فناوری های آموزشی

هدف اصلی این پژوهش، بررسی پساپدیدارشناسی به عنوان رویکردی در مطالعات فناوری های آموزشی می باشد. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل تطبیقی و روش تحلیلی توصیفی استفاده بهره گرفته شد. نخست، پساپدیدارشناسی و تفاوت و شباهت آن با پدیدارشناسی مطرح شد و سپس کاربردهای این رویکرد در پژوهش های مربوط به فناوری های آموزشی بحث شد. نتایج حاکی از آن است که پساپدیدارشناسی مانند پدیدارشناسی رابطه انسان با جهان را بررسی می کند، اما نقش ابزار و فناوری را در این رابطه اساسی می داند. از دیدگاه پساپدیدارشناسی ارتباط انسان با جهان به واسطه فناوری صورت می گیرد و پساپدیدارشناسی به بررسی نسبت انسان و فناوری می پردازد. در این رویکرد، فناوری ذات ندارد بلکه باید فناوری های مختلف را در بسترهای متفاوت بررسی کرد و نظریه «تغییر» در اندیشه هوسرل به گونه ای دیگر موردتوجه است. فناوری، مانند آگاهی در اندیشه هوسرل از ویژگی حیث التفاتی برخوردار است یعنی هر فناوری برای کاری است و به خودی خود معنا ندارد. در تعلیم و تربیت و در رویکرد پساپدیدارشناسی می توان جنبه های مختلف فناوری های آموزشی را مورد بررسی قرار داد. ازاین رویکرد می توان برای بررسی میزان تغییر تجارب دانش آموزان در استفاده از فناوری ها، بررسی تحقق چندگانه فناوری های آموزشی و بررسی نقش فناوری ها در شکل گیری رفتارهای فناورانه استفاده نمود.

هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان به کارگیری فناوری های نوین آموزشی در کتاب جدیدالتألیف علوم اجتماعی پایه نهم متوسطه دوره اول جهت آموزش مهارت های اجتماعی می باشد. رویکرد پژوهش کیفی و از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه پژوهش کتاب درسی علوم اجتماعی پایه نهم می باشد که تمامی محتوای آن به عنوان نمونه پژوهش مورد تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک مقوله بندی باز استفاده شد و با جمع آوری تمامی واحدهای متن و واحدهای ضبط، مفاهیم و زیرمقوله ها مشخص شدند و در انتها، تمامی زیرمقوله ها در دو مقوله اصلی فناوری های آنلاین و آفلاین دسته بندی گردیدند. نتایج حاصل از تحلیل محتوا نشان داد که به کارگیری فناوری های نوین آموزشی در تألیف کتاب مذکور ناکافی بوده به صورتی که در تمام محتوای کتاب تنها 18 واحد محتوا مرتبط با به کارگیری فناوری های آموزشی آنلاین و 15 مورد از فناوری های غیرآنلاین استفاده شده است.

تحقیقات اخیر در حوزه آموزش های رسمی، روند رو به رشد استفاده از ابزارهای مبتنی بر وب 2 و فناوری های نوین آموزشی را در این حوزه نشان می دهند. هدف پژوهش حاضر، تطبیق فناوری های مبتنی بر وب 2 در تدریس و ایجاد چهارچوبی برای کمک به معلمان در انتخاب هدفمند فناوری های مبتنی بر وب 2 برای فعالیت های آموزشی آنان بر اساس طبقه بندی بازنگری شده بلوم و الگوی طراحی آموزشی 5E است. پژوهش با رویکرد کیفی و بر اساس استراتژی پدیدارشناسی انجام شده است. نمونه پژوهش، 9 نفر از دبیران دوره متوسطه اول شهر مریوان و 4 نفر از متخصصین حوزه فناوری آموزش و هوشمند سازی مدارس بودند که به صورت هدفمند و با استفاده از روش نمونه گیری موارد مطلوب انتخاب شدند. داده های حاصل از مصاحبه های گروهی با نمونه پژوهش، با روش کدگذاری کوربین و اشترانس تحلیل شده اند. اعتباربخشی به داده ها با روش بازبینی توسط همکار و همچنین ارجاع نتایج به چهار نفر از شرکت کنندگان در پژوهش انجام گردید. نتیجه حاصل از پژوهش، طراحی یک جدول از برنامه های کاربردی وب 2 بود که این فناوری ها را بر اساس روش طراحی آموزشی 5E و طبقه بندی بازنگری شده اهداف شناختی بلوم نشان داد. معلمان به کمک این جدول می توانند به انتخاب فناوری متناسب با اهداف درسی شان بپردازند. نتایج این پژوهش می تواند به عنوان راهنمایی برای سایر معلمان در استفاده هوشمندانه از فناوری های مبتنی بر وب 2 در طرح های درسی آنان مورد استناد قرار گیرد.

