محافظه کاری اجتماعی

مقاله پیش رو با تأملی تاریخی-اندیشه ای، به پیدایش و نضج تفکر و جنبش صحوه در عربستان سعودی خواهد پرداخت. وهابیت ارتدوکس که با تعالیم محمد ابن عبدالوهاب پایه گذاری شد، با تشکیل دولت مدرن سعودی به تدریج نهادینه شده و همواره پشتوانه نظری و منبع مشروعیت ساز آن بوده است. لذا وهابیت بعد از دوران استقرار دولت را می توان وهابیت رسمی و دولتی دانست. از سوی دیگر از دهه 1980 با شنیده شدن زمزمه های انتقاد و مخالفت با سیاست های جاری دولت و سکوت تأییدآمیز وهابیت رسمی وهابیت انتقادی در قالب اندیشه های صحوی به عنوان یک نیروی بالقوه آلترناتیو به تدریج اشاعه یافت. صحوه عنوانی بود که علمای نسبتا متجدد با الهام از موج برخواسته از اسلام سیاسی اخوان المسلمین مصر بر خود نهادند. صحوی ها با شعار بازگشت به تعالیم رهایی بخش محمد ابن عبدالوهاب و نفی پراگماتیسم سیاسی وهابیت رسمی به نوعی منادی اسلام سیاسی و ایدئولوژیک شده بودند. با این حال این جنبش سیاسی و فکری در سه دهه گذشته 4 دوره را از سر گذرانده است: الف) دوره منازعه ایدئولوژیک با دولت، ب) دوره حبس و زندان، ج) دوره همکاری و اتحاد با دولت و د) دوره اصلاح طلبی مدنی.

این تحقیق رابطه میان محافظه کاری اجتماعی و جهت گیری اخلاقی حسابداران و حسابرسان را مورد بررسی قرار می دهد. روش تحقیق برای جمع آوری مبانی نظری تحقیق، کتابخانه ای و برای جمع آوری داده های تحقیق،از پرسشنامه استفاده شده است. فرضیه های تحقیق از طریق تحلیل های ناپارامتریک و هم چنین رگرسیون چند متغیره مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بیانگر آن است که آرمان گرایی با محافظه کاری اجتماعی رابطه ای معنی دار دارد. اما نسبی گرایی رابطه ای با محافظه کاری اجتماعی ندارد. همچنین میان نوع شغل، محل اشتغال و جنسیت رابطه ای معنی دار با سطح محافظه کاری اجتماعی وجود دارد. نتایج نشان می دهد که سطح محافظه کاری اجتماعی در میان حسابرسان بیشتر از حسابداران است و زنان نیز در مقایسه با مردان محافظه کاری کمتری دارند. همچنین محافظه کاری اجتماعی میان دو جامعه حسابداران و حسابرسان شاغل در بخش دولتی بیشتر از بخش خصوصی است.

مسئولیت اجتماعی حسابداران و حسابرسان در ارتقای شفافیت اطلاعات و اعتماد بخشی به عموم، نقش و مسئولیتی خطیر است. این مهم بعد از تشکیل جامعه حسابداران رسمی و همچنین بروز تقلب و فساد در نظام مالی کشور و نیز با گسترش و رشد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار و نیاز به سرمایه گذاری خارجی، اهمیت خاصی به خود گرفته است. هشداردهی(سوت زنی) به عنوان یک مکانیسم کنترلی و بخشی از حاکمیت شرکتی، روش مهمی برای جلوگیری و شناسایی تخلفات مالی بوده و سازوکاری برای کشف و کنترل اعمال خلاف در سازمان ها محسوب می شود. از طرفی انتظار می رود افرادی که محافظه کاری اجتماعی بالایی دارند، رفتارهای حرفه ای محافظه کارانه تری در حرفه حسابداری و حسابرسی داشته باشند. هدف این پژوهش بررسی تأثیر محافظه کاری اجتماعی بر هشدار دهی حسابرسان با نقش تعدیلی متغیرهای جنسیت و سن است. مبانی نظری این پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه ای و داده های پژوهش از طریق پرسشنامه جمع آوری شده است. فرضیه های پژوهش از طریق مدل رگرسیون خطی چندگانه مورد آزمون قرارگرفته است. نمونه آماری این پژوهش شامل 263 نفر از جامعه حسابداران رسمی، حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار و سازمان حسابرسی در سال 1399 می باشند. یافته های حاصل از این پژوهش بیان می دارد که محافظه کاری اجتماعی بر هشدار دهی حسابرسان تأثیر معنادار دارد. همچنین متغیرهای جنسیت و سن حسابرسان بر رابطه بین محافظه کاری اجتماعی و سطح هشداردهی حسابرسان اثر تعدیلی دارند.

