مدیریت تولید و عملیات

در این مقاله، درباره مدل تحلیل پوششی داده های شبکه ای ترکیبی ناهمگن برای اندازه گیری کارآیی واحدهای تصمیم گیری با فرض ساختار باز در هر مرحله، ارتباطات بین لایه ای و عدم قطعیت در ورودی ها، خروجی ها و محصولات میانی بحث و مدل استوار آن ارائه شده است. برای نشان دادن کاربرد عملی مدل های پیشنهادی، کارایی باغ های پسته شهرستان های استان یزد بررسی و نتایج به دست آمده از آن با مدل های سنتی مقایسه شده است. با توجه به سخت گیرانه تر شدن محدودیت ها در مدل های پیشنهادی و کاهش میانگین سطوح کارآیی در این مدل ها ، تعداد واحدهای روی مرز کارآیی کمتر می شود و درنتیجه نیازی به استفاده از مدل های ابر کارا برای ارزیابی مجدد واحدهای کارا نیست. به عبارتی، قدرت تفکیک پذیری مدل های پیشنهادی در محاسبه کارآیی کل واحدهای تصمیم گیری و فرآیندهای تشکیل دهنده آنها ارتقا یافته است. این نتایج می تواند فهم دقیق تری از عملکرد اجزای واحدهای تصمیم گیری برای مدیران فراهم آورد.

موفقیت و اثربخشی هلدینگ ها، به ارزش آفرینی شرکت های تابع و هم افزایی بین ستاد و واحدهای آن وابسته است. راه دستیابی به هم افزایی در هلدینگ ها برقرارکردن روحیه همکاری بین اجزاست. در دهه های اخیر، همکاری، محور اصلی بهبود عملکرد زنجیره تأمین قلمداد شده است و ارتباطات بین سازمانی به عنوان واقعیتی انکارنشدنی و یکی از چالش های سازمانی مطرح است. با توجه به ماهیت پیچیده و پویای بازارها علاوه بر همکاری عمودی و درونی به همکاری افقی نیز نیاز است؛ به ویژه تسهیم ظرفیت بین شرکت های تولیدکننده ای که در سطوح مشابه رقیب نیستند، سودآوری و پایداری را برای آنها به ارمغان می آورد. هدف این پژوهش، ارائه مدلی برای شناسایی و تعیین خوشه های همکاری افقی در هلدینگ های صنعتی است. با توجه به بافت داده ها، مدلی کمّی بر مبنای شباهت کسینوسی و الگوریتم K میانگین برای خوشه بندی محصولات تولیدی مشابه در یک هلدینگ دارویی استفاده شده است. محصولات تولیدی در 8 خوشه جای گرفته و هر خوشه به یک شرکت نسبت داده شده است. علاوه بر این، فاصله کسینوسی اجزای درون خوشه ها پیش و پس از اجرای خوشه بندی با یکدیگر مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد میانگین فاصله محصولات پس از خوشه بندی بسیار کاهش یافته؛ به گونه ای که این فاصله به کمتر از نصف رسیده است. این امر، افزایش شباهت محصولات قرارگرفته در هر خوشه را نشان می دهد و می توان استدلال کرد که خوشه بندی انجام شده، کیفیت مناسب دارد؛ از این رو، همکاری افقی، که ابزار مهمی برای مدیریت کسب وکار برای بهبود توانایی رقابت سازمان است، محقق می شود و شکاف بین منابع موجود شرکت و الزامات مورد نیاز آینده آن را پر می کند و با ارائه دسترسی سازمان ها به منابع بیرونی با ایجاد هم افزایی و ترویج یادگیری و تغییر سریع، رقابت جویی سازمان ها را افزایش می دهد.

سامانه های تک کاره در حالت آماده به کار نگهداری می شوند و پس از استفاده از بین می روند یا نیاز به تعمیرات و بازسازی اساسی در آنها وجود دارد. هر زیرمجموعه مورد استفاده در سامانه های تک کاره، مستقل از چگونگی تأمین آن، سطح ریسک مشخصی دارد. همچنین، این موضوع که هر زیرمجموعه از چه تأمین کننده ای تهیه شود، بر تقویت یا تضعیف عوامل تأثیرگذار در وقوع خرابی کل سامانه مؤثر است؛ بنابراین، هدف اصلی این پژوهش، ارائه مدلی چندهدفه برای تعیین تأمین کنندگان تجهیزات تک کاره است. درابتدا، با تعیین شاخص های ارزیابی، مقدار ریسک هر تأمین کننده برآورد شده است. درادامه نیز ریسک ذاتی تجهیزات به کار رفته در سامانه تک کاره با استفاده از ماتریس علت- حادثه به دست آمده است؛ سپس با تعیین حوادث قابل وقوع برای سامانه و ترسیم درخت های خطا، بهترین ترکیب تأمین کنندگان تجهیزات با مدل سازی چندهدفه مشخص شده است. براساس نتایج به دست آمده در مطالعه کاربردی این پژوهش، تخصیص ها با استفاده از مدل چندهدفه پیشنهادی تعیین و با تحلیل حساسیت، عملکرد مدل تأیید شده است.

انحرافات در یک پروژه ساخت، به اندازه ای مهم است که سال ها روش های گوناگونی برای اندازه گیری آنها ارائه شد. طول زمان کسب شده یکی از این روش هاست. این روش، شاخص های ارزیابی پروژه را تنها با در نظر گرفتن روند زمان گذشته، در مقایسه با برنامه مبنا می سنجد و عوامل دیگر را نادیده می گیرد؛ همین امر، به ازدست رفتن بسیاری از اطلاعات برای راهنمایی مدیران منجر می شود. در این پژوهش فرآیندی ارائه می شود که در آن امکان توسعه شاخص های ارزیابی زمان در روش طول زمان کسب شده، با به کارگیری شاخص های کلیدی کیفیت اجرای پروژه، به گونه فازی و با مبنای ریسک های مهم تر شناسایی شده، به وجود می آید. نخست، ریسک ها بر پایه استاندارد پی ام باک شناسایی شدند و مدیران پروژه، مهم ترین آنها را انتخاب کردند؛ سپس دو شاخص کلیدی تجهیز پروژه و عملکرد اجرا بر پایه ریسک ها طراحی شدند. شاخص ها دوباره به مدیران ارائه شد تا اثر آینده آنها بر پروژه مشخص شود؛ بنابراین با ایجاد متغیرهای زبانی فازی، دو شاخص به گونه فازی، به طول زمان کسب شده وارد شدند و آن را توسعه دادند. این فرآیند بر مورد مطالعاتی شبیه سازی شده، در نرم افزار Matlab اجرایی شد؛ سرانجام برای اعتبارسنجی، توسط سنجش اثر شاخص ها و مدل ارائه شده، بر زمان نهایی پروژه به دقت بالاتر مدل پیشنهادی اشاره شد که در مقایسه با تخمین زمان نهایی توسط طول زمان کسب شده است. به علاوه محاسبه شاخص DPI با روش های مختلف نشان داد روش پیشنهادی پژوهش پیش رو، دقت بیشتری نسبت به روش پژوهش دیگران دارد.

امروزه بیشتر صنایع تولیدی، با موجودی های درخور توجهی از مواد خام، محصولات نیم ساخته و کالاهای نهایی و همچنین تجهیزات، ماشین آلات، قطعات یدکی و نیروی انسانی مواجه اند که به علت عدم تعادل بین تأمین یک کالا در یک محل با فروش یا مصرف آن ایجاد شده است. در برخی صنایع، تولید یک محصول به دلایل فیزیکی یا شیمیایی به تولید محصولات دیگر نیز منجر می شود که باید این همبستگی، در مدیریت موجودی ها لحاظ شود. همچنین با توجه به ویژگی هایی همچون زمان تحویل کوتاه، فشار هزینه ها و تغییرات متناوب در تقاضاها، صنایع بیش از گذشته به انعطاف پذیری در تولید نیاز دارند. با رشد سیستم های اتوماسیون صنعتی در کارخانه های تولیدی با محصولات همبسته، همچون پالایشگاه های نفت، نیاز به مدل سازی و ارائه راه حل برای این گونه مسائل، بیش ازپیش احساس می شود. در این مقاله، مسئله تعیین اندازه انباشته در سیستم های تولیدی انعطاف پذیر با محصولات همبسته، مدل سازی و سپس با استفاده از برخی روابط بین متغیرها، این مدل ساده سازی شده است. یکی از روش های رایج حل مسائل اندازه انباشته، الگوریتم ثابت سازی– بهینه سازی است که بیشتر به صورت تک بعدی به کار گرفته می شود. در این پژوهش، یک الگوریتم دوبعدی برای حل این مسئله، پیاده سازی و با دو الگوریتم رایج تک بعدی، به کمک ۶۳ سری داده شبیه سازی شده مقایسه شد؛ نتایج نشان می دهد زمان رسیدن به جواب های این الگوریتم، از سایر الگوریتم های رایج بهتر است.

در صنعت حمل ونقل هوایی، انتخاب درست مسیر جدید پروازی و برنامه ریزی ظرفیت های لازم برای آن، تأثیر بسزایی در درآمد شرکت های هواپیمایی دارد؛ زیرا تأثیرات برگشت ناپذیر آن در صورت انتخاب نادرست شرکت در طولانی مدت نمایان می شود و حتی ممکن است هزینه های گزافی برای شرکت ایجاد کند. انتخاب مسیر جدید براساس معیارهای گوناگونی ممکن است که البته بیشتر این معیارها با یکدیگر در تضادند. انتخاب درست معیارها و متدولوژی تصمیم به صورتی که به برآورده سازی اهداف شرکت منجر شود، بسیار مهم است. در این پژوهش برای انتخاب مسیر از میان مقاصد بالقوه برای خطوط هواپیمایی، پس از تعیین معیارها با استفاده از طیف پنج گزینه ای لیکرت، از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی برای محاسبه وزن معیارها و از روش تصمیم گیری کوپراس برای رتبه بندی گزینه ها استفاده می شود. داده های شرکت هواپیمایی ایران ایر به عنوان مورد مطالعه استفاده شده است. نتایج حاصل نشان می دهد از میان 4 دسته معیار منتخب، معیار اقتصادی، بیشترین وزن را دارد. همچنین، از میان 12 زیرمعیار منتخب، معیارهای درآمد ناخالص مورد انتظار شرکت و تعداد شرکت های هواپیمایی دارای مسیر مد نظر، بیشترین درجه اهمیت را به خود اختصاص داد. در پایان، از میان پنج مسیر مد نظر، مسیر تهران به عسلویه در رتبه اول و مسیر رامسر به مشهد در رتبه آخر قرار گرفت.