همگرایی

بعد از جنگ جهانی دوم، به ویژه از دهه 1960 میلادی، کشورها به اهمیت همکاری بین المللی در چارچوب سازمان های منطقه ای پی بردند و بحث همکاری های منطقه ای از اهمیت بیشتری برخوردار شد. توسعه همکاری ها در قالب سازمان های منطقه ای همواره به عنوان رهیافتی برای خروج از بحران های بین المللی از یک سو و همکاری و هماهنگی کشورها در قالب سازمان های منطقه ای در جهت افزایش توان رویارویی با مسائل جدید دنیای امروزی از سوی دیگر، مطرح می باشند. منطقه گرایی ضمن توسعه همکاری های اقتصادی به همگرایی سیاسی و امنیتی نیز منتج می شود و می تواند با ارائه راه حل های صلح آمیز برای بحران های موجود یا بحران های احتمالی موجب تحکیم صلح و امنیت در منطقه شود. سازمان همکاری های اقتصادی (اکو) در چارچوب شرایط ایجاد یک همکاری منطقه ای با اهدافی مانند ارتقای شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار اعضا، گسترش و افزایش تجارت درون منطقه ای و بین المللی، فراهم آوردن شرایط برای ادغام تدریجی با اقتصاد جهانی، ارتقای همگرایی فعالیت های بخش عمومی و حضور اعضا و تحکیم ارتباطات گردشگری، در سال 1984 جانشین سازمان همکاری عمران منطقه ای شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سازمان های منطقه ای، به ویژه سازمان همکاری های اقتصادی (اکو) نقش سازنده ای در کاهش چالش های منطقه ای و همگرایی اعضا داشته است.

با توجه به اهمیت ارتباطات در عصر حاضر، این پژوهش بدنبال مطالعه راهکارهای افزایش همکاری و همگرایی کشورهای خلیج فارس بوده و در صدد است، تاثیرات احیای راه ابریشم دریایی بر نزدیکی و همکاری های فرهنگی- تمدنی کشورهای خلیج فارس را بررسی کند. یافته های پژوهش که بر اساس تئوری های همگرایی منطقه یی و سازه انگاری صورت گرفته، حاکی از آن است که احیای راه ابریشم دریایی در ابتدا سبب افزایش و تحکیم زمینه های اقتصادی، ارتباطی و توریستی بین کشورهای منطقه میشود. این امر به تغییر تصاویر در ذهن ملتها و دولتهای منطقه از یکدیگر می انجامد و در نهایت سطح همکاری و مناسبات آنها را به مسائل سیاسی و فرهنگی ارتقا میدهد.

ذخایر عمده نفت و گاز منطقه خلیج فارس، این منطقه را دارای اهمیت ژئواستراتژیک، ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک در سطح بین المللی کرده است. همین امر زمینه حرکت روابط کشورهای حاشیه خلیج فارس را بسوی نوعی واگرایی فراهم آورده است. بررسی ها نشان میدهد که عواملی، مانند اختلافات ارضی و مرزی، جنگهای منطقه یی و عدم آگاهی رهبران کشورهای منطقه از جایگاه ویژه خلیج فارس، وجود تفکرات سنتی و قومی، پروژه اسلام ستیزی، نفوذ تفکرات و ایدئولوژی های بین المللی و حضور قدرتهای فرامنطقه یی و غیره، موجبات ناامنی را در این منطقه فراهم آورده است. به همین دلیل پرداختن بیش از پیش به این موضوع و یافتن راهکارهایی به منظور کاهش ناامنی و همچنین افزایش همگرایی دربین کشورهای منطقه، یکی از ضرورتهای ویژه در این حوزه حیاتی بشمار میرود. در جهان امروز گردشگری صنعتی فرارشته یی است که نه تنها متاثر از عوامل اجتماعی، طبیعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است، بلکه آنها را به نوبه خود تحت تاثیر قرار میدهد. بنابرین بنظر میرسد که در صورت بررسی و شناخت ویژگی های مشترک عوامل یاد شده در کشورهای حوزه خلیج فارس در چارچوب صنعت گردشگری، میتوان عوامل همگرایی این کشورها را شناسایی کرد. در این مقاله، پژوهشگران با استفاده از منابع کتابخانه یی و استفاده از جدول، شکل و نقشه به بررسی نقش و اهمیت کشورهای حوزه خلیج فارس و عوامل همگرایی در بین کشورهای این حوزه پرداخته اند. همچنین در ادامه نگارندگان به تاثیر صنعت گردشگری و تاثیر آن در تحکیم روابط این کشورها، برای دستیابی به قدرت منطقه یی یا جهانی اشاره کرده اند.

