مطالب مرتبط با کلیدواژه

وهابیت


۲۱.

فرهنگ استراتژیک عربستان سعودی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیستم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۷۵)

کلیدواژه‌ها: سنت گرایی عربستان سعودی وهابیت قبیله گرایی فرهنگ استراتژیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۱ تعداد دانلود : ۷۷۳
با اینکه واقعیت های ژئوپلیتیک و ملاحظات امنیتی همواره نقش اساسی در تعیین رفتارهای سیاسی و تصمیمات استراتژیک عربستان داشته اند، اما سیاستمداران سعودی در سال های اخیر رفتارهایی بروز داده اند که بیش از آنکه ناشی از این مبانی باشد، متأثر از هنجارهای فرهنگی و مؤلفه های هویتی شکل دهنده به تصمیمات سیاسی و استراتژیک یا به عبارت دیگر «فرهنگ استراتژیک» آن ها بوده است. با توجه به اهمیت این موضوع، در این مقاله تلاش می شود تصویری از فرهنگ استراتژیک عربستان سعودی ارائه شود. پرسش اصلی این است که عوامل، مبانی و عناصر شکل دهنده به فرهنگ استراتژیک عربستان کدامند و چه تأثیری بر رفتار استراتژیک این کشور داشته اند؟ در پاسخ به این پرسش، ابتدا چارچوبی نظری از فرهنگ استراتژیک ارائه می شود و سپس بر اساس آن، به شناسایی عوامل محیطی و عناصر و مؤلفه های سازنده فرهنگ استراتژیک عربستان سعودی پرداخته می شود تا در نهایت تأثیر آنها بر رفتار استراتژیک این کشور مشخص شود.
۲۲.

تبارشناسی جریانهای تکفیری بررسی موردی جنبش طالبان در افغانستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: وهابیت طالبان سلفی جمعیه العلماء الاسلام پشتون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶۸ تعداد دانلود : ۱۵۱۴
طالبان را می بایست یکی از مصادیق بارز جنبش های سلفی و تکفیری معاصردانست و جهت شناخت و تحلیل دقیق تر این جنبش، می بایست به تحلیل و بررسی مبانی فکری آن پرداخت. این مبانی را می توان در سه محور کلام (پیشینه تاریخی)، سیاست و قومیت پشتونمورد ارزیابی قرار داد. مبانی کلامی و پیش زمینه های تاریخی تفکر طالبان را باید در جریان فکری اهل حدیث جستجو نمود که با بلوغ نسبی در اندیشه امام احمد حنبل، بعدها توسط ابن تیمیه و به خصوص محمد بن عبدالوهاب به صورت یک مکتب فکری مشخص درآمد. در این میان مکتب دیوبندیه که تجلی آیین وهابیت در شبه قاره هند محسوب می شود بواسطه مدارس مذهبی (عمدتاً در پاکستان) و گروه های بنیادگرای اسلامی همچون القاعده و جمعیة العلماء الاسلام (با حمایتهای مادی و معنوی پاکستان، عربستان و امارات متحده عربی)، مجرای تحقق آموزه های جریان فکری اهل حدیث) وهابیت(در طالبان بودند. هرچند نباید از نظر پنهان داشت آشفتگی های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی افغانستان که حاصل دوران سخت نبرد با شوروی سابق و حکومت 4 ساله مجاهدین می باشد نیز نقش مهمی در هجوم طالبان به سوی این مدارس دینی داشت.  از سوی دیگر روند جهانی شدن و جهانی سازی که در رأس آن آمریکا قرار دارد و آموزه های فکری و ارزشی قوم پشتون که مهم ترین بستر اجتماعی جنبش طالبان است را باید بخش دیگری از مبانی فکری طالبان محسوب داشت.
۲۳.

