مدیریت تولید و عملیات

مدیریت موجودی توسط فروشنده (VMI) به عنوان یکی از موفق ترین روش ها در زمینه ی بهبود، یکپارچگی و ساده سازی زنجیره ی تأمین شناخته شده است. با توجه به این که در مطالعات پیشین تأثیر ارزش زمانی پول در مدل های تحلیلی VMI بررسی نشده است، ازاین رو در این مقاله مدل های زنجیره ی تأمین دو سطحی شامل یک تولیدکننده و چند خرده فروش تحت برنامه ی VMI با درنظرگرفتن ارزش زمانی پول و بدون توجه به آن توسعه داده شد. با استفاده از آزمون فرض آماری استنباط شد که خطای ناشی از درنظرنگرفتن ارزش زمانی پول در مسئله ی تحت بررسی قابل توجه است. این امر نشان دهنده ی اهمیت توجه به ارزش زمانی پول در تعیین سیاست های بهینه ی بازپرسازی تحت سیستم VMI است. درنهایت اثر پارامترهای مختلف بر خطای مذکور بررسی شد.

انتخاب تأمین کننده یک مشکل چند شاخصه است که هر دو عوامل کیفی و کمی را در برمی گیرد. برای برخورد با این مشکل، تکنیک های مختلفی پیشنهاد شده است. با تکیه بر داده های محض ریاضی، این تکنیک ها، اشکالات قابل توجهی دارند. خصوصاً هنگامی که بخواهیم عوامل کیفی را که در انتخاب تأمین کننده بسیار مهمند و به آسانی قابل اندازه گیری نیستند را در نظر بگیریم. بعضی از رویکردهای ابتکاری، مبتنی بر تکنیک های هوش مصنوعی از قبیل منطق فازی با موقعیت های تصمیم گیری خیلی خوبی هماهنگ می شوند، به خصوص زمانی که تصمیم گیرندگان قضاوتهای ناهمگنی را بیان می نمایند. در این پژوهش با ترکیب منطق فازی و خانه کیفیت (HOQ)، معیارهای کیفی در فرایند انتخاب تأمین کنندگان جلو بندی در شرکت سازه گستر سایپا در نظر گرفته می شود. سپس روش TOPSIS اتخاذ می شود تا سنجه های کمی را مورد توجه قرار دهد. نهایتاً با ترکیب تکنیک هایFUZZY-QFD و TOPSIS، تأمین کنندگان جلو بندی نیسان در این شرکت انتخاب و رتبه بندی خواهند شد. توجه به هر دو معیارهای کیفی و کمی، نکته مهم به کار رفته در این پژوهش است و متدولوژی مورد استفاده نیز جنبه نوآورانه آن محسوب می گردد. تعداد کارشناسان محدود مربوط به هر قطعه و در دسترس نبودن برخی معیارهای کمی، از محدودیت های موجود در راستای انجام این تحقیق بوده است.

امروزه علم تحقیق در عملیات در زمینه های گوناگون، به طور گسترده استفاده می شود. یکی از حوزه های کاربردی تحقیق در عملیات مسائل مکان یابی تسهیلات است. در این پژوهش، یک مدل برنامه ریزی ریاضی برای مکان یابی و تخصیص بهینه توسعه داده شده است. این مدل شامل دو تابع هدف است. تابع هدف اول برای مینیمم سازی مجموع هزینه های حمل و نقل، به اضافه هزینه ثابت استقرار تسهیلات به کار می رود. به علت اهمیت انرژی و نقش اساسی سوخت های فسیلی در حمل و نقل، در تابع هدف دوم به مینیمم سازی مجموع هزینه های سوخت مصرفی پرداخته می شود. برای هم خوانی مدل مربوطه با شرایط واقعی، هزینه های سوخت در این مدل به شکل پلکانی در نظر گرفته می شود. در این مدل ضرایب تابع هدف به شکل غیر قطعی فرض شده اند. همچنین، بعضی از محدودیت ها نیز فازی هستند. با ارائه یک رویکرد جدید این مدل به مدلی قطعی تک هدفه تبدیل می شود. برای اثبات کاربردی بودن مدل، این مدل برای مکان یابی در شرایط واقعی به کار برده شده است.

