درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۹٬۴۰۱ تا ۹٬۴۲۰ مورد از کل ۷۶٬۷۷۵ مورد.
۹۴۰۱.

روش شناسی مطالعات اسلامی، اجتماعی و جمعیتی از منظر ابوریحان بیرونی

نویسنده:
منبع: عیار پژوهش در علوم انسانی سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 65-78

کلیدواژه‌ها: ابوریحان بیرونی اندیشه اجتماعی اندیشه جمعیتی کتاب «تحقیق ماللهند» روش شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۱۴۴
ابوریحان محمد بن احمد بیرونی، از بزرگ ترین دانشوران و اندیشمندان قرون چهارم و پنجم هجری به شمار می رود. وی در سال 973م دیده به جهان گشود و احتمالاً پس از 1050م به دیار حق لبیک گفت. آثار و تألیفات وی طیف بسیار وسیعی از دانش ها و معارف را در بر می گیرد و شمار آنها، بالغ بر یکصد و پنجاه کتاب و رساله می باشد که از میان آنها، کتاب «تحقیق ماللهند» وی از نظر مسائل جامعه شناسی و مردم شناسی و ازجمله موضوع رشد جمعیت، در خور توجه و تأمل است. با توجه به اهمیت و جایگاه ابوریحان بیرونی در تاریخ علمی ایران و حتی جهان و همچنین، ابعاد مختلف دانش وی، که بحث های اجتماعی و جمعیتی را نیز شامل می شود، در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از اسناد و مدارک معتبر، به عنوان ابزار به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که اندیشه های اجتماعی و جمعیتی ابوریحان بیرونی کدام اند؟ برای پاسخ به این سؤال، در این مقاله پس از بررسی زندگی نامه، تألیفات و تحصیلات و همچنین روش شناسی وی، به مهم ترین اندیشه های اجتماعی و جمعیتی وی اشاره شده است.
۹۴۰۲.

جایگاه وجدان اخلاقی در قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 29 - 53

کلیدواژه‌ها: وجدان ملامت انحراف معالجه امراض نفسانیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۵
وجدان ادراک باطنی است که انسان با آن مسیر کمال را می یابد. او به عنوان خودفرمانی درونی و راهنمای انسان گاهی از سلامت برخوردار است و گاهی به انحراف کشیده شده و به دلیل عدم اعمال تربیت دینی صحیح کارایی لازم را ندارد. وجدان در برخی از مکاتب اخلاقی غربی جایگاه مهمی دارد و زیربنای افعال اخلاقی معرفی شده و به عقیده کانت امری شگفت آور و صاحب قدرت محرک در امر قضاوت است. همچنین در مکتب روسو کارکردهایی برای وجدان تعریف شده که در این پژوهش به صورت خلاصه به آن پرداخته شده است. در این راستا این پژوهش در صدد تعریف جایگاه و تبیین کارکردهای وجدان در قرآن و روایات است. وجدان را کاربردهای گوناگونی است که تمایز نهادن میان آن ها در این مبحث ضروری است.
۹۴۰۳.

بررسی تطبیقی دو مؤلفه جاهلیت اولی، تبرج و خشونت علیه زن، با جاهلیت مدرن از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 409 - 427

کلیدواژه‌ها: جامعه انسانی گفتمان امنیت جهل خودنمایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۷۶
جاهلیت دارای مؤلفه های ویژه ای است و محدود به زمان و مکان معینی نمی باشد و محورهای گوناگون آن در قرآن مطرح و نقد شده است. یکی از این محورها، نماد و ویژگی های جاهلیت می باشد. از جمله مؤلفه های فرهنگی مهم دوران جاهلیت که همچنان به اشکال دیگر در زمان حاضر در جوامع مختلف از جمله جوامع مسلمان دیده می شود، دو موضوع تبرّج و خشونت علیه زنان است. لذا ضروری است با تأسی به قرآن جهت شناخت چهره واقعی جاهلیت، این مؤلفه ها بررسی و تحلیل شود تا با نگرشی اصلاح گرایانه در دوران معاصر به کار برده شود. در پژوهش حاضر که با رویکرد توصیفی– تحلیلی و گردآوری مطالب از منابع معتبر صورت پذیرفته، می توان دریافت که رذائل اخلاقی در جاهلیت مدرن بر اساس تحولات فرهنگی، اجتماعی و دیدگاه های مادی گرایانه، جایگاه جدیدی پیدا کرده و مشابه جاهلیت اولی، همچنان ادامه دارد.
۹۴۰۴.

