درخت حوزه‌های تخصصی

طی سه دهه اخیر به دلیل هجوم شتابان جمعیت به سمت شهرها، مشکلات متعددی برای شهرها به وجود آمده و لزوم برنامه ریزی و ارائه روش ها و مدل هایی به منظور انتظام شبکه شهری برای کاهش و ساماندهی مشکلات نوظهور، بیش از پیش احساس شده است. یافتن عوامل ناشی از این رخداد و همچنین ارائه راهکاری در راستای کاهش وضعیت نامطلوب موجود و حرکت به سمت تعادل در توزیع جمعیت و فعالیت، از مهمترین دغدغه های برنامه ریزان و مدیران شهری می باشد. در این پژوهش، با ارزیابی سطح برخورداری از امکانات شهری در نقاط شهری استان یزد، چگونگی ارتباط وضعیت سطح ارائه خدمات و امکانات شهری با وضعیت جمعیتی و به تفکیک نقاط شهری، بررسی شده است. تحقیق حاضر از نظر نوع تحقیق، توسعه ای- کاربردی و از لحاظ روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات موردنیاز پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، اسناد مرکز آمار ایران، سالنامه های آماری و اسناد مرتبط با آن، گردآوری شدند. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات و دستیابی به نتایج کاربردی، از مدل تاکسونومی عددی و مراحل تحلیل عددی استفاده شده است. نتایج به دست آمده، بیانگر تأثیر نسبتاً زیاد سطح برخورداری از امکانات و خدمات ارائه شده در نقاط شهری بر توزیع متوازن جمعیت است؛ به گونه ای که در تحلیل انجام شده، رتبه استنتاجی از تحلیل تاکسونومی که بیانگر سطح برخورداری از امکانات در مناطق می باشد، با رتبه توزیع جمعیتی، تناسب زیادی دارد. بر این اساس شاخص های مرتبط با امکانات و خدمات شهری، تا سطح قابل قبولی می توانند نقش مؤثری در جذب جمعیت در نقاط مختلف، جلوگیری از مهاجرت و تمرکززدایی، ایفا نمایند.

هدف این مقاله شناسایی حباب مسکن در ایران است. به این منظور قیمت بنیادی مسکن برآورد و حباب از اختلاف بین قیمت بنیادی و واقعی مسکن به دست آمد. با توجه به وجود جیره بندی در بازار وام رهنی ایران از معادله قیمت حقیقی مسکن با در نظر گرفتن جیره بندی اعتبارات مسکن استفاده شد. هم چنین برای ایجاد معیاری از جیره بندی اعتبارات مسکن از معادله وام رهنی پرداختی در عدم تعادل استفاده شد. داده ها فصلی و مربوط به 17 شهر بزرگ ایران است. نتایج حاصل از تخمین مدل جیره بندی اعتبارات مسکن اشاره به وجود رابطه عکس بین تقاضای وام رهنی و قیمت مسکن دارد. نتایج حاصل از تخمین معادله قیمت حقیقی مسکن اشاره به وجود حباب در بازار مسکن ایران دارد. در واقع در سال های 1375، 1381 و 1386 شاهد شکست حباب قیمت در بازار مسکن ایران بوده ایم.

