برنامه ریزی و توسعه گردشگری

زمینه و هدف: در وضعیت مصرف مسئولانه، گردشگر تاثیر رفتار مصرف را بر محیط زیست، اقتصاد، جامعه و فرهنگ مقصد در نظر می گیرد؛ و بطورهوشیارانه تاثیرات مثبت را به حداکثر و تاثیرات منفی را به حداقل می رساند. با توجه به اهمیت مصرف مسئولانه به خصوص اهمیت این نوع رفتار در میان گردشگران این تحقیق تلاش داشته است تا تحلیلی جامعه شناختی از مصرف مسئولانه با تاکید بر نظریه بوردیو ارائه کند.روش شناسی: این تحقیق با تاکید بر رویکرد کمی و با تمرکز بر راهبرد پیمایش صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق گردشگران مراجعه کننده به اماکن گردشگری استان مازندران بوده است. اطلاعات تحقیق از طریق پرسشنامه از میان 385 نفر از گردشگران با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای گردآوری گردید.یافته ها: نتایج تحقیق بیانگر تاثیر انواع سرمایه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نمادین بر رفتار مصرف مسئولانه گردشگران بوده است. سازه سرمایه ( با 4 بعد) تاثیر مستقیم و مثبت (Beta= 0/76) بر رفتار مسئولانه گردشگران داشته است. در واقع با افزایش سطح سرمایه گردشگران مصرف آنها نیز مسئولانه تر خواهد شد. همچنین سازه سرمایه (با 4 بعد) توانسته است 57 درصد متغیر وابسته ( مصرف مسئولانه) را تبیین کند.نتیجه گیری و پیشنهادات: در میان ابعاد سرمایه، سرمایه فرهنگی بیشترین نقش را در مصرف مسئولانه در میان گردشگران داشته است. نوآوری و اصالت: براساس یافته های تحقیق، واقع فرهنگ علاوه بر تاثیرگذاری بر ویژگی های شخصی و روان شناختی خریدار بر نحوه تصمیم گیری خریدار نیز تاثیر دارد.

زمینه و هدف: هدف از این مقاله مطالعه جامعه شناختی رفتار خرید زنان در فروشگاه های بزرگ در شهرهای ساحلی و گردشگری مازندران می باشد. دیدگاه های گیدنز، وبلن، زیمل و وبر به عنوان چارچوب نظری انتخاب شدند.روش شناسی: روش تحقیق، پیمایشی بوده و از نظر ماهیت کاربردی و مقطعی است. واحد تحلیل فرد پاسخگو(زنان بالای 15 ساله)است. شیوه نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای است و حجم نمونه طبق فرمول کوکران 384 نفر می باشد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است.یافته ها: یافته ها نشان داد که بین متغیرهای میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی، جهانی شدن، دینداری، ارزشهای مصرف، سن و میزان احساس محرومیت نسبی با میزان رفتار خرید زنان رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. بین تحصیلات و طبقه اجتماعی با میزان رفتار خرید رابطه معنادار منفی و معکوس وجود دارد. بین میزان تحصیلات با میزان تغییر رفتار خرید رابطه معناداری وجود ندارد. نتایج آزمون مقایسه میانگین نشان می دهد که بین میزان رفتار خرید زنان بر حسب وضعیت تأهل تفاوت معناداری دارند. میزان خرید در بین زنان متأهل جوان بیشتر زنان مجرد است.نتیجه گیری و پیشنهادات: تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که 7/50 درصد از تغییرات میزان رفتار خرید زنان به متغیرهای مستقل مربوط می شود. بیشترین تبیین واریانس و تغییرات متغیر وابسته رفتار خرید زنان به ترتیب متعلق به متغیرهای ارزشهای مصرف و همچنین هویت اجتماعی بوده است. نوآوری و اصالت: هر چند درباره رفتار خرید و یا رفتار گردشگران در حوزه های مختلف پژوهش هایی انجام شده است اما درباره رفتار خرید زنان در مناطق گردشگری مورد مطالعه این مقاله تحقیق کمی صورت گرفته است.