بررسی درجات قتل عمد بر مبنای عنصر روانی با تأکید بر نصوص قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 577 - 597

کلیدواژه‌ها: تقصیر جزایی رکن روانی جرائم عمدی فقه و حقوق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۵۰
در نظام تقنینی ایران بر خلاف سایر نظام های حقوقی درجه بندی قتل به رسمیت شناخته نشده است. حال سؤال مهم این است، چگونه می توان بین «معیار ن وعی» ک ه در «اقدام نوع اً موج ب قت ل ب ر دیگری» ملاک است با معیار شخصی که در «آگاهی و توجه مرتکب» مبناست، جمع ک رد؟ پاس خ آنکه از نظر مادی و خارجی، اق دام م رتکب باید بر اساس معیار نوعی یع نی از دید «ان سان متع ارف» در غالب موارد موجب قتل بر دیگری شود نمی رسد و قتل غیر عم دی، اما از نظر رکن روانی، نیز باید احراز شود که مرتک ب نسبت به این امر، آگاه و متوجه ب وده اس ت . در این مقاله ضمن تحلیل مفهوم شناسی قتل عمدی فقهی و کلاسیک به بررسی درجات آن با توجه به شدت قصد مجرمانه پرداختیم و به این نتیجه رسیدیم که نوع درجه بندی هم در میزان مجازات مرتکب مؤثر است و هم می تواند منطبق با اصول عدالت کیفری باشد.
۹۴۰۵.

بررسی اقوال مختلف مفسران و اندیشمندان اسلامی حول آیه 3 سوره نساء در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 399 - 421

کلیدواژه‌ها: اسلام تعدد زوجات زنان حقوق عدالت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۱۹
برخی از اندیشمندان اسلامی، وجود قوانین چند همسری در فقه اسلامی را دلیل اباحه مطلق تعدد زوجات در شریعت اسلامی می دانند اما همانطور که گفتیم اسلام دین جامع الشرایط است و برای تمام حالت های گوناگون(عادی و اضطرار و... ) دارای قانون می باشد. اکثر علمای متأخر و اکثر مراجع کنونی نیز فتوا بر عدم استحباب و جواز اباحه تعدد زوجات داده و حتی برخی بر مکروه بودن آن به خاطر مضرات ناشی از آن تأکید نموده اند. و همچنین حکومت اسلامی می تواند بنا بر مصالح اجتماعی به عنوان حکم ثانویه قیود و شرایط یا محدودیت هایی در این باره وضع کند همچنان که در قانون مدنی خانواده ایران و برخی از کشورها دیده می شود. در این پژوهش از روش کتابخانه ای به شیوه تحلیلی استنتاجی بین دیدگاه هایی گوناگون مقایسه و تطبیق صورت گرفته و نتایج نشان می دهد که اباحه جواز تعدد زوجات در اسلام منوط به شرایط خاص اجتماعی است و اینکه اسلام قانون تعدد زوجات را ابداع نکرده بلکه آن را محدود و با قیودی امضا نموده که رأس آن عدالت است.
۹۴۰۶.

تحلیل مفاهیم مرتبط با اثبات عقلی موعودگرایی در تفاسیر قرآنی اهل سنت و تشیع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 73 - 97

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم اهل سنت تشیع موعود ظهور استدلال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۳۴
بررسی مفاهیم قرآن کریم بسیار حائز اهمیت است به خصوص هنگامی که با منطق و استدلال و تفسیر قرآن به قرآن همراه باشد. این مقاله با تأکید بر تفاسیر اهل سنت و تشیع، به مواردی مهم مانند موعودگرایی و موعودباوری که با سرنوشت بشریت گره خورده است، می پردازد و بیش از 65 آیه در آن ها وجود دارد که کاملاً نگاهی مشترک به موعودباوری دارند؛ با بررسی مفاهیم 10 آیه از آیات قرآن کاملاً مشهود است که فارغ از تفسیر و روایت در مورد این آیات با توجه به مفاهیم خود آیه و در کنار آن قرار دادن با مفهوم کلی قرآن کریم می توان با استدلال و منطق آنچه مورد ادعای مفسران و تفسیرهای قرآن کریم که بیش تر یا روایی هستند یا منبعث از روایات می باشند دست یافت و نوعی مفهوم شناسی مستقل را به کار گرفت. مهم ترین نتایج این تحقیق بیان می دارند که موعود باوری ضرورتی برای زنده بودن حضرت عیسی(ع) ، و لزوم وجود موعود برای غلبه دین خداوند بر تمام ادیان و یکی شدن دین تمام مردم، با سبک مفهوم شناسی آیات مربوطه قابل اثبات است.
۹۴۰۷.

بررسی و تحلیل وجوه فضل در تفسیرهای عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 397 - 417

کلیدواژه‌ها: تفسیر عرفان فضل محبت عدل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۱۴۳
فضل، واژه و اصطلاحی دینی- قرآنی و نیز یکی از صفات خداوند است. مفسران و راویان بسیاری به ابعاد گوناگون این مفهوم اشاره کرده اند و بر اساس آیات قرآن، کیفیت و نحوه بهره مندی از آن را برشمرده اند. در این بین، مفسران عرفانی که نمود فضل الهی را همسو با مسلک صوفیانه خود دیده اند، بحث های متعددی را بر اساس کتاب الله مطرح نموده اند. در این تحقیق، با عنایت به روش توصیفی- تحلیلی، کاربست وجوه فضل در تفسیرهای عرفانی و آراء مفسران، بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که مهم ترین وجوه فضل الهی در این آثار عبارت اند از 1. برتری دادن که شامل زیربخش هایی چون برتری دادن انسان به دیگر موجودات؛ برتری دادن پیامبران بر دیگر موجودات؛ برتری دادن قوم یهود بر دیگر قوم ها و برتری مجاهدان بر ترک کنندگان جهاد می شود 2. رزق و روزی 3. نعمت های الهی 4. پاداش الهی که مهم ترین آن، رضوان الهی است و 5. توبه. در نگاه مفسران، فضل الهی بر عدل الهی ارجحیت دارد که مبین پیشی گرفتن شفقت حق تعالی بر قهریت اوست.
۹۴۰۸.

مطالعه مفهوم قدیس در سنت مسیحی و مفهوم ولی در عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۷ بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۷ 185 - 204

کلیدواژه‌ها: قدیس ولی مسیحیت عرفان اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۰۲
واژه قدیس در سنت مسیحی برای افرادی به کار می رود که مسیح (ع) را در خود متبلور ساخته اند و در زندگانی خود روح مسیحیت  (Sainthood)را جلوه گر گشته اند. از این رو قدیس در مسیحیت، که خود دینی طریقتی می باشد مفهومی عرفانی می یابد. اما واژه ولی در عرفان اسلامی نیز چون قدیس به کسانی اطلاق می شود که به مقام فنای فی الله رسیده اند و روح محمدی (ص) را که مقام ولایت است در خود متبلور ساخته اند. در سنت مسیحی باید دو معنای شریعتی و طریقتی برای قدیس درنظر گرفت و در سنت عرفانی اسلامی هم باید معنای عام و خاص مفهوم ولی را از یکدیگر جدا ساخت. مقاله حاضر درصدد است به بررشی مفهوم قدیس در سنت مسیحی و مفهوم ولی در عرفان اسلامی بپردازد. این بررسی از نظر درجات، مراحل و چگونگی نیل انسانها به این دو مقام انجام گرفته است.
۹۴۰۹.

بررسی چهل حق از حقوق بشر از نگاه امام خمینی (ره)

نویسنده:
منبع: صلح پژوهی اسلامی سال دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵ 75-112

کلیدواژه‌ها: حقوق بشر امام خمینی اسلام روابط بین الملل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۶۲
مقاله حاضر با هدف استخراج دیدگاه امام خمینی (ره) به عنوان یک فقیه برجسته شیعه نسبت به حقوق بشر، به دنبال استخراج نگاه ایشان به چهل حق از حقوق بشر است. نگارندگان ضمن اشاره به تفاوت نگاه ها بین مذهبیون و سکولارها در مقوله حقوق بشر در بحث منشا، غایت، محتوا و عمق حقوق، نشان می دهند که امام با این وجود، بسیاری از مفاهیم و ارزش های حقوق بشری را تایید نموده و انتقادهای وی متوجه ریاکاری دولتمردان غربی در پیگیری و اجرای حقوق بشر و بی توجهی نسبت به حقوق بشر سایر ملت ها است. نگارندگان با جستجو در آثار و بیانات امام خمینی، موفق شده اند ضمن تشریح نگاه کلی امام خمینی (ره) به مقوله حقوق بشر، چهل حق از حقوق بشر را از بیانات و سخنان ایشان استخراج و در این مقاله تبیین نمایند.
۹۴۱۰.

مقایسه حکایت ابراهیم ادهم بر لب دریا بر اساس نظریه اضطراب تأثیر و بدخوانی خلاق در حکایات عطار نیشابوری و مولانا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ ۲۸۰-۲۵۱

کلیدواژه‌ها: اضطراب تأثیر بدخوانی خلاق هارولد بلوم نظریه ادبی مولانا عطار نیشابوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۲۲۴
اضطراب تأثیر و بدخوانی خلاق، دو نظریه ادبی است که هارولد بلوم آن ها را راجع به تأثیر و تأثرات شاعرانه مطرح می کند. پژوهش پیش رو می کوشد با بومی سازی نظریه غربی، به روش اسنادی و تحلیلی به مقایسه حکایت ابراهیم ادهم بر لب دریا بر اساس نظریه اضطراب تأثیر و بدخوانی خلاق در حکایات عطار و مولانا بپردازد. بررسی ها نشان می دهد مولانا برای رهایی از دلهره اجتناب نا پذیرِ قرار گرفتن در سایه عطار به تکاپو می افتد اثر خود را به شگردهایی خلاقانه مجهز کند تا آن را از آنِ خود کند و با طرزی نو به آفرینش گری هایی در ارائه بیان مطالب عرفانی بپردازد به شکلی که به اثر خود هویتی جدید داده و آن را به استقلال برساند؛ نمادسازی، بهره گیری به جا از اصطلاحات عرفانی، به کارگیری متمایز عناصر داستانی برای پرورش مطالب عرفانی، کاربست صنایع ادبی برای عمق بخشیدن به مضمون و معانی صوفیانه، تأکید بر کرامت اولیا در جهت بزرگداشت مرشد طریقت و توجه به صنعت التفات، شگردهایی است که مولانا ناخودآگاهانه با تمسک به آن ها تلاش دارد به برتری جوییِ کلامی پرداخته و اثری متفاوت ارائه کند. نتیجه تحقیق نشان می دهد که مولانا عمیقاً مؤید عطار و مفتخر به تأسی از اوست؛ بنابراین، با وجود بازخوانی خلاقانه و دستیابی به عینیت مستقل در برخی مواضع، با تکرار ویژگی های سبکیِ فکری عرفانیِ عطار، تسلیم پدر می شود و در نهایت روایت عطