درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷٬۸۶۱ تا ۷٬۸۸۰ مورد از کل ۷۶٬۰۳۳ مورد.
۷۸۶۱.

بررسی اختلاف قرائات پنج نسخه خطی قرآن کریم از قرن ششم هجری درکتابخانه آستان قدس رضوی(1)

نویسنده:
منبع: تأمل سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱ 1 - 24

کلیدواژه‌ها: اختلاف قرائت نسخه خطی قاری ده گانه تطبیق قرائت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۸۷
بر اساس ادله عقلی ونقلی که از مبانی و اقوال علمای اسلامی مطرح شده، قرآن به قرائت واحد، نازل شده است؛ و بهترین و معقول ترین راه برای شناخت قرائت واحد که باید متصف به تواتر نیز باشد؛ تحقیق میدانی و بررسی قرائت مضبوط در مصاحف قرون گذشته است تا قرائت متواتری که از پیامبراسلام 6 به ما رسیده شناخته شود. این مقاله، براساس روش کتابخانه ای و بررسی نسخه ها، در صدد کشف آن است که اکثریت مصاحف خطی قرن های گذشته با کدام قرائت بیشترین انطباق را دارد. از جمله نتایج بدست آمده از بررسی پنچ نسخه خطی قرآن؛ متعلق به قرن ششم از نسخه های موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی، عبارتند از این که؛ 100 کلمه اختلافی از مجموع 500 کلمه، به ترتیب کمترین مخالفت، 50مورد با قرائت عاصم به روایت حفص، 131 مورد با قرائت ابو عمرو، 133 مورد با قرائت ابن عامر، 135 مورد با قرائت ابو جعفر، 146 مورد با قرائت خلف، 148 مورد با قرائت حمزه، 148مورد با قرائت نافع، 161 مورد با قرائت کسایی، 162 مورد با قرائت یعقوب و 166 مورد مخالفت با قرائت ابن کثیر یافت شد. بنابراین، بیشترین انطباق با قرائت عاصم به روایت حفص، و کمترین انطباق با قرائت ابن کثیر ثبت شده است.
۷۸۶۲.

بررسی اختلاف قرائات پنج نسخه خطی قرآن کریم از قرن هفتم هجری درکتابخانه آستان قدس رضوی

نویسنده:
منبع: تأمل سال ششم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۲ 5 - 17

کلیدواژه‌ها: اختلاف قرائت نسخه خطی قاری دهگانه تطبیق قرائت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۴
 بر اساس ادله عقلی ونقلی مطرح شده ؛قرآن به قرائت واحد نازل شده. و بهترین ومعقول ترین راه برای شناخت آن قرائت واحد که باید متصف به تواتر نیز باشد؛ تحقیق میدانی و بررسی قرائت مضبوط در مصاحف قرون گذشته می باشد تا قرائت متواتری که از پیامیر (ص) به مارسیده شناخته شود . لذا این مقاله ، براساس روش کتابخانه ای و بررسی نسخ بر آن است که کشف کند که اکثریت مصاحف خطی گذشته با کدام قرائت بیشترین انطباق را دارد. از جمله نتایج بدست آمده در بررسی 100 کلمه اختلافی در پنچ نسخه خطی قرآن ؛ متعلق به قرن هفتم از نسخه های موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی ازمجموع 500 کلمه  مورد بررسی شده بیشترین مطابقت را با قرائت عاصم به روایت حفص داشت که فقط 55 مورد با این پنج نسخه مخالفت داشت و 113 مخالفت با ابوعمرو بود .134مخالفت باابن عامر، 142 مخالفت با خلف،149مخالفت با یعقوب، 149 مخالفت با ابوجعفر ،151 مخالفت با نافع، 155 مخالفت با ابن کثیر، 164 مخالفت با کسایی،  170 مخالفت با ابن حمزه یاقت شد. بنابر این، قرائت عاصم به روایت حفص از قراء دهگانه کمترین مخالفت را با این پنج نسخه داشتند که کل 55 مورد مخالفت داشت.وبیشترین مخالفت با قرائت ابن حمزه می باشد که 170مورد مخالفت در این پنج نسخه ثبت شده است.
۷۸۶۳.

من قراءه السطوح إلی قراءه دلالات الأعماق؛ مقاربه تأویلیه لقصیده أغنیه الممالک الضائعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 89 - 108

کلیدواژه‌ها: الشعر العراقی المعاصر العلاق أغنیِه الممالک الضائعه النظریِه التأویلیِه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۱۹۱
      المنهج التأویلی منهج نقدی یخرج النص من الغیاب والنص دون قراءه تأویلیِّه تلامسه، یبقی مجرّد انفعال أدبی مکتوم وفی ضوء هذه الحقیقه جاء هذا البحث معتمداً علی المنهج الوصفی – التحلیلی وفی إطار الدرس التأویلی لمقاربه قصیده « أغنیِه الممالک الضائعه » ومن أهم الأهداف المؤمّله إلیها خلق الوعی عند القاریء بعالم هذه القصیده وموضوعها بعد إزاله الستار عن وجوه الرموز والإشارات وتنطلق ضروره هذا البحث عن فقدان بحث علمی منهجی عن شعر العلاق من جهه ومن جهه أخری تنطلق الضروره عن أهمیه القصیده فی کونها ترتبط بالواقع السیاسی وتعکس اشکالیات الواقع السیاسی العربی. هذه القصیده من أشهر قصائد العلاق تسرد ضیاع الأرض العربیِّه من الأندلس ماضیاً إلی العراق وفلسطین حاضراً وهذا الضیاع نتیجه للعلاقات المتشظیّه بین بلدان العالم العربی ونتیجه لفعل الخیانات والقصیده إلی جانب وظیفتها الإفهامیِّه، لم یُمهل فیها الجانب الإبداعی للشعر فهی تکتنز بالطاقات الجمالیِّه والإیحائیِّه الثرّه التی تأتی من الاستعارات ومن التقنیات التعبیریِّه والانحرافات الشکلیِّه.التراث ذات الفاعلیه فاعلیِّه فی قصیده العلاق واعتمد علیه للتعبیر عن الموقف المعاصر وإضفاء الموضوعیِّه إلی مقصدیات النص الشعری ولعبه الإیقاع تحمل الدور الجمالی التعبیری فی هذا النص الشعری وأکثر الشاعر فیها من البنیات المتوازیِّه التی یمکن توزیعها علی شاکله عمود الشعر القدیم والتکرار فی القصیده یحمل وظیفتی الجمالیِّه والتعبیریِّه والتنظیم الصوتی مرتبط بخوالج الشاعر النفسیِّه ویعکس ما یعتمل فی صدر الشاعر من الغضب والسخط لعوده العرب إلی حماقته الأولی ویعکس حزنه الشاعر وزفراته وما یجلب الانتباه فی هذه القصیده هو التشاکل الدلالی بین العنوان وبین النص الشعری وفی الحقیقه أنَّ العنوان له رصیده التاریخی المرتبط بالأندلس و یمثِّل الصوره المختزله لدلالات النص ویشیر إلی فعل الخیانه والضیاع ویعزف علی إیقاع الخواطر عند المتلقی.
۷۸۶۴.

شگردهای تمرکززدایی و رابطه میان متن و تصویر در «مجموعه قصص الحیوانات فی القرآن» نوشته وارث الکندی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره یازدهم بهار و تالستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ (پیاپی ۸۰) 169 - 206

کلیدواژه‌ها: رابطه متن و تصویر ادبیات کودکانه قصه های قرآنی تمرکززدایی تمرکزگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۱ تعداد دانلود : ۱۹۵
کودک فطرتی تمرکزگرا و همچنین توانایی تمرکززدایی نیز دارد. استفاده از شگرد تمرکززدایی در ادبیّات داستانی کودکان، زمینه ساز تفکّر خلّاق است و آن ها را آماده می کند که بدانند چگونه منطقی بیندیشند و با چه روشی فکر کنند تا به نتیجه برسند. پژوهش گران ادبی در زمینه تمرکززدایی مباحثی داشته اند، امّا به ادبیّات قرآنی کودک نپرداخته اند؛ درحالیکه پژوهش و واکاوی ادبیّات قرآنی کودک بسیار ضروری است. هدف ما در این پژوهش این است که با واکاوی مجموعه داستانی قصص الحیوانات فی القرآن که در حوزه ادبیّات قرآنی کودک نگاشته شده است، پیشگام پژوهش های بیشتر در حوزه ادبیّات علوم قرآنی کودک باشیم. پژوهش پیش رو  با رویکرد توصیفی – تحلیلی به واکاوی شگردهای تمرکززدایی پرداخته است و به رویکرد آماری نیز توجّه داشته و در پردازش رابطه متن و تصویر، هر دو راه تحلیل محتوای کیفی یعنی قیاسی و استقرایی را مدّ نظر داشته است. یافته های این پژوهش نشان داد که داستان های این مجموعه از نظر رابطه میان متن و تصویر از شگردهای تمرکززدایی به طور همسان بهره نبرده و با پررنگ ساختن برخی شگردها از دیگر شگردها باز مانده است. به گونه ای که شگرد قرینه ای (31/35 %) و تقابل در زاویه دید (95/25 %)، بیشترین بسامد را دارند و شگرد پس زمینه (42/0 %) کمترین بسامد را دارد.
۷۸۶۵.

ابعاد و نشانگرهای ویژگی های پیروان در سازمان های آموزشی از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 197 - 231

کلیدواژه‌ها: رهبر پیروان گونه شناسی پیروان سازمان های آموزشی قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۹۳
امروزه، پیروان (کارکنان) نقشی مهم و حیاتی در اثربخشی فرایند رهبری در سازمان ها دارند. این مسئله در سازمان های آموزشی که مسئول پرورش دادن شخصیت، منش و سلوک انسانی هستند، میان مدیران و کارکنان در ابعاد گسترده آن به عنوان عوامل اجرایی، از مهم ترین موضوع هایی است که در هرگونه فعالیت آموزشی و پرورشی رخ می نماید و اثرهای مهم آن بر تعلیم وتربیت جامعه، اجتناب ناپذیر است. بررسی ها نشان می دهد کانون توجه بیشتر پژوهش ها مفاهیم رهبر آموزشی، و رفتارها و ویژگی های رهبری بوده؛ اما تحقیق هایی کافی و جامعی درباره نقش پیروان (کارکنان) و ویژگی های آنان در سازمان های آموزشی صورت نگرفته است؛ از این روی، در پژوهش حاضر، با رویکردی جدید و با استناد به آیات قرآنی ازطریق بررسی نوع تعامل های پیروان با بهترین الگوها و راهنمایان تربیتی (فرستادگان الهی)، توسط روش تحقیق کیفی ازنوع اِسنادی و به کارگیری روش تحلیل محتوا و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند در آیات قرآن ، ضمن تبیین جایگاه پیروان در فرایند رهبری و اشاره به مطالعات صورت گرفته درحوزه گونه شناسی های پیروان، ابعاد و نشانگرهای ویژگی های پیروان (کارکنان) در سازمان های آموزشی را شناسایی کرده ایم. یافته های تحقیق نشان می دهد ابعاد و ویژگی های پیروان، شامل نُه مورد بدین شرح است: ایمان (با نُه زیرمقوله و 54 ویژگی)؛ اطاعت از فرمان خدا و رسول (رهبر) (با دوازده ویژگی)؛ تداوم ذکر الهی، پرستش خدا و دعاکردن (با شش ویژگی)؛ تولی و تبری در تعامل های بین گروهی میان کارکنان (با شش ویژگی)؛ تلاش مستمر برای رشد و تعالی خود (با هفت ویژگی)؛ عدالت (با شش ویژگی)؛ اعتدال (با پنج ویژگی)؛ عبرت گیری از پیشینیان (با دو ویژگی)؛ برقرای ارتباطات کلامی نیکو و مؤثر (با سه ویژگی).
۷۸۶۶.

بررسی انتقادی برین سودگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال چهاردهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۴ ۱۹۸-۱۷۷

کلیدواژه‌ها: منصور نصیری سودگرایی اخلاقی برین سودگرایی خودگرایی اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۱۷۰
غایت گرایی اخلاقی یکی از نظریه های اخلاق هنجاری است که طرفداران بسیاری دارد و شاید بتوان گفت امروزه سودگرایی اخلاقی که از زیر شاخه های آن به شمار می آید نظریه غالب در فلسفه اخلاق غرب است. گرچه اخلاق فضیلت نظریه ای است که تا عصر حاضر در میان متفکران مسلمان رواج داشته است اما با آشنایی آنها با نظریه های جدید در باره اخلاق از جمله غایت گرایی و سودگرایی برخی کوشیده اند براین اساس نظریه اخلاق اسلامی را تبیین کرده و سازگاری آن را با قرآن و روایات نشان دهند. از این رو، منصور نصیری با توجه به اهمیت سودگرایی اخلاقی و جاذبه های آن تقریری از این نظریه مطرح کرده است که نه تنها اشکالات سودگرایی رایج بر آن وارد نباشد بلکه با آموزه های اسلامی نیز سازگار باشد و آن را برین سودگرایی نامیده است. در این مقاله به شیوه توصیفی، تحلیلی و نقدی، علاوه بر گزارشی از این تقریر و نقد آن، ناسازگاری آن با آموزه های دینی نیز نشان داده می شود.
۷۸۶۷.

بررسی معنای باطنی «طهارت و نجاست» و نقش آن در اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 109-124

کلیدواژه‌ها: طهارت نجاست معرفه الامام اهل بیت (ع) اخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۲ تعداد دانلود : ۴۸۸
مکاتب مادی، حکما، فلاسفه و عرفا مبانی و روش های مختلفی در علم اخلاق و راه نیل به فضائل و عبور از رذایل بیان کرده اند. اما راه حقیقی رسیدن به اخلاق کریمه، که در دیگر مکاتب اخلاقی دیده نمی شود؛ طهارت به معنای حقیقی کلمه است. وفق تعالیم اسلام، تنها طهارت سبب سعادت و رستگاری و مایه رشد و تکامل انسان است. تدقق در آیات و روایات افاده این مطلب را می کند که حقیقت طهارت، معرفت به امام(ع) است. لذا رکن اساسی اخلاق، معرفت به امام است و هر چه معرفت انسان به ولی الله الاعظم بیشتر شود تخلق او به اخلاق کریمه بیشتر خواهد شد. این پژوهش با نگاهی نو ضمن بررسی معنای باطنی طهارت و نجاست به تبیین تقابل این دو با یکدیگر می پردازد و اثبات می کند که حقیقت طهارت منحصر در ولایت ائمه اطهار (علیهم السلام) است، و از آنجایی که نجاست در معنای اولیه ضد طهارت ظاهری، و در معنای دوم نیز ضد طهارت باطنی است، چیزی جز دشمنان اهل بیت (علیهم السلام( نمی باشد. بنابراین کمال اخلاق در ولایت اهل بیت (ع) است و رسیدن به این مهم بدون ولایت معنا و مفهومی نخواهد داشت و این همان مساله ای است که سبب تحول اخلاق می شود..
۷۸۶۸.

پی جویی مبانی صلح فرهنگی گالتونگ در نظام فکری ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 93 - 108

کلیدواژه‌ها: صلح ملاصدرا کثرت گرایی کرامت انسانی رحمت الهی گالتونگ خشونت فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۱۸۰
یوهان گالتونگ، صلح پژوه شهیر نروژی، سه ضلع برای خشونت قائل است: مستقیم، ساختاری و فرهنگی. خشونت فرهنگی به نوعی از خشونت اطلاق می شود که در بستر یک فرهنگ مجاز شمرده شده و ارتکاب آن منفی و ناشایست به حساب نیاید و ضمناً زمینه ساز یا توجیه گر سایر انواع خشونت باشد. در دیدگاه گالتونگ فرهنگ شامل ایدئولوژی، مذهب، زبان، هنر و ... است که در این نوشتار به تناسب نظام فکری صدرایی تنها به جنبه های الهیاتی فرهنگ می پردازیم و از جنبه های دیگر صرف نظر می کنیم. خشونت دینی گونه ای از خشونت فرهنگی است که در آن یک «دین» به خشونت مشروعیت می بخشد. دیدگاه مرتکبان چنین خشونتی حق مطلق دانستن خود و باطل مطلق دانستن دیگران است که باعث مقدس شمرده شدن خشونت و عدم تحمل غیر می گردد. نوشتار حاضر بر آن است که نشان دهد در نظام فکری صدرایی، اصولی تأثیرگذار برای کاهش این نوع از خشونت وجود دارد. صدرالمتألهین در کنار رد کثرت گرایی معرفتی، معتقد است اکثر انسان ها از نجات اخروی بهره مند خواهند شد– که نوعی کثرت گرایی نجات شمرده می شود. چنین نگاهی با وسیع کردن دایره تحمل دیگران زمینه کاهش بسیاری از خشونت های دینی و به تعبیر گالتونگ خشونت های فرهنگی را فراهم می آورد. همچنین کرامت ذاتی که صدرالمتألهین برای انسان قائل است، مانعی استوار در برابر خشونت دینی به شمار می آید. به علاوه، رحمت واسعه الهی و خلیفه الله بودن انسان موجب می شود رحمت انسان ها نسبت به مجموعه مخلوقات از غضبشان پیشی بگیرد و در نتیجه خشونت جای خود را به صلح و دوستی بدهد. قابل تحمیل نبودن دین هم از مبانی فکری صدرا در این زمینه است. این اصول را می توان با استفاده از مبانی اصالت وجود، تشکیک در وجود، مساوقت وجود و خیر و نیز حرکت جوهری از آراء ملاصدرا برداشت کرد.
۷۸۶۹.

بررسی تقسیم رزق و روزی انسان ها «براساس حکمت سینوی و با محوریت رساله فی الأرزاق»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت معاصر سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 159-188

کلیدواژه‌ها: رزق بسط روزی عدل الهی عنایت الهی ابن سینا رساله فی الأرزاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۱۷۲
خداوند متعال که خالق و ربّ انسان هاست، تأمین نیازهای اولیه و اساسی آن ها را عهده دار گردیده و در قرآن کریم، تضمین روزی ها را وعده داده است. این وعده الهی سبب شده تا برخی آن را حقّ واجبی از جانب خود به عهده خداوند دانسته و توقّع اعطاء آن را به نحو احسن و کامل داشته باشند. از این رو با مشاهده تفاوت رزق ها، عدل الهی را زیر سؤال می برند؛ همچنین تأکید قرآن بر انتساب بسط و تقدیر رزق انسان ها به خداوند را با لزوم تلاش انسان ها برای کسب روزی، غیر قابل جمع می دانند. مسأله ای که در این مقاله مطرح می شود آن است که چرا خداوند روزی انسان ها را متفاوت قرار داده ؟ در خصوص این موضوع مقالات متعددی در حوزه علوم قرآنی نوشته شده است؛ اما نوآوری نوشتار حاضر بررسی فلسفی این موضوع با روش توصیفی تحلیلی در حکمت سینوی آن هم با محوریت «رساله الارزاق» ابن سینا است. ابن سینا در این رساله درصدد آن است که با تکیه بر حکمت و عنایت الهی این تصوّرات غلط را اصلاح نماید. او با بیان تناقضات پیش آمده در شقوق مختلف مسأله، نشان می دهد تصوّر تساوی روزی ها منجر به وقوع امر محال و یا نابودی انسان ها می شود.
۷۸۷۰.

تحلیل روش علامه طباطبائی در تفسیر آیات عام و مطلق در سیاق خاص(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال هجدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 33-67

کلیدواژه‌ها: آیات عام آیات مطلق علامه طباطبایی سیاق آیات فضای نزول تعمیم روش تفسیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۲۰۱
عام ومطلق در آیات قرآن کریم گاه در سیاق خاص قرار گرفته اند در نتیجه این سؤال مطرح می شود که آیا ملاک تفسیر این گونه آیات، تنها ادوات عام و مطلق است و از این رو، این گونه آیات را باید به خارج از سیاق و فضای نزول تعمیم داد، یا آنکه لازم است عمومات و اطلاقات در چارچوب سیاق و فضای نزول خود تفسیر شوند. با توجه به جایگاه المیزان، واکاوی روش علامه طباطبائی (ره) در مواجهه با این گونه آیات می تواند بسیار مهم تلقی شود؛ به ویژه آنکه در نگاه ابتدائی، به نظر می رسد ایشان در این زمینه، متعارض عمل کرده است؛ گاه با استناد به سیاق، دلالت الفاظ عام و یا مطلق را محدود و نسبی دانسته است و گاه با استناد به الفاظ عام و یا مطلق، دلالت آیه را فراتر از سیاق تفسیر کرده است. در پژوهش حاضر آیات عام ومطلق دارای سیاقِ محدود با روش کتابخانه ای در تفسیر المیزان مورد مطالعه قرار گرفته و نمونه هایی که منعکس کننده عملکرد متفاوت علامه طباطبایی در این دسته از آیات است، گزارش شده است؛ سپس این نمونه ها با روش توصیفی- تحلیلی، واکاوی و ارزیابی شده و این نتیجه حاصل شده است که روش تفسیری علامه طباطبایی در این زمینه، کاملاً ضابطه مند و به دور از تناقض است و ایشان به صورت کلّی، گستره دلالت ادوات عام ومطلق را داخل در چارچوب سیاق و فضای نزول تفسیر می کند، مگر آنکه خصوصیّت سیاق و فضای نزول احراز نشود؛ یا دلیل عقلائی یا روایی بر تعمیم و الغاء خصوصیّت وجود داشته باشد.
۷۸۷۱.

سنخ شناسی زندگی در اندیشه سلیگمن و مقایسه آن با دیدگاه اندیشمندان مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام دی ۱۴۰۰ شماره ۲۸۹ 79-92

کلیدواژه‌ها: زندگی سنخ های زندگی سلیگمن اندیشه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۲۲۷
زندگی و سنخ های آن یکی از موضوعاتی است که در علوم انسانی به ویژه روان شناسی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. مطالعه و بررسی دقیق دیدگاه های متنوع و مختلف در این باره می تواند به انتخاب سنخ مطلوب زندگی و تقویت و استحکام آن کمک کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی سنخ های زندگی از دیدگاه سلیگمن و مقایسه آن با دیدگاه اندیشمندان مسلمان انجام شده است. بدین منظور به روش توصیفی تحلیلی به منابع دست اول دیدگاه های سلیگمن و آثار مفسران و اندیشمندان مسلمان از جمله علامه جعفری، آیت الله جوادی آملی و شهید مطهری مراجعه و با همدیگر مقایسه گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که سلیگمن با انتخاب مدل ارسطوییِ رشد از ساده به پیچیده، چهار سنخ زندگی لذت بخش، متعهدانه، بامعنا و کامل ترسیم می کند. براساس دیدگاه مفسران قرآن کریم، سه نوع زندگی «ذلت محور»، «لذت محور» و «سعادت محور» استخراج گردید. مفاهیم عاجله، حیات دنیا و متاع غرور بیانگر زندگی لذت محور است که حیات عمومی محسوب می شود. مفهوم معیشت ضنک حیاتی غیرحقیقی است که به زندگی ذلت محور اشاره دارد. افرادی که در این دو سنخ زندگی هستند، از رسیدن به بالاترین درجات کمال بازمی مانند. حیات حقیقی منحصر در زندگی آخرت و حیات طیبه است که همان زندگی سعادت محور است. روحانی بودن منشأ سنخ های زندگی، هدفمندی سنخ های زندگی جهت دستیابی به سعادت جاودانه فرامادی، نقش انگیزه الهی در رسیدن به هدف زندگی، فراشمولی قلمرو ارزشی سنخ های زندگی براساس دیدگاه اسلامی ازجمله تفاوت های شاخص با دیدگاه سلیگمن هستند.
۷۸۷۲.

واکاوی جنبه هایی از شخصیّت اخلاقی دعبل برپایه اشعارش (شجاعت، بدزبانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 1 - 20

کلیدواژه‌ها: شخصیت شجاعت بدزبانی اشعار دعبل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۵۵
اگر شاعر یا ادیبی درآفرینش اثر هنری، رسالتی را جستجو کند، مهم ترین رسالتی که بیش از هر چیز باید مورد توجه قرارگیرد، اخلاق است. با توجه به رویکرد اعتقادی و سیاسیِ خاصّی که دعبل دارد، همواره و در طول تاریخ، شخصیّت و شعر شاعر محل تاخت و تاز گروه های موافق و مخالف واقع شده است. گروهی بیشتر از روی غرض ورزی تمام محاسن اخلاقی او را نادیده گرفته و شخصیّتی سراسرگناه آلود از او ترسیم نموده اند. در طرف مقابل گروهی که به اصطلاح در اردوگاه موافقان صف آرایی نموده اند، با غلو و بزرگ نمایی و خَلق شخصیتی آرمانی و پیامبرگونه به شکلی دیگر به تخریب شخصیت شاعر پرداخته اند. این دوگانگی و آشفتگی در تبیین شخصیت شاعر، مقدمات سردرگمی مخاطبان را فراهم آورده و آنان را در شناخت جنبه های مختلف شخصیت وی، با نوعی تردید و سردرگمی مواجه ساخته است؛ از این رو برآن شدیم تا طرحی نو درافکنیم و به جای توجه به آرای سایر پژوهشگران، که غالباً تحقیقاتشان را با تعصّب و غرض ورزی آمیخته اند، محور و اساس قضاوت را دیوان شاعر قرار دهیم؛ تا ضمن بررسی و تحلیل مهم ترین مؤلفه های اخلاق در دو جنبه مثبت و منفی به تصویری درست از شخصیت شاعر دست یابیم. نتایج تحقیق-که برآمده از شعر شاعر است- نشان می دهد؛ شجاعت به عنوان فضیلت برتر اخلاقی به شکلی زیبا در وجود شاعر تجلّی یافته است و شاعر با اختصاص حجم نسبتاً زیادی از ابیات، جلوه هایی از شجاعت خود را به نمایش گذاشته است. در نقطه مقابل بدزبانی و سخنانِ پرده درانه با نمودی که در شعر شاعر دارد موجبات تنزّل شخصیت شاعر را فراهم آورده و او را در مظان برخی از اتهامات قرار داده است.
۷۸۷۳.

Epistemological Presuppositions of the School of Segregation(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۱ - Serial Number ۳, December ۲۰۲۱ 125 - 140

کلیدواژه‌ها: Segregation school Reason (as a source of knowledge) Revelation (as a source of knowledge) Knowledge

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۱۹۲
In the foundations of religious epistemology, the school of segregation on reason using is one of the sources of knowledge that presents a different image from the common images. The lack of clear logic in presenting opinions by the school of segregationists makes their views ambiguous. In the present article, first, the epistemological foundations of the segregation view are presented, which are: tools of knowledge, sources of knowledge, and the criterion of accuracy and correctness of cognition. Then, the claim of the believers in the school of segregation is that the intellect in the philosophical sense is not one of the tools of examined knowledge. According to this claim, the only role that man has in creating knowledge is the unequivocal acceptance of revelatory teachings. Hence, the concept intended by the segregationists about reason does not have the necessary conviction. The current article aims to prove that there must be a common criterion for distinguishing right from wrong. Therefore, by abandoning the tools of reason, a correct understanding of the revelation taught can’t be achieved. Religious knowledge is the product of the measurement and interaction of both intellectual knowledge and narrative knowledge. Also the view of the school of segregation in this issue has been criticized and examined using an intra-religious and a critical-analytical method.
۷۸۷۴.

بررسی آراء مفسران در تبیین شیوه تربیتی قرآن کریم در وحدت ادیان توحیدی با تأکید بر آیه 19 آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ ۲۲۱-۲۴۲

کلیدواژه‌ها: آیه 19 آل عمران ادیان توحیدی محورهای توحید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۷۵
آیه 19 آل عمران، حقیقت دین را تعبد و تسلیم دانسته، اختلاف ها را از خودخواهی و ستمگری ناشی می داند. بنابراین اگر چه شرایع در فروع دارای تفاوت هایی هستند، اما دین چیزی جز تسلیم در برابر حق نیست. نگارش حاضر با روش توصیفی تحلیلی، با استناد به آراء مفسران به بررسی آیه 19 آل عمران پرداخته است. نتایج نشان می دهد که سه محور توحید، معاد و عدل می تواند پیروان ادیان آسمانی را در کنار هم قرار داده، راه تفرقه و تشتت اجتماعی را مسدود نماید. ازاین رو قرآن کریم در شیوه تربیتی خود از باورهای اعتقادی استفاده کرده است. در نتیجه دین در سه قسم اساسی دسته بندی شده است که عبارتند از: دین حق، دین باطل و دین ثابت. با مبنا قرار گرفتن دین ثابت، وحدت اجتماعی می تواند نتیجه وحدت اعتقادی در میان پیروان ادیان توحیدی باشد.
۷۸۷۵.

فرایند پردازش باورها از منظر آموزه های قرآنی و تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ ۲۵۹-۲۸۰

کلیدواژه‌ها: فرایند پردازش پردازش باورها رفتارها عملی سازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۶۴
اسلام دین جامعی است که برای تمامی ساحت های زندگی انسان برنامه دارد. گاهی سخن از محتوای برنامه هاست که در این زمینه از صدر اسلام گفتارها و نوشتارهای تفسیری، روایی، اخلاقی، اعتقادی و ... به آن پرداخته اند. گاهی سخن از فرایند و طرح کلی است که به پردازش باورها و نحوه عملی سازی و به کارگیری آن در زندگی می پردازد. اگر پردازش باورها را مجموعه عملیاتی که روی باورها صورت می گیرد تا هدف نهایی آن تحقق یابد، دانسته شود. فرایند پردازش باورهای دینی از منظر آموزه های قرآنی و تفسیری شامل هفت مرحله خواهد بود: تولید، تعالی یا فرابری، گزینش، طبقه بندی، توسعه، تثبیت و عملی سازی باورها. عملی سازی نیز شامل فرایندی است که در دو بخش فردی و اجتماعی تحقق می یابد. مراحل تحقق آن در فرد شامل: شروع هدفمند، عادت، سجیت، شاکله و شأن است؛ مراحل تحقق آن در جامعه نیز اشاعه، تبلیغ، اقامه، سنت و تمدن سازی است که انسان با طی این مراحل می تواند به عالی ترین مراتب و اهداف برسد.
۷۸۷۶.

ادله عقلی انکار تجرد نفس در کلام اسلامی؛ بررسی و نقد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 113-130

کلیدواژه‌ها: انکار تجرد نفس مادیت نفس تجرد نفس مادی انگاری تجردگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۲۱۶
در طول تاریخ کلام اسلامی، همواره عده ای از متکلمان منکر تجرد نفس بوده اند. ایشان برای اثبات ادعای خود، به ادله متعددی، همچون نقد و بی اعتبار جلوه دادن ادله عقلی و نقلیِ اثبات تجرد نفس، ادله نقلی دال بر عدم تجرد نفس و نیز ادله عقلی عدم تجرد نفس متمسک شده اند. این پژوهش با استفاده از روش «توصیفی تحلیلی»، صرفاً برخی از مهم ترین ادله عقلی انکار تجرد نفس مطرح شده در متون کلام اسلامی را بررسی می نماید. پس از تبیین ادله، صحت و میزان دلالت آنها تبیین و مشخص می شود که به سبب وجود اشکال های متعددی، از جمله مغالطی بودن برخی از استدلال ها، عدم دلالت اشتراک در صفات بر اشتراک در ذات، بی توجهی برخی از استدلال کنند گان به تقسیم مجردات به مجرد تام و غیر تام، درنظر نگرفتن غیرمادی بودن برخی صفاتی که به انسان نسبت داده می شود و اشکالات متعدد دیگر، نمی توان از استدلال های ارائه شده برای انکار تجرد نفس استفاده کرد.
۷۸۷۷.

Should Christians or Muslims Be Dualists? A Critical Review of Two Articles

نویسنده:
منبع: Theosophia Islamica, Vol ۱,No ۲, Issue ۲, (۲۰۲۱) 75 - 104

کلیدواژه‌ها: Christians Muslims Dualists Interaction Individuation

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۷۴
Charles Taliaferro’s “Philosophy of Mind and the Christian” begins with a loaded question: “Are we thoroughly physical beings, or do we contain some nonphysical part, something we may call a soul, spirit, or mind?” The question presents us with a false dilemma, for there is also the possibility that we are neither merely material beings nor do we contain a soul as a nonphysical part of us. Taliaferro follows this with a list of other questions pertaining to the philosophy of mind and asks whether Christians should give answers to these sorts of questions that differ from non-Christian colleagues. It seems odd to divide colleagues based on Christianity with regard to these questions, for it means that if the Christian colleagues do have a particular take on these issues, it will be different from that of non-Christian theistic colleagues. Perhaps, however, Taliaferro’s department consists only of Christians and atheists. In this case, however, Taliaferro seems to think that there will be a uniformity in Christian thought that seems somewhat doubtful.
۷۸۷۸.

Is the Human Death A Result of Adam's Sin? A Comparative Study of Quran and Bible on Death

نویسنده:
منبع: Theosophia Islamica, Vol ۱,No ۲, Issue ۲, (۲۰۲۱) 105 - 124

کلیدواژه‌ها: Quran Bible Death Sin

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۶۴
The story of the Original Sin that is Adam and Eve and their sin of eating from the Forbidden Fruit is mentioned in the Bible as well as the Quran. . Although there are some similarities in the narration of this event in these holy books, there are some nuances in some significant points. One of the significant differences is the consequences of Adam's Original Sin in eating the Forbidden Fruit. Traditional narratives of the Bible emphasize human death as one of these consequences. This belief has been considered one of Christian theology's fundamental assumptions. However, there is no narrative in the Quran. This paper discusses that human physical death is not necessarily the result of Adam's Sin, as narrated in Torah. Instead, the spiritual death that is considered a result of human sin is the consequence of Adam's Original Sin, like other human sins. Despite some Christian interpretations that completely changed the story, this study shows that the Torah's statement is entirely interpretable and reasonable. In this respect, the Quran has never mentioned anything about Adam and his progeny's physical and spiritual death. Instead, the Quran states that merciful God forgave his fault in eating the Forbidden Fruit, and God will never punish people for the sins of others; thus, sin is not hereditary.
۷۸۷۹.

چالش های اطاعت از شوهر و راهکارهای برون رفت از آن در آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 313 - 337

کلیدواژه‌ها: اطاعت قرآن حدیث سبک زندگی زن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۳۲
جستار حاضر، موانع و چالش های اطاعت زنان از شوهر و راهکارهای برون رفت از این چالش ها را بر اساس آیات و روایات تبیین کرده است. از آنجایی که تنظیم شیوه زندگی بر اساس سبک زندگی اسلامی، موجب سعادت در دنیا و آخرت می گردد، این پژوهش با استفاده از سبک زندگی اهل بیت(ع) و سیره آن بزرگواران در خصوص چالش های اطاعت از شوهر، دارای اهمیت فراوانی است. هدف این پژوهش، یافتن راهکارهایی برای درمان چالش ها و اختلافات زندگی مشترک همسران می باشد. لزوم احیای سنت و سیره اهل بیت(ع) در خانواده ها، انجام این تحقیق را ضروری می نماید. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نوشته شده در نهایت بدین نتیجه رسیده که قرآن و اهل بیت(ع) راهکارهای متنوعی برای برون رفت از آن، مانند محبت و تمکین و تأمین نیازهای جنسی، توجه به ثواب اطاعت و عقاب عدم اطاعت از شوهر، بصیرت افزایی نسبت به حقوق زوجین، تغافل زوجین نسبت به ضعف های هم، حسن ظن، انتخاب همسر شایسته، ارائه کرده است.
۷۸۸۰.

حوزه های معنایی لیل در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 147 - 170

کلیدواژه‌ها: معناشناسی حوزه های معنایی لیل هم نشین جانشین زوج معنایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۱۷۶
معناشناسی از رویکردهای نوین در قرآن شناسی قرن اخیر است. این دانش در رشد و ارتقاء هرچه بیش تر قرآن شناسی امروز بسیار کارآمد بوده و مورد اقبال قرآن پژوهان قرار گرفته است. یکی از شاخه های معناشناسی، معناشناسی ساختاری است و در این میان از مباحث آن تعیین حوزه های معنایی یک واژه است. در نوشتار پیش رو، به تبیین حوزه معنایی لیل در قرآن کریم پرداخته شده است. روش انجام پژوهش، تحلیل متنی بر پایه الگوی هم نشینی و جانشینی کلمات با واژه لیل است. این بررسی نشان می دهد، واژگانی که در فرآیند هم نشینی و جانشینی با این واژه در ارتباط اند را می توان به زوج معنایی و زیرمجموعه های روابط معنایی شب و روز(فراگیر شدن، تقلیب لیل و نهار، تکویر لیل و نهار و...)؛ پدیده های همراه شب(ماه، ستارگان و تاریکی)؛ بخش های لیل (شفق، مغرب، و...)، کارکردهای لیل(عبادی، اجتماعی، تقویمی، طبیعی) و گونه های معنایی- مفهومی لیل(مکملی، اشتدادی، توزیعی و تقابلی) در قرآن مورد بررسی قرار داد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان