رسانه های همگانی

"ازآنجاکه برای مقوله ارتباطات از دیدگاه فرایندی، تاثیر و اثرگذاری موضوعیت می یابد، در این مقاله قصد بر آن است که نظریه های تاثیر رسانه های همگانی و سیر تغییر و تحولات این نظریه ها، انواع و نحوه تاثیر بر مخاطبان از طریق رسانه ها بررسی شود. درعین حال، با عنایت به محتوای متون موثق اسلامی، شامل قرآن و احادیث معتبر که از جانب پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصوم(ع) روایت شده است، در خصوص موضوع تاثیر و اثرگذاری مثبت بر مخاطبان نیز در این مقاله بحث خواهد شد. در حوزه مطالعات رسانه ای، پژوهش ها و مباحث مختلفی در مورد تاثیرات کلی رسانه های همگانی بر نگرش، تصورات و رفتار مخاطبان، همچنین عمق و شدت این تاثیرات مطرح شده است که گستره زمانی حدوداً هشتادساله ای را شامل می شود. لازم به ذکر است که تقریباً تمام مطالعات مربوط به تاثیر رسانه ها، تاثیر رسانه را مفروض می دانند، اما در خصوص شدت و قدرت این اثرگذاری، توافق کلی وجود ندارد. از دیدگاه عقل سلیم، رسانه های همگانی در حوزه اخلاق، اعتقادات و رفتار، دارای برخی تاثیرات اند. سیر تاریخی توجه به مقوله تاثیر رسانه ای از اوایل قرن بیستم و با اعتقاد به تاثیر قدرتمند رسانه ها (نظریه تزریقی) آغاز می شود، سپس به مرحله اعتقاد به تاثیر محدود رسانه ها می رسیم. ضمن آنکه نظریه دومرحله ای رسانه ها نیز در همین ایام مطرح می شود. درعین حال، در دهه های 1950 و 1960م. مجدداً نظریه تاثیر قدرتمند رسانه ها طرح می گردد. پس از این مراحل، نظریه کاشت گربنر، نظریه های مک لوهان در حوزه تاثیر رسانه ها، نظریه تجربه تاثیرهای ترکیبی، مارپیچ سکوت و… در حوزه تاثیر رسانه ای مطرح شده اند. "

رسانه های همگانی اصلی ایالات متحده، به مثابه رکن چهارم دموکراسی، تاثیر بسزایی بر سیاست داخلی این کشور می گذارند. با این وجود نقش رسانه های همگانی اصلی در ایالات متحده به حوزه سیاست داخلی محدود نمی شود، بلکه آنها همواره به سیاست خارجی این کشور شکل بخشیده اند. در دوران پس از انقلاب اسلامی، مسائل مرتبط با ایران در رسانه های همگانی ایالات متحده بازتاب وسیعی یافته است. از همین رو سوال اصلی این پژوهش از این قرار است که رسانه های همگانی اصلی ایالات متحده چه تاثیری بر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران (۲۰20-۲۰۰۷) داشته است؟ روش تحقیق مقاله، روش تحقیق مطالعه موردی کیفی است و هدف آن بررسی چگونگی بازنمایی ایران در رسانه های آمریکا است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که رسانه های آمریکایی- با بزرگنمایی برخی از موضوعات از قبیل برنامه هسته ای ایران- از یک سو بر برداشت نخبگان سیاسی ایالات متحده از ایران تاثیری مخرب گذاشته اند و از سوی دیگر بازتاب دهنده دیدگاه های منفی رهبران سیاسی آمریکا درباره ایران بوده اند. در واقع تاثیرگذاری رسانه های ایالات متحده بر نخبگان سیاسی آمریکا و تاثیرپذیری آنها از نخبگان سیاسی آمریکا در جهت تصویرسازی منفی از ایران در طول دو دهه گذشته استمرار داشته است.

ظهور اینترنت، پیشفرض ها را در هستی شناسی رسانه جمعی به چالش کشید. از همین رو، دانشمندان در دهه های اخیر به صرافت جدی جهت بازسازی مفهومی رسانه گونگی اینترنت افتاده اند. یکی از خطوط مفهومی اخیر، کلیدواژه ای پرکاربرد به نام «همگرایی» است. سؤال اصلی آنست که منظور از همگرایی در عصر دیجیتال چیست و آیا نوعی اجماع نخبگانی نسبت به مفهوم آن وجود دارد؟ یا برعکس این واژه از «تشتت مفهومی» رنج می برد؟ اگر پاسخ به سؤال اول مثبت است، آیا می توان تعریفی جامع از این واژه ارائه کرد؟ یافته ها از طریق روش مقایسه دائمی نشان می دهد مفهوم پردازی این واژه، «واگرا و متشتت» است. به نظر می رسد در یک رویکرد جامع ارتباطی، می توان همگرایی را مستولی بر اکثر عناصر ارتباطی دانست. آنچه به عنوان تعریف جامع از همگرایی تحت عنوان «همگرایی ارتباطی جامع مجازی (هاجم)» پیشنهاد می شود عبارت است از: «فرایند تقارب و یکپارچگی در 1-عمل ارتباط (میان فرستنده و گیرنده)، 2-ابزار ارتباط (میان رسانه های همگانی)، 3-پیام ارتباط (میان دیداری و شنیداری)، 4-سطوح ارتباط (میان ارتباط جمعی و غیر جمعی) و 5-کارکرد ارتباط (میان اطلاع رسانی، آموزشی و سرگرمی) است که 6-بر اثر دیجیتال شدن (یکپارچگی بین سه زیرساخت نظام داده ها (فناوری اطلاعات)، ارتباطات دور و رسانه ها) در رسانه اینترنت به وقوع پیوسته است.»

از آنجا که برخی رسانه ها، در فعالیت های خود مرتکب اعمالی می شوند که از لحاظ قوانین جاری کشور، جرم تلقی می شود، پرداختن به مسئولیت مدنی رسانه ها، نه تنها می تواند منجر به پویایی و رشد آن ها شود، بلکه سبب خواهد شد تا افراد زیان دیده از اقدامات رسانه ها، بتوانند راحت تر و شفاف تر خسارات وارده به خود را مطالبه کنند که نتیجه آن سوای از حفظ معنی واقعی آزادی بیان، رضایت مندی عموم مردم جامعه را نیز در پی خواهد داشت. هدف پژوهش حاضر مسئولیت مدنی رسانه های همگانی در قلمرو آزادی بیان با تاکید بر نظام حقوقی ایران میباشد که را روش توصیفی- تحلیل انجام شد. نتایج نشان داد که آزادی بیان در رابطه با رسانه اهمیت فراوانی دارد و مقنّن سعی کرده است که این دو مبنا را در مسئولیت رسانه ها در نظر بگیرد. نظریه تقصیر نارسایی ها نیز دارد به طوری که اثبات تقصیر در مواردی دشوار است و این باعث رنج زیان دیده است.