سبک زندگی اسلامی - ایرانی

پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش مدیریت شهری در ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی انجام شده است و به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که آیا بین نقش مدیریت شهری در ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی در وضعیت مطلوب و موجود تفاوتی وجود دارد یا خیر. روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی است که در آن سبک زندگی اسلامی در ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، در دو وضعیت مطلوب و موجود، توسط پرسشنامه محقق ساخته )در منطقه پنج شهرداری تهران( مورد بررسی قرارگرفته است. یافته های پژوهش نشان داد بین وضعیت مطلوب و موجود، اختلاف معناداری وجود دارد. در بعد اجتماعی بیشترین نقش در وضعیت موجود در مؤلفه «نشاط اجتماعی»، در بعد فرهنگی در مؤلفه «اوقات فراغت» و در بعد اقتصادی در مؤلفه «حفظ محیط زیست و توسعه پایدار» می باشد. همچنین، یافته های پژوهش در وضعیت مطلوب، نقش برجسته مدیریت شهری در کلیه مؤلفه های سبک زندگی اسلامی را تأیید می کند.

هدف اصلی این پژوهش ارائه مدل ترویج سبک زندگی اسلامی-ایرانی در سیمای جمهوری اسلامی ایران با محوریت برنامه های نمایشی است. این پژوهش از نوع کیفی و با استفاده از روش مفهوم سازی بنیادی (داده بنی اد) انجام گرفته است. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی تع داد چهارده نفر از مراجع عظام تقلید، وزرای دولت های گذشته، اعضای هیئت علمی دانشگا هها وافراد دارای تجربه کاری در حوزه سیمای ج.ا.ایران مورد مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته قرار گرفتند و سپس داده های حاصل، از طریق کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تعبیر و تفسیر قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که تلویزیون، سه کارکرد اصلی جهت ترویج سبک زندگی اسلامی-ایرانی در برنامه های نمایشی ایفا می نماید. اولین کارکرد تلویزیون که در این پژوهش شناسایی شده، عبارت از فراهم سازی عواملِ میانجیِشکوفاییِ سبک زندگی اسلامی-ایرانی اس ت. دومین کارکرد نمایشخصوصیات فرهنگ ملی و خرده فرهنگ های بومی-محلی است. سومین کارکرد تلویزیون جهت ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی اس ت ک ه در ای ن پژوهش مورد شناسایی قرار گرفته است.

تفاوت سبک های زندگی ارتباط وثیقی با میزان مصرف فرهنگی دارد. بنا بر نظر بوردیو، آنچه تعیین کننده نحوه گزینش انواع مختلف کالاهای فرهنگی است، تعامل نظامی از رویه های ادراک و ارزیابی (ذائقه)، و اعمال قابل طبقه بندی است که سبک زندگی را ایجاد می کند. سبک های زندگی موجب نوعی نظم منطقی در مصرف فرهنگی می شوند که بر اساس آن می توان افراد را بر حسب شباهت ها و یا تفاوت هایشان در سطوح عالی، میانی و عامی قرار داد. پژوهش حاضر، با هدف شناسایی رابطه بین سبک زندگی (ایرانی- اسلامی) و مصرف فرهنگی شهروندان گرگانی بر مبنای نظریه های جامعه شناسی، به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق ۳۵۰۶۷۶ نفر شهروندان گرگانی بالای ۱۸ سال است که تعداد ۳۸۴ نفر به عنوان نمونه بر اساس روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک (با استفاده از نقشه حوزه و بلوکهای شهری) انتخاب شده و به پرسشهای تحقیق پاسخ داده اند. ابزار تحقیق، شامل پرسشنامه ساخته محقق بوده که با اعتبار یابی محتوایی از نوع صوری توسط کارشناسان و پایایی مطلوب (ضریب آلفا ی کرونباخ=0/933) مورد تأیید قرار گرفت. نتیجه تحقیق، نشان دهنده رابطه معنادار (0/409=r) بین دو متغیر اصلی تحقیق (سبک زندگی و مصرف فرهنگی) بوده است. همچنین تحلیل رگرسیونی و تحلیل مسیر داده ها نشان داد که۳/۳۷ درصد از تغییرات مصرف فرهنگی توسط متغیرهای مستقل اصلی و فرعی تحقیق تبیین شدند.

هدف این پژوهش تحلیل تطبیقی راهنمای برنامه درسی دین و زندگی دوره متوسطه دوم با مولفه های سبک زندگی اسلامی – ایرانی است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی از نوع تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل راهنمای برنامه درسی دین و زندگی دوره متوسطه دوم است، که رویکردها، اصول، اهداف و مفاهیم آن بررسی و با مولفه های سبک زندگی اسلامی – ایرانی مورد مقایسه قرار گرفت. یافته های حاصل حاکی از این است که در راهنمای برنامه درسی دین و زندگی دوره متوسطه دوم بیش تر به نگرش ها و ارزش های اسلامی پرداخته شده است، اما بُعد عینی و کاربردی سبک زندگی اسلامی – ایرانی مورد غفلت قرار گرفته است. علاوه بر این راهنمای برنامه درسی دین و زندگی بیشترین تناسب را با ویژگی الگویی و فرهنگی سبک زندگی اسلامی – ایرانی دارد. همینطور این راهنمای برنامه کمترین تناسب را با ویژگی های انطباق پذیری، فرایندی و مرحله ای بودن، ووظایف مالی و اقتصادی داشته است.

در قرن اخیر، رشد و توسعه فناوری صرفاً در حوزه فرایندهای کاری سازمان ها و صنایع نبوده است بلکه نظام اجتماعی را نیز متأثر کرده است. هدف پژوهش حاضر، کشف و توصیف عمیق تجارب و دریافت های متکثر اعضای هیات علمی یک دانشگاه از تاثیرات توسعه فناوری در ارتباطات بین فردیِ مبتنی بر سبک زندگی اسلامی-ایرانی می باشد. این مطالعه با رویکرد اکتشافی و با استفاده از ابزار مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته به گردآوری داده ها پرداخته و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی داده های گردآوری شده مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. افراد مورد مطالعه(مشارکت کنندگان) 13 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه بودند که از طریق روش نمونه گیری هدفمند گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. انزوای فردی و کنش های ریاکارانه، دو مضمون سطح فردی و در سطح جامعه مضامین ارتباطات اجتماعی پایشی و فرهنگ رفتارهای فخرفروشانه و در سطح نوع بشر مضمون تضعیف شأن انسان، مضامین اصلی استخراج شده می باشند. در نهایت مضامین حاصل از مصاحبه ها با ابعاد و مولفه های سبک زندگی اسلامی-ایرانی تطبیق داده شده و موارد افتراقی تبیین گردیده اند. یافته های تحقیق می تواند در فهم بهتر و تقویت آگاهی های جمعی نسبت به ابعاد مختلف رشد و توسعه فناوری در نزد افراد جامعه مفید واقع شود و سیاستگزاران را در برخورد با آن مهیاتر سازد. 

مسئله این است آیا مقام معظم رهبری در تبیین سبک زندگی اسلامی نظام مند عمل کرده اند یا خیر؟ هدف این مقاله کشف نقشه هندسی سبک زندگی اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری به عنوان یک نمونه عینی و یک تجربه موفق از حکومت دینی در عصر حاضر (عصر بمباران سبک زندگی غربی بر پیکره جوامع اسلامی) است. برای رسیدن به این هدف و با استفاده از متد آنتولوژی در علم دانش شناسی، اندیشه رهبر فرزانه انقلاب، محور مطالعه قرار گرفته و با روش توصیفی و تحلیلی، بیانات ایشان بررسی شده است. یافته تحقیق این است که تحقق سبک زندگی اسلامی در اندیشه ایشان بدون توجه به مؤلفه های دیگر، ممکن نیست به همین جهت تلاش کرده اند مؤلفه هایی را که در تحقق اضلاع سبک زندگی اسلامی دخیل اند، تبیین کنند. این مؤلفه ها عبارت اند از: خودشناسی، عقل، استقلال فرهنگی، تبیین گری، تشکیل جامعه اسلامی، پیشرفت اسلامی، تمدن اسلامی، دفاع، عدالت اجتماعی، الگوپذیری و بعضی از فضائل اخلاقی نظیر رحم، تعصب به اقتصاد ملی، قوت نفس، امانتداری، استقامت، صداقت و نیز بعضی از رذایل اخلاقی نظیر اسراف، اشرافی گری، تقلیدمحوری. بدیهی است سبک زندگی اسلامی با این مفاهیم، ارتباطی وجودشناختی دارد که در این مقاله، نوع این ارتباطات به تصویر کشیده شده است.