زمینه و هدف: با توجه به تغییر نگرش و علاقه گردشگران به سمت کسب تجربه های اصیل فرهنگی و در نتیجه اهمیت یافتن گونه های گردشگری نوظهور مانند گردشگری خوراک، مطالعه حاضر با هداف طراحی الگوی توسعه گردشگری خوراک در ایران انجام شده است.روش شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای، به لحاظ ماهیت اکتشافی و با توجه به ماهیت داده ها و به لحاظ روش، کیفی است و با استفاده از روش داده بنیاد انجام شده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از کارشناسان و خبرگان فعال در بخش دولتی و خصوصی گردشگری کشور است که 19 نفر به روش نمونه گیری هدفمند و روش گلوله برفی و با توجه به قاعده اشباع نظری انتخاب شده اند. جهت گردآوری داده ها نیز مصاحبه های فردی نیمه ساختاریافته مورد استفاده قرار گرفته است.یافته ها: پس از تحلیل مصاحبه ها، 94 مفهوم (کد نهایی) شناسایی شد که در قالب 6 مقوله عوامل علی (عوامل اقتصادی، عوامل رقابتی و عوامل مربوط به تقاضا)، پدیده محوری (مصادیق ملموس و مصادیق ناملموس)، عوامل زمینه ای (عوامل زیرساختی و عوامل فرهنگی)، عوامل مداخله گر (عوامل درونی و عوامل بیرونی)، راهبردها (مرتبط با محصولات و خدمات، مرتبط با بازاریابی و تبلیغات، مرتبط با توسعه زیرساخت ها و مرتبط با منابع انسانی) و پیامدها (اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و رقابتی) دسته بندی شده است.نتیجه گیری و پیشنهادات: نتایج بیانگر این است که توسعه گردشگری خوراک در ایران موضوعی است که می بایست از ابعاد و جنبه های مختلف مورد توجه قرار گیرد و لازم است تمامی مکانیزم های تاثیرگذار در این فرایند در برنامه ریزی و سیاست گذاری لحاظ شود.نوآوری و اصالت: پژوهش حاضر رویکردی کل نگر به توسعه گردشگری خوراک دارد و مکانیزم های اثرگذار در توسعه این گونه گردشگری را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار داده است.

زمینه و هدف: معلولیت یا کم توانی مجموعه ای از اختلالات جسمانی و ذهنی است که فرد را از ادامه زندگی مستقل فردی و اجتماعی بازمی دارد. زنان یا دختران کم توان جسمی معلولیت وناتوانی مضاعفی را تجربه می کنند. آنها بخش قابل توجهی از جامعه معلولان را تشکیل می دهند. موقعیت زندگی آنان پیچیده و سرشار از موانع بازدارنده بازخوردی، اجتماعی و اقتصادی بر سر راه آسایش روانی و اجتماعی است. هدف از انجام بررسی حاضر، شناسایی عوامل موثر بر میزان گرایش زنان کم توان جسمی به سفر و گردشگری است.روش شناسی: این بررسی با رویکرد کمی و روش پیمایش انجام شد. جامعه آماری شامل 781 نفر از زنان معلول شهر بابلسر است و با استفاده از فرمول کوکران 257 نفر به عنوان نمونه آماری با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده، پرسشنامه است که در آن از مقیاس طرد اجتماعی استفاده شده است.یافته ها: یافته ها نشان داد که گرایش زنان کم توان جسمی به سفر در سطح پایین قرار داشته است. زنان در مشارکت اجتماعی، یکپارچگی هنجاری، دسترسی به حقوق اجتماعی و محرومیت مادی، احساس طرد شدیدی را تجربه کردند. تحلیل رگرسیون نشان داد مشارکت اجتماعی و کاهش محرومیت مادی به ترتیب، بیشترین تأثیر را بر گرایش آنان به سفر داشته است. تحلیل های دو متغیره نیز حاکی از وجود تفاوت معنی دار در گرایش به سفر زنان کم توان جسمی برحسب سن، تحصیلات، شغل و علت معلولیت بوده است(p<0/005).نتیجه گیری و پیشنهادات: این مطالعه تصویر متمایزتری از تأثیر طرد اجتماعی  بر زنان کم توان جسمی و تاثیر آن بر گرایش به گردشگری و سفر ارائه کرده است. از آنجایی که گردشگری می تواند در تقویت سلامت روان و بازگشت آنها به جامعه تأثیرگذار باشد، فراهم ساختن زمینه برای گردشگری معلولان مورد توجه بیشتری واقع شود.نوآوری و اصالت: این مقاله در حوزه گردشگری معلولان و زنان اولین بار انجام شده است.

زمینه و هدف: صنعت گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین منابع درآمدی هر کشور طی سال های گوناگون تحت تأثیر بحران های مختلفی قرار گرفته است. بحران کووید-19، گردشگری ایران و به ویژه استان مازندران را به شدت تحت تأثیر قرار داد. در این میان کسب و کارهای کوچک و متوسط گردشگری به دلیل محدودیت هایی که دارند، بیشترین آسیب را متحمل شدند. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت کسب و کارهای کوچک و متوسط گردشگری در دوران کرونا و پساکرونا است.روش شناسی: این پژوهش توصیفی – تحلیلی مبتنی بر پیمایش میدانی است. ابزار مورد استفاده پرسشنامه با سؤالات بسته است که شاخص های آن با مطالعه منابع معتبر خارجی جمع آوری شد و به تأیید اساتید و متخصصان گردشگری رسید. سطح پایایی پرسشنامه توسط ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد و سپس میان 177 نفر از فعالان گردشگری استان مازندران توزیع شد. جهت تحلیل داده های گردآوری شده از نرم افزار SPSS  و SmartPLS3 استفاده شد.یافته ها: بین ارزش های شخصی و استراتژی بازارمحور رابطه ی معناداری وجود دارد. بین ارزش های شخصی و استراتژی مشتری محور رابطه ی معناداری وجود دارد. هیچ رابطه ی معناداری بین استراتژی بازارمحور و عملکرد محصول وجود ندارد. همچنین، بین استراتژی بازارمحور و عملکرد دارایی های نامشهود نیز هیچ رابطه ی معناداری وجود ندارد. بین استراتژی مشتری محور و عملکرد محصول رابطه ی معناداری وجود دارد. به علاوه بین استراتژی مشتری محور و عملکرد دارایی های نامشهود نیز رابطه ی معناداری وجود دارد.نتیجه گیری و پیشنهادات: با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاداتی اعم از شفافیت و به اشتراک گذاری اهداف، حمایت دولت از کارکنان، برنامه ریزی یکپارچه در استان، رعایت پروتکل های بهداشتی، برگزاری تورهای تخصص محور و غیره ارائه شد.نوآوری و اصالت: این پژوهش برای اولین بار عوامل مؤثر بر موفقیت کسب و کارهای کوچک و متوسط گردشگری استان مازندران در دوران همه گیری را بررسی می کند. 

زمینه و هدف: گردشگری در حال حاضر با عبور از نسل اول(گردشگری سواحل) و نسل دوم(گردشگری تاریخی- فرهنگی) به نسل سوم خود یعنی گردشگری خلاق رسیده است. در این شرایط گردشگری خلاق دارای ابعاد مختلفی می باشد که بررسی توزیع آن در سطح منطقه،  می تواند در توسعه آن نقش آفرینی نماید، لذا هدف از این مطالعه بررسی برخورداری ابعاد گردشگری خلاق در سطح استان اصفهان می باشد . روش شناسی: این پژوهش که به لحاظ هدف از نوع تحقیقات توسعه ای-کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی- تحلیلی می باشد، با استفاده از شیوه گردآوری کتابخانه ای جهت تدوین مولفه های گردشگری خلاق، به ارزیابی و تحلیل پراکنش فضایی عملگر های گردشگری خلاق (محیط خلاق، فرآیند خلاق، صنایع و محصول خلاق و طبقه خلاق) در استان اصفهان پرداخته است. یافته ها: یافته های این پژوهش از 27 مؤلفه که در چهار معیار اصلی طبقه بندی گردیده است، با اﺳﺘﻔﺎده از روش تجزیه و تحلیل ارزیابی گام به گام اوزان (SWARA) جهت تعیین مقادیر وزنی، همچنین تکنیک پرومیتی (PROMETHEE) برای تعیین رتبه و در نهایت استفاده از نرم افزار ArcGIS برای ترسیم نقشه ها و توزیع گرافیکی مولفه ها، نشان می دهند که بر مبنای شاخص ها، شهرستان های مورد مطالعه با وضعیت نسبتاً نامطلوب و کاملاً نامطلوب مواجه هستند. نتیجه گیری و پیشنهادات: جهت بهبود برآیند حاصل در تمامی مولفه ها پیشنهاد می گردد برنامه ریزی و توجه به بنیادهای ساختاری بایستی در اولویت قرار گیرد.

