درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ اسلام و سیره

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
تاریخ و سیره شناسی کلیات
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۲۱ تا ۸۴۰ مورد از کل ۷٬۷۰۹ مورد.
۸۲۱.

نقش همسران اهل بیت(ع) در پیشبرد اهداف شریعت

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳ 67 - 84

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) همسرا شریعت امامت ولایت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۹ تعداد دانلود : ۳۴۹
بانوان اهل بیت(ع) که به عنوان همسران، مادران و خواهران امامان شیعه (ع) در تاریخ اسلام مطرح هستند، در ایفای مسئولیت های بزرگ خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که در راستای مساعدت به اهداف امامت و پیشبرد شریعت بوده است، نقش به سزایی داشته اند. در این نوشتار به این مسئله پرداخته شده است که همسران اهل بیت (ع) در پیشبرد اهداف شریعت چه نقشی ایفا کرده اند؟ از این رو ضمن بررسی این پرسش، این مدعا مد نظر قرار گرفته است که همسران اهل بیت (ع) با شرکت در فعالیت های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمینه ی تقویت و ترویج اهداف شریعت به ویژه اصل ولایت را فراهم کردند. این نوشتار با تکیه بر منابع و مآخذ محوری تاریخ اسلام انجام یافته است و ارائه ی الگویی از یک زن مسلمان و پیرو اصل ولایت، از جمله دستاوردهای این پژوهش است.
۸۲۲.

بررسی مفاد بیعت در قیام های شیعه در دو سده ی نخست هجری

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳ 85 - 108

کلیدواژه‌ها: مفاد بیعت قیام شیعه امام حسین (ع) حلف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۳۴۴
مفاد بیعت ها در دل خود شواهد متعددی از بسترهای اجتماعی و سیاسی گذشته را جای داده است و در نتیجه می توان آن را ابزار مناسبی برای رسیدن به عینیت واقع رخداد قلمداد کرد. رخدادهای تاریخی که در اثر عوامل محیطی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در سیطره ی حاکمیت سازمان یافته برپا شده بود، مبتنی بر مفهوم شاخصی در فرهنگ سیاسی خویش بود که در قالب مفاد بیعت برجای ماند. بیعت یا حلف که نوعی منشور و اساسنامه ی حکومتی بود، به صورت عهدی بین حامیان و رهبران بسته می شد تا حوزه وظایف هر کدام مشخص باشد. بیعت ها در قبل و پس از اسلام اغلب دو کارکرد متفاوت داشتند. کارکرد اجتماعی قبل از اسلام و کارکرد سیاسی پس از اسلام. محورهای اصلی این بیعت های پس از اسلام را می توان در عدم برابری در توزیع عادلانه ی فرصت ها و ثروت ها در جامعه، بروز فاصله ی معنادار بین حاکمان و ارزش های دینی، تلاش برای بازپروری ارزش های کم رنگ شده در جامعه با دعوت مردم و حاکمان به عمل کردن به دستورات وحیانی دانست که از جمله چالش های جدی و مورد توجه آن عصر بوده است و ظهور و بروز بیرونی آن به صورت جنبش های اعتراضی تجلی می نمود. این تحقیق که در راستای مطالعه ی مفاد بیعت ها در اسلام است، تلاشی توصیفی - تحلیلی در جهت بررسی زمینه ای و بسترشناسی اجتماعی و سیاسی داده های مرتبط با هدف رسیدن به اطلاعات تاریخی و تبیینی صحیح تر از چیستی و علل انگیزشی جنبش ها است.
۸۲۳.