مقدمه: سبک زندگی اسلامی-ایرانی گونه ای از سبک زندگی است که بر پایه آمیختگی دو فرهنگ ایرانی-اسلامی میباشد و زیستن به خواست دیدگاه آنان از اسلام و ایرانی بودن است. هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی سبک زندگی اسلامی ایرانی بر انسجام، رضایت زناشویی و سلامت روان خانواده در بحران کرونا بوده است. روش : روش پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی پیش آزمون_ پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهر کرمانشاه بود. که بر روی 40 نفر کارکنان متاهل دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به روش هدفمند پرسشنامه های سبک زندگی اسلامی-ایرانی لعلی و همکاران (1390)، انسجام روانی فلنسبرگ و همکارانش (2006)، رضایت زناشویی اینریچ و پرسشنامه گلدنبرگ اجرا گردید.شرکت کنندگان در دو گروه گروه آزمایش (تعداد 20 نفر) و گروه کنترل (تعداد 20 نفر) گمارش شدند. گروه آزمایش طی 10 جلسه به صورت یک ساعته به صورت مجازی(آنلاین) تحت آموزش پروتکل آموزشی سبک زندگی اسلامی- ایرانی قرار گرفت، سپس از دو گروه ذکر شده پس آزمون به عمل آمد .نتایج: نتایج نشان داد بین سبک زندگی اسلامی- ایرانی با انسجام زناشویی، رضایت زناشویی و سلامت روان رابطه و معناداری وجود دارد و نتیجه گیری :سبک زندگی اسلامی- ایرانی بر انسجام زناشویی، رضایت زناشویی و سلامت روان موثر است.

هدف مقاله، ارائه چهارچوب اولیه ای است که واجد قابلیت لازم برای توضیح چگونگی شکل گیری سبک زندگی جامعه ایرانی در گام اول انقلاب باشد. بنابراین، چگونگی مسئله آمیز شدن سبک زندگی، چهاردهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، پرسش اصلی مقاله است. به منظور محدود کردن دامنه موضوعی مقاله کوشیده ایم تا بافت جتماعی−اقتصادی و سازوکار فرهنگی−سیاسی امکان طرح مفهوم سبک زندگی در بیانات آیت الله خامنه ای را بررسی کنیم. چراکه فارغ از جایگاه ولی فقیه در نظامات قانونی و شرعی جامعه ایران، به نظر می رسد نخستین شخصیتی که اصطلاح سبک زندگی را درباره جامعه ایران به کار برده و از طریق آسیب شناسی وضع موجود و طرح سبک زندگی اسلامی−ایرانی، این مقوله را به مسئله ای عمومی مبدل ساخت، معظم له بوده است. برای تحقق این مهم، تحلیل ثانویه داده های موجود پیرامون دیدگاه های مقام معظم رهبری در دستور کار قرار گرفته است.یافته های پژوهش نشان می دهد مسئله آمیزی سبک زندگی در ایران پس از انقلاب را می توان به دو جریان اجرای مستمر برنامه های توسعه و نیز دوقطبی سازی فرهنگی با اغراض سیاسی نسبت داد. ضمن این که به موازات این دو جریان شاهد شکوفایی برخی برکات و ظرفیت های غیرقابل پیش بینی انقلاب اسلامی در حوزه های دینی و معنوی هستیم. ظرفیت هایی که کمابیش با حمایت های مادی و معنوی حکومت مواجه شده اند.