موقعیت سرزمینی، خاک و آب، منابع و ذخائر طبیعی، شرایط زیست محیطی و فضای جغرافیایی که از مؤلفه های عینی و ملموس تشکیل دهنده قدرت می باشند، زمینه هایی هستند که دولت- ملت ها را به مبارزه طلبیده و ژئوپلیتیستی ها را به تکاپو وا می دارند تا راه حل های بدیلی ارائه نمایند. در این میان، ساختار نظام بین الملل نیز همواره یک محیط رقابت و یک عرصه بازی برای تحقق خواسته ها و منافع دولت- ملت های آشنا با قواعد بازی در سیاست بین الملل بوده است، اما از آنجا که گاه تجمع منافع متعارض، بحران پدید می آورند، ستیز و کشمکش دائمی در عرصه روابط بین الملل امری متداول بنظر می نماید. اوضاع و تحولات رخ داده در صحنه بین المللی و تاثیرات آن بر مناسبات میان کشورها در منطقه خلیج فارس، ویژگی و ساختار جغرافیایی سیاسی و انسانی منطقه، دخالت های استعمارگرانه در ساز و کار کشورهای بومی و نظایر آن، این گونه تداعی می کند که ژئوپلیتیک خلیج فارس موجب پدیدار شدن ساختار سیاسی کنونی حاکم بر آن را شده است. آنچه که در فضای سیاسی امروز خلیج فارس با گذشته متفاوت است، تکامل تعارض های حاصل از عدم توازن در محیط سیاسی و ارتقاء آن به سطح برون منطقه ای است. با این وجود در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس نوعی واپس گرایی در روابط وجود دارد؛ و مصادیق این نوع واپس گرایی تجلی بارز عناصر دوران جنگ سرد و حتی استعمار نوست که از آن جمله می توان به حاکمیت قدرت نظامی و سلطه گری افکار قدرتگرایی در منطقه اشاره کرد. از این رو با توجه به نقش ژئوپلیتیک خلیج فارس و وجود ذخایر نفت و گاز در منطقه و حضور چهره واقعی قدرت های استعماری، کشورهای منطقه در سیاست خارجی خود نوعی رشد و بالندگی را در جهت منافع ملی (بیشتر) و حرکت به سوی منطقه گرایی (کمتر) پدید آورده اند. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و در این راه از منابع کتابخانه ایی، سایت های اینترنتی، جداول و نمودارهای گوناگون در ارتباط با موضوع تحقیق بهره گرفته شده است. این تحقیق بر آن است تا برای این سؤال پاسخ لازم را ارائه کند: آیا ویژگی های ژئوپلیتیک خلیج فارس باعث واگرایی کشورهای ساحلی آن است؟ نتایج نشان می دهند که رفتار سیاسی و تعاملات کشورهای حوزه خلیج فارس که متأثر از جغرافیا و ژئوپلیتیک آن است، در نا همگرایی کشورهای منطقه تأثیر به سزایی داشته است. هدف اصلی این نوشته تدوین یک چارچوب نظری- تحلیلی به منظور توضیح چگونگی اثرگذاری ژئوپلیتیک خلیج فارس بر روابط میان کشورهای حاشیه آن است.

با توجه به اینکه همبستگی روح فرآیند همگرایی اروپا در دوران بعد از جنگ جهانی دوم محسوب می شود. این مقاله در صدد پاسخگویی به این پرسش است که بحران کروناویروس سال2020 چه تاثیری بر همبستگی اروپا داشته و ضعف یا فقدان این همبستگی چگونه فرایند همگرایی اروپا را تحت تاثیر قرار داده است؟ فرضیه این است که ضعف همبستگی اروپایی در مقابله با بحران کرونا موجب تشدید رویکردهای ملی گرایانه در کشورهای عضو اتحادیه اروپا شده است و تشدید شکاف ها در اروپا و نیز بی توجهی به دستاوردهای فراملی، این اتحادیه در پی داشته است. یافته های مقاله نشان می دهد مواردی همچون ناامید شدن شهروندان اروپایی از وجود همبستگی، تشدید گرایش به سمت سیاست های ملی گرایانه، تشدید شکاف های شمال و جنوب و مرکز- پیرامون در اروپا و خدشه دار کردن ایده اروپای بدون مرز از مهمترین تاثیرات بحران کرونا بر همبستگی اتحادیه اروپا است. اتحادیه اروپا در واکنش به این بحران با استفاده از تجربیات بدست آمده از مدیریت بحران های قبلی، تقویت حکمرانی را مورد توجه قرار داده تا با توسل به آن بتواند تاب آوری خود را هر چند با هزینه سیاسی بالا افزیش دهد. 

