مطالعات راهبردی ناجا
مطالعات راهبردی ناجا سال 10 پاییز 1404 شماره 3 (پیاپی 37) (مقاله علمی وزارت علوم)
مقالات
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف : پژوهش حاضر با هدف تبیین زمینه های همگرایی کردهای فیلی عراق با جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. تمرکز اصلی مطالعه، کشف و تحلیل مؤلفه هایی است که در سطوح فرهنگی، مذهبی، ژئوپلیتیکی و تاریخی، باعث پیوند میان این گروه قومی با ساختار سیاسی و اجتماعی ایران شده و پیامدهای آن بر امنیت ملی، قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران را شکل داده اند. روش: پژوهش با رویکرد کیفی و استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شد. جامعه هدف شامل نخبگان و صاحب نظران حوزه مسائل کردهای فیلی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بود. از طریق نمونه گیری هدفمند، ۵۳ نفر تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب و با آن ها مصاحبه نیمه ساختارمند انجام شد. اعتبار داده ها با استفاده از بازبینی مشارکت کنندگان و کدگذاری مضاعف ارزیابی شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که مضامین بنیادین همگرایی کردهای فیلی با ایران، در سه سطح برجسته شکل گرفته اند: اشاعه گفتمان انقلاب اسلامی و ارزش های آن، تعمیق شعائر و پیوندهای مذهبی و بازتولید هویت فرهنگی از طریق زبان، آیین و حافظه جمعی. همچنین، نقش این جامعه در افزایش عمق استراتژیک ایران، اجرای عملیات ایذایی، تسهیل دیپلماسی مردمی و کاهش مخاطرات اقتصادی در میادین نفتی مشترک، به اثبات رسیده است. نتیجه گیری : نتایج تحقیق بیانگر آن است که همگرایی کردهای فیلی، فقط در سطحی فرهنگی یا قومی محدود نمی ماند، بلکه به عنوان یک ظرفیت راهبردی امنیتی در خدمت منافع ملی جمهوری اسلامی ایران عمل می کند. این همگرایی با تقویت قدرت نرم، گسترش نفوذ فرامرزی، و افزایش قابلیت های امنیتی و اقتصادی ایران در غرب کشور همراه بوده است. با وجود این، تهدیداتی چون رقابت های منطقه ای، نفوذ بازیگران خارجی و تنش های مرزی، ضرورت طراحی یک سیاست جامع، نهادینه و آینده نگر برای حفظ و توسعه این پیوند راهبردی را آشکار می کند.
مرور نظام مند پژوهش ها در زمینه امنیت کریمه به روش فراترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: امنیت کریمه به عنوان مفهومی چندبعدی و مبتنی بر کرامت انسانی، فراتر از امنیت نظامی، به ابعاد اجتماعی، انسانی و اخلاقی توجه دارد. این مفهوم با تأکید بر عدالت اجتماعی و معنویت، چارچوبی برای تحقق امنیت پایدار در جوامع اسلامی ارائه می دهد. با وجود اهمیت این حوزه، تاکنون مطالعه ای جامع برای تحلیل پژوهش های پیشین و شناسایی ابعاد نظری و عملی امنیت کریمه انجام نشده است. هدف این پژوهش، بررسی نظام مند مطالعات پیشین، شناسایی نقاط قوت و ضعف، و ارائه چارچوبی نظری برای توسعه دانش در این حوزه است. روش: این مطالعه با استفاده از روش فراترکیب و بر اساس چارچوب استاندارد سندلوسکی و باروسو انجام شد. مقالات مرتبط از پایگاه های معتبر علمی شناسایی، انتخاب و تحلیل شدند. معیارهای ورود و خروج مشخص برای انتخاب مطالعات اعمال و کیفیت پژوهش ها با ابزارهای استاندارد، ارزیابی شد. مراحل تحلیل داده ها شامل استخراج مفاهیم کلیدی، دسته بندی مولفه ها و ترکیب یافته ها، در قالب یک الگوی مفهومی بود. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که امنیت کریمه بر پایه کرامت انسانی و عدالت اجتماعی استوار است و ابعاد معنوی و انسانی آن نیازمند توجه ویژه است. این مفهوم شامل امنیت جانی، روانی، اجتماعی، معنوی و اقتصادی است که به طور هم زمان، حفظ شأن انسانی و ایجاد عدالت اجتماعی را هدف گذاری می کند. چالش هایی نظیر تمرکز بیش از حد بر امنیت نظامی و کمبود پژوهش های بومی سازی شده، شناسایی شد. همچنین، پیشرفت هایی مانند تقویت مشارکت شهروندان در فرآیندهای امنیتی و ارتقای رویکردهای کرامت محور در تعاملات قضایی مشاهده شد. نتیجه گیری: مرور نظام مند انجام شده نشان می دهد که امنیت کریمه یک چارچوب نظری جامع و چندبعدی است که با توازن میان ابعاد مادی و معنوی، مشارکت فعال شهروندان و تأکید بر کرامت انسانی و عدالت اجتماعی، زمینه ساز تحقق امنیت پایدار در جامعه اسلامی است. یافته های این پژوهش می تواند مبنایی برای سیاست گذاری های اجتماعی و امنیتی مبتنی بر کرامت انسانی و عدالت باشد و به توسعه نظریه و کاربرد امنیت کریمه کمک کند.
نقش تجزیه و تحلیل داده های کلان در مدیریت بحران سازمان پلیس ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف : داده های کلان نقش مهمی در عملکرد سازمان های پلیسی مدرن، ایفا می کنند. این تحقیق به بررسی نقش تجزیه و تحلیل داده های کلان بر ابعاد مختلف مدیریت بحران پلیس ایران می پردازد. روش : این تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی با رویکرد کمی و از لحاظ هدف کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش را 351 نفر از فرماندهان، مدیران ارشد و متخصصان خبره فناوری اطلاعات پلیس تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران 188 نفر از طریق نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه داده های کلان و مدیریت بحران، بعد از بومی سازی مبنای تحقیق و برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها : یافته ها نشان داد که تجزیه و تحلیل داده های کلان تأثیر مثبت و معناداری بر مدیریت بحران پلیس ایران دارد. همچنین، تأثیر مثبت و معنادار داده های کلان بر ابعاد مختلف مدیریت بحران از جمله پیش بینی و پیشگیری، تصمیم گیری، تخصیص منابع و هماهنگی بین واحدها تأیید شد. نتیجه گیری : با توجه به این که تجزیه و تحلیل داده های کلان می تواند نقش کلیدی در ارتقای توانمندی های مدیریت بحران پلیس ایران ایفا کند و زمینه را برای واکنش های سریع تر، دقیق تر و مؤثرتر در شرایط بحرانی فراهم آورد، بنابراین در سازمان پلیس برای بهره برداری کامل از این پتانسیل بایستی برنامه ریزی دقیق، سرمایه گذاری در زیرساخت ها و آموزش مداوم نیروی انسانی صورت گیرد، نتایج این پژوهش می تواند به ارتقای مدیریت موثر بحران سازمان پلیس کمک کند.
پیامدهای سیاست دفاعی چین در غرب آسیا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: این مقاله به بررسی سیاست دفاعی چین در غرب آسیا و پیامدهای آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران می پردازد. هدف اصلی تحقیق، تبیین سیاست دفاعی چین در منطقه و شناسایی پیامدهای مثبت و منفی آن بر امنیت ملی ایران است. روش تحقیق: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و داده های آن از طریق پرسشنامه و با استفاده از نمونه ای 45 نفره از خبرگان حوزه نظامی، سیاسی و اقتصادی جمع آوری شده است. یافته ها: یافته ها نشان می دهند که سیاست دفاعی چین در غرب آسیا دارای 30 پیامد مثبت و 18 پیامد منفی قابل تحلیل است که بیشتر آن ها از نظر آماری معنادار هستند. از میان پیامدهای مثبت می توان به ارتقای همکاری های امنیتی، افزایش موازنه قدرت به نفع ایران، کاهش تأثیر تحریم های آمریکا و منتفع شدن ایران از سازمان های منطقه ای مانند پیمان شانگهای اشاره کرد؛ در حالی که پیامدهای منفی شامل افزایش وابستگی اقتصادی، رقابت ژئوپلتیکی و مداخله های چین در مسائل منطقه ای است. نتیجه گیری: نتیجه گیری اصلی این است که وجود چین در غرب آسیا به طور کلی برای ایران امنیت زا است، اما نیازمند مدیریت دقیق برای کاهش ریسک های بالقوه است.
طرح راهبردی ارتقای همگرایی قومی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: همگرایی قومی از مفاهیم کلیدی در مطالعات اجتماعی، علوم سیاسی و امنیتی است که به دنبال یافتن راه هایی برای هم زیستی در یک جامعه چندفرهنگی است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل محیطی مؤثر بر همگرایی اقوام تلاش دارد تا راهبرد هایی را برای ارتقای همگرایی قومی ارائه دهد. روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده ها توصیفی است که با استفاده از روش برنامه ریزی راهبردی دیوید، انجام شده است. مراحل پژوهش شامل ارزیابی عوامل داخلی(نقاط قوت و ضعف) و خارجی (فرصت ها و تهدید ها )، تعریف چشم انداز، ارزش ها، تدوین سیاست های راهبردی و در نهایت تشکیل ماتریس QSPM است. جامعه این پژوهش شامل اساتید و اعضای هیات علمی و پژوهشگران حوزه قومیت و نهاد های مرتبط و روش نمونه گیری با روش نمونه گیری هدفمند بوده که تعداد 52 نفر تعیین شدند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد همگرایی قومی در ایران از نظر نقاط قوت و ضعف در وضعیت محافظه کارانه و از نظر تهدید و قوت در وضعیت تدافعی معطوف به تهدید قرار دارد. در ماتریس (QSPM) بیشترین راهبرد و امتیاز راهبردی به راهبرد های WT یا تدافعی تعلق گرفت. نتیجه گیری : موقعیت راهبردی همگرایی قومی در ایران در وضعیت تدافعی قرار داشته و در این زمینه چهار راهبرد 1-رفع احساس محرومیت نسبی به منظور مقابله با تاثیرگذاری رسانه ای بیگانگان در واگرایی اقوام؛ 2-اجتناب از نگاه امنیتی و اغراق آمیز در مسائل قومی به منظور مقابله با پیامد های واگرایانه؛ 3- مقابله با بسترهای ترویج افراطی گری مذهبی به منظور مقابله با پیامد های بنیادگرایی افراطی در منطقه؛ 4-اجتناب از جزم اندیشی در ارکان اداری و اجرایی کشور به منظور مقابه با بی عدالتی اجتماعی و پیامد های اختلاف افکنانه در اقوام به انضمام الزام ها و راهکار های اساسی تدوین شد.
نقش پویایی های اجتماعی قومی در توسعه پایدار و انسجام اجتماعی در استان آذربایجان غربی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: استان آذربایجان غربی به دلیل تنوع گسترده قومی، از مناطق چندفرهنگی ایران محسوب می شود. این تنوع، هم می تواند به عنوان یک ظرفیت برای توسعه پایدار عمل کند و هم چالشی برای انسجام اجتماعی باشد. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر پویایی های اجتماعی قومی (هویت قومی، تعاملات قومی و شبکه اجتماعی قومی) بر توسعه پایدار و انسجام اجتماعی در این استان است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر روش میدانی است. جامعه آماری شامل کارکنان انتظامی بومی استان آذربایجان غربی، نخبگان محلی و فعالان اجتماعی بود که از میان آن ها، نمونه ای ۳۸۴ نفری به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، سه پرسشنامه استاندارد بود که روایی و پایایی آن ها تأیید شد. تحلیل داده ها با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) و نرم افزارهای Smart PLS 4 وSPSS انجام گرفت. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهند که پویایی های اجتماعی قومی تأثیر معناداری بر توسعه پایدار (ضریب اثر 785/0، سطح معناداری 001/0) و انسجام اجتماعی (ضریب اثر 703/0، سطح معناداری 001/0) در استان آذربایجان غربی دارند. نتیجه گیری: مدیریت صحیح تنوع قومی از طریق سیاست های عدالت محور، تقویت برنامه های آموزشی و فرهنگی، بهبود مشارکت اجتماعی و اجرای راهبردهای توزیع عادلانه منابع، می تواند زمینه ساز افزایش انسجام اجتماعی و دستیابی به توسعه پایدار باشد. یافته های این پژوهش می تواند در تدوین سیاست های کلان برای مناطق دارای تنوع قومیتی، مورد استفاده قرار گیرد.