در دنیای رقابتی مبتنی بر فناوری امروز، سیستم های آموزشی صرفاً با گنجاندن فعالیت هایی در راستای تقویت مهارت های قرن 21 ام (21st century learning) قادر خواهند بود شکاف موجود بین دانش هر شاخه ای از علم و امکان استفاده از این دانش را پر کنند. این مطالعه به بررسی تاثیر بکارگیری رویکرد آموزشی پروژه محورِ مبتنی بر فناوری های روز بر مهارت زبان انگلیسی و یادگیری خودتنظیمی پرداخته است. برای این منظور، ۶۸ زبان آموزدر دسترس با سطح متوسط زبان انگلیسی انتخاب و پس از حصول اطمینان از همگن بودن آنها به لحاظ سطح مهارت زبان انگلیسی،  به یک گروه آزمایشی و یک گروه گواه تقسیم شدند. همچنین، پیش از آغاز پژوهش، توان خودتنظیمی آزمودنی ها از طریق یک پرسشنامه استانداردمورد سنجش قرار گرفت. در طول اجرای پژوهش، آزمودنی های گروه آزمایشی افزون بر برخوداری از آموزش های متداول دوره، در ۲۴ پروژه کوتاه مدت و 7 پروژه بلند مدت از فناوری های آموزشی متنوع بهره مند شدند. آزمودنی های گروه گواه تنها از آموزش های متداول دوره برخوردار شدند. در پایان دوره پژوهش، میزان یادگیری مهارت های زبان انگلیسی آنها با استفاده از یک آزمون محتوامحور و میزان یادگیری خودتنظیمی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحلیل های کوواریانس انجام شده تاثیر معنی دار روش یادگیری پروژه محور مبتنی بر فناوری بر هر دو متغیر تحت بررسی (مهارت های زبان انگلیسی وخودتنظیمی) را نشان داد.

هدف پژوهش حاضر شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات فناوری واقعیت افزوده برای برنامه درسی آموزش عالی است. این پژوهش از نوع کیفی بوده که در آن از رویکرد پدیدارشناسی استفاده شده است. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته با 14 شرکت کننده از سه گروه (متخصصان فناوری، متخصصان برنامه درسی و مدیران باتجربه) که در مطالعه شرکت کرده بودند، مصاحبه صورت گرفت. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون استفاده شد. نتایج نشان داد که مهم ترین قوت ها شامل غوطه ور شدن و شبیه سازی در محیط یادگیری، تنوع و انعطاف در برنامه درسی و تجسم پدیده ها و رویدادهای آموزشی؛ مهم ترین ضعف ها شامل نادیده گرفتن تعاملات بین فردی، ناتوانی در دستکاری تعاملی محیط طراحی شده و عدم نظارت و کنترل بر فعالیت های یادگیری؛ مهم ترین فرصت ها شامل نوآوری و ابتکار در حوزه برنامه درسی، کاربست حوزه های عملی دانش برنامه درسی و تقویت دانش علمی در حوزه برنامه درسی و مهم ترین تهدیدها شامل وابستگی به فناوری، خطرات خارجی و کمرنگ شدن رسالت مدرسان است.

فرصت های کارآفرینانه در محیط های متغیر و پویا شکل می گیرند. تغییر و تحولات حوزه آموزش نویددهنده فرصت هایی است که فناوری نقشی اساسی در شکل دهی به آن ها ایفا خواهد کرد. در این پژوهش مدل آینده نگاری فناورانه ارائه و با به کارگیری مدل مذکور برای تشخیص فرصت ها ابتدا بر اساس مطالعه گزارش های موجود در این عرصه بیش از 30 فناوری آموزشی شناسایی و با متن کاوی 7901 سند پژوهشی، اصلی ترین روندهای فناوری در سال های اخیر تعیین گردید. همچنین بر اساس گزارش های آینده پژوهی، پیشران های تغییر در حوزه آموزش احصاء شد. در گام سوم برای اعتبارسنجی و اولویت بندی روندهای فناوری و پیشران های تغییر، پرسشنامه خبرگان مورداستفاده قرار گرفت و داده های لازم برای انجام تحلیل، گردآوری گردید. تحلیل نتایج پرسشنامه ها با آزمون فریدمن نشان می دهد که از میان روندهای فناوری سه روند شامل: «بازی های آموزشی» و «درس بازهای گسترده آنلاین» و «واقعیت افزوده» و از میان پیشران های تغییر سه پیشران شامل: «گسترش نفوذ رسانه های اجتماعی» و «ناهماهنگی در تعریف و سطح سواد دیجیتال نسل ها» و «فرهنگ پذیرش تغییر و نوآوری» بیشترین تأثیر را بر شکل گیری فرصت های کارآفرینانه در بازار آموزش ایران طی 5 سال آینده خواهند داشت.

هوش مصنوعی به عنوان یک حوزه مطالعاتی و فناوری، از دهه 1940 میلادی مطرح شده است و این فرآیند تاکنون توانسته در مراحل مختلفی را از جمله، پردازش زبان طبیعی و یادگیری ماشین، شبکه های عصبی و عصب شناسی محاسباتی، پردازش تصویر و تشخیص الگو را پیشرفت و ... ارائه گردد. از همین رو، هوش مصنوعی به طور مداوم در حال تکامل است و این علم از ترکیب ریاضیات، علوم کامپیوتر، علوم اطلاعات و علوم شناختی بهره می برد و پژوهش ها و تحقیقات متعددی در این زمینه به ارتقاء هوش مصنوعی منجر شده است. در واقع هدف اصلی هوش مصنوعی، ایجاد سیستم هایی است که به طور خودکار و هوشمندانه عمل می کنند و وظایفی را به صورت کارآمد و توانمند انجام می دهند، که قبلاً نیاز به حضور انسانی داشته است. بنابراین از هوش مصنوعی در حوزه های مختلف صنعتی، اقتصادی، اجتماعی، هنری، فرهنگی، آموزشی و ...، روز به روز پیشرفت و توسعه به سزایی را می توان شاهد بود. یکی از کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه آموزش است که توانسته به سرعت پیشرفت داشته باشد و تحولات بسیاری را به وجود بیاورد. یکی از عوامل کلیدی هوش مصنوعی در تحولات آموزشی، پارادایم های آموزشی است. هوش مصنوعی در عرصه فناوری آموزشی به توانمندی ارائه روش های شخصی سازی شده و تجربه های آموزشی بهینه سازی شده، برای هر فرد پرداخته است. بنابراین با استفاده از تحلیل داده های حجیم و الگویتم های پیشرفته، هوش مصنوعی می تواند الگوی یادگیری هر فراگیر را شناسایی کرده و به ارائه محتوای آموزشی مناسب نیازهای او بپردازد. فناوری های آموزشی دارای ویژگی های منحصر به فرد و بسیار گسترده هستند، که در این میان می توان به استفاده از واقعیت مجازی و افزوده، هوش مصنوعی، پلتفرم های آموزشی آنلاین، رباتیک آموزشی به عنوان بهترین فناوری های آموزشی نام برد. در این راستا، کشورهای مختلفی از جمله: فنلاند، سنگاپور، کره جنوبی و ژاپن نقش برجسته ای در زمینه فناوری های آموزشی و نوآوری های آموزشی داشته اند و بسیار پیشرفته و فعال از تکنولوژی در سیستم آموزشی خود استفاده می کنند. هوش مصنوعی در تغییرات و پیشرفت های اصلی در حوزه آموزش، استفاده از سیستم های توصیه گر را معرفی کرده است، تا از این طریق روند آموزش تقویت یابد. زیرا این سیستم ها با استفاده از الگوریتم های یادگیری ماشین و تحلیل داده ها به طور هوشمندانه می تواند، پیشنهاد دقیق ترین مطالب آموزشی را براساس تحلیل سابقه یادگیری، سلیقه، علایق و نیازهای فراگیر را در ارائه دوره های آموزشی و منابع مناسب را برای هر فرد به صورت شخصی سازی شده پیشنهاد دهند. هم چنین با استفاده از سیستم های توصیه گر مبتنی بر هوش مصنوعی، تنظیم محتوای درسی براساس عملکرد و پیشرفت فردی، با تحلیل پیشرفت هر فراگیر، تنظیم می کنند و محتوا را براساس نیاز و پیشرفت هر فراگیر تغییر دهند و در نهایت پیش بینی موفقیت را براساس پتانسیل و عملکرد فراگیر در دوره های قبلی و موفقیت آینده را پیش بینی کنند و برنامه ریزی را برای یادگیری فراهم کنند. بنابراین به طور کلی، این سیستم ها، براساس توانایی های هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل دقیق داده ها، با اقدام به جمعآوری اطلاعات کاربران، تحلیل و پردازش داده ها، پیشنهاد دوره های آموزشی، سفارشی کردن تجربه یادگیری، پیشنهاد منابع و مطالب آموزشی مرتبط، در بهبود فرآیند یادگیری نقش به سزایی دارند. از همین رو، پیاده سازی سیستم های توصیه گر مبتنی بر هوش مصنوعی، بر بهبود کیفیت آموزشی، رضایت فراگیران، افزایش تعامل میان مدرس و فراگیر، تأثیر مثبت و چشمگیری خواهد داشت و سطح دانش را ارتقاء می بخشد.

این مطالعه به هدف بررسی تأثیر فناوری های آموزشی بر کارآفرینی آموزشی می پردازد، با تمرکز بر نحوه تسهیل یادگیری، نوآوری، و توسعه مهارت های کارآفرینانه توسط این فناوری ها. با استفاده از رویکرد تحقیق کیفی، داده ها صرفاً از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری شدند. پانزده شرکت کننده شامل متخصصین، مدرسین، و کارآفرینان در حوزه فناوری های آموزشی از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند تا تضمین شود که تجارب و دیدگاه های متنوعی نمایندگی شده اند. تحلیل چهار مقوله اصلی را شناسایی کرد: تأثیرات فناوری های آموزشی بر کارآفرینی، چالش های پیش روی کارآفرینان آموزشی، فرصت های نوین در کارآفرینی آموزشی، و نقش زیرساخت های فناوری در توسعه کارآفرینی آموزشی. هر مقوله اصلی شامل مقولات فرعی و مفاهیم متنوعی بود که تأثیر چندوجهی فناوری های آموزشی بر کارآفرینی آموزشی را نمایان می ساخت. فناوری های آموزشی نقش کلیدی در بهبود کارآفرینی آموزشی ایفا می کنند، با فراهم آوردن فرصت های یادگیری جدید، تسهیل دسترسی به منابع، و پرورش مهارت های کارآفرینی ضروری. با وجود مواجهه با چالش هایی نظیر محدودیت های مالی و مقاومت در برابر تغییر، ادغام نوآوری های فناورانه پتانسیل قابل توجهی برای آینده آموزش کارآفرینی ارائه می دهد.

جهان اطراف ما همواره در حال تغییر است. روند این تغییرات بر انقلاب صنعتی چهارم (صنعت 0/4) متمرکز است. این تغییرات قطعاً بر کل جامعه نیز تأثیر خواهد گذاشت و در نتیجه، نیازهای آموزشی و روش های یاددهی/ یادگیری نیز با تغییر مواجه خواهد شد. هدف از این مقاله شناسایی و رتبه بندی الزامات پیاده سازی آموزش نسل چهارم است که با به کارگیری روش تحقیق آمیخته (کیفی- کمی) انجام شد. پژوهش از نظر هدف توسعه ای و کاربردی، از نظر ماهیت توصیفی- پیمایشی، روش نمونه گیری هدفمند و شیوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای و میدانی است. جامعه آماری تحقیق، شامل خبرگان حوزه مدیریت و مهندسی صنایع و مدیریت آموزشی و برنامه ریزی درسی است. ابتدا با تجزیه و تحلیل متون در خصوص آموزش نسل چهارم 42 مضمون پایه شناسایی و در 7 مضمون سازمان دهنده و 2 مضمون فراگیر دسته بندی شد. سپس بر اساس مضامین پایه استخراج شده، پرسش نامه ای شامل 42 سؤال را تدوین و در اختیار خبرگان قرار دادیم که پس از پاسخ 21 خبره، نتایج در نرم افزار SPSS25 به وسیله آزمون فریدمن رتبه بندی شد که نشان می دهد سه مضمون پایه تأخیر کم و نرخ داده بالا، پذیرش نرم افزار آموزشی به ترتیب الزامی ترین مضامین پایه، جهت پیاده سازی آموزش 0/4 هستند.