نیازها انگیزه های مهم رفتار فردی و جمعی معرفی شده اند که تداوم و بقای زندگی انسان ها در برآورده ساختن آن هاست و رفتارها بازتابی از نیازها هستند. رضایت درجه ای از عملکرد واقعی سازمان است ک ه انتظ ارات ساکنین را برآورده می کند. در یک اجتماع محلی نبود سازوکار سنجش نیاز و رضایت در سیستم مدیریت و برنامه ریزی شهری، کاستی هایی چون نبود شناخت کامل از خواسته ها و نیازهای ساکنین، کاستی در ارتباط های دوسویه بین تصمیم گیرندگان و جامعه و نبود پایه های نظری قابل به کارگیری در برنامه ریزی و حکمرانی شهری را ایجاد می کند. این مشکلات، انگیزه های اصلی برای تدبیر یک پژوهش پس نگر توصیفی- تحلیلی و پیش نگر تحلیلی- تجویزی بر پایه ی راهبرد پژوهش استقرایی در شهر جوزدان شد که با به کارگیری روش هایی چون ممیزی اجتماعی بر پایه ی اندازه گیری رفتار، مقیاس گذاری لیکرت، انجام آزمون های آماری و نیز تحلیل مستند متون مدون انجام شد. یافته های پژوهش نشان از نیاز به رفع مشکلات معابر، تردد خودروهای سنگین، بهبود آمدوشد با اتوبوس دارند و بیشترین میزان رضایت، به ترتیب از مدیریت جمع آوری زباله، نظافت و پاکیزگی محله ها و شرایط زیرساخت های شهری حاصل شده است. شدت نیاز و رضایت با یکدیگر رابطه ی معکوس دارند و سنجش توأمان آنان در یک اجتماع محلی اطمینان بیشتری برای اولویت بندی دستور کارهای مدیریت شهری فراهم می کند.

ابرپروژه ها، با هدف نوسازی و بهبود شرایط شهرها انجام می شوند. از جمله ابرپروژه هایی که در زمینه حمل ونقل به منظور حل معضل ترافیک در شهرهای بزرگ ایجاد می شوند، بزرگراه ها هستند . بزرگراه طبقاتی صدر در کلان شهر تهران نیز یکی از این ابرپروژه های شهری است که به منظور بهبود شرایط رفت وآمد وسایل نقلیه شخصی در کریدور شمال شرقی- شمال غربی شهر تهران، در سال 1392 بهره برداری شده است. تحقیق حاضر، تأثیر این ابرپروژه بر قیمت مسکن محلات مجاور آن را بررسی کرده است. پهنه های اطراف بزرگراه به ویژه جداره های نزدیکتر آن، از احداث پروژه متأثر هستند . از این رو برای سنجش این تأثیر، از شاخص قیمت مسکن و زمین -که جامع ترین شاخص دربردارنده کیفیت و کمیت تحولات یک بافت است- و نیز با بررسی تغییرات آن در فواصل مختلف از محور بزرگراه طبقاتی صدر، استفاده شده است. به نظر می رسد قیمت زمین و مسکن در فاصله نزدیک بزرگراه، رشد کمتری نسبت به حوزه تأثیر پروژه داشته است. صحت این فرضیه در قالب مطالعات میدانی تغییرات قیمت زمین و مسکن در حوزه نفوذ بزرگراه طبقاتی صدر، از طریق سنجش تغییرات شاخص قیمت زمین و مسکن بررسی شد. روش گردآوری داده ها در این پژوهش، میدانی و استفاده از داده های زمین مرجع و همچنین روش تحقیق در این پژوهش، تحلیل همبستگی داده ها با مناطق فرادست است. مقایسه تأثیر احداث بزرگراه طبقاتی صدر بر ارزش املاک مسکونی مجاور، به سه دوره زمانی قبل، حین و بعد از احداث و به میزان فاصله آن از محور بزرگراه بستگی دارد؛ به طوری که در فاصله 0 تا 60 متری، نرخ رشد قیمت، کمتر و در فاصله 60 تا 120 متری، نرخ رشد قیمت، بیشتر است. از فاصله 120 متری تا 1000 متری، تفاوت محسوسی در تغییرات قیمت املاک مسکونی نسبت به مناطق بالادست مشاهده نمی شود.

ارتباط متقابل میان ساخت کالبدی شهرها و مؤلفه های اقتصادی موجب می شود تا اغلب، مداخلات در بافت کالبدی شهرها، با بازتاب های اقتصادی همراه باشند. این مداخلات معمولاً از طریق کاهش یا افزایش هزینه یا منافع اقتصادی فعالیت های شهری، بر روی تصمیم گیری مردم، شرکت های خصوصی و نهادهای عمومی در استفاده از اراضی و املاک شهری تأثیر می گذارد. هدف این مطالعه، شناسایی و پیش بینی تغییرات قیمت املاک و مستغلات در چهار محدوده تعریف شده در محل اجرای پروژه مجد تا سال اتمام پروژه است. داده های مورد استفاده در این مطالعه، از طریق روش اسنادی- پیمایشی برای دوره زمانی 92-1388، جمع آوری شدند. به منظور پیش بینی ارزش آینده املاک و مستغلات محدوده مورد مطالعه، از روش خاکستری، استفاده شد. نتایج نشان دادند که پیش بینی تحولات اقتصادی و کالبدی در محدوده مورد مطالعه، موجب شکل گیری جریانی در قیمت های املاک این محدوده شده است که در علم اقتصاد توسط انتظارات تطبیقی، قابل توضیح است. نتایج حاصل از مدل خاکستری بیانگر این بودند که روند افزایشی قیمت هر مترمربع مسکن، در سال های آینده نیز ادامه خواهد یافت؛ به گونه ای که تا سال پایانی احداث پروژه مجد، ارزش اسمی مسکن در محدوده های مورد مطالعه نسبت به سال 1392، افزایش خواهد یافت. در پایان، پیشنهادهایی نظیر؛ اصلاح قیمت های منطقه ای برای بهره برداری شهرداری منطقه از منافع اقتصادی افزایش ارزش بهای املاک ارائه شدند.

در یکی دو دهه ی گذشته ساخت استادیوم ها و پروژه های ورزشی در کشورهای اروپایی و امریکایی و حتی آسیایی پیشرفت چشم گیری داشته است و درعصر حاضر ورزش به عنوان یک عنصر مهم اقتصادی در تولید و مصرف کالاها و خدمات ورزشی وتوسعه ی اقتصادی جوامع مختلف نقش اساسی دارد و از مؤثرترین عوامل اثرگذار بر رشد اقتصادی و از درآمدزاترین صنایع در قرن 21 به شمار می رود. در این مقاله سعی می شود تاثیر وجود استادیوم ها و تیم های ورزشی درآمد افراد در گروه های شغلی مرتبط با این مقوله، مورد بحث قرار گیرد. برای این منظور مشاغلی هم چون فروشگاه لوازم ورزشی، فروشگاه مواد غذایی، رستوران ها، مسافرخانه ها، هتل داری و حمل و نقل مسافر که تعاملات بیش تر و نزدیک تری با تیم های لیگ برتر فوتبال و استادیوم ها دارند، در نظر گرفته شده است و به کمک مشاهدات 679 خانوار و با استفاده از تکنیک داده های تابلویی مدل تحقیق تخمین زده شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که وجود تیم های حرفه ای واستادیوم ها در شهرها بر درآمد افراد درشغل های مرتبط تاثیر مثبت و معناداری ندارد.

از مهم ترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی و توسعه فیزیکی شهرهای کشور در دهه های گذشته، یک دست نبودن نظام توزیع مراکز خدماتی شهری می باشد که زمینه ساز نابرابری اجتماعی می شود. پژوهش حاضر، به منظور سنجش میزان دستیابی افراد ساکن در مناطق شهری زاهدان به امکانات و خدمات مورد نیاز، تدوین شده است. ابتدا با استفاده از داده ها و اطلاعات طرح جامع شهری شهر زاهدان، سرانه وضع موجود هر یک از افراد از کاربری های خدماتی وضع موجود شهر، استخراج شد و سپس با بهره گیری از مدل ویلیامسون و مدل آنتروپی، وسعت و پراکندگی کاربری های مورد نظر در سطح مناطق پنج گانه شهر زاهدان، بررسی شد و نهایتاً به وسیله تکنیک تاپسیس، به ارزیابی هر یک از نواحی، از نظر میزان برخورداری از امکانات و خدمات و رتبه بندی آنها پرداخته شده است. نتایج حاصل از مدل ویلیامسون و آنتروپی، نشان دهنده توزیع نامتعادل در منطقه 4 و کمبود خدمات در این منطقه با توجه به جمعیت زیاد و رو به افزایش در این منطقه می باشد و در منطقه 5 توزیع متعادل خدمات دیده می شود. بررسی نتایج حاصل از میزان برخورداری نواحی شهر زاهدان از امکانات و خدمات شهری با توجه به مدل تاپسیس، حاکی از آن است که در بین مناطق شهری، از نظر میزان دستیابی به امکانات و خدمات شهری، تفاوت زیادی وجود دارد؛ به طوری که بیشترین میزان تاپسیس برای منطقه 5 (894/0) و کمترین میزان تاپسیس برای مناطق 2 و 4 (058/0 و 178/0) می باشد.

منابع مالی پایدار و مستمر، یکی از مهم ترین عوامل در اداره مسائل روزافزون شهرها و خدمات رسانی کارا به شهروندان است. بااین حال وضعیت تاریخی منابع درآمدی شهرداری ها در ایران نشان می دهد که ترکیب منابع در طول زمان روند باثباتی نداشته و شهرداری ها در جهت پایدارسازی منابع عملکرد مناسبی نداشته اند. لذا هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی مناسب تأمین مالی برای شهرداری ایلام با استفاده از رویکرد MCDM است که علاوه بر پایداری درآمدها، معیارهای عدالت، شفافیت، کارایی، کفایت و عملیاتی بودن را نیز مورد ارزیابی قرار دهد. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات برای رسیدن به اهداف تحقیق از روش AHP و تکمیل پرسشنامه توسط 20 نفر از کارشناسان امور مالی و برای استخراج وزن ضرایب معیارها و گزینه ها از نرم افزار Expert Choice استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که عوارض بر آلایندگی، عوارض بر ارزش افزوده و عوارض بر کسب وپیشه فعالان اقتصادی، به ترتیب مهم ترین اولویت های سیاست گذاری در زمینه ی بهینه سازی منابع مالی و درآمدی شهرداری ایلام به شمار می روند.

امروزه فضاهای عمومی شهری، ضرورتی اساسی در برنامه های توسعه شهری یافته اند که این امر، حکایت از نقش این فضاها در تقویت وجهه فرهنگی- اجتماعی شهر دارد. به عبارتی، فرهنگ، الگوهای رفتاری را به وجود می آورد و الگوهایی رفتاری، تعیین کننده و بیان کننده چگونگی استفاده مردم از فضاها می باشند؛ پس طبیعی است که نحوه استفاده از این فضاهای عمومی در فرهنگ های مختلف، متفاوت باشد. ماهیت و چگونگی فعالیت هایی که در فضاهای شهری صورت می گیرند را می توان به دو عامل اساسی فرهنگ و محیط (خصوصیات فضایی- مکانی) نسبت داد. جامعه آماری تحقیق نیز تمامی شهروندان ساکن شهر قزوین می باشند که از مزایای این پروژه ها در چند سال اخیر بهره برده اند و نمونه های آماری، از طریق مصاحبه و گزارش از 425 شهروند قزوینی به دست آمده است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی- توسعه ای و از لحاظ روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز با استفاده از روش های کیفی به خصوص معیارها و زیرمعیارهای رضایتمندی از شهروندان می باشد. هدف این مقاله، بررسی پروژه های عمرانی چهار سال اخیر و تأثیر آن بر مدیریت و تحول اقتصاد شهری و رضایتمندی شهروندان می باشد. نتایج تحقیق نشان دادند که سیاست های کلان، رضایت شهروندان و هویت بخشی به شهر، سه متغیر اساسی در احداث پروژه های عمرانی هستند.