مدیریت تولید و عملیات

نمودارهای کنترلی جمع تجمعی با ریسک تعدیل شده ابزار آماری قدرتمندی برای کشف سریع تغییرات فرایند درحال بررسی اند. ورودی ها در پایش فرایندهای حوزه سلامت برخلاف صنایع دیگر دارای تغیرپذیری و سطوح مختلف اند. با توجه به اینکه تغییر در خروجی فرایندهای درمانی ناشی از عوامل مختلفی نظیر عملکرد تیم پزشکی، شرایط محیطی و مشخصات فردیِ بیمار است، طبقه بندی خروجی برای بیشتر از دو حالت، پایش خروجی و بررسی فرآیند را تسهیل و کنترل دقیق تر آن را امکان پذیر می کند؛ به همین دلیل در این مقاله روش پایش ریسک تعدیل شده برای نمودارهای جمع تجمعی با خروجی های چندگانه برای پایش عمل جراحی پیوند کلیه استفاده شده است. در دسته بندی انجام شده فرض شده است نتیجه اجرای عمل پیوند باعث موفقیت عمل و بهبودی کامل بیمار، رد کلیه پیوندی و یا نارسایی عضو پیوندی می شود. درنهایت با توجه به اطلاعات موجود از گزارش سالانه پیوند کلیه در بریتانیا، نتایج ۱۷۷۹ عمل پیوند کلیه در سال های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ با سه خروجی اشاره شده، پایش و نمودارهای کنترل فرایند نمایش داده شده اند.

ایجاد مزیت و قابلیت رقابتی در شرکت با توجه به اولویت های رقابتی آن شرکت و به واسطه اجرای برنامه ها و تصمیمات استراتژیک تولید حاصل می شود. در این پژوهش ارتباط تصمیمات استراتژیک تولید با اولویت های رقابتی و تأثیر آن بر عملکرد شرکت ها در صنعت قطعه سازی خودرو در ایران بررسی می شود. برای شناسایی اولویت های رقابتی، تصمیمات استراتژیک تولید و عملکرد از پیمایش استفاده شده است. ابزار مدنظر برای این پیمایش پرسشنامه است. داده های حاصل از پرسشنامه به کمک آمار توصیفی و استنباطی (مانند ضریب همبستگی و رگرسیون خطی چندگانه) تحلیل شده است. در پژوهش حاضر، پس از دسته بندی اقدامات استراتژیک تولید (با توجه به اولویت های رقابتی) و بررسی تأثیر آن بر تحقق اولویت های رقابتی و عملکرد کلی کسب و کار، مشخص شد تصمیماتی که شرکت ها بدین منظور انجام داده اند برخلاف تأثیر مثبت در بهبود عملکرد، تأثیر اندکی در تحقق اولویت های رقابتی دارند؛ بنابراین درادامه دسته ای از تصمیمات شناسایی شده اند که بیشترین تأثیر را در ایجاد قابلیت های هزینه، کیفیت، انعطاف پذیری و تحویل دارند. در حالت کلی تصمیمات شناسایی شده علاوه بر بهبود قابلیت های رقابتی، بر سوددهی شرکت ها نیز اثر زیادی دارد.

در این پژوهش، نخستین بار مدل ریاضی یکپارچه تولید - توزیع با انبارهای میانی و سیستم های حمل ونقل متنوع در زنجیره تأمین چند دوره ای برای کالاهای فسادپذیر ارائه شده است. نرخ فسادپذیری کالاها در انبارها، یا در زمان حمل ونقل یا ازطریق خبرگان به دست می آید. تابع هدف مدل پیشنهادی تک هدفه است و هزینه های زنجیره تأمین به صورت یکپارچه حداقل می شوند. مدل پیشنهادی، غیرخطی و از نوع سخت است. این مدل با حل چند مسئله در ابعاد کوچک، تأیید و باتوجه به قدرت الگوریتم ژنتیک رتبه ای در این مسائل برای حل استفاده شده است. موردکاوی با داده های واقعی یک زنجیره تأمین مواد غذایی فاسدشدنی، انجام و با حالت بدون فسادپذیریِ کالاها مقایسه شده است. نتایج حاصل از حل مدل پیشنهادی، ضمن تعیین میزان فاسدشدن کالاها در هر مرحله نشان می دهد میزان هزینه زنجیره در حالت فسادپذیربودن افزایش می یابد. مدل پیشنهادی به تصمیم گیرندگان در شناسایی نقاط و تعیین میزان فساد کالاها در سطوح زنجیره و بهره مندی از سیستم های نگهداری و حمل نوین با کارایی زیاد در آن برای کاهش هزینه های کل کمک می کند.