انحای استمداد از اولیای الهی و وجوه اختلاف در آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین سال چهاردهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۳۰)

کلیدواژه‌ها: وهابیت توسل شفاعت ابن تیمیه استغاثه استمداد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۴ تعداد دانلود : ۸۶۳
مسئله استمداد از اولیای الهی از جمله مسائل کلامی است که بین مسلمانان از اهمیت خاصی برخوردار است. اصل این آموزه هرچند مسلّم و پذیرفتنی است، در برخی از اقسام و نحوه آن اختلافاتی بین مذاهب اسلامی وجود دارد. در یک نگاه کلی، توسل، شفاعت و استغاثه که از اقسام استمداد محسوب می شوند، سه حکم را در اسلام به دنبال می آورند. حکم اول، عدم اشکال و جایز بودن همه آنهاست؛ حکم دوم، تحریم کلی اقسام آن است و حکم سوم تفصیل دارد. یعنی برخی از این اقسام محل اشکال و برخی دیگر جایز هستند. وهابی ها از جمله کسانی هستند که در زمینه توسل، شفاعت و استغاثه، نظر بسیار تند و تکفیری دارند؛ به گونه ای که بسیاری از مسلمانان را با حربه تکفیر و تهمت شرک از دایره اسلام بیرون می دانند و قتل آنها را نیز جایز می شمارند. در پژوهش حاضر با کاویدن زوایای مختلف استمداد از اولیای الهی در قالب توسل، شفاعت و استغاثه، اقسامی شانزده گانه را برای موارد مذکور ترسیم و محل نزاع با مخالفان را تقریر می کنیم. گفتنی است که از این اقسام، پنج قسم به توسل مربوط است که در یک حالت از آن، بین شیعه و وهابیت اختلاف وجود دارد. پنج قسم دیگر به شفاعت ارتباط دارد که در یک قسمت آن اختلاف است. شش قسم دیگر هم به استغاثه مربوط است. در نهایت با این تقریر، خواننده گرامی متوجه می شود که صرفاً برداشتی نادرست و غیرعلمی و نداشتن توجه کافی به اقسام مسئله، سبب برداشت نادرستی از این مبحث شده است. زیرا در بیشتر این اقسام نظر وهابیت با نظر شیعه همسان است و آنها نیز این موارد را قبول دارند.
۲۴.

حدود آزادی فعالیت زن از دیدگاه وهابیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۷۴

کلیدواژه‌ها: زن مشارکت سیاسی انتخابات وهابیت ماهیت زن آزادی زن

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در تاریخ، مکاتب و جنبش ها
  2. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در اسلام جایگاه زن
تعداد بازدید : ۲۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۵۶۲
در نظام حقوقی اسلام زن و مرد از آن جهت که هر دو انسان اند حقوق و تکالیف برابر دارند، اما در برخی موارد به دلایل خاصی از جمله ویژگی های فیزیکی، اخلاقی و رفتاری متفاوت که خداوند در وجود زن به ودیعت نهاده، حقوق و تکالیف متمایزی برای وی تعریف شده است. تفاوت های موجود سبب شده تا برخی از گروه های افراطی بر اساس مبانی فکری و روش شناسی خاص خود از جمله تقدیم نقل بر عقل، حجیت قول صحابه و... ماهیت زن را در حد یک شی ء واره تنزل داده و نگرش های حداقلی همراه با افراط و تفریط را فراتر از چارچوب شرع نسبت به حقوق و آزادی های وی اعمال کنند. وهابیت یکی از فرقه های ساختگی در تاریخ معاصر جهان اسلام است که حقوق فردی، اجتماعی و سیاسی زن در چارچوب وحی را در موارد بسیاری نادیده انگاشته و او را از حقوق طبیعی و الهی خود محروم و آزادی فعالیت را از وی در عرصه های گوناگون سلب کرده است. نوشتار حاضر با روش اسنادی و تحلیلی قلمرو آزادی فعالیت سیاسی اجتماعی زن از دیدگاه وهابیت را واکاوی کرده است.
۲۶.

درآمدی بر تاریخ تکوین و تحول جنبش صحوه در عربستان سعودی؛ گذار از اسلام سیاسی به اسلام مدنی

نویسنده:
منبع: فصلنامه سیاست سال چهارم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: وهابیت امر سیاسی صحوه محافظه کاری اجتماعی پراگماتیسم سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۰ تعداد دانلود : ۷۸۲
مقاله پیش رو با تأملی تاریخی-اندیشه ای، به پیدایش و نضج تفکر و جنبش صحوه در عربستان سعودی خواهد پرداخت. وهابیت ارتدوکس که با تعالیم محمد ابن عبدالوهاب پایه گذاری شد، با تشکیل دولت مدرن سعودی به تدریج نهادینه شده و همواره پشتوانه نظری و منبع مشروعیت ساز آن بوده است. لذا وهابیت بعد از دوران استقرار دولت را می توان وهابیت رسمی و دولتی دانست. از سوی دیگر از دهه 1980 با شنیده شدن زمزمه های انتقاد و مخالفت با سیاست های جاری دولت و سکوت تأییدآمیز وهابیت رسمی وهابیت انتقادی در قالب اندیشه های صحوی به عنوان یک نیروی بالقوه آلترناتیو به تدریج اشاعه یافت. صحوه عنوانی بود که علمای نسبتا متجدد با الهام از موج برخواسته از اسلام سیاسی اخوان المسلمین مصر بر خود نهادند. صحوی ها با شعار بازگشت به تعالیم رهایی بخش محمد ابن عبدالوهاب و نفی پراگماتیسم سیاسی وهابیت رسمی به نوعی منادی اسلام سیاسی و ایدئولوژیک شده بودند. با این حال این جنبش سیاسی و فکری در سه دهه گذشته 4 دوره را از سر گذرانده است: الف) دوره منازعه ایدئولوژیک با دولت، ب) دوره حبس و زندان، ج) دوره همکاری و اتحاد با دولت و د) دوره اصلاح طلبی مدنی.
۲۷.

مناسبات تصوف و الازهر با وهابیت در مصر (مطالعه موردی: رویکرد عبدالحلیم محمود)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال چهل و نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: الازهر تصوف سلفیه عبدالحلیم محمود وهابیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۱ تعداد دانلود : ۶۹۰
رشد روزافزون جریان وهابیت در سرزمین های اسلامی، به ویژه در مصر، از گذشته تا کنون یکی از مهم ترین دغدغه های عالمان الازهر بوده است. مشایخ الازهر برای تقابل با وهابیت براساس شرایط زمانی رویکردهای مختلفی را پی گرفته اند. در این میان نقش عبدالحلیم محمود، بسیار قابل تأمل است. رویکرد وی در تقابل با وهابیت، ایجابی و معطوف به تقویت جریان رقیب سلفیت، یعنی تصوف بوده است. عبدالحلیم محمودکوشیده است باترویج تصوف ازطریق نشان دادن صوفیان بزرگ به عنوان الگوی کامل، در قالبی همه فهم و جذاب، به مقابلة با وهابیت بپردازد. علاوه براین انتشار آموزه ها و تعالیم صوفیانه از راه های گوناگون، به ویژه در دورانی که خود با عنوان امام اکبر الازهر شناخته بود، نقش مهمی در گسترش و عمق بخشیدن به فرهنگ معنوی- اخلاقی و منعطف تصوف و کم کردن تأثیر وهابیت، رویکرد خشن و فرهنگ تکفیری آن داشت. واقعیاتی که باعث شد تا علاقة مردم به فرهنگ و آداب و رسوم صوفیانه همچون زیارت، توسل و برگزاری مراسم میلاد   اهل بیت پیامبراکرم و اولیاء الهی که نقطه مقابل وهابیت بود، بیشتر و فرهنگ جامعه نسبت به وهابیت ایمن شود.
۲۸.

تجزیه و تحلیل واگرایی اعتقادی و اندیشه ای در جهان اسلام در پرتو نقش آفرینی جریان تکفیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹ 145 - 166