جمعیت شناسی حواشی فرات و جایگاه آن مقارن قیام عاشورا

نویسنده:
منبع: آیت بوستان سال اول تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: عراق قیام عاشورا ساکنان حواشی فرات جغرافیای تاریخی فرات جمعیت شناسی حواشی فرات

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه جغرافیای تاریخی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا
تعداد بازدید : ۱۱۲۵ تعداد دانلود : ۹۶۴
در حاشیه ی رود فرات در سال 61 هجری نهضتی بس بزرگ و جاودان رقم خورد . شناخت ساکنان حواشی محل این قیام در بین النهرین بسیار مهم است . ساکنان عراق از یکپارچگی و تجانس در بافت جمعیتی خویش برخوردار نبودند . این ویژگی یکی از عوامل پی آمدهای حادثه ی عاشورا به شمار می رود و در نتیجه عاشورای خونینی رقم خورد . این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که ساکنا ن حواشی فرات و ناحیه ی بین النهرین از چه بافت جمعیتی برخوردار بودند؟ و هم چنین آیا عدم تجانس قومیتی آن ها در غلبه سپاه اموی تاثیر گذار بوده است؟ ساکنان نواحی فرات گروه هایی متشکل از اعراب مهاجر ، عشایر عرب ، ایرانیان ، موالی ، کردها ، بومیان آرامی ، نبطی و اهل کتاب بودند . اینان با یکدیگر یک دل و متحد نبودند و این خصیصه ی آنان از قدیم الایام تا قرن ها بعد ادامه یافت. در نتیجه دشمنان امام حسین (ع ) از این موقعیت نهایت سود و بهره را بردند .
۸۲۴.

منطق حاکم بر احتجاجات امام سجاد(ع) پیرامون نهضت عاشورا

نویسنده:
منبع: آیت بوستان سال اول پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: عاشورا احتجاجات امام سجاد (ع) منطق حاکم

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی امامان معصوم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا
تعداد بازدید : ۱۴۲۵ تعداد دانلود : ۷۸۱
احتجاجات امام سجاد(ع) از نیرومندترین عوامل جاودانه ساختن قیام عاشورا و اهداف نهضت امام حسین (ع) می باشد. آن حضرت از عصر عاشورا تا بازگشت و استقرار در مدینه احتجاج هایی با عوامل حکومتی و مردم شهرهای مختلف از جمله کوفه و شام داشته اند که بر این احتجاجات منطق خاصی حاکم بوده که باعث رسوایی دستگاه بنی امیه و تاثیر و ماندگاری قیام عاشورا بعد از شهادت امام حسین (ع) در جامعه آن روز بوده است. لذا این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، با شیوه کتابخانه ای، به تحقیق و بررسی احتجاجات امام سجاد (ع) پیرامون نهضت عاشورا جهت کشف واستخراج منطق حاکم بر این احتجاجات پرداخته است.
۸۲۵.

سیره راهبردی امام صادق (ع) در برابر انحرافات اعتقادی

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ 89 - 109

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) نحله های فکری مذاهب کلامی انحرافات اعتقادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۶ تعداد دانلود : ۴۷۵
پیدایی اندیشه های گوناگون کلامی، همراه با تحرکات فرقه ها و نحله های انحرافای در نیمهاول سده دوم هجری که دوره تکوین مذاهب اسلامی شمرده می شود، موجب شد تاپیشوایشیعیان امام جعفرصادق (ع) ، به شیوه های مختلفی به مقابله و پاسخگویی با آنان برخیزد. آنحضرت با اتخاذ مواضعی عالمانه به تبیین حقیقت اسلام، نفی نظریه ها و استدلال هایمخالفان، ارائه کاستی ها و تناقضات داشته های آنان، راهی میانه و معتدلانه برگزیده و بار پایهبراهین عقلی و مستند به سنت اسلامی، به ارائه تفکرات درست اسلام دست یازیده است. اینمقاله با چنین رویکردی، به بررسی و تبیین مواضع امام(ع) پرداخته و شیوه ها و نوع برخوردایشان با مخالفان فکری را تحلیل می کند با این فرضیه که آن حضرت در مواجهه با مخالفان،از روش های علمی و عقلی بهره برده است.
۸۲۶.