در تبیین علل و عوامل همگرایی اتحادیه اروپا نظریه های مختلفی مطرح شده است. بعضی از این نظریه ها معلول مستقیم تجربه همگرایی اروپا در دهه 1950 و 1960 بوده اند. هریک از این نظریه ها تحلیل متفاوتی و حتی متعارض از ماهیت ساختاری و نهادی همگرایی اروپا و شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی لازم و مساعد برای تثبیت، تداوم و توسعه این فرآیند ارائه می دهند. در این میان نظریه نوکارکردگرایی بیش از دیگر نظریه ها به فهم مسئله کمک می کند، چرا که بسیاری از مفروضات و فرضیه های خود را از تجربه مستقیم فرآیند همگرایی در اروپا اقتباس کرده است. بطوری که می توان ادعا کرد که این نظریه یک پاسخ نظری به همگرایی در اروپا بوده و همراه با تغییر، تحول و تکامل آن توسعه یافته است. حال در این پژوهش به بحث در ارتباط با عوامل موثر بر همگرایی اروپا و همچنین این سؤال که چرا کشورها به اراده خویش حاکمیت خود را محدود ساخته و آن را به یک مرکز فراملی واگذار می کنند، از طریق روش توصیفی- تحلیلی و با کمک گرفتن از منابع اسنادی – کتابخانه ای انجام شده، می پردازد. درنهایت نتایج پژوهش حاکی از آن است که از یک سو احزاب، نخبگان و گروه های ذینفع و از سوی دیگر فشارهای بیرونی و محیطی و همچنین سیاسی شدن و تسری گام به گام، از جمله عوامل موثر بر همگرایی اتحادیه اروپا می باشند. و به طور کلی می توان گفت تلاش در جهت دست یابی به منافع، انگیزه اساسی در همگرایی و واگذاری حاکمیت کشورها به مرکزی فراملی می باشد.

درگیری های منطقه ای و قومی و مذهبی، وحدت میان کشورهای اسلامی را نشانه گرفته و واگرایی در روابط میان کشورهای اسلامی را سبب شده است. این در حالی است که از منظر قرآن کریم، موضوع «اخوت» از مسائل ضروری در میان امت اسلامی به شمار آمده و نظام معارف اسلامی نه تنها نسبت به همگرایی بین مسلمانان، بلکه نسبت به همگرایی ایشان با سایر ملل جهان نیز تاکید بسیار ورزیده است. این پژوهش ضمن بررسی سبب نزول، تفسیر و سیاق آیه نهم سوره مبارکه «حجرات» و دیگر آیات مرتبط با این موضوع، به تبیین راهکارهای پیشنهادی قرآن کریم در این باره پرداخته است. حاصل پژوهش اینکه از منظر قرآن کریم روابط مسلمانان با همگان بر توصیه به احسان، قسط و عدالت بنا نهاده شده است. البته در روابط اجتماعی مسلمانان با یکدیگر افزون بر نکات پیش گفته بر موضوع اخوت نیز تاکید ویژه گردیده است.

در مقاله حاضر درصددیم تا نقش صادرات گاز در گسترش مناسبات ایران و کشورهای همسایه و شکل گیری همگرایی منطقه ای براساس نظریه های کارکردگرایی، نئوکارکردگرایی و وابستگی متقابل را بررسی کنیم.با توجه به اینکه ایران با پانزده کشور به طور مستقیم مرز زمینی و آبی دارد و به آب های آزاد نیز دسترسی دارد؛ مزیت استفاده از هر دو روش صادرات گاز یعنی خط لوله یا ال .ان .جی را داراست. بر این اساس پرسش اصلی مقاله حاضر این است که آیا صادرات گاز (ایران) به عنوان یک کالای ویژه امکان ایجاد همگرایی و وابستگی متقابل ایران با سایر کشورها را داشته است؟پاسخ موقت نگارندگان به پرسش حاضر این است که در شرایط فعلی؛ صادرات گاز ایران باعث توسعه همکاری های اقتصادی ایران و کشورهای مشارکت کننده شده که با مشارکت کامل کشورها می تواند زمینه ساز همگرایی شود و در وضعیت کنونی بیشتر وابستگی متقابل انجام شده است.نتایج این تحقیق که بر اساس روش شناسی توصیفی تحلیلی که از نظر زمانی یک تحقیق مقطعی و از نظر نوع ارتباط بین داده ها یک تحقیق همبستگی است؛ نشان می دهد توسعه تولید و صادرات گاز ایران می تواند رفاه بین جوامع منطقه را به دنبال داشته باشد، بر سایر حوزه ها تأثیرگذار باشد و روابط مستحکم و رو به گسترشی را به ارمغان آورد.

ظهور اینترنت، پیشفرض ها را در هستی شناسی رسانه جمعی به چالش کشید. از همین رو، دانشمندان در دهه های اخیر به صرافت جدی جهت بازسازی مفهومی رسانه گونگی اینترنت افتاده اند. یکی از خطوط مفهومی اخیر، کلیدواژه ای پرکاربرد به نام «همگرایی» است. سؤال اصلی آنست که منظور از همگرایی در عصر دیجیتال چیست و آیا نوعی اجماع نخبگانی نسبت به مفهوم آن وجود دارد؟ یا برعکس این واژه از «تشتت مفهومی» رنج می برد؟ اگر پاسخ به سؤال اول مثبت است، آیا می توان تعریفی جامع از این واژه ارائه کرد؟ یافته ها از طریق روش مقایسه دائمی نشان می دهد مفهوم پردازی این واژه، «واگرا و متشتت» است. به نظر می رسد در یک رویکرد جامع ارتباطی، می توان همگرایی را مستولی بر اکثر عناصر ارتباطی دانست. آنچه به عنوان تعریف جامع از همگرایی تحت عنوان «همگرایی ارتباطی جامع مجازی (هاجم)» پیشنهاد می شود عبارت است از: «فرایند تقارب و یکپارچگی در 1-عمل ارتباط (میان فرستنده و گیرنده)، 2-ابزار ارتباط (میان رسانه های همگانی)، 3-پیام ارتباط (میان دیداری و شنیداری)، 4-سطوح ارتباط (میان ارتباط جمعی و غیر جمعی) و 5-کارکرد ارتباط (میان اطلاع رسانی، آموزشی و سرگرمی) است که 6-بر اثر دیجیتال شدن (یکپارچگی بین سه زیرساخت نظام داده ها (فناوری اطلاعات)، ارتباطات دور و رسانه ها) در رسانه اینترنت به وقوع پیوسته است.»

      طی یک دهه گذشته، اتحادیه اروپا با چالش های بی سابقه ای در جبهه های مختلف مانند بحران مالی، بحران مهاجرت، بحران سیاست خارجی(کریمه)، تجزیه و واگرایی (برگزیت) و بحران مشروعیت (پوپولیسم) روبرو بوده است. در این میان بحران پاندمی کرونا اگرچه در نگاه نخست بحرانی بهداشتی به نظر می رسد اما از تاثیرات ژئوپلیتیک آن نمی توان چشم پوشید. پژوهش پیش رو می کوشد تا بر پایه مناظره نئو- نئو و روش آینده پژوهی (تکنیک سناریوپردازی)، به این پرسش اصلی پاسخ دهد که با توجه به معضلاتی که بحران کرونا در سطح جهانی پدید آورده است، چه سناریوهایی پیش روی اتحادیه اروپا قرار دارد؟ آیا این بحران باعث هم گرایی بیشتر یا کمتر اروپا خواهد شد و یا آن را به مسیر متفاوتی رهنمون خواهد ساخت؟ در پاسخ به این سئوال، بر پایه روند رویدادها، اهداف بازیگران و بهره گیری از تکنیک «آشفتگی فکری»، پنج سناریو را در قالب سه دسته بندی می توان مطرح نمود: الف) سناریوی مطلوب یا مرحج؛ تداوم همگرایی اتحادیه اروپا و حفظ قدرت بازیگری در سطح روابط بین الملل و یا تداوم همگرایی اتحادیه اروپا با رهبری آلمان؛ ب) سناریوی محتمل؛ تبدیل اتحادیه اروپا به کنفدراسیون منطقه ای و یا خروج ایتالیا از اتحادیه اروپا؛ ج) سناریوی ممکن؛ واگرایی و فروپاشی اتحادیه اروپا. یافته های پژوهش نشان می دهد که پیامدهای بحران «کووید 19»، اتحادیه اروپا را با مشکلات بی شماری روبرو کرده است به نحوی که این اتحادیه در مدیریت این بحران دچار ضعف هایی شده، از این رو قدرت بازیگری اتحادیه اروپا را در سطح داخلی و بین المللی به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

مدیریت سیاسی فضا، با کارکرد و رویکرد سازمان دهی بهینه کشور،به صورت بالقوه و بالفعل شالودهبرنامه ریزی ها در همه سطوح مدیریت سرزمین است. این نوع مدیریت مبتنی بر واقعیت های فضای جغرافیای سیاسی کشور موجب کاهش نابرابری های توزیع فضایی منابع محدود و افزایش پایدار و توسعه در کشور می شود. ایران،به رغم فرازوفرودهای طولانی تاریخی در سازمان دهی سیاسیِ فضا و تقسیمات کشوری،در برخی موارد دچار چالش هایی مانند رقابت های ناسالم در جذب منابع و منافع، خلأ های مربوط به ساختار دولتی مناسب، کارایی به نسبت ضعیف آمایش سرزمین و رقابت های قومی است. این امر، لزوم تحلیل جغرافیایی-تاریخی تقسیمات کشوری ایران در دوره های تاریخی و تأثیر آن در واگرایی و همگرایی اقوام را برای عصر کنونی محسوس می نماید. هدف از انجامپژوهش حاضر بررسی شیوه مدیریت سیاسی قلمرو هخامنشی، راهکارهای اعمال شده توسط آن ها،و میزان موفقیت این راهکارها در حفظ یکپارچگی دولت و قلمرو آنان است که، جدا از افزایش دانش تاریخی ما، با توجه به ترکیب جمعیتی و قومی ایران در عصر حاضر، از بُعد نظری و تجربی درخورتوجه است. داده های مورد نیاز پژوهش حاضر به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده و پس از دسته بندی بررسی و تحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که هخامنشیان،به منظور کنترل بهتر قلمرو خود، کشور را به واحدهای سیاسی کوچک ترتقسیم کرده بودند و شاخص اصلی در این تقسیم بندی، گزینش مدلی کارآمد برای اداره کشوری با ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی سرزمین ها و اقوام مختلف ساکن در قلمرو آنان بوده است که همگرایی حداکثری و واگرایی حداقلی از حکومت مرکزی را به دنبال داشته باشد.

امام موسی صدر شخصیت کاریزماتیکی است که منش ها و عادت واره های وی در میدان لبنان شکل گرفت. کنشگری صدر با توجه به دیدگاه انسان محوری و شمول گرایی وی که هدفش ارتقای انسانیت است، توانسته هویت انسانی را در کنش های اجتماعی و سیاسی او آشکار سازد؛ کنش هایی که موجب تحکیم روابط و پیوند همه انسان ها و ایجاد اعتماد در همه سطوح می گردد. بر این اساس است که سرمایه اجتماعی شکل می گیرد و در فرایند عمودی با ارتقا از مراحل درون گروهی، بین گروهی و برون گروهی به مرحله فراگروهی می رسد؛ مرحله ای که همگرایی بین همه افراد، گروه ها و طوایف در لبنان و همه انسان ها در سراسر جهان بر اساس نگاه کرامتِ ذاتی انسان ها را موجب می گردد. این نوع کنشگری است که از امام صدر مرجع اجتماعی می سازد و او را به الگویی مثبت در لبنان، جهان اسلام و جوامع بشری در جهت تألیف قلوب انسان ها و رفع مشکلات و بحران ها و رسیدن به تفاهم و تعامل و صلح جهانی تبدیل می کند. روش پژوهش، از نوع بنیادی و به صورت تبیینی بوده و روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای است. ابزار گردآوری داده ها اسناد، کتب چاپی، منابع فارسی و غیر فارسی، آثار ترجمه، اینترنت، نرم افزار و آرشیو می باشد.

