حدیثی

تاریخ هر کشوری مخزن زندگی انسان ها و تمامی روابط انسانی، هنری، مذهبی و غیره می باشد. تاریخ ایران نیز سرگذشت دو سلسله مقتدر ایران چون تیموری و صفویه را در خود دارد که در بزرگ ترین مکان مذهبی ایران، حرم مطهر امام رضا (ع)، دارای آثار بسیاری هستند. رواق های ساخته شده در عصر تیموری و صفوی از جمله مهم ترین اجرای معماری ایران است که در حرم مطهر امام رضا (ع) واقع اند و آنان آثار مکتوب مذهبی و هنری متفاوتی دارند که این تفاوت از بانیان آنان نشئت می گیرد. هدف این نوشتار بررسی تفاوت ها و اشتراک های رواق های دو دوره تیموری و صفویه است. روش بررسی این گونه است که محتوای کتیبه ای قرآنی مفهوم یابی شده اند و کتیبه های دعایی و اشعار فارسی با هم تطبیق داده شده اند تا بتوانیم سؤال اصلی نوشتار را بررسی کنیم. با بررسی های انجام شده، یکی از نتایج به دست آمده نشان می دهد که در دوره تیموری توجه بیشتری به مضامین قرآنی می کردند اما در دوره صفویه تزیین هنری بیشتر از مضامین قرآنی نمود دارد.

خطبه 219 نهج البلاغه که برخی از شارحین آنرا در مدح خلیفه دوم از سوی امام می دانند، درحوزه سند ودلالت همواره با چالش ها و دیدگاه های متفاوتی روبرو بوده است. برخی بزرگان شیعه صحت انتساب این سخنان به امام علی علیه السلام را مورد تشکیک قرار داده و ایراد آن از سوی امام را انکار کرده اند. از سوی دیگر فهم محتوی خطبه، در بستر بررسی های اسنادی و رجالی و مصادر تاریخی آن، با نظر داشت شرایط حاکم بر فضای صدور، وقوع آن را امکان پذیر می نماید. از این رو مقاله حاضر در پی بررسی اصالت خطبه مذکور و هموارسازی فهم محتوی اصلی آن از طریق تحلیل دیدگاه اندیشمندان این حوزه و بررسی اسناد و رجال و مصادر تاریخی خطبه می باشد. نتایج این بررسی ها نشان از آن دارد که تشکیک در صحت انتساب خطبه صحیح نمی باشد و اگر چه از منظر رجال منابع خطبه ضعیف است اما به علت کثرت متون نقل کننده ، اعتبار روایت پذیرفته است و بررسی فضای صدور خطبه نشان از آن دارد که امام در شرایطی ناخواسته و ناگزیر قرار داشته و ناگزیر از جملاتی در مورد خلیفه دوم که تا حدی ستایش نیز از آن قابل برداشت بوده است.