امروزه رسانه ها- به ویژه تلویزیون- در زمینه ترویج سبک زندگی در میان مخاطبان، نقشی محوری و اساسی را ایفا می کنند. آنها با به نمایش گذاشتن مؤلفه های سبک زندگی، مردم را به سمت آنچه موردنظرشان است،  هدایت می کنند. سیمای جمهوری اسلامی نیز از این امر مستثنی نبوده و در تلاش است با به نمایش گذاشتن مؤلفه ها و شاخص های سبک زندگی اسلامی- ایرانی، مخاطبان خود را با این شاخص ها آشنا کند. این تحقیق- که به روش تحلیل محتوای کیفی  هدفمند (QCA) انجام شده- درصدد است به این سؤالات پاسخ دهد: بازنمایی سبک زندگی اسلامی- ایرانی خانواده در سیمای جمهوری اسلامی چگونه و براساس چه شاخص هایی بوده است؟ همچنین، تحلیل جامعه شناختی این رویکرد با وجود برخی از واقعیت های اجتماعی چیست؟ به همین منظور، با تحلیل برنامه های خانواده محور تلویزیونی «به خانه برمی گردیم»، «سیمای خانواده» و «هزارراه نرفته» تلاش شده به سؤالات تحقیق پاسخ داده شود. مهمترین نتایج به دست آمده عبارت اند از: شاخص اجتماعی با تعداد 4 نوع مقوله اصلی و27 نوع زیرمقوله، بیشترین شاخص پرداختی، شاخص مذهبی با 4 نوع مقوله و20 نوع زیرمقوله، دومین شاخص پرداختی و شاخص فرهنگی با 4 نوع مقوله اصلی و 11 زیرمقوله، سومین شاخص اصلی پرداختی در برنامه های خانواده محور سیمای جمهوری اسلامی بوده است. همچنین در برنامه «هزارراه نرفته»، رویکرد پرداخت به مقوله ارتباطات خانوادگی، شاخص اجتماعی با تعداد 9 نوع زیرمقوله، دارای بیشترین اهمیت بوده است. در برنامه «به خانه برمی گردیم» رویکرد پرداخت به مقوله ویژگی های اخلاقی جامعه، شاخص مذهبی با تعداد5 نوع زیرمقوله بوده و دربرنامه «سیمای خانواده» مقوله ارتباطات خانوادگی، شاخص اجتماعی با تعداد 6 نوع زیرمقوله، بوده که در قالب اصلی گفت وگو با کارشناس و میهمانان و دیگر قالب ها مانند ترانه و سرود، میان برنامه و... به آن پرداخته شده است.  

هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت  سبک زندگی اسلامی– ایرانی در بین دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان بود. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان به تعداد 6089 نفر بود. از این جامعه نمونه ای به حجم 361 نفر براساس جدول مورگان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته سبک زندگی اسلامی – ایرانی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل واریانس یکراهه و آزمون های t تک نمونه ای و t مستقل در نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتایج نشان داد که دانش و اطلاعات دانشجویان پیرامون سبک زندگی اسلامی – ایرانی مناسب و مطلوب است. علاوه بر این نگرش و باور آنان در رابطه با سبک زندگی اسلامی – ایرانی  نیز در وضعیت مطلوبی قرار داشت. اما در بعد عملکرد و عمل به سبک زندگی اسلامی – ایرانی، وضعیت مطلوبی وجود نداشت. به عبارت دیگر علی رغم دانش و اطلاعات آنان پیرامون سبک زندگی اسلامی- ایرانی و همچنین داشتن نگرش مطلوب به این موضوع، اما در زندگی شخصی خیلی به این آموزه ها عمل نمی کنند. همچنین در بخش دیگری از تحقیق، یافته ها نشان داد که میانگین نمره دانش، نگرش و عملکرد دانشجویان دختر بیشتر از میانگین نمره دانشجویان پسر است و میانگین نمره سبک زندگی اسلامی– ایرانی در بین دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد بیشتر از مقاطع کارشناسی و دکتری بود. بنابراین ضمن تاکید بر اهمیت گسترش سطح دانش و اطلاعات دانشجویان و همچنین توجه به ایجاد و توسعه بیش از پیش نگرش های مطلوب پیرامون سبک زندگی اسلامی-ایرانی به عنوان نیروی محرک اصلی حرکت دانشجویان به این سمت، باید علل و عوامل مؤثر بر تضعیف بعد عملکرد دانشجویان مورد بررسی و کنکاش دقیق تر قرار گیرد و آسیب های احتمالی شناسایی گردند و دانشگاه ها با توجه به این یافته ها برنامه های فرهنگی خود را مورد بازنگری قرار دهند.