در این پژوهش، مدل مسأله اندازه انباشته چند سطحی [i] مورد استفاده برای تعیین اندازه انباشته تولید در محیط های صنعتی، توسعه داده شده و مسأله جدیدی با عنوان مسأله اندازه انباشته چند سطحی با موجودی تخریب شدنی و هزینه های دفع [ii] ارائه می گردد. در مسأله ارائه شده، فرض موجودی تخریب شدنی [iii] به منظور با پوشش قرار دادن محصولاتی از قبیل الکل، گازوئیل، مواد رادیو اکتیو، مواد غذایی و سایر کالاهای تخریب شدنی به مدل مسأله اندازه انباشته چند سطحی افزوده شده است. علاوه بر این، میزانی هزینه با عنوان هزینه های دفع که بیانگر هزینه دور کردن موجودی های فاسد شده از محیط انبار با مدل تعمیم یافته ترکیب شده و این مدل را کامل تر و به واقعیت نزدیکتر می نماید. این هزینه دفع، شامل هزینه هر واحد دفع و هزینه ثابت دفع (مستقل از میزان موجودی فاسدشده) است. در مسأله جدید علاوه بر تعیین میزان تولید و زمان تولید هر یک از محصولات در هر یک از سطوح تولید، دوره های زمانی که در آن موجودی های فاسد شده دفع می شوند نیز تعیین می شوند و در تابع هدف مسأله نیز مجموع هزینه های دفع اضافه می گردد. از آنجایی که مسأله اندازه انباشته چند سطحی یک مسأله NP -hard است، برای حل مسأله از دو الگوریتم فراابتکاری شامل الگوریتم ژنتیک [iv] و شبیه سازی تبرید [v] استفاده می شود. به منظور مقایسه کارایی الگوریتم های پیشنهادی با یکدیگر و همچنین، با روش های موجود در ادبیات موضوع، مسائل نمونه مطابق با پژوهش های پیشین ایجاد شده و به بررسی و تحلیل روش های حل پرداخته شده است.

امروزه کیفیت خدمات داخلی به عنوان یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر فرایند جذب و حفظ نیروی انسانی به شمار می آید. بر همین اساس، پژوهش حاضر به دنبال بررسی سطح کیفیت خدمات داخلی سازمان برق منطقه ای یزد و انتخاب راهبرد مناسب جهت بهبود سطح کیفیت خدمات داخلی در این سازمان است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا پیمایشی است. به منظور جمع آوری داده ها از ابزار پرسش نامه جهت سنجش 26 مؤلفه کیفیت خدمات داخلی سازمان برق منطقه ای یزد، استفاده شده است. جامعه ی تحقیق حاضر، کارمندان سازمان مورد مطالعه هستند. همچنین، حجم نمونه، بر اساس فرمول کوکران و توزیع پرسش نامه اولیه محاسبه شده است. به منظور تحلیل داده های تحقیق، از مدل اهمیت-رضایت و ماتریس کنترل عملکرد جهت شناسایی آن دسته از مؤلفه هایی که نیازمند به بهبود هستند استفاده شده و به منظور اولویت بندی اقدامات بهبود، از شاخص رضایت کارمند بهره گرفته شد. نتایج تحلیل داده ها با استفاده از ابزار یاد شده نشان می دهد؛ 8 مؤلفه جزء عوامل نیازمند به بهبود در سازمان برق منطقه ای یزد هستند؛ که در نهایت، این عوامل با استفاده از شاخص رضایت کارمند اولویت بندی شده است.

زمانبندی، تخصیص منابع در افق برنامه ریزی برای اجرای مجموعه ای از وظایف است که استفاده از منابع در دسترس را بهینه می کند . بیشتر پژوهش های انجام شده در زمینه زمان بندی کارگاه باز ( Open Shop )، حالت ایستا و قطعی دارند، یعنی همه داده ها مشخص هستند و در افق زمانی تغییر نمی کنند، در حالی که مسائل زمان بندی واقعی به بندرت ایستا و قطعی هستند. برنامه ریزی واکنشی، زمینه پژوهش هایی است که بروز تغییرات و فرضیه ها غیرقطعی در مسائل زمان بندی جهان واقعی را بررسی می کند. از طرف دیگر، مسأله کارگاه باز در دسته NP-hard قرار دارد، بنابر این، در صورت بروز رویدادهای غیرمنتظره، حل مجدد مدل اولیه از نظر هزینه محاسباتی و زمان اجرا مقرون به صرفه نیست. بنابراین، در این پژوهش ها ابتدا مدل برنامه ریزی عدد صحیح آمیخته برای تولید زمان بندی اولیه مسأله کارگاه باز را ارائه می شود، در ادامه، به منظور اصلاح زمان بندی اولیه، مدل ارائه شده به برنامه ریزی واکنشی متناسب با تغییر موعد تحویل تعمیم داده می شود. در پایان، بنا به ضرورت مسأله، الگوریتمی کارا به منظور اصلاح زمان بندی اولیه ارائه می شود که در کنار مدل واکنشی، در صورت بروز هر رویدادی قابلیت کنترل بالایی را برای ناظر و مدیر کارگاه فراهم کند. این الگوریتم و تمامی مدل ها در محیط نرم افزاری Aimms پیاده سازی و اجرا شده و نتیجه های به دست آمده؛ کارایی به کارگیری رویکرد زمان بندی واکنشی، در شرایط بروز اختلال در موعد تحویل کارها را تایید می کند.

هدف این پژوهش اولویت بندی عوامل موثر بر عملکرد پرتابه است. اولویت بندی این عوامل با استفاده از ترکیب روش فرآیند تحلیل سلسله [i] مراتبی و طراحی آزمایش های تاگوچی، کمک شایانی به طراحان در راستای بهبود عملکرد سازه های پرتابی می کند. با توجه به اینکه تاکنون با ایجاد تغییر در هریک از عوامل به شکل جداگانه، سعی در افزایش عملکرد پرتابه هاشده است، لذا در این مقاله سعی شده، بااستفاده از ترکیب روش AHP [ii] و طراحی آزمایش های تاگوچی تمام عوامل موثر بر عملکرد پرتابه به طور همزمان بررسی و آنها را اولویت بندی نماییم. نحوه کار بدین شکل است که ابتدا با استفاده از تکنیک طراحی آزمایش های تاگوچی، میزان تاثیر هریک از عوامل بر روی دو معیار برد و انحراف از هدف پرتابه محاسبه و سپس با استفاده از روش AHP این عوامل اولویت بندی می شوند.با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش و با در نظر گرفتن وزن مساوی برای دو معیار برد و انحراف از هدف، از بین 11 فاکتور مورد بررسی فاکتور زاویه پرتابدر رتبه اول، سرعت دهانه در رتبه دوم، زمان سوزش در رتبه سوم تاثیر گذاری بر عملکرد پرتابه قرار گرفتند. همچنین، عامل های وزن سوخت و سرعت باد به ترتیب در رتبه های دهم و یازدهم این اولویت بندی قرار گرفتند.

این مقاله مسئله ی عواملی را که در مسئله ی انتخاب تأمین کننده می توانند هم به عنوان ورودی و هم به عنوان خروجی در نظر گرفته شوند، بررسی می کند. کمیت یک چنین عاملی ممکن است بر کارآیی نسبی تأمین کنندگان تأثیر بگذارد. علیرغم این واقعیت که مقالات زیادی به بررسی عوامل دونقشی پرداخته اند، لیکن به نظر می رسد که ایده ی طبقه بندی کردن یک عامل به عنوان ورودی یا خروجی در یک مدل واحد نمی تواند روابط سببی بین ورودی ها و خروجی ها را در نظر بگیرد. رویکرد ساده ای برای حل این محدودیت و نیز در نظر گرفتن عوامل دارای نقش دوگانه پیشنهاد می شود. یک مثال عددی کاربرد رویکرد پیشنهادی را در زمینه ی انتخاب تأمین کننده نشان می دهد.

از راه های اساسی که سازمان ها به واسطه آن می توانند رشد اقتصادی و توان رقابتی خود را افزایش دهند، استفاده از تفکر خلاق است که بدون شناخت و مدیریت سرمایه های فکری امکان پذیر نیست. هدف اصلی این پژوهش کاربردی، بررسی تأثیر اجزای سرمایه فکری بر عملکرد اقتصادی شرکت های فعال در گروه خودرو سازی سایپا و همچنین، بررسی رابطه بین اجزای سرمایه فکری با یکدیگر است. اجزای سرمایه فکری به عنوان متغیرهای مستقل و عملکرد اقتصادی کارکنان به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده . از آزمون رگرسیون چندگانه برای بررسی تأثیر اجزای سرمایه فکری بر عملکرد اقتصادی کارکنان؛ از آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه بین اجزای سرمایه فکری و از مدل سازی معادلات ساختاری برای آزمون الگوی حاصل، استفاده گردیده. داده های گردآوری شده از طریق 219 پرسشنامه با استفاده از نرم افزار های spss و لیزرل تحلیل گردید و در نهایت روابط بین اجزای سرمایه فکری تأیید و مشخص شد که سرمایه ساختاری و رابطه ای به شکل مستقیم و سرمایه انسانی به شکل غیر مستقیم از طریق سرمایه ساختاری بر رشد عملکرد اقتصادی کارکنان در گروه خودرو سازی سایپا تأثیر دارند.

یکی از مهم ترین موضوعات تولیدی زمان سنجی است که مبنای بسیاری از تصمیمات نظیر تعیین تعداد کارگران و ماشین آلات باشد. یکی از رایج ترین روش های زمان سنجی استفاده از کرنومتر است که در آن پس از ثبت زمان مشاهدات، از ضریب عملکرد برای محاسبه زمان نرمال و از مقادیر الوانس برای تعیین زمان استاندارد استفاده می-شود. به دلیل اهمیت زیاد ضریب عملکرد، روش های مختلفی برای تعیین آن ارائه گردیده، که رایج ترین آنها روش وستینگهاوس است. متاسفانه علیرغم اینکه زمان اغلب پدیده ها در شرایط مختلف عملکرد غیرقطعی است، این روش از اعداد قطعی برای ارزیابی بهره می گیرد. لذا ممکن است نتایج حاصل از محاسبات با نتایج دنیای واقعی متفاوت باشد که این اختلاف در تولید با حجم بالا، اثر بسیار چشم گیرتری ایجاد کند. از این رو در این مقاله، از منطق فازی به عنوان ابزار مفیدی جهت حل مسائل غیرقطعی دنیای واقعی استفاده شده و الگوریتمی برای تعیین ضریب عملکرد بر مبنای منطق فازی و روش وستینگهاوس ارائه گردیده است. همچنین مثال عددی با جزییات حل بیان شده که می تواند نتایج واقع بینانه تری نسبت به حالت قطعی داشته باشد.