زمینه و هدف: گردشگری بیابانی یکی از خاص ترین و ماجراجویانه ترین انواع گردشگری است که در بسیاری از کشورها جریان دارد. متأسفانه در ایران به دلیل ضعف در زیرساخت ها و راهبردهای مؤثر در این زمینه، توجه به پتانسیل های این نوع گردشگری مغفول مانده است. هدف تحقیق حاضر، ترسیم چشم اندازی جدید در توسعه گردشگری پایدار در ایران در قالب گردشگری بیابانی است که به محوریت جنگل های بیابانی ام الدبس خوزستان صورت می پذیرد.روش شناسی: پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی بوده و روش تحقیق بکار رفته در آن کمّی است که با استفاده از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی نیمه پارامتریک به بررسی موضوع می پردازد.یافته ها: مطابق با یافته های تحقیق حاضر، تفاوت چندانی میان نتایج برازش مدل سنتی رگرسیون وزنی جغرافیایی و مدل نیمه پارامتریک رگرسیون وزنی جغرافیایی وجود ندارد و این مقادیر اثبات می کنند که آزمون معناداری می تواند اثبات کند که تمامی موارد در ناحیه همبستگی قرار دارند. همچنین، مقادیر مرتبط با تخمین پارامترها در این منطقه بالا بوده و این نشان می دهد که ارتقای توسعه اقتصادی گردشگری برای اکثریت اهالی محلی شهرستان بستان نتایج مثبتی به بار خواهد آورد.نتیجه گیری و پیشنهادات: نتایج حاکی از آن است که گسترش گردشگری در منطقه جنگل های بیابانی ام الدبس دارای آثار و پیامدهای مثبت و مؤثری است و گردشگری بیابانی می تواند پتانسیل مثبتی برای افزایش رونق اقتصادی منطقه داشته باشد و در صورت برنامه ریزی و سیاست گذاری دقیق، می تواند در توسعه گردشگری پایدار منطقه نیز مثمر ثمر باشد.نوآوری و اصالت: با عطف به نتایج و یافته های تحقیق حاضر، برای اولین بار امکان توسعه گردشگری پایدار در ایران، با محوریت جنگل های بیابانی مورد تایید و بررسی قرار گرفت.  

زمینه و هدف: رشد و توسعه گردشگری به عنوان یک صنعت پُرمنفعت، می تواند در رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر منطقه ای مؤثر باشد. استان کرمانشاه به دلیل جاذبه های طبیعی و تاریخی فراوان، سالانه پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. از این رو، مطالعه حاضر باهدف پیش بینی سطح تقاضای منابع انسانی موردنیاز کسب و کارهای مرتبط با صنعت گردشگری در محوطه تاریخی و فرهنگی بیستون انجام شد.روش شناسی: پس از بررسی مطالعات پیشین و احصاء متغیرهای پژوهش، عوامل مهم مشخص و با استفاده از روش پویایی سیستم، مدلی از این عوامل و ارتباط بین آن ها ترسیم و با استفاده از نرم افزار ونسیم در یک بازه زمانی 20 ساله (1410-1390) شبیه سازی شده است. داده های موردنیاز مطالعه از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق با کارشناسان، مدیران و استادان حوزه گردشگری و مدیریت منابع انسانی که به صورت هدفمند انتخاب شدند، گردآوری گردید. برای اعتبارسنجی الگو و اطمینان از صحت رفتار شبیه سازی شده، از آزمون های مقایسه مقادیر واقعی و مقادیر پیش بینی شده متغیرها، آزمون پیش بینی رفتارآینده و آزمون تحلیل حساسیت استفاده شد.یافته ها: باتوجه به نتایج پژوهش، پیش بینی می شود که سطح تقاضا برای کسب و کارهای مرتبط با گردشگری در منطقه مورد مطالعه افزایش یابد. افزون بر این، در الگوی پایه براساس شبیه سازی که صورت پذیرفت، مشاهده گردید که سطح تقاضای منابع انسانی، درآمد، میزان اشتغال و تعداد گردشگران خارجی در طول زمان افزایش پیدا خواهد کرد.نتیجه گیری و پیشنهادات: باتوجه به آثار مثبت اقتصادی گردشگری، چنانچه بتوان از ظرفیت های بالقوه منطقه مورد مطالعه به صورت اثربخش استفاده نمود، می توان شاهد افزایش میزان بازدید و ماندگاری گردشگران داخلی و خارجی در استان و رشد و شکوفایی مناسب اقتصاد استان کرمانشاه و منطقه مورد مطالعه بود.نوآوری و اصالت: پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستم به ارائه الگوی پیش بینی سطح تقاضای منابع انسانی موردنیاز کسب و کارهای صنعت گردشگری در محوطه بیستون پرداخته است.