در این مقاله مدل ریاضی یکپارچه جدیدی از سیستم تولید سلولی پویا و برنامه ریزی تولید، توسعه داده شده است که ترکیب یا حجم محصول از یک دوره نسبت به دوره دیگر متفاوت است. براساس اطلاعات به دست آمده هیچ یک از مقالات پیشین دررابطه با مسئله تشکیل سلول پویا، نقش کلیدی تجهیزاتِ جابه جایی مواد را در توسعه مدل های خود در نظر نگرفته اند؛ درحالی که نادیده گرفتن نقش این وسایل نتایج اشتباهی از واقعیت را به دنبال خواهد داشت. به عبارت دیگر، نادیده گرفتن برخی از ویژگی ها نظیر ظرفیت تجهیزات و زمان حرکت درون و بین سلولی وسایل جابه جاکننده توجیه پذیر نیست؛ به ویژه در کارگاه هایی که نمی شود از مدت زمان جابه جایی قطعات بین ایستگاه ها چشم پوشی کرد. مدل پیشنهادی این مقاله مفاهیمی نظیر حرکت درون سلولی و بین سلولی، پیکربندی مجدد، قرارداد فرعی، موجودی و سفارش معوق، زمان انتظار برای قطعات در قراردادهای فرعی، مقدار و حجم تولید بهینه در هر دوره، تعداد تجهیزات درون و بین سلولی تخصیص داده شده به سیستم تولید، تعداد تجهیزات خریداری و فروخته شده در هر دوره و قیمت خرید / فروش برای هریک از تجهیزات درون سلولی و بین سلولی را پوشش می دهد. مدل ریاضی پیشنهادی با یک مثال عددی و تحلیل حساسیت مربوطه اعتبارسنجی می شود.

در این پژوهش یک مدل غیرخطی بهینه سازی برای بررسی اثر تغییرات بار مواد اولیه آهن دار کوره بلند روی سود تولید و میزان انتشار گاز گلخانه ای دی اکسیدکربن ارائه شده است. این مدل، سیستم پشتیبانی برای برنامه ریزی و تصمیم گیری خرید بهینه مواد اولیه و انرژی با توجه به محیط زیست است. مدل با نرم افزار متلب و در نظر گرفتن روابط و محدودیت های فرآیندی، بالانس جرم و انرژی و میزان عرضه مواد اولیه اجرا شده است .علاوه بر محاسبه سود، پارامترهایی نظیر میزان مصرف کک، درجه حرارت گاز جلو فرم ها، دما و ترکیب شیمیایی گاز دهانه، مقدار هوای دم لازم و تأثیر غنی سازی هوای دم با اکسیژن در این مدل ارائه می شود. با استفاده از این مدل نتایج سود حاصل از مدل با نتایج تجربی تولید کوره بلند شماره 3 ذوب آهن مقایسه شده است. با این مقایسه نتیجه می شود به کارگیری مدل باعث 16% افزایش سود از ترکیب بهینه مواد اولیه آهن دار و 18% سود اضافی از انتخاب بهینه انرژی است. همچنین آثار استفاده از آهن اسفنجی روی سود تولید، مصرف انرژی و میزان انتشار گاز گلخانه ای دی اکسید کربن بررسی شده است.

در این مقاله مدلی مفهومی برای ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین خدمات در صنایع لوازم خانگی ارائه شده است. نوع زنجیره تأمین خدمت– محصول و به کارگیری شبکه های عصبی– فازی برای ارزیابی عملکرد این نوع زنجیره تأمین خدمات لحاظ شده است. هدف از پژوهش حاضر، توسعه مدلی جامع برای ارزیابی عملکرد با تأکید بر سنجه های عملکرد مدل های زنجیره تأمین خدمات به جای زنجیره تأمین تولید در صنایع لوازم خانگی است. روش شناسی این پژوهش ازنظر اجرا، توصیفی - اکتشافی و با رویکرد پیمایشی و تحلیل داده ها به روش کمی و با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی است. نمونه ای شامل 58 شرکت مطرح لوازم خانگی و نرم افزارهای Smart-PLS، SPSS و Matlab برای تحلیل داده ها استفاده شده است. درنهایت 10 سازه اصلی و 29 معیار عملکرد از نتایج این پژوهش برای ارزیابی عملکرد این نوع زنجیره تأمین خدمات به دست آمده است. هم چنین عملکرد چندین شرکت لوازم خانگی با استفاده از این مدل و به کارگیری شبکه های عصبی– فازی، ارزیابی شده است.

دستیابی به تعالی در کیفیت، امری تدریجی است که بیشتر در پرتوی پذیرش و نهادینه سازی مجموعه ای از مشخصه ها (ارزش ها، متدولوژی ها، استانداردها و ابزارهای مدیریت کیفیت) حاصل خواهد شد. باتوجه به اینکه دستیابی به درجات بیشتر کیفیت، مستلزم افزایش درجات تطابق محصولات و خدمات با نیازهای متغیر و متفاوت مشتریان در طول زمان است، بلوغ مدیریت کیفیت در سازمان ها تدریجی است و در قالب یک پیوستار، قابلیت ترسیم و تجسم دارد. در مطالعه حاضر، الگویی پویا و منعطف برای طراحی پیوستار بلوغ مدیریت کیفیت و نیز اندازه گیری و تعیین درجه تعلق هریک از مشخصه های مدیریت کیفیت به سطوح مختلف این پیوستار تدوین شده که ماهیتاً برمبنای سیر تحول و تکامل نظام های مدیریت کیفیت، استوار است. این الگو از تعریف سطوح چهارگانه موجود در پیوستار بلوغ و تنظیم پرسشنامه کانوی فازی آغاز شده و تا بررسی تغییرات درجه تعلق مشخصه ها به سطوح مختلف بلوغ ادامه یافته است. تحلیل نتایج کمّی حاصل، بر تفاوت نسبی درجه تعلق مشخصه های مدیریت کیفیت به سطوح مختلف بلوغ دلالت داشته و این تفاوت ها در تناسب با جایگاه رقابتی سازمان، از جنبه انگیزشی تا بُعد سؤال برانگیز متغیر است. به عبارت دیگر، برای سازمان هایی که در سطوح بالاتر بلوغ مدیریت کیفیت قرار دارند، ابزارها یا متدولوژی هایی جنبه اساسی یا عملکردی دارند که در سطوح پایین تر بلوغ، انگیزشی و جذاب محسوب می شوند. این مطالعه ضمن رعایت اصل پیش نیازی و وابستگی متقابل در بین مشخصه های مدیریت کیفیت، مبنا را برای اولویت بندی و پایه ریزی قابلیت های مرتبط با این مشخصه ها در اختیار قرار داده است.

از مهم ترین ریسک های هر سازمان، خطرهای تکنولوژی است. در شرکت های گاز به علت گسترش فعالیت ها، افزایش تعداد مشترکین و افزایش سهم گاز در سبد انرژی، تکنولوژی، نقش مهمی در عرضه خدمات مطلوب دارد. هدف از انجام این پژوهش، معرفی چارچوب مناسبی برای شناسایی ریسک های تکنولوژی شرکت های گاز و اولویت بندی آنها با استفاده از تکنیک تلفیقی FMEA-TOPSIS است. ازجمله تفاوت های این پژوهش با سایر پژوهش ها، تمرکز بر ریسک های تکنولوژی شرکت گاز است. نوآوری دیگر این پژوهش، روش به کاررفته در آن، مخصوصاً ترکیب دو تکنیک FMEA و TOPSIS است. در این مقاله، شاخص های شناسایی شده در قالب کاربرگ FMEA قرار داده شد و به 33 نفر از خبرگان و پیمانکاران صنعت گاز ارسال شد. پس از امتیازدهی به ریسک ها در قالب کاربرگ FMEA، به جای محاسبه عدد RPN، تکنیک TOPSIS برای رتبه بندی ریسک ها استفاده شده است. یافته های به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد مهم ترین ریسک های تکنولوژی در توزیع انرژی گاز به ترتیب، تغییرات شاخص اقتصاد کلان (نرخ ارز و تورم) در کشور، ناتوانی در دستیابی به تجهیزات و ماشین آلات لازم، ناتوانی در دستیابی به تکنولوژی های ساخت و تولید و تأمین مالی محدود برای توسعه تکنولوژی است. رتبه بندی سایر ریسک های تکنولوژی توزیع انرژی گاز در جدول 6 آورده شده است. نتایج به دست آمده با توجه به رویکرد جدید و منطقی و همچنین تأیید کارشناسان این صنعت، از اعتبار کافی برخوردار است و قابلیت به کارگیری در این صنعت را دارد.

امروزه شناخت مشتریان، خوشه بندی و تخصیص خدمت یا محصول به هرکدام از خوشه های مختلف یکی از مهم ترین مسائل بانک ها محسوب می شود. در این پژوهش اطلاعات 31.953 مشتری شامل پنج ویژگی، آخرین زمان مراجعه، تعداد تراکنش، مبلغ سپرده گذاری، مبلغ وام و مانده معوقات از پایگاه داده بانک استخراج شده است. سپس به کمک الگوریتم کا میانگین مشتریان در 7 خوشه جایگذاری شده است. هدف اصلی این پژوهش تخصیص 9 نوع وام و 4 نوع سپرده به هر خوشه از مشتریان براساس یک مدل ریاضی سه هدفه برای افزایش میزان رضایت مشتریان، کاهش هزینه ها و ریسک تخصیص خدمات و محصولات است. برای حل این مدل جواب های موجه اولیه درقالب سناریو های مختلف ازطریق شبیه سازی به دست آمده است. سپس به کمک الگوریتم تبرید جواب نزدیک به بهینه مشخص شده است. در این پژوهش از نرم افزارهای وکا و آر برای داده کاوی، ارنا برای شبیه سازی و لینگو برای بهینه سازی استفاده شده است.

در این مقاله مسئله زمان بندی ماشین پردازنده انباشته با فرض وجود کارهایی با اندازه غیریکسان و با هدف حداقل کردن زمان انجام کل کارها (Cmax) بررسی شده است. هدف این مقاله، حل مسئله مدنظر با بهره گیری از حدود پایین قوی و با استفاده از الگوریتم شاخه و کران حد، یکی از روش های حل دقیق، است. در این الگوریتم از دو روش جدید به نام های و برای تولید حد پایین استفاده و نتایج با حد پایین موجود در ادبیات به نام مقایسه شده است. برای ارزیابی عملکردِ روش ارائه شده، دسته ای از نمونه مسائل به صورت تصادفی تولید و روش شاخه و حد با حدود پایینِ متفاوت روی این مسائل آزمایش شده است. نتایج محاسبات نشان می دهد در الگوریتم شاخه و کران وقتی اندازه کارها نسبت به ظرفیت ماشین بزرگ باشد، حد پایین بهترین عملکرد را دارد و زمانی که اندازه کارها نسبت به ظرفیت ماشین کوچک باشد (حداکثر به اندازه G نصف ظرفیت ماشین)، الگوریتم با حد پایین عملکرد بهتری دارد. همچنین زمانی که اندازه کارها متوسط باشد، بهترین عملکرد را دارد.