مدیریت تولید و عملیات

در این مقاله، یک مدل ریاضی جدید برای مسأله زمانبندی چند هدفه در سیستم تولید سلولی ارایه می شود که هدف آن کمینه سازی حداکثر زمان تکمیل کارها، هزینه زودکرد و هزینه دیرکرد است. به علت پیچیدگی این مسأله، یک الگوریتم تلفیقی بر پایه الگوریتم ژنتیک و بهینه سازی ذرات انبوه برای حل آن در زمان قابل قبول پیشنهاد می گردد. همچنین، از یک الگوریتم تکاملی چند هدفه معروف به نام الگوریتم ژنتیک مرتب شده غیر مغلوب (NSGA-II) برای مقایسه و نشان دادن کارایی الگوریتم تلفیقی پیشنهادی استفاده می شود. در ادامه، نتایج حاصل از خروجی الگوریتم ها با هم مقایسه و سپس تحلیل می گردند. در خاتمه، نتیجه گیری و پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ارایه می شود. واژه های کلیدی: مسأله زمانبندی چندهدفه، سیستم تولید سلولی، الگوریتم ژنتیک، بهینه سازی ذرات انبوه، NSGA-II.

در پیشروی به سمت تعالی مشکلات و موانع زیادی آشکار می شوند که این، اهمیت توجه به خود ارزیابی را نشان می دهد. از مدل های مشهور در راستای خود ارزیابی، مدل تعالی EFQM است. در این پژوهش نگرش مدیران و کارکنان نسبت به معیارهای تعالی بررسی شد تا میزان حاکمیت مؤلفه های تعالی در سازمان، سنجیده شود. سؤال اصلی پژوهش این است که آیا بین امتیاز وضعیت موجود و وضعیت مطلوب معیارهای تعالی در شرکت X تفاوت معناداری وجود دارد؟ این فرضیه به چند فرضیه فرعی، تقسیم شده است. جامعه آماری این پژوهش 157 نفر شامل مدیران، سرپرستان، و کارکنان شرکت X بوده، و 112 نفر از آنان به عنوان نمونه آماری بطور تصادفی انتخاب شدند. تمامی فرضیه ها به جز فرضیه دوم، چهارم و هشتم (فرضیات مربوط به معیار خط مشی و استراتژی، منابع و شرکا، و نتایج جامعه) در سطح اطمینان 95% تأیید شد. بعلاوه تحلیل داده ها و نتایج پژوهش به آشکار کردن حوزه های نیازمند بهبود پرداخت.

شش سیگما یکی از مشهورترین ابزارها برای حذف ضایعات، کاهش هزینه و بهبود کیفیت در سازمان است. فرآیند ایجاد و ارزیابی پروژه ها، از جمله فعالیت های اولیه در اجرای شش سیگما است که بسیاری از محققان معتقدند به-کارگیری موفقیت آمیز شش سیگما با اولویت بندی و انتخاب مناسب پروژه های شش سیگما ارتباط تنگاتنگی دارد. تحقیق حاضر با به کارگیری شبکه های عصبی مصنوعی به عنوان یک ابزار قدرت مند در پردازش اطلاعات غیرخطی، مدلی را جهت انتخاب این پروژه ها معرفی نموده است. در این مدل، جهت انتخاب پروژه های بهبود شش سیگما، 6 معیار به عنوان عوامل ورودی مؤثر بر انتخاب پروژه ها در نظر گرفته شده و با استفاده از مدل پرسپترون چندلایه، میزان بهره وری و سطح سیگمای حاصل از هر پروژه ی بهبود پیش بینی شده است. در فرآیند توسعه ی این مدل، با تغییر تعداد نرون ها، لایه ها و انواع الگوریتم های یادگیری نتایج مدل بهبود یافته و انواع شبکه ها با انجام آزمایش های متعدد بررسی شده است. نتایج این تحقیق ارائه ی دو شبکه ی پرسپترون 4 و 5 لایه، به عنوان بهترین شبکه ها جهت پیش بینی موفقیت پروژه های بهبود شش سیگما در ایجاد بهره وری و افزایش سطح سیگما می باشد. در پایان نیز با استفاده از تحلیل حساسیت تأثیر هر کدام از متغیرهای ورودی بر خروجی های مدل ارزیابی شده است.

با توجه به سرمایه گذاری انبوهی که اخیراً سازمان ها برای اکتساب دانش و بهره وری سرمایه فکری، روی سیستم هایی که بعضاً اثربخش نسیتند، انجام می دهند، ضرورت ارزیابی موفقیت ابتکارات دانشی نمود مییابد. مهم ترین دانش افزایی این مقاله ارایه رویکردی نوین در ارزیابی سیستم های مدیریت دانش است. این رویکرد دو متدولوژی پرکاربرد مدیریتی، عوامل حیاتی موفقیت و تحلیل رابطه ای خاکستری، را ترکیب می کند. از عوامل حیاتی موفقیت برای تعریف معیار های ارزیابی و از رویکرد تحلیل رابطه ای خاکستری برای امتیاز دهی و اولویت بندی ابتکارات دانشی استفاده می شود. جامعه آماری پژوهش، شرکت هایی هستند که در آن ها پروژه مدیریت دانش پیاده سازی شده است. مطابق با این رویکرد همراستایی استراتژیک مدیریت دانش و کسب و کار، کیفیت سیستم های مدیریت دانش، کیفیت دانش، رضایت کاربر، مدیریت اسناد، ارتباطات، پشتیبانی مدیریت ارشد و فرهنگ از عوامل مهم در ارزیابی ابتکارات دانشی در سازمان ها می باشند. قابلیت رویکرد پیشنهادی با استفاده از داده های 5 شرکت کاربر سیستم های مدیریت دانش نشان داده شده است.

پایش پروفایل یکی از موضوع های نوین تحقیقاتی در حوزه کنترل فرآیند آماری است که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. پروفایل رابطه بین یک متغیر پاسخ و یک یا چند متغیر مستقل را توصیف میکند. این رابطه که معمولا با استفاده از یک رابطه رگرسیونی مدل میشود میتواند خطی ساده، خطی چندگانه، چند جمله ای و در مواردی غیر خطی باشد. تاکنون روشهایی برای پایش پروفایلهای چند جمله ای توسعه داده شده است که بهترین آنها روش چند جمله ای متعامد است. از جمله نقاط ضعف روش مذکور تعداد زیاد نمودارهای کنترل میباشد که به صورت همزمان استفاده میشوند. در این مقاله روشی جدید بر اساس روش چندجمله ای متعامد پیشنهاد شده که در آن تنها از دو نمودار کنترل برای پایش یک پروفایل چند جمله ای از درجه k استفاده میشود. یافته­های شبیه سازی و تحلیل منحنی متوسط طول دنباله نشان میدهد که روش پیشنهادی در مقایسه با روش موجود عملکرد بهتری دارد. همچنین استفاده از آن در عمل بسیار آسان تر میباشد.

در این مقاله یک مدل غیرخطی برای مکان یابی تجهیزات سرویس دهی در ناحیه رقابتی معرفی می شود. در مدل پیشنهادی عوامل زمان سفر، کیفیت تجهیزات سرویس دهی و قیمت لحاظ شده است که از مهم ترین عوامل موثر بر جذب و حفظ مشتریان در محیط های رقابتی محسوب می شوند. برای بیان رفتار احتمالی مشتریان در انتخاب تجهیزات رقیب و شرکت واردشونده از مدل تعامل فضایی و تابع لاجیت استفاده می شود. نظر به این که تصمیم گیری در خصوص مکان یابی تنها بر اساس میزان فروش و جذب تقاضای بازار صورت نمی گیرد و غفلت از اهداف مهم سازمانی دیگر نظیر کاهش هزینه ها، شرکت ها را در بلندمدت دچار مشکل می سازد؛ لذا علاوه بر میزان جذب تقاضا، هزینه ثابت استقرار نیز در مدل بررسی می شود که در مسایل دنیای واقعی نتایج بهتری خواهد داشت. به دلیل پیچیدگی محاسباتی، الگوریتم ژنتیک برای حل مدل ارایه می گردد. نتایج عددی، عملکرد مدل پیشنهادی و کارایی الگوریتم ژنتیک را در حل آن تایید می کنند و نشان می دهند که بررسی تقاضای احتمالی مشتریان با در نظر گرفتن عوامل قیمت، زمان سفر و کیفیت تجهیزات سرویس دهی نقش اساسی در افزایش فروش و سود شرکت واردشونده دارد؛ به طوری که با وجود انتخاب مناسب ترین مکان ها توسط رقیب، در شرایط یکسان قیمت، کیفیت و تعداد تجهیزات، میزان فروش و سود شرکت واردشونده بیشتر از رقیب است.

انتخاب و بکارگماری شایسته ترین افراد در هر شغل؛ یکی از مهمترین مسائل و تصمیمات است. مدیریت در دانشگاه ها یکی از موضوعات مطرح در این حیطه می باشد و در این رهگذر مدیران گروه های آموزشی به سبب تاثیرگذاری در عملکرد دانشکده ها اهمیت بسزایی دارند. این مقاله، ضمن بررسی کیفیت شایسته گزینی مدیران گروه های آموزشی در پنج بعد دانش و معلومات حرفه ای، مهارتهای فکری و رفتاری، ویژگیهای شخصیتی ، نگرش و بینش و اعتبار افراد، به تحلیل شکاف وضعیت موجود و مورد انتظار اعضای هیئت علمی دانشگاه یزد در ابعاد مذکور پرداخته است. داده ها، بصورت کتابخانه ای، مصاحبه ای و پرسشنامه ای گردآوری و روایی پرسشنامه توسط چند تن از اساتید مورد تایید قرار گرفت. از 175 پرسشنامه توزیع شده بین اعضای هیئت علمی دانشگاه یزد در سال 1389 که در 30 گروه آموزشی قرار داشتند، 122 پرسشنامه جمع آوری گردید. پایایی کلی پرسشنامه، بر اساس ضریب آلفای کرونباخ، برابر 97/. بدست آمد. نتایج حاصله نشان می دهد در وضعیت موجود به ویژگیهای شخصیتی بالاترین توجه و دانش و معلومات حرفه ای افراد کمترین توجه می شود. نتایج محاسبه شکاف منفی موزون در هر کدام از دانشکده ها ی دانشگاه یزد حاکی از آن است که مهمترین عاملی که آنها را به سمت عدم انتخاب شایسته مدیر گروه می برد، عدم توجه لازم به ویژگیهای شخصیتی است. با رتبه بندی مولفه های این بعد با تکنیک تاپسیس مشخص گردید توجه به شاخص هایی چون متمایل به چالش بودن، سن، مقاومت در برابر فشار، شاداب و برونگرا بودن ، تواضع و فروتنی و صبوری و شکیبایی این وضعیت را بهبود بیشتری خواهد داد. پس می توان با برنامه ریزی برای ارتقای کیفیت آیتم های این ابعاد، آسیب های احتمالی بر سر راه عملکرد مطلوب دانشکده را با بیشترین سرعت مرتفع نمود.