مطالعات رسانه های نوین

این پژوهش به بررسی نقش رسانه های مبتنی بر موبایل بر شکل گیری خرد جمعی پرداخت. در این پژوهش کیفی، با رویکرد تحلیل محتوا، جامعه آماری اساتید دانشگاه و صاحب نظران بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته بود که تا حد اشباع پیش رفت. غالب افراد خرد جمعی را نوعی تصمیم گیری جمعی و مشارکتی بر مبنای نظام ارزشی و تجربیات مرجع با توان تشخیص و درک عمومی یک گروه انسانی نسبت به مسائل مشترک می دانستند که حاصل هم افزایی درک و تشخیص آحاد گروه در یک مشارکت ضابطه مند است و شاخص هایی چون مشارکت جمعی بر اساس منفعت جمعی مبتنی بر عقل جمعی با توجه به حساسیت اجتماعی و رفتار جمعی با توجه به تجربیات مرجع و نظام ارزشی و توجه ویژه به فرهنگ و زبان و تاریخ مشترک و عمومیت دیالکتیک عقل و هیجان در جمع در راستای سودجویی اجتماعی و مشارکت را برای آن برشمردند و ابراز داشتند رسانه های مبتنی بر موبایل به سبب فرامرزی و کم هزینه بودن، گسترش آزادی بیان، محلی برای تضارب افکار عمومی شده اندو امکان اشاعه افکار عمومی از طریق مشارکت مستقیم شهروندان را فراهم آورده اند و بستر انعکاس واقعیت های اقتصادی و اجتماعی بدون سانسورو بدون جانبداری و اعطاء فرصت یکسان به موافقان و مخالفان برای اظهار نظر سبب شده تا گامی در راستای شکل گیری خرد جمعی برداشته شود.

این مقاله به شناسایی ظرفیت ها و چالش های شبکه های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران و نگرش کنشگران مدنی شهر تهران در مورد آنها پرداخته است. این پژوهش از نوع آمیخته و روش آن مصاحبه عمیق و پیمایش بوده است. جامعه آماری در بخش کیفی صاحب نظران دانشگاهی و فعالان مدنی و حزبی که از بین آنها 27 نفر با نمونه گیری هدفمند و در بخش کمی کنشگران مدنی شهر تهران که از بین آنها 384 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد که صاحب نظران 16 ظرفیت و 12 چالش برای شبکه های اجتماعی در توسعه یا تضعیف جامعه مدنی مطرح کرده اند. کشف همسانی، امکان گفتگو، افشاگری، ایجاد حلقه ارتباطی، کاهش هزینه فعالیت های مدنی، گرایش زیاد مردم به شبکه ها، دسترسی آسان به شهروندان و دسته بندی نظرات آنان، آزادی در تبادل اطلاعات، دفاع از نهاد مدنی، معرفی رفتارهای نابهنجار مدنی، گستره پوشش، ارتباط دوسویه کنشگران، تقویت سرمایه اجتماعی، افزایش قدرت انتخاب از جمله ظرفیت ها، اعتیاد مجازی، کلاهبرداری مجازی، غلبه حاشیه بر متن، نافرهیختگی، ضعف استفاده حرفه ای، سیاست فیلترینگ، مطالبات مدنی کاذب، وجود روحیه نظاره گری کنترل و نظارت دولت، تسری مشکلات فضای مجازی بر جامعه مدنی، غلبه احساسات بر عقلانیت از جمله چالش هاست. از بین این موارد، کنشگران مدنی شهر تهران مهمترین ظرفیت شبکه ها برای جامعه مدنی را گرایش زیاد مردم به شبکه ها، دسترسی آسان به شهروندان و دسته بندی نظرات آنان و کاهش هزینه فعالیت-های مدنی و مهمترین چالش را ضعف استفاده حرفه ای، سیاست فیلترینگ و انتشار مطالبات مدنی کاذب عنوان کرده اند.

فضای مجازی با محوریت و سکانداری پیامرسانهای اجتماعی، بخش غالب مصرف رسانهای مخاطبان را در عصر حاضر تسخیر کرده است. تحلیل اجمالی الگوی ارتباطی کاربران در پیامرسانهای اجتماعی نشاندهنده استفاده متعارف از ایموجی ها است؛ به طوری که کمتر گفتگوی مجازیای را میتوان یافت که تهی از ایموجی باشد. استفاده نادرست، مبهم و چندگانه از ایموجیها به ویژه در فرهنگهایی غیر از فرهنگ مولد آنها، این سؤال را در ذهن نگارندگان پرورید که منشأ این پدیده چیست؟ و تفاوت فرهنگی قرارداد کننده ایموجی و مصرفکننده آن چگونه در تحقق چنین پدیدهای اثرگذار بوده است؟ در جهت پرداختن به این دغدغه، سؤال اصلی مقاله اینگونه مطرح میشود که مدلولها و مفاهیم صریح و ضمنی ایموجیهای پیامرسانهای اجتماعی چیست و آیا تأثر آنها از نظام فرهنگی و ارزشی جهان غرب قابل اثبات است؟ این مقاله با بهرهگیری از روش نشانهشناسی و با استفاده از تکنیک همنشینی و جانشینی، معانی فرهنگی صریح و ضمنی برآمده از ایموجیهای منتخب را (23 ایموجی) در سه بخش خانواده، جنسیت و زبان دست بررسی کرده است. یافتههای این مقاله نشان میدهد که رهیافت فرهنگی حاکم بر ایموجیها، تکثرگرایی و نسبیت فرهنگی برآمده از مدرنیسم و پست مدرنیسم است. طبیعتا این دو رهیافت منجر به بروز پدیدههایی چون خلاء فرهنگی، تفاوت فرهنگی، تضاد فرهنگی، تقابل فرهنگی، ابهام فرهنگی و اشاعه فرهنگی در مصرفکنندگان و مخاطبان شده است. در پایان تأکید مقاله بر اتخاذ رویکرد فعال کشورها در ایجاد ایموجیهای بومی و متناسب با فرهنگ آنها است.

پیر شدن جمعیت پدیده ای فراگیر است که تعداد زیادی از کشورها را درگیر خود کرده و تعداد دیگری نیز تا چندی دیگر با آن مواجه خواهند شد. فناوری های نوین ارتباطی، ابزارهایی هستند که می توانند برای بالا بردن کیفیت زندگی جمعیت رو به رشد سالمندان مورد استفاده قرار بگیرند. امروزه اپلیکیشن های فراوانی با هدف کنترل سلامتی، درمان بیماری، آگاهی بخشیدن در خصوص سبک زندگی سالم و انگیزه بخشیدن به سالمندان برای داشتن رفتارهای سلامت محور، طراحی و از طریق بازارهای سیستم های عامل مختلف برای تلفن های همراه عرضه شده اند. در کشور ما نیز با گسترش استفاده از تلفن همراه هوشمند در بین اقشار و طبقات مختلف و گروه های سنی گوناگون، به این جنبه از امکانات تکنولوژی توجه شده است. در این پژوهش، رویکرد اپلیکیشن های موبایلی ایرانی مخصوص سالمندان نسبت به موضوع سلامتی این گروه، از طریق روش تحلیل محتوای کمی، مورد ارزیابی قرار گرفت. 4 اپلیکیشن از میان 36 اپلیکیشن سلامت محور ایرانی مخصوص سالمندان انتخاب شد و مطالب آنها از طریق نمونه گیری تصادفی و با استفاده از دستورالعمل کدگذاری مرکب از دو نمونه ی خارجی و نمونه ی طراحی شده توسط پژوهش گر مورد بررسی قرار گرفتند. از نتایج این پژوهش می توان به این اشاره کرد که رویکرد این اپلیکیشن ها به سلامت سالمندان، بیشتر بر محور درمان است تا پیشگیری. محتوای این اپلیکیشن ها بیشتر جنبه ی آگاهی بخشی و مستعدکنندگی رفتار سلامت محور دارد تا فعال سازی و تقویت کنندگی آن. دیگر نتیجه ی این پژوهش این است که این اپلیکیشن ها از نظر فراهم کردن امکانات فنی برای استفاده ی سالمندان (مانند رنگ پس زمینه، اندازه فونت، راهنمای استفاده و ...) مناسب نیستند.

با ورود رسانه های نوین و افزایش سطح سواد عمومی، افکار عمومی و اقناع آن اهمیت دوچندان یافته است.. اقناع که به گفته ساروخانی غایت هر ارتباط، اعم از انسانی یا رسانه ای است، نقش کلیدی جهت تقویت جایگاه جهانی و دستیابی به اهداف راهبردی برای هرگونه جریان سیاسی، اقتصادی و ... ایفا می کند. پژوهش حاضر سعی نموده است با استفاده از قابلیت های بازی وارسازی به عنوان یک ابزار انگیزشی به رهیافتی جامع برای اقناع افکار عمومی در فضای مجازی دست یابد. برای دستیابی به چنین رهیافتی سعی شده است با استفاده از 3 گام متوالی متشکل از روش پژوهش اسنادی، دلفی و مصاحبه عمیق با کارشناسان حوزه بازی وارسازی و فضای مجازی مدلی جامع برای اقناع افکار عمومی در فضای مجازی ارائه شود. درنتیجه گام اول و دوم پژوهش و با استفاده از روش اسنادی و دلفی( در سه دور متوالی) مدل جامع تأثیرگذاری بر افکار عمومی (7 مرحله) و 13 قابلیت بازی وارسازی مشخص شدند. در گام سوم و نهایی پژوهش نیز بر اساس نتایج دو مرحله نخستِ پژوهش، مدل هایی برای بازی وارسازی مراحل تأثیرگذاری بر افکار عمومی ارائه شد. مدل هفت مرحله ای تأثیرگذاری بر افکار عمومی که به عنوان ابزاری مهم در دنیای تبلیغات شناخته می شود می تواند به عنوان مبنایی برای اقناع افکار عمومی در فضای مجازی استفاده شود. استفاده از فناوری بازی وارسازی که دارای پیشینه قوی در جذب و درگیر سازی مخاطبان دارد موفقیت مدل تأثیرگذاری بر افکار عمومی را تضمین می نماید. بازی وارسازی با تلفیق در مدل های اقناع افکار عمومی اثربخشی و کارایی آن ها را به مراتب افزایش می دهد.

هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر درگیری در اینستاگرام بر کیفیت رابطه و رفتار طرفداران تیم فوتبال پرسپولیس است. که با استفاده از مدل معادلات ساختاری و با انتخاب تعداد 365 نفر از طرفداران تیم پرسپولیس که درصفحه اینستاگرامی این باشگاه عضویت داشتند، با روش توصیفی – همبستگی صورت پذیرفت. با بررسی پیشینه، پرسشنامه 29 سؤالی متناسب با اهداف تحقیق تدوین گردید که روایی صوری و محتوایی به تأیید کارشناسان و متخصصان و روایی سازه آن با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی، بررسی گردید. از آمار توصیفی و در بخش آمار استنباطی از آزمون مدل معادلات ساختاری برای بررسی برازش مدل تحقیق استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری22 spss و Amos 22 انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که به جز نوع محتوا، متغیرهای نوع رسانه ارسال شده و زمان پست گذاری دارای تاثیر مثبت و معناداری بر درگیری در اینستاگرام دارند، همچنین بیانگر این بود که درگیری در صفحات اینستاگرام می تواند تأثیر مثبتی بر کیفیت رابطه و در نهایت رفتار هوادار باشگاه داشته باشد. بنابراین توجه به عواملی مانند نوع رسانه ارسال شده و زمان پست گذاری می تواند در درگیر شدن هواداران به صفحه باشگاه و در نهایت بهبود رابطه باشگاه با هواداران کمک کند.

روزنامه نگاری همراه و تاثیر آن بر تولید و انتشار خبر موجب قدرت بیشتر افکار عمومی شده است. الگوی انتشار ((منتشر کن سپس فیلتر ))، ((پایین به بالا)) و ((یکی به همه ))، مهمترین تمایز این گونه جدید روزنامه نگاری است. کشور پاکستان اگر چه دارای رسانه های متنوعی است؛ لیکن وابستگی های حزبی و اقتصادی و ساختار سنتی حاکم بر آن، امکان مشارکت و تاثیر افکار عمومی را در فرایند خبر محدود کرده است؛ رسانه های همراه در پاکستان، با تکیه بر سه ویژگی ((همه جایی، همیشگی و همگانی )) نوید قدرت گرفتن افکار عمومی را می دهند. درحادثه انفجار معبد ((داتا دربار)) علیرغم چیرگی رویکرد رسانه های سنتی بر اخبارمرتبط که سعی داشتند آن را فرقه ای جلوه دهند و این کشور بزرگ را تا آستانه جنگ داخلی بکشانند، رسانه های همراه با وساطت شبکه های اجتماعی، جریانها و بازیگران سیاسی را با اخبار متفاوت و البته واقعگرایانه به مقابله با اختلاف افکنی سوق دادند. روزنامه نگاری همراه، اساسا موضوعی بدیع است. خصلت نوآورانه و سوالاتی که به چگونگی تاثیر و عمل این نوع روزنامه نگاری معطوف می شود، این پژوهش را به تکیه بر راهبرد استقرایی و استفاده از روش های کیفی تحلیل متن و ترکیب با مطالعه تاریخی سوق داد. مهمترین نتیجه این تحقیق، شناسایی تحول درقدرت افکار عمومی با کمک رسانه های همراه است؛ از جمله تاثیرات روزنامه نگاری همراه، افزایش مشارکت سیاسی - مدنی در کاربران است.

شبکه ماهواره ای العربیه به ویژه در سال های اخیر جنگ روانی شدیدی علیه ایران به راه انداخته و در راستای منافع دولت های غربی برای صدمه زدن به انقلاب اسلامی گام برمی دارد. در پژوهش حاضر به دنبال دستیابی به تاکتیک های جنگ روانی شبکه ماهواره ای العربیه علیه جمهوری اسلامی ایران بوده و برای این کاربصورت هدفمند بخش خبری ساعت 20 شبکه العربیه بعنوان اصلی ترین بخش خبری این شبکه، طی سه ماه اول سال 2016 به صورت تمام شمارشی مورد مطالعه قرار گرفت. راهبرد این پژوهش، قیاسی است. نخست با مطالعه کتابخانه ای، تاکتیک های جنگ روانی احصا شد. سپس با روش تحلیل محتوای کیفی، شیوه های جنگ روانی علیه ایران در سه ماه اول سال 2016 مورد مطالعه قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که شبکه ماهواره ای العربیه در بازه مذکور از 30 تاکتیک؛ دروغ بزرگ،برچسب زنی،تحریک،ابهام وشائبه،انتقال،تعمیم افراطی،تفرقه افکنی،چینش خبری،کوچک نمایی،استنادمجازی،دشمن سازی،انسانیت زدایی ازحریف،پلیس خوب وپلیس بد،توسل به زبان تسلیحات،حذف بخشی ازسنداصلی،استهزاءوتمسخر،شایعه،تظاهربه یکپارچگی،ارائه اطلاعات گزینش شده،نام گذاری معکوس و ... استفاده کرده است. می توان گفت که هدف اصلی شبکه ماهواره ای العربیه از همه تاکتیک های استفاده شده در جنگ روانی علیه ایران، تأکید بر دشمنی این کشور با کشورهای عربی و اسلامی است .

هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه درگیرسازی در رسانه اجتماعی با تصویر و در نهایت انتخاب مقصد گردشگری است. بدین منظور مدل مفهومی که رابطه ی بین درگیرسازی، تصویر ذهنی شناختی، تصویر ذهنی عاطفی و انتخاب مقصد را نشان می دهد، ارائه و با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و ابزار پرسشنامه اقدام به اجرای پژوهش گردید. جامعه مورد بررسی پژوهش کاربران گروه های گردشگری فعال در تلگرام بوده و روش نمونه گیری، نمونه دردسترس است. داده های جمع آوری شد و با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری به کمک نرم افزار SPSS22 و AMOS 22 مورد آزمون قرار گرفت. نتایج تحلیل مدل پژوهش حاکی از این بود که درگیرسازی در گروه های تلگرامی با محوریت گردشگری با تصویر ذهنی شناختی و تصویرذهنی عاطفی از مقصد رابطه معناداری دارد. علاوه بر این، تصویر ذهنی شناختی و تصویر ذهنی عاطفی نیز با انتخاب مقصد رابطه معنا دار داشتند. در نهایت، این پژوهش به شواهدی مبنی بر رابطه مستقیم درگیرسازی بر انتخاب مقصد دست نیافت. سرانجام، با توجه به نتایج به دست آمده، پیشنهادها کاربردی جهت بهره گیری از کانال تلگرام به سازمان های مدیریت مقصدهای گردشگری کشور، ارائه گردید.

در عصر دیجیتال، حضور فعال دانشجویان در کتابخانه های دانشگاهی ایران، کمرنگ شده است. این پژوهش با هدف یافتن معیارهایی برای ارتقای کیفیت فضای کالبدی کتابخانه های دانشگاهی صورت گرفت. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل مراجعه کنندگان به کتابخانه های مرکزی هفت دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی سطح یک کشور واقع در شهر تهران بود. با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای تعداد 246 استفاده کننده انتخاب شدند و به پرسشنامه محقق ساخته رضایتمندی پژوهشگران از کتابخانه پاسخ دادند. پس از حذف 36 پرسشنامه مخدوش، تحلیل اطلاعات 210 آزمودنی با استفاده از روش تحلیل عاملی صورت گرفت. یافته ها نشان داد بین رضایتمندی کتابخانه با عوامل حس تعلق و عملکرد فضاهای داخلی و زیرساخت نرم افزاری رابطه مستقیم وجود دارد که از لحاظ آماری معنی دار می باشد (0/01>P). همچنین نتایج نشان داد که بین رضایتمندی با آسایش محیطی و زیبایی شناسی (0/193=r) رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد (0/05>P). بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که ارزیابی معیارهای طراحی کتابخانه های دیجیتال در ایران و اعتبارسنجی آنها به عنوان نهادهای مهم آموزشی و پژوهشی کشور می تواند براساس استانداردهای بین المللی انجام گیرد. با تبدیل این معیارهای کیفی به پیشنهادات طراحی توسط معماران می توان تا حد زیادی معضلات موجود در کتابخانه ها را کاهش داد.