کلیدواژه‌ها: جریان تکفیری سلفی گری وهابیت هم گرایی واگرایی جهان اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۸ تعداد دانلود : ۶۰۶
مسئله تکفیر از دیرباز یکی از محورهای اساسی تعارض و خشونت در ادیان و ملل مختلف بوده است. این موضوع در دوره حساس کنونی به یکی از مسائل مبتلابه جهان اسلام تبدیل شده و توجه به آن بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. مقاله حاضر درصدد پاسخ گویی به این پرسش اساسی است که جریان تکفیری در ایجاد واگرایی اعتقادی و اندیشه ای در جهان اسلام چه نقشی می تواند داشته باشد؟فرضیه عبارت است از اینکه جریان تکفیری با نگاه منفی به مذاهب اسلامی و به وجود آوردن مرزبندی های افراطی فرقه ای، به ایجاد و گسترش واگرایی در سطوح فکری و اعتقادی در جهان اسلام دامن می زند. آگاهی از این موضوع، امکان تبدیل این تهدید را به فرصتی برای شکل دهی به هم گرایی در جهان اسلام فراهم می آورد. بدین منظور، مقاله حاضر ضمن معرفی و تبیین جریان تکفیری (متغیر مستقل) و مسئله هم گرایی و واگرایی در جهان اسلام (متغیر وابسته) در سطح باورها و افکار، به تعارض مؤلفه ها و شاخص های جریان تکفیری با مؤلفه های هم گرایی در جهان اسلام که منجر به تأثیرگذاری و نقش آفرینی منفی این جریان در ایجاد هم گرایی جهان اسلام می شود، اشاره می نماید.یافته ها نشان داد در سطح باورها و افکار، مؤلفه های جریان تکفیری نظیر اجتهاد بی ضابطه، دوری از اندیشه ورزی نوآورانه و پویا، تکفیر مذاهب و دگراندیشان مذهبی، سطحی اندیشی و اصالت ظواهر، تعصبات کور و دگماتیسم، پیروی محض از گذشتگان و برداشت و تلقی افتراق انگیز از مفاهیم و اعتقادات دینی در تعارض با مؤلفه های فکری و اعتقادی هم گرایی در جهان اسلام نظیر اجتهاد ضابطه مند، خردگرایی، باور به تقریب مذاهب و تشکیل امت اسلامی، عمیق اندیشی و نگاه جامع به دین، انعطاف پذیری و مدارا، آینده نگری و تأکید بر اشتراکات اعتقادی و مذهبی قرار گرفته است و منجر به ایجاد واگرایی می شود.
۲۹.

بررسی ادله نقلی ثبوت لوازم حیات برزخی در منابع اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۳

کلیدواژه‌ها: برزخ اماته ملکین لوازم حیات برزخی وهابیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۴۹
پیدایش گروههای تکفیری در کشورهای اسلامی موجب اشاعه اندیشه های افراطی و ناصواب آنان نیز شده است. یکی از اساسی ترین اعتقادات این گروه، انکار لوازم حیات برزخی مانند شفاعت، استغاثه و توسل به اولیای الهی می باشد با اینکه اصل وجود حیات برزخی به عنوان یک اصل مهم قرآنی، مورد پذیرش قرار گرفته است لذا با اثبات حیات برزخی، لوازم و آثار آن نیز اثبات خواهد شد با این وجود، وهابیت برخلاف دیدگاه های بزرگان اهل سنت، منکر این موضوع گشته اند و چنین اعمالی را از مظاهر شرک و کفر تلقی نموده اند. این پژوهش با مطالعه ای اسنادی تحلیلی در منابع اهل سنت، درصدد تبیین نظریات بزرگان اهل سنت راجع به موضوع لوازم حیات برزخی می باشد. بر اساس این کاوش، ادعای وهابیت مبنی بر انکار لوازم حیات برزخی بر خلاف ظاهر آیات قرآنی ، روایات معتبر و نظریات بزرگان اهل سنت می باشد.
۳۰.

تقابل هستی شناسی عرفانی و سلفی مطالعه موردی ابن عربی و ابن تیمیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جاویدان خرد بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: ابن عربی ابن تیمیه عرفان سلفیه هستی شناسی وهابیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۰ تعداد دانلود : ۴۹۲
تقابل دو دیدگاه عرفانی و سلفی در حوزه هستی شناسی با تأکید بر دیدگاه دو صاحب نظر صاحب سبک یعنی ابن عربی و ابن تیمیه از جهاتی چند حائز اهمیت است. تفاوت مبانی نظری اندیشه ابن عربی به عنوان مؤسس عرفان نظری و ابن تیمیه به عنوان مؤثرترین شخصیت در تفکر سلفی پیش از این در پژوهشی مستقل مورد بحث قرار نگرفته است. تأکید ابن عربی بر وحدت وجود و اینکه تنها مصداق وجود حقیقی، خداوند است و سایر موجودات اعم از مجرد و محسوس در واقع مظهر وجود مطلق هستند، کاملاً در برابر اندیشه کثرت گرایانه ابن تیمیه قرار دارد که به نوعی وجود خداوند را محسوس دانسته و ضمن انکار وجود خارجی مجردات، وجود حق تعالی را نیز حس شدنی می داند. تفاوت دیدگاه هستی شناسانه این دو شخصیت در مباحثی چون نوع نگاه به هستی خداوند، وجود و ماهیت، نظریه اعیان ثابته قابل جستجو است. چنانکه در قلمروهای دیگری چون انسان شناسی، معرفت شناسی و معادشناسی نیز قابل بررسی و تأمل است. پژوهش پیش رو با تکیه بر مهم ترین کتاب های این دو شخصیت و به روش تحلیلی، زوایایی از تقابل و تضاد مبنایی این دو شخصیت که متعلق به دو مدرسه فکری در جهان اسلام اند را می نمایاند. هر چند عدم امکان جمع بین این دو دیدگاه از نکات مورد تأکید این تحقیق است، تصریح به پیامدهای این دو گونه باور و اعتقاد، از اهداف این تحقیق نیست. گرچه این امر نیز به طور تلویحی فراچنگ خواننده است.
۳۱.

پاسخ به شبهات توسل

نویسنده:
منبع: تأمل سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ 83 - 93

کلیدواژه‌ها: وهابیت شبهه توسل اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۶ تعداد دانلود : ۷۲۳۶
در این تحقیق راجع به یکی از بزرگترین شبهات وهابیت یعنی توسل بحث شده است، توسل ازموضوعاتی است که همه مذاهب اسلامی آن را از امور اعتقادی خود می دانند؛ تنها فرقه وهابیت آن را انکار کرده است، معتقدان به توسل را مشرک و خارج از دین می پندارند. بنیان گذار فرقه ی وهابیت «محمدبن عبدالوهاب» است، او کسی است که با ادعای احیای توحید و سلفی گری همان عقاید و افکار «ابن تیمیه» را در شبه جزیره العرب پیاده کرد. (این فرقه از قرن دوازدهم تاکنون بر جای مانده است) از جمله شبهاتی که مطرح کرداند: لغو و بیهوده بودن توسل به مرده، آیه قرآن برعدم توسل، استمداد و کمک فقط از خداوند که به طور مختصر به این شبهات در این مقاله پاسخ داده شده است.
۳۲.

Die Dekonstruktion der Geschichte Raum, Identität und al-Baqīʿ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Spektrum Iran, ۳۱.Jahrgang, nr ۳ ,۲۰۱۸
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۴۴۸
Am 20. Februar 2009 entdeckten schiitische Pilger auf dem Baqīʿ-Friedhof in Madīna, dass die saudische Religionspolizei schiitische Frauen von einem nahegelegenen Gebäude aus filmte. Als die Pilger von der Polizei verlangten die Aufnahmen zu zerstören, antwortete diese mit Gewalt. Die Schiiten versammelten sich am 23. Februar vor dem Friedhof, aber die Religionspolizei verhinderte mit physischer Gewalt, dass sie den Friedhof betraten. Anschließend griff die Polizei gemeinsam mit Zivilisten die Schiiten an. Der Friedhof wurde anschließend wochenlang für Besucher gesperrt. Spannungen zwischen der saudischen Regierung und Schiiten sind nichts Neues, aber die Ereignisse von 2009 sind ein Zeichen für den herausgehobenen Status des Baqīʿ als Konfliktort. Der Baqīʿ- Friedhof ist seit 1400 Jahren ein äußerst wichtiger Ort für Muslime. Allerdings ist Baqīʿ aufgrund seiner wiederholten Schändung durch die saudisch-wahhabitische Allianz 1806 u.Z. und 1926 u.Z. eine der Haupt-Trennlinien zwischen der schiitischen Gemeinschaft und den Wahhabiten.
۳۳.

تبیین و شناخت مبنای تفکر تکفیر در عقاید گروه های تکفیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم و فنون نظامی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴۱ 159 - 181

کلیدواژه‌ها: تکفیر سلفی گری وهابیت ابن تیمیه ظاهرگرایی جهان اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۰۸ تعداد دانلود : ۸۲۳
تکفیری عنوانی است که به گروه های اسلامی که از حربه تکفیر برای مقابله با مخالفان و دشمنان خود استفاده می کنند، اطلاق می شود. گروه های تکفیری، گروه هایی از مسلمانان هستند که به دلیل اعتقادشان به سیره و اندیشه سلف و استفاده از حربه تکفیر در مقابل مخالفان خود به این نام (تکفیری) نامیده می شوند. این گروه ها که از درون سلفیه بیرون آمده اند، امروزه به بزرگ ترین مشکل دنیای اسلام تبدیل شده و باعث ایجاد خسارات جبران ناپذیر مادی و معنوی به جهان اسلام گردیده اند. مقاله حاضر به دنبال بررسی مبنای تفکر تکفیر در عقاید گروه های تکفیری می باشد. این تفکر از جمله مهم ترین مفاهیم بنیادی گروه های تکفیری است که در صدر اسلام به وجود آمد و خوارج نمونه بارز آن بودند. گروه های تکفیری با استفاده از این مبنای فکری، مخالفان خود اعم از مسلمانان (شیعیان و اهل سنتی که با آن ها هم عقیده نیستند) و غیرمسلمانان را تکفیر نموده و علاوه بر آن از این تفکر به عنوان دستاویزی برای رسیدن به اهداف و مقاصد سیاسی خود نیز استفاده می کنند. هرچند در حال حاضر وهابیان از این تفکر عملاً استفاده نموده و به ترویج آن می پردازند، اما مبنای این تفکر اعتقادات ظاهرگرایانه عالمان اهل حدیث از جمله احمدابن حنبل و شاگرد او ابن تیمیه بوده که پیروان آن ها به ترویج این تفکر پرداختند و درنهایت توسط فرقه وهابیت اجرایی گردید. لذا تفکرات تکفیری که اکنون در جهان اسلام وجود دارد به نوعی نشات گرفته از افکار و نظریات ابن تیمیه است.
۳۴.

واکاوی مشروعیت سیاسی حکومت سعودی در بستر بهار عربی و سند 2030(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال بیست و ششم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۹۹ 331 - 356
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۴۴۷
وهابیت به عنوان یک ستون مهم هویتی و دینی در حفظ مشروعیت سیاسی حکومت سعودی عمل کرده است. از اواخر دهه های 1980 و 1990 اپوزیسیون یا جریان اسلام گرای معارض و منتقد در واکنش به یک سری نارضایتی ها و عوامل داخلی و خارجی شکل گرفت و سبب تردید در بنیان های مذهبی مشروعیت سیاسی حکومت سعودی شد. با وقوع بهار عربی و پس از تدوین و اجرای اولیه سند 2030، از یکسو، شکاف اسلام گرایان منتقد با حکومت سعودی تشدید شد و از سوی دیگر، شکاف های اولیه در اتحاد بین حکومت و علمای وهابی به وجود آمد. در این پژوهش تلاش شده است با روش تبیینی و تحلیلی به دو پرسش اساسی پاسخ داده شود: 1. مهم ترین چالش های سیاسی حکومت سعودی از ناحیه جریان های اسلام گرای منتقد یا اپوزیسیون اسلام گرا (الصحوه الاسلامیه، اخوان المسلمین و جهادی ها) از دهه 1990 به این سو به ویژه پس از وقوع بهار عربی چه بوده ؟ 2. پیامد سیاسی سند 2030 برای بنیان های مذهبی مشروعیت سیاسی حکومت سعودی چه خواهد بود؟ فرضیه تحقیق که در واقع نتایج و یافته های آن را تأیید می کند آن است که نوسازی و مدرن سازی در عرصه های گوناگون به ویژه آموزشی سبب شکل گیری گروه های معارض اسلامی و تحول خواه شد که در واکنش به حمایت حکومت از ائتلاف تحت رهبری آمریکا در جنگ خلیج فارس در 1991، انسداد سیاسی و نارضایتی های سیاسی و اجتماعی به سمت موضع انتقادی نسبت به حکومت رفتند که پس از وقوع بهار عربی تشدید شد. اما طرح اصلاحات بلندپروازانه و ساختار شکنانه تهاجمی نسبت به نهاد دینی مندرج در سند 2030 به ویژه درخصوص آزادی های اجتماعی و حقوق زنان و کم توجهی بن سلمان به مخالفت علما، سبب شکل گیری چالش و شکاف های اولیه بین علمای وهابی یا شورای عالی علمای وهابی و حکومت سعودی شده است که احتمالاً در آینده افزایش خاهد یافت.
۳۵.

وهابیت و پارادوکس سلفی گری در عصر نوگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۷ 95-106

کلیدواژه‌ها: وهابیت سلفی گری نوگرایی پارادوکس نقل گرایی انکار تأویل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۲ تعداد دانلود : ۶۰۵
تحقیق حاضر درصدد است پارادوکس های وهابیت در خصوص چالش بزرگی که بین تحفظ به ظواهر و سیره سلف از یک سو، و پذیرش پیشرفت های بی وقفه و اجتناب ناپذیر بشری است، تبیین و شواهد این امر ارائه شود. پژوهش حاضر در گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و در استنتاج از روش توصیفی تحلیلی بهره برده است. یافته ها حاکی از آن است که تناقض ها و ابهامات زیادی در بسیاری از جنبه های زندگی اجتماعی و فعالیت های اسلامی در عربستان وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از: تناقضات گذشته گرایی با گذشته زدایی، نگرش به جایگاه زن، نگرش به حجاب، برخورد با دستاوردهای تمدن جدید و مواجهه با انتخابات و دموکراسی. ماحصل پژوهش حاضر این است که منشأ همه این پارادوکس ها، واپس گرایی، انعطاف ناپذیری و عقل زدایی آیین وهابیت و تأکید بر نقل گرایی و مخالفت با مظاهر تمدن جدید و انکار تأویل، است که بر نگرش و اصول فکری جریان سلفی گری حاکم است.
۳۶.

بررسی شیوه های نفوذ وهابیت در مناطقِ محرومِ جمهوری اسلامی ایران و راهکارهای مقابله با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال شانزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۶ 101-114

کلیدواژه‌ها: وهابیت نفوذ مناطق محروم جمهوری اسلامی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳۶ تعداد دانلود : ۷۷۹
نظام جمهوری اسلامی، به دلیل ماهیت شیعی آن، بزرگ ترین مانع بر سر راه وهابیت محسوب می شود. از این رو دشمنی با ایران در کانون توجه و مبارزه وهابیان قرار گرفته است. امروزه شواهد مختلفی دلالت بر نفوذ اندیشه های وهابی به داخل کشور مخصوصاً مناطق محروم وجود دارد. در این راستا شناسایی چگونگی نفوذ این فرقه و اتخاذ راهکارهای مؤثر جهت مقابله با آن ضرورت دارد. سوءاستفاده از فقر اقتصادی مناطق محروم، بهره برداری از ضعف اعتقادات دینی مناطق محروم، ایجاد مدارس برای ترویج عقاید وهابیت، اعزام کاروان های تبلیغی و تشکیل گروه های تروریستی ضدشیعی، از مهم ترین شیوه های نفوذ وهابیت به شمار می رود. در مقابل، تبیین صحیح عقاید شیعه، مهیا نمودن مناظره های علمی با مفتی های وهابی، بهبود روابط مسئولین نظام با بزرگان اهل تسنن، مقابله به مثل و طرح تناقضات وهابیت، شناسایی نقاط ضعف وهابیت، محرومیت زدایی از مناطق مرزی، شناسایی و انهدام تشکیلات تبلیغی، ازجمله راهکارهای مقابله با نفوذ وهابیت به شمار می روند.
۳۷.

مطالعه و نقد جایگاه مفهوم جهاد در مبانی فکری و رفتار سیاسی داعش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال هشتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ (پیاپی ۵۹) 207 - 238

کلیدواژه‌ها: جهاد داعش سلفی-تکفیری وهابیت تروریسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۹ تعداد دانلود : ۴۲۵
شناخت تحلیلی و انتقادی جایگاه مفهوم جهاد در مبانی فکری و رفتار سیاسی داعش محوریت اساسی مقاله را تشکیل می دهد و می کوشد تا بر اساس روش کیفی تحلیل تاریخی و اسنادی و ابزار فیش برداری  به این سوال اساسی پاسخ دهد که مفهوم جهاد چه جایگاهی در مبانی فکری و رفتار سیاسی داعش دارد؟ یافته های مقاله نشان می دهد که مواردی نظیر نفی جهاد دفاعی و تأکید بر جهاد فتح، قرار دادن جهاد ذیل اصول دین، عرفی و فردی سازی جهاد، گسترش دامنه شمولیت جهاد، عدم توجه به قوانین جهاد و تأکید بر خشونت تام و ابداعیات جدید همانند جهادهای نکاح، پزشکی، کودکان و جهاد سایبری- رسانه ای مولفه های اساسی دیدگاه داعش نسبت به جهاد را تشکیل می دهد. مقوله جهاد از دیدگاه داعش دچار بسط مفهومی شده و مورد استفاده ابزاری قرار گرفته است و نتیجه این برداشتِ غلط و تحریف شده دینی آنها به شکل انواع اعمال شنیع و وحشیانه بروز کرده است.
۳۸.

بررسی دیدگاه مفسران فریقین در تفسیر آیه «إِنَّکَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتی » با تکیه بر پاسخ گویی به شبهات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 83-94

کلیدواژه‌ها: آیه 80 نمل تفسیر کلامی سماع موتی وهابیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۵ تعداد دانلود : ۶۷۴
سلفیان وهابی، بر أساس فهم ظاهرگرایانه از آیه 80 نمل، منکر شنیدن مردگان و به تبع آن، منکر هر گونه توسل و إستغاثه به آنان شده اند. حال آنکه، تفسیر همه جانبه و بر أساس شواهد قرآنی و سیاق این آیه، نشان می دهد آیه در صدد تشبیه کافران به مردگان است؛ کافران به مانند مردگان از شنیده های خود بهره ای نمی برند و هدایت نمی شوند و این آیه دلالتی بر نفی سماع أموات ندارد. این تفسیر، جواب مناسب و کامل بر شبهاتی است که سلفیان وهابی بر این آیه و بر روایت مشهور به روایت بدر که از مهم ترین أدله روایی در إثبات سماع موتی است وارد می کنند. همچنین پاسخ و ردّ تأویل عایشه از روایت بدر است؛ تأویلی که بر أساس برداشت ظاهری وی از همین آیه بوده و از مهم ترین إستناد مخالفان سماع است. بنابراین مخالفان سماع، دلیلی از قرآن و سنت در إثبات ادعای خود ندارند؛ حال آنکه برخی از آیات همچنین روایات فراوان، سماع موتی را إثبات می کنند.
۳۹.

سوگواری و گریستن بر مصائب سیدالشهدا(ع) از نگاه شیعه و وهابیت

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۷ 65 - 94

کلیدواژه‌ها: امام حسین (ع) شیعه وهابیت سوگواری گریه اشک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۴۰۸
سوگواری و اَشک ریختن برای حضرت اَباعبدالله الحسین(ع) رساندن صدای مظلومیت آل محمد و علی به گوش تاریخ است. اَشک، احساس و عشقی پاکی است که از ژرفای جان پدیدار می شود و نشان دلدادگی و ارادت به محبوب است. ایضاً مقاله حاضر درصدد است شناخت روشنی از سوگواری و گریستن بر مصایب حسین بن علی(ع) در کربلا از نگاه شیعه و وهّابیّت به خواننده گان گرامی ارائه شود که این هدف اصلی پژوهش حاضر می باشد. هدف دیگر این تحقیق نقد سخنان آقایان ابن تیمیّه حرانی و محمد بن عبد الوهاب در مورد اَشک ریختن و عزاداری برای امام حسین(ع) می باشد. از یافته های تحقیق نتیجه گیری می شود که مذهب شیعه به سوگواری و گریه برای حضرت سیّدالشهدا(ع) برخلاف فرقه وهّابیّت؛ تأکید و توجه فراوان دارد.
۴۰.

بررسی نظریه اتّباع از دیدگاه وهابیت

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و ششم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۰) 148 - 164

کلیدواژه‌ها: اجتهاد تقلید اتباع وهابیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۲ تعداد دانلود : ۳۳۷
وهابیت در نقد تقلید از مذاهب اربعه، هرگونه تقلید از مفتیان را غیرمشروع می داند و آن را تبعیت از قول غیر خدا و رسول معرفی می کند. این فرقه درمقابل از نظریه اتّباع طرفداری می کند. وهابیان اتباع را قسیم تقلید نام برده اند و تقلید را اخذ قول بدون دلیل و اتباع را به معنای «اخذ قول همراه با دلیل» معنا کرده اند. آنان مسئله اتّباع را داخل در اقسام تکلیف مکلفان دانسته اند و سه قسم تکلیف «اجتهاد، اتباع و تقلید» را مطرح کرده اند. به نظر آنان، اتباع دایره بسیار گسترده ای دارد و اکثریت مردم را دربرمی گیرد. وهابیان با طرح مسئله اتباع، دایره اجتهاد و تقلید را محدود و تقریباً حوزه تقلید را تعطیل کرده اند و از باب اضطرار از آن سخن گفته اند. در این جستار بعد از تبیین دیدگاه وهابیت در باب اجتهاد و تقلید، نظریه اتباع آنان بیان و ادله شان در طرح این مسئله نقد و بررسی می شود.