یکی از مهمترین جنبه های مدیریت بین المللی مسایل، تعارض میان کنش های ملی متاثر از خواهش های ناسیونالیستی و کنش های جمعی ناشی از تلاش های همگرایانه است. با نمایان شدن پاندمی کرونا در اوایل سال 2020 چگونگی مدیریت آن در سطح ملی و بین المللی به موضوعی مهم تبدیل شده است که طیفی از اقدامات ملی و بین المللی را شامل می شود. شیوه مدیریت بین المللی پاندمی تاثیری بنیادی بر نظم بین المللی پساکرونا می گذارد. در این میان تحلیل های متکی بر دگرگونی های مهیج و فاقد چشم انداز تاریخی، عناصر به هم پیوسته نظام بین الملل را کم اهمیت جلوه می دهند و تصور تغییرات بنیادین را دارند، اما هنوز این مساله که چه چیزی رخ داده است و دقیقا چه چیزی تغییر کرده، بسیار نامعلوم و مبهم است. سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که: صورت بندی نظم بین المللی در دوران پاندمی کرونا چگونه است و مدیریت بین المللی این بحران از چه الگویی پیروی می کند؟ در پاسخ می توان گفت: در نظم بین المللی موجود، متاثر از پاندمی کرونا، خواهش های ناسیونالیستی غلبه نموده و تلاش های همگرایانه در سطح منطقه ای و بین المللی با تردیدهای جدی مواجه شده است، اما به نظر می رسد که در بلندمدت نیاز به اقدامات همکاری جویانه و تلطیف ناسیونالیسم برای مدیریت جهانی چنین مسایلی رخ نمایی کند.

عفت در شریعت، به معنای خویشتنداری و بازداشتن نفس در برابر هرگونه تمایل افراطی نفسانی از محرمات است و در مفهوم خاص آن «عفت جنسی»، خودداری از تمایلات افراطی جنسی است که سدی محکم در برابر تزلزل بنیان خانواده و ارتکاب به تعدی و گناه است. میزان همگرایی و درک مشترک از مفهوم عفت جنسی میان نخبگان علوم دینی به عنوان بسترسازان قانون گذاری و مردم عادی به عنوان ملتزمان به قانون، از اهمیت به سزایی در ضمانت اجرایی و رضایت مردمی از قوانین برخوردار است. این پژوهش در چارچوب روش تحقیق کیفی و تحلیل موضوعی (تماتیک) انجام شد. انتخاب نخبگان حوزوی شرکت کننده در پژوهش، به شیوه هدفمند (افراد صاحب تألیف و صاحب نظر در حوزه عفت جنسی) و مردم عادی با روش تصادفی از میان زنان و مردان شهرهای تهران و قم صورت گرفت. دیدگاه های هر دو گروه به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته به دست آمد. تحلیل موضوعی (تماتیک) داده ها، با کُدگذاری باز، کُدگذاری محوری و کُدگذاری انتخابی، استخراج و طبقه بندی شد. یافته های پژوهش بیانگر آن است که در مفهوم و قلمرو عفت جنسی بین هر دو گروه یادشده، همگرایی نسبی وجود دارد و در بخش مصادیق عینیِ عفت جنسی، میزان همگرایی به وضوح کاهش می یابد.

منطقه گرایی و همگرایی های منطقه ای یکی از سازوکارهای مهم در توانمندسازی و توسعه کشورها در دوران جدید است. در دهه های اخیر، فدراسیون روسیه به عنوان بزرگ ترین و قوی ترین کشور جداشده از اتحاد شوروی، تلاش های زیادی برای منطقه گرایی در اوراسیا انجام داده است. در این میان، اتحادیه اقتصادی اوراسیایی مهم ترین و فعال ترین اتحادیه در قلمروی اتحاد شوروی است که با محوریت روسیه از سال 2015 به وجود آمده است. جمهوری اسلامی ایران که همواره از فرایندهای منطقه گرایی در حوزه های پیرامونی و سازما ن های منطقه ای شرق و غرب کنار گذاشته شده یا به آن ها وارد نشده است، همکاری و همگرایی با اتحادیه اقتصادی اوراسیایی را در دستور کار قرار داده است. امضای موافقت نامه موقت تشکیل منطقه آزاد تجاری میان جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیایی در سال 2018 گامی در این زمینه بوده است. بر این اساس، این پرسش مطرح می شود که سیاست های منطقه گرایی روسیه و ایران در چارچوب همگرایی اقتصادی اوراسیایی چگونه است و چه هدف هایی را دنبال می کنند؟ این نوشتار را به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای و اسنادی انجام داده ایم. نتایج نوشتار نشان می دهد که برخلاف نام اقتصادی موافقت نامه، هدف های سیاسی و ژئوپلیتیکی آن برای روسیه و ایران اهمیت و اولویت بالایی دارد. همچنین تحریم های گسترده ایالات متحد علیه ایران و تنگاهای ژئوپلیتیکی روسیه و چالش با غرب سبب شده است بر حسب ضرورت و نیاز روسیه و ایران در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیایی همکاری کنند.

همگرایی و واگرایی یکی از موضوعات موردبحث در عرصه روابط بین الملل است، در این میان اتخاذ سیاست های امنیتی و دفاعی ایالات متحده آمریکا در قبال اتحادیه اروپا در دوره اوباما و ترامپ در سال های 2008-2020 زمینه را برای همگرایی و واگرایی میان دو واحد سیاسی فراهم کرده است. امنیت متقابل، مشخصات فرهنگی و هم افزایی اقتصادی از مهم ترین مؤلفه های کلیدی همگرایی ایالات متحده و اتحادیه اروپا است. در مقابل، تلاش روسیه برای نزدیکی به نواحی شرقی اتحادیه اروپا و تضعیف اتحاد فرا آتلانتیکی، مهم ترین عامل واگرایی میان ایالات متحده و اتحادیه اروپا است. عوامل فوق این سؤال را مطرح می کند که عوامل همگرایی و واگرایی در روابط سیاسی-امنیتی ایالات متحده و اتحادیه اروپا (2008 تا 2020) چیست؟ در پاسخ به این سؤال این فرضیه مطرح شد که از سال ٢٠٠٨ تاکنون شاهد همگرایی در روابط آمریکا و اتحادیه اروپا در حوزه های مختلفی همچون حقوق بشر، تروریسم، ایران و تأکید بر پیمان فرااتلانتیک گرایی و واگرایی با تأکید بر به خطر افتادن هژمونی آمریکا، ناشی از همگرایی روسیه با اتحادیه اروپا هستیم.

با فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای مشترک المنافع، ایران به یکی از کانون های اصلی ارتباط با این کشورها بدل گردید. ایران در شرایط فعلی محل پیوند جمهوری های آسیای مرکزی با آب های آزاد خلیج فارس و مناسب ترین مسیر ارتباط زمینی با قفقاز و ترکیه است. پیوستگی سرزمینی، نیازهای ژئوپلیتیک و جایگاه ایران به عنوان پل ارتباطی و محدودیت های مرزهای آبی و محصور بودن ترکمنستان زمینه های همکار مناسبی بین دو کشور ایران و ترکمنستان را به وجود آورده است. همچنین برای ایران، ترکمنستان دروازه دسترسی به آسیای مرکزی محسوب می گردد. با اعلام استقلال ترکمنستان، جمهوری اسلامی ایران جزء نخستین کشورهایی بود که ترکمنستان را به رسمیت شناخته و اقدام به تأسیس سفارت در پایتخت این کشور نمود. سابقه تاریخی دو کشور از بستر مشترک بیش از هزارساله برخورداراست. این مقاله به روش تحلیلی توصیفی و گردآوری شده به روش کتابخانه ای به دنبال پاسخ به این پرسش است که زمینه های همکاری ایران و ترکمنستان چیست؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که با در نظر گرفتن سابقه تاریخی و همسایگی دو کشور ایران و ترکمنستان می توانند در حوزه های فرهنگی، اقتصادی و امنیتی با یکدیگر همکاری داشته و همگرایی شکل بگیرد.