محافظه کاری اجتماعی تمایل افراد به حفظ ارزشهای سنتی است، که می تواند با مباحث رفتاری در حسابداری مرتبط  باشد. محافظه کاری حسابداری می تواند با تعجیل درشناسایی هزینه ها و بدهی ها و به تاخیر انداختن شناخت درآمد و دارایی ها تا رفع عدم قطعیت، به عنوان پاسخی به ریسک عمل کند تا قبل از آن که شرکت بتواند ادعای قانونی برای اعلام سود داشته باشد، به درجه بالایی از تأیید برسد. هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین محافظه کاری اجتماعی مدیران و عملکرد شرکت با در نظر گرفتن نقش میانجی محافظه کاری حسابداری است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از بعد متدلوژی از نوع پژوهش های توصیفی- پیمایشی است که به منظورگردآوری داده ها از سه پرسشنامه محافظه کاری اجتماعی مدیران، محافظه کاری حسابداری و عملکرد شرکت استفاده شده است. نمونه آماری پژوهش را تعداد 384 نفر از کارشناسان، روسای حسابداری و مدیران مالی شاغل در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در پاییز سال 1400 تشکیل می دهند که بر اساس آزمون کولمرگروف–اسمیرنوف و تی تک نمونه ای تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که محافظه کاری اجتماعی مدیران برمحافظه کاری حسابداری  تاثیر معناداری دارد و جهت تاثیر مثبت بدست آمده است. همچنین محافظه کاری اجتماعی مدیران و محافظه کاری حسابداری بر عملکرد شرکت تاثیر معناداری دارد. در ادامه میانجی گری به روش بوت استراپینگ نشان می دهد، محافظه کاری حسابداری در رابطه بین محافظه کاری اجتماعی مدیران و عملکرد شرکت تاثیر معناداری دارد.

ارتباط بین مدیریت استراتژی، سیستم های کنترلی مبتنی بر حسابداری مدیریت و عملکرد شرکت، توجه فراوانی را در پژوهش های حوزه حسابداری و مدیریت جلب کرده است. هدف اصلی این پژوهش تاثیر محافظه کاری اجتماعی مدیران بر عملکرد شرکت با در نظر گرفتن نقش میانجی کاربرد تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک است. روش تحقیق از نوع توصیفی– پیمایشی می باشد. همچنین به منظور گردآوری اطلاعات از سه پرسشنامه محافظه کاری اجتماعی مدیران، کاربرد تکنیک های مدیریت استراتژیک و عملکرد شرکت استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش مشتمل بر 384 نفر از کارشناسان، رییس های حسابداری و مدیران مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران(در بازه زمانی پاییز سال1400)می باشد، بدین منظور جهت بررسی فرضیه های پژوهش از آزمون همبستگی پیرسون در نرم افزارهای SPSSوSmartPLS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که محافظه کاری اجتماعی مدیران برتکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک تاثیر معناداری دارد و جهت تاثیر منفی بدست آمده است. همچنین تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک و محافظه کاری اجتماعی مدیران بر عملکرد شرکت تاثیرمعناداری دارد. در ادامه میانجی گری به روش بوت استراپینگ نشان می دهد، تکنیک های حسابداری مدیریت استراتژیک در رابطه بین محافظه کاری اجتماعی مدیران و عملکرد شرکت تاثیر معناداری دارد.