرخه ای سیاستگذاری مطالعه می کند. پرسش اصلی مقاله این است که هدف، اصول و بنیان های لازم برای سیاستگذاری هویت ملی و دلالت های راهبردی آن برای ایران چیست؟ نوشته حاضر هدف اصلی سیاستگذاری هویت ملی را آفرینش مای جمعی متضمن ساختار بینش، کنش و احساس در قبال عناصر هویت ملی می شناسد که ریشه در زمین، تاریخ، ارزش ها و هنجارها، نظام فکری و معرفتی جامعه دارد. مسئله های هویتی برآمده از تعامل محیط داخلی و خارجی جوامع هر دو برمی خیزند، با تکیه بر ذهنیت جمعی و مشارکت همگانی در دستور کار سیاستگذاری هویتی واقع می شود و از طریق سیاستگذاری اجتماعی دربرگیرنده، شهروند محور، عدالت پایه و مبتنی بر اصل شناسایی، فرایند اجتماعی کردن دایمی و کارکرد مطلوب ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تدوین، اجرا و سپس ارزیابی می شود. دلالت راهبردی چنین سیاستگذاری برای ایران تعقیب راهبرد مشارکتی و همکارانه، لحاظ بافتار تاریخی، ساختار اجتماعی، بنیان های فرهنگی و اعتقادی جامعه و کنش گری مسئولانه ی بازیگران آگاه و ملتزم به قواعد سیاستگذاری و عناصر هویت ملی و نیز تغییر رفتار شهروندان است.

وقایع عصر مشروطه تمامی جنبه های زندگی اجتماعی از جمله ادبیات را تحت تأثیر قرار داده بود، شاعران این دوره در نقش مصلحان اجتماعی ظاهر شدند و محتوای شعرشان را در خدمت بسط اندیشه های جدید به ویژه هویت ملی و ملی گرایی قرار دادند که در نتیجه شعر از حالت ذهنیت گرایی بیرون آمد و حالت عینیت گرا و رئالیستی یافت. در این مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی عناصر و مؤلفه های هویت ملی در شعر شاعران برجسته ی عصر مشروطه ایران بررسی شده است و چهار مؤلفه مهم هویّت ملی: یعنی زبان، تاریخ و فرهنگ، سرزمین و دین در شعر این شاعران مقایسه شده است. در نهایت این نتیجه به دست آمد که از میان مؤلفه های هویت ملی در شعر شاعران عصر مشروطه، مؤلفه ی توجّه به سرزمین و وطن بیشترین و مؤلفه ی زبان، کم ترین است؛ امّا دین اسلام نیز به دلیل حضور تاریخی و مبارزه با استعمار در میان شاعران عصر مشروطه به عنوان یکی از عناصر هویت ملی مورد توجّه قرار گرفته است. از این روی هویّت ملّی و ناسیونالیسم ایرانی برخلاف نوع اروپایی نه تنها ضدّ دین نبوده، بلکه رنگ دینی هم داشته است.