این پژوهه با روش توصیفی و تحلیلی در صدد بازنمود اثربخشی انتظار منجی در حل منافع سیاسی مورد نزاع در جهان اسلام است. هدف این نوشتار تلاش برای بهره گیری و کاربست آموزه انتظار در دیپلماسی سیاسی در جهان اسلام است. بررسی های این مقاله مقدمه ای است برای پاسخ دادن به این پرسش که ظرفیت ها و قابلیت های انتظار در مدیریت تعارضات سیاسی در جهان اسلام چیست. آنچه شایان توجه است، این است که این نوشتار «هم گرایی مذهبی در باورداشت آموزه مهدویت»، «تبدیل نرم افزار انتظار به سخت افزار»، «صیانت از هویت تمدنی اسلام» و «مدیریت گسست های سیاسی در جهان اسلام» را از مهم ترین ضرورت های اتخاذ کاربست گفتمان انتظار در دیپلماسی سیاسی در جهان اسلام می داند. نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب داده های جمع آوری شده نشان می دهد برون داد کاربست این آموزه عبارت اند از: «نهادینه سازی سیاست برون گرای رشدمحور و بسط محور ایدئولوژیک»، «خلق مسئولیت های فراملی در جهان اسلام» و «بسط کیفی همگرایی سیاسی» که در همسازی منافع سیاسی مورد نزاع در جهان اسلام کارگشا است.

تحولات سریع در تکنولوژی ها و فرآیندهای سازمانی، پیشرفت دانش و توسعه علم مدیریت در حوزه خدمات سلامتی از یک سو و افزایش هزینه های تدارک و ارائه مراقبت از سوی دیگر باعث شده اند تا نگرش سیاستگذاران و دولت مردان به بخش سلامت و فناوری های ارائه خدمات در این حوزه تغییری بنیادین یابد، به گونه ای که در طراحی و اجرای برنامه های توسعه با رویکردی تعاملی و استراتژیک به نظام سلامت نگریسته شود.در واقع استراتژیست ها و سیاست گذاران بخش بهداشت و درمان با بهره گیری از قابلیت های گوناگون تجارت الکترونیک و فناوری اطلاعات، فرآیندهای طرح ریزی، ارائه و ارزیابی خدمات بهداشتی و درمانی را اثر بخش تر و کارآتر می نمایند. بدین دلیل است که موضوع گسترش حوزه عملیات استراتژی تجارت الکترونیک و کاربرد آن در بخش سلامت به منظور تدارک و ارایه مراقبت های بهداشتی و درمانی در دو دهه اخیر در اولویت برنامه های کلان توسعه در کشورهای مختلف جهان قرار گرفته است.در این راستا تحقیق حاضر گردشگری سلامت و تجارت این نوع خدمات را بر اساس مزیت نسبی کشورهای مسلمان، در دوره زمانی 1370 تا 1398 با روش پانل دیتا، مورد بررسی قرار داده است.نتایج تحقیق حاضر حاکی از آن است که :با افزایش یک درصدی در اندازه اقتصادی موثر، بهبود گردشگری سلامت در حدود 1/0 درصد افزایش خواهد یافت. ضریب منفی به دست آمده متغیر فاصله مرزی، نشان از تاثیر 17 درصدی این متغیر بر بهبود گردشگری سلامت دارد.

این مقاله در صدد شناخت تأثیرات ویژگی های ژئوپلیتیکی جمهوری آذربایجان بر روابط دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران می باشد. کشور آذربایجان در منطقه ای واقع شده که به دلیل خصوصیات جغرافیایی و همسایگی با ایران همواره مورد توجه قدرت های جهانی بوده است و بنابراین بررسی ژئوپلیتیک این کشور می تواند در اتخاذ تصمیمات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی کشور ما سودمند و برای کاستن از تصادمات احتمالی در آینده مفید واقع شود. از این رو در این تحقیق برای پاسخ به این سوال که ویژگی های ژئوپلیتیکی آذربایجان چه تأثیری بر روابط با ایران دارد، از شیوه تحلیل محتوا استفاده شده تا به درک کامل تری از شناخت ویژگی ها و ریشه یابی چالش ها، فرصت ها و تهدیدها کمک نماید. در پایان ضمن تبیین تأثیر عوامل مختلف ژئوپلیتیکی آذربایجان در کاهش یا افزایش سطح روابط میان دو کشور،به تجزیه و تحلیل و ارایه پیشنهادهای لازم در این زمینه پرداخته خواهد شد.