تحلیل انتقادی فضایل اختصاصی عبدالله بن عباس در روایات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال هفدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۶۸)

کلیدواژه‌ها: روایات تفسیری خلافت عباسی مشروعیت بخشی فضایل نگاری عبدالله بن عباس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۳ تعداد دانلود : ۶۳۰
عبدالله بن عباس در منابع روایی و تاریخی، دارای فضایل خاص و برجسته ای شمرده شده که هیچ یک از یاران پیامبر اسلام(ص) را یارای رسیدن به آن ها نبوده است. ادعای رؤیت جبرئیل از سوی وی، دعای ویژه پیامبر اسلام(ص) در حق او که موجب می شود سخنان ابن عباس در تفسیر قرآن جایگاهی بلامنازع یابد و القاب و مقامات ممتاز، از جمله این فضایل است. اما توجه به زمینه های شکل گیری خلافت عباسیان و درگیری های آنان با علویان و تحلیل روایات حاوی فضایل ابن عباس نشان می دهد که بنی عباس برای مشروعیت بخشی به قیام و حکومت خویش، نیاز به تقدیس اجدادشان داشتند. چنین زمینه ای می توانست در نشر فضایل برجسته برای عبدالله بن عباس، به عنوان یکی از حلقه های اصلی سلسله خلافت عباسی، نقش داشته باشد. از این رو فضایل نقل شده برای ابن عباس با تردید و تأمل جدی روبه روست.
۸۲۷.

تاثیر منابع تاریخی اهل سنت در مطالعات سیره شناسی ائمه؛ (مطالعه موردی سیره امام سجادع و تاریخ مدینه دمشق ابن عساکر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۸ (پیاپی ۱۰۳)

کلیدواژه‌ها: منابع تاریخی تاریخ اهل بیت (ع) مطالعات سیره ای سیره امام سجاد (ع) تاریخ مدینه دمشق

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : ۱۲۲۸ تعداد دانلود : ۶۷۶
توجه به منابع تاریخی در مطالعات سیره شناسی از اهمیت بسزایی برخوردار است. منابعی که جایگاه کمتری در حوزه تولید میراث مکتوب میان شیعیان را به خود اختصاص داده است. در مقابل اهل سنت، نسبت به نگارش متون تاریخی توجه جدی تری از خود نشان داده اند. هم از این روست که به نظر می رسید برای فهم و تبیین تاریخ تشیع و اهل بیت توجه به این طیف از منابع سنی امری ضرور است. حال این سوال شایسته پاسخ است که برای فهم تاریخی اهل بیت رجوع به دادهای تاریخی اهل سنت چه جایگاهی دارد؟ در این نوشتار این فرضیه دنبال می شود که به نظر می رسد منابع تاریخی اهل سنت تاثیر معناداری در مطالعات سیره شناسی ائمه دارد. از همین روی تاریخ و سیره امام سجادع بر اساس کتاب تاریخ مدینه مدینه دمشق ابن عساکر(م.571ق.) با سه منبع امامی، یعنی الارشاد شیخ مفید(م.413ق.)، الخرائج قطب راوندی(م.573ق.) و مناقب آل ابی طالب ابن شهرآشوب(م.588ق.) مورد مطالعه قرار گرفته تا این فرضیه مورد راست آزمایی قرار گیرد. از این رو با بررسی مقایسه ای میان مقدار اطلاعات ارائه شده میان این سه منبع امامی و یک منبع سنی درباره امام سجادع، نشان داده شده که اختلاف قابل توجهی میان حجمِ کمی و محتوایی اطلاعات ارائه شده آن ها وجود دارد بگونه ای که عدم توجه به آن ها آشکارا در نتایج پژوهش می تواند اثرگذار باشد.
۸۲۸.

سیاست عزّت مدارانه امام حسین(ع) در برابر معاویه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی (آیت بوستان سابق) سال اول زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: عزت در سیاست سیره سیاسی عزت مدارنه شخصیت سیاسی امام حسین (ع) شخصیت سیاسی معاویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۹ تعداد دانلود : ۶۱۵
عزّت از اصول اخلاقی است که در روایات اسلامی به حفظ آن در تمام ابعاد زندگی تأکید شده است. امام حسین(ع) الگوی کامل عزّتمندی است، اما تاکنون تنها به عزّت در سیره ی سیاسی ایشان در قیام عاشورا توجه شده است. با وجود سپری شدن بیشتر مدت امامت ایشان در زمان معاویه، شخصیّت سیاسی فاسد و منحصر بفرد معاویه و اختناق حاکم بر آن دوران، جا دارد درباره عزّت در سیره سیاسی امام حسین(ع) در برابر معاویه، پژوهشی به عمل آید. با نظر به مفهوم عزّت و مؤلفه های آن در سیاست، شخصیّت و منش سیاسی امام حسین(ع) ، آن حضرت، سیاست عزّت مدارانه ای را در سه محور اصل ی ظلم و طاغوت-ستیزی، استقلال و عدم وابستگی به غیر، حفظ و پایبندی به هنجارهای اخلاقی در برابر معاویه به اجرا درآورده است.
۸۲۹.

علل انحراف امّت اسلامی در مستندات قیام عاشورا

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی (آیت بوستان سابق) سال اول زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: اهل بیت امام حسین (ع) فضایل اهل بیت،خطبه ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۲ تعداد دانلود : ۵۸۷
امّت اسلامی بعد از وفات پیامبر (ص)، هر روز بیش از پیش از ارزش های اسلامی فاصله می گرفت و به دوران جاهلی برمی گشت، تا جایی که به کشتار شجره ی طیّبه و ثقل اصغر، هتک حرمت و به اسارت گرفتن اهل بیت پیامبر (ص) دست زد. این مقال در صدد است با بررسی خطبه ها و احتجاجات امام حسین (ع) و اهل بیت شان، در قیام عاشورا و توجه به قرآن و احادیث نبوی، به مهمّ ترین علل انحراف جامعه اسلامی دست یابد. گرد آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای صورت گرفته و پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی نوشته شده است و به این نتیجه دست یافته که مهم ترین علل انحراف جامعه اسلامی در آن زمان و در واقع در تمام زمان ها، ترک اطاعت اهل بیت و اطاعت و پیروی از حکّام ظالم است که این دو، نتیجه انحرافی است که در سقیفه به وجود آمد و منجر به مهجوریّت اهل بیت و قدرت یافتن بنی امیّه شد.
۸۳۰.

قیام عاشورا از دیدگاه منابع تاریخی اهل سنّت (با تکیه بر آثاربخاری، طبری و ذهبی)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی (آیت بوستان سابق) سال اول زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: امام حسین (ع) قیام عاشورا بخاری طبری،ذهبی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
تعداد بازدید : ۷۰۵۸ تعداد دانلود : ۱۵۳۴
حادثه کربلا از وقایع مهم و به یادماندنی تاریخ اسلام است که مقاصد و مفاهیم والا و پرارزشی را در بردارد. با توجه به اهمیّت واقعه عاشورا ، اکثر مورخان اسلامی -که اهل سنّت می باشند- به توجه و تامل این واقعه بزرگ پرداخته اند. از جمله مورخان بزرگ اهل سنّت می توان بخاری، طبری، ذهبی و غیره را نام برد که مقاله حاضر به بررسی نگرش این سه تاریخ نگار اسلامی درباره نهضت عاشورا می پردازد. از دیدگاه این منابع قیام امام حسین(ع)، نهضت فرزند رسول خدا (ص) است که برای خدا قیام کرد. اساس آن آزادی، عدالت و شرافت است، او می خواست تا مردم از ظلم و جور حاکمان زمان رهایی یابند و برای تحقق این آرمان والا و الهی با عشق و ایمان و با کمال شجاعت و شهامت قدم برداشت و در نهایت با شهادت وجود با ارزش خویش به همگان درس آزادگی و عزت آموخت. آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد، ارائه پاسخی مستدل به این پرسش اساسی است که دیدگاه منابع تاریخی اهل سنّت با تاکید برسه کتاب (بخاری، طبری، ذهبی) در مورد قیام عاشورا چگونه است؟رهیافت این پژوهش که با رویکرد توصیفی- تحلیلی حاصل شد نشان می دهدکه دیدگاه مشترک این منابع نسبت به نهضت امام حسین(ع)، توام با ارادت خاصی نسبت به خاندان رسول خدا (علیهم سلام) از جمله حضرت حسین(ع) می باشد. به طوری که بزرگان اهل سنّت در منابع به ایشان لقب سیدالشهدا داده اند و شهادت مظلومانه آن حضرت و یارانش را در کربلا با برگزاری مراسم طبق اعتقادات خودشان از جمله، نماز خواندن و روزه گرفتن در روز عاشورا گرامی می دارند.
۸۳۱.

روش شناسی مناظرات امام حسین(ع) در جریان قیام عاشورا

نویسنده:
منبع: آیت بوستان سال اول تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: عاشورا اصول اخلاقی امام حسین (ع) روش شناسی مناظرات منطق حاکم بر ساختار منطق حاکم بر محتوا

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی امامان معصوم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق مناظره و گفتگوی علمی
تعداد بازدید : ۱۷۹۵ تعداد دانلود : ۱۴۹۵
قیام امام حسین (ع) یکی از مهمترین قیام های حق طلبانه تاریخ بشریت است که حامل درس ها و معارفی سترگ است. امام حسین (ع) از ابتدای قیام تا لحظه شهادت مناظرات و احتجاج هایی با افراد مختلف داشته اند که بر این مناظرات از لحاظ ساختار ، محتوا و اصول اخلاقی، منطقی خاص حاکم بوده است. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی با تکیه بر مناظرات امام حسین(ع) در جریان قیام عاشورا جهت دستیابی به منطق حاکم بر مناظرات ایشان سامان یافته که حاصل آن چنین شد: در مناظرات از حیث ساختار حضرت از فنون پیش بردن بحث به صورت منظم، اقرار گرفتن از خصم با سؤالات حساب شده، نقد دقیق سخن، مقابله و مقایسه، تسجیل ،قرار گرفتن در جایگاه پرسش گر، بیدار نمودن فطرت و به کارگیری زبان انگیزشی استفاده کرده است. از لحاظ محتوایی آن حضرت در این مناظرات به کتاب و سنت نبوی و مقبولات طرف مقابل استناد کرده اند و درباب اصول اخلاقی به مواردی همچون مهربانی، داشتن صبر و تحمل ، خیرخواهی نسبت به طرف مقابل ، حسن نیت داشتن، پرهیز از کینه توزی ،دوری از مغالطه،تواضع در قول،احترام به طرف مقابل،عذرپذیری ،ترک تعصب و آزادمنشی توجه کرده اند.
۸۳۳.

نقش امام سجاد (ع) در تحریف زدایی از سیره نبوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال هشتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۲۹)

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری سیره نگاری سیره نبوی امام سجاد (ع) تحریف تاریخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶۱ تعداد دانلود : ۸۸۶
اهتمام و استناد به سیره نبوی، از همان روزهای آغازین عصر خلافت آشکار بود. توجه به سیره نبوی، الگوی عملی و راهکاری برای خروج از مشکلات فرا روی جامعه بود؛ از سوی دیگر، اهرمی بود در دست گروه های رقیب، برای اثبات آرای سیاسی اجتماعی خود. اهتمام و بهره وریِ آمیخته با گرایش های متعدد، گاه باعث نادیده گرفتن یا پدید آوردن خبر، برجسته کردن خبری یا کمرنگ کردن خبری دیگر می شد و در نتیجه، بیم نوعی تحریف سیره نبوی می رفت. در چنین فضایی، نقش تحریف زدایی و تبیین واقعیت های تاریخی برای آگاهانِ صادق و کسانی که نمی توانستند به هر گزارشی اعتماد کنند، ضروری بود. در عصر امام سجاد(ع)، به علت هم زمانی با سامان مند شدن اخبار مکتوب سیره برای انتقال به نسل های بعدی، خطر تحریف ماندگارتر بود. بر این پایه، امام(ع) با بیان واقعیت های تاریخی در عصر نبوی، به تحریف تاریخ در آن دوره واکنش جدی نشان دادند. نوشتار حاضر با این فرض که امام(ع) با وجود داشتن کتاب و نقل روایات سیره، در شمار سیره نگاران قرار نمی گیرند و تحریف زدایی از سیره، به معنای اصطلاحی سیره نگاری نیست و نیز بر اساس توصیف و تحلیل، نقش آن حضرت را در برابر تحریف تاریخ، در قلمرو زمانی عصر نبوی و بر پایه اخبار بر جامانده از آن حضرت رصد می کند؛ همچنین، نشان می دهد که امام(ع) این تحریف زدایی را در حیطه دفاع از حقوق اهل بیت(ع) و در دو قلمروِ خودبیانی و پاسخگویی به پرسش دیگران انجام داده است.
۸۳۴.

بررسی جایگاه دولت آل عُیون و نقش آن در گسترش تشیع در بحرین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال هفتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: ضرب سکه تشیع بحرین مساجد آل عیون شعراء

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا خاورمیانه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
  4. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۱۰۲۹ تعداد دانلود : ۸۰۸
در بحرین قدیم، تشیع قدمتی دیرینه دارد و از اواخر قرن سوم هجری به بعد شاهد شکل گیری دولت های مختلف شیعی بوده که از میان آنها، آل عیون از حیث دیرپایی و تأثیرگذاری در گسترش شیعه اهمیت بیشتری داشته است. در این تحقیق ضمن نمایاندن جایگاه دولت شیعی آل عیون در بحرین، نقش آنان در گسترش تشیع مورد بررسی قرار می گیرد. یافته های تحقیق حاکی از ریشه دار بودن تشیع در آن سرزمین است. زمینه ها و عواملی از قرن نخست هجری موجب توسعه تشیع در بحرین بوده و با ضعف عباسیان، شیعیان این منطقه موفق به تشکیل دولت شدند. ساخت مکان های مذهبی مثل مساجد و مدارس، تربیت علما دینی و آثار علمی آنان، وجود شاعران دوستدار اهل بیت ^ ، ارتباط آل عیون و اندیشوران بحرینی با کانون های علمی و مقدس در عراق و ضرب سکه به نام اهل بیت ^ را می توان ازجمله محورهای مهم فعالیت این دولت برای گسترش تشیع دانست. شیوه پژوهش در این نوشتار، توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.
۸۳۵.

نقد و بررسی تاریخ ولادت و شهادت امام جواد (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال هفدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۶۵)

کلیدواژه‌ها: نقد متن تاریخ امامت حدیث شناسی امام جواد (ع) سندپژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲۶ تعداد دانلود : ۷۰۷
تاریخ ولادت و شهادت امام جواد(ع) از جمله موضوعاتی است که گزارش های تاریخی چندگانه ای از آن، در منابع تاریخی آمده است. رسیدن به نتیجه ای روشن در این گونه موارد، علاوه بر افزودن آگاهی های قابل اعتماد درباره معصومان(ع)، به شناخت بهتر زمان صدور برخی روایات و رویدادها مدد می رساند. این مقاله برای تعیین زمان دقیق تولد و شهادت امام جواد(ع)، با بررسی گزارش های موجود در منابع شیعه و اهل سنت درباره سال و ماه تولد امام(ع)، گزارش های تولد آن حضرت در غیر سال 195 قمری و نیز گزارش تولد ایشان در دهم ماه رجب را نامعتبر و گزارش تولد آن حضرت در پانزدهم ماه رمضان سال 195 قمری را مستند و برتر از دیگر گزارش ها شمرده است. این نوشتار، گزارش های دال بر شهادت امام جواد(ع) در غیر سال 220 قمری را نیز دارای اعتبار ندانسته و گزارش شهادت آن حضرت در آخر ماه ذی قعده سال 220 قمری را برتر از دیگر گزارش ها نهاده است.
۸۳۶.

روش شناسی اقتصاد اسلامی بر اساس عملکرد اقتصادی امام علی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: سیاست اقتصادی سیره اقتصادی امام علی (ع) روش زندگی شخصی روش حکومت داری

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه فقه اقتصادی
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
تعداد بازدید : ۱۱۳۰ تعداد دانلود : ۶۶۲
رفتار اقتصادی امام علی(ع) در میان تمامی رهبران و پیشوایان دینی بیشترین توجه را به خود اختصاص داده است. گفتار، رفتار و سیاست های امام علی(ع) در حوزه اقتصاد و معیشت، از ابعاد مهم رویکرد حکومتی و اجتماعی ایشان است. همچنانکه سیره و رفتار شخصی ایشان به تنهائی حاوی دنیائی از نکات قابل توجه و بررسی است. در متون تاریخی و روائی، هزاران گزاره در این باب وجود دارد که مراجعه به همه آن ها برای کشف و تحلیل سیره اقتصادی ایشان ممکن به نظر نمی رسد. در این میان،  حکمت ها، خطبه ها و نامه های نهج البلاغه بویژه عهد مالک اشتر می تواند محور اساسی و مستند قوی برای دریافت رویکرد امام به اقتصاد باشد. با بررسی حکومت امام علی (ع) به عنوان مصداقی کامل از حکومت اسلامی، می توان زوایای عملی و اجرائی احکام اسلامی و نیز وظایف مهم اقتصادی یک حکومت را شناسایی کرد. علاوه بر آنکه با بهره گیری از سیره اقتصادی ایشان، می توان رفتار اقتصادی یک مسلمان را استخراج نمود.
۸۳۷.

یادداشت: نقش ولایت فقیه در توسعه تمدن اسلامی

نویسنده:
منبع: اندیشه تمدنی اسلام سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و ایران کلیات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام تاریخ سیاسی
  5. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی ولایت فقیه
تعداد بازدید : ۲۸۲۶ تعداد دانلود : ۲۴۰۷
در جایگاه مقدمه نخست باید تمدن اسلامی را بشناسیم و تفاوتش را با تمدن غرب شناسایی کنیم. وقتی تمدن، بدون قید اسلامی، مطرح می شود همان طوری که از ریشه اش برمی آید ممکن است شهرنشینی و شهروندی به ذهن تبادر کند، و در برابر آن توحّش یا دور بودن از علم و لوازم آن قرار دارد. اما دانشمندان اگرچه مادی باشند، تمدن را فقط معادل با پیشرفت تکنولوژی و پیشرفت وضعیت شهرنشینی نمی دانند. در سال ١٣۵٢ش. در زندان عادل آباد بودم، پس از مدتی سران نظامی حزب توده را آوردند، یکی از آنها هم علی عمویی بود؛ همان کسی که پس از دستگیری کیانوری اعلام کرد چون او خیانت کرده حزب توده منحل است. یک روز با ایشان صحبت کردم که شما تمدن را چگونه معنا می کنید. تعبیر رسایی کرد و گفت: «ما به کسی می گوییم متمدن که نمی خواهد کسی مواظبش باشد تا تعدی نکند، و به کسی می گوییم وحشی که باید مراقبش باشند تا به حدود و حقوق دیگران تجاوز نکند». ببینید اینها که مادی هستند در تلقی از تمدن، مسئله پیشرفت علمی را کافی نمی دانند؛ آنها نیز پیشرفت جهت دار را مطرح می کنند. از دید آنها کشور متجاوز متمدن نیست.
۸۳۸.

جایگاه آثار اندیشمندان امامی مکی در گسترش فضای علمی در مکه در قرن 11 و 12 هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال ششم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: امامیه مکه شیعیان مکی سید نورالدین علی موسوی عاملی اندیشمندان امامی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام کتابشناسی تاریخ اسلام
تعداد بازدید : ۱۸۷۶ تعداد دانلود : ۱۳۲۹
پژوهش پیرامون حیات علمی اندیشمندان امامی مقیم، نزیل یا مجاور بیت الله، آثار مکتوب و غیرمکتوب ایشان در مکه جلب توجه می نماید. تألیف و استنساخ کتاب، تجدید بنای کعبه، اجازه های فقهی و روایی، مقابله، تصحیح و قرائت بسیاری از کتاب های فقهی و حدیثی امامیه در مکه و جلسات و محافل علمی ایشان که مشتاقان فراگیری علوم اهل بیت^ را به مکه می کشانده، عمق حضور عالمان مکتب اهل بیت^ در این شهر را روشن خواهد نمود. قرن یازدهم شاهد بیشترین حضور علمی و عملی عالمان امامی در مکه است. برخی از این اندیشمندان در مکه جایگاه رفیعی داشته اند تا جایی که کتاب هایی که توسط مخالفان در گذشته و حال پیرامون اعلام مکی نوشته شده از ایشان نام برده اند.
۸۳۹.

بازخوانی چگونگی تعاملات پیامبر (ص) با غیرمسلمانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۹۵

کلیدواژه‌ها: کافران رسول خدا (ص) غیرمسلمانان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۸ تعداد دانلود : ۷۲۳
یکی از مهم ترین مباحث در سیره رسول خدا (ص) چگونگی تعامل آن حضرت با غیرمسلمانان است. تأمل و واکاوی در زندگی پیامبر (ص) نشان می دهد که وی ضمن پذیرش حقوق غیرمسلمانان، به ویژه اهل کتاب، هیچ گاه از مهرورزی و عدالت در حق آنان دریغ نورزید و اصل را در این باره بر منطق و گفتگو، آگاهی بخشی و فرهنگ گستری، و همکاریهای مشترک بنا نهاد. او ضمن مدارا با کافران و حمایت از مراکز دینی اهل کتاب، هیچ کس را مجبور به تغییر دین خویش و پذیرش اسلام نساخت، هرچند در معرفی هوشمندانه اسلام و جذب مردم به آن، از همه ابزارهای عاطفی و عقلانی و جز آن، استفاده نموده، در این راه سنگ تمام گذارد. به علاوه آن حضرت در حوزه هایی چون انعقاد پیمان نامه ها، بهره وری از نخبه گان و کارشناسان، دادوستد با کافران، پذیرش کمک های غیرمسلمانان، احترام به سفیران و فرستادگان، و دیگر حوزه های مرتبط، ضمن پذیرش و تأکید بر اصل این موارد، حدود و ثغور آن را نیز مشخص نمود و اصول و قواعد ماندگاری را در این باب از خود برجای نهاد.
۸۴۰.

تاملی بر زمینه های اقتصادی - اجتماعی فتح اسلامی اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: اعراب اصفهان مسلمانان فتح اصفهان زمینه های اقتصادی و اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و ایران
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۰۵۲ تعداد دانلود : ۸۲۹
شهر اصفهان در مرکز فلات ایران، اقلیم مناسب و شرایط اقتصادی و راهبردی قابل اعتنایی دارد. این شرایط ضمن تاثیرگذاری بر ساختار حیات جمعی ساکنان شهر در سیر تحول تاریخی آن نیز موثر بوده است. اصفهانِ اواخر دوران ساسانی از مراکز مهم تجاری، کشاورزی و نظامی ایران بود و این اهمیت تا حدی است که یزدگرد سوم به هنگام گریز در برابر اعراب،به اصفهان وارد شد اما شرایط موجود را به نفع خویش ندید. اعراب نیز پس از گشودن مرزهای بیرونی ایران؛ فتح اصفهان را نخستین هدف خویش در درون فلات مرکزی برگزیدند و این شهر پراهمیت را به صلح تصرف نمودند. درحالی که مسلمانان در فتوحات خود در ایران با مقاومت مردم شهری مواجه بودند و در مواضع چندی به تصرف مجدد شهرها مجبور می شدند؛ فتح اصفهان آسان ترانجام گرفت و واکنش های مردمی بعدی درپی نداشت. در همین جهت، مساله نوشتار حاضر تبیین موقعیت ممتاز اصفهان و اهمیت آن در فاصله زمانی اواخر حکومت ساسانیان و اوایل دوران اسلامی و نیز تشریح زمینه های فتح آن در قیاس با فتح سایر شهرهای بزرگ ایران توسط اعراب است. یافته های تحقیق که با بررسی منابع تاریخی و تاریخ نگاری و به شیوه کتابخانه ای به دست آمده و تفسیر شده است نشان می دهد فتح اصفهان به عنوان شهری برخوردار، خوش موقعیت و مرکز توجه طبقات ممتاز ساسانی، تحت تاثیر عوامل مختلفی صورت گرفته که در این میان سلوک آگاهانه و مصلحت جویانه ی اقشار شهری در برخورد مسالمت آمیز با فاتحان سهم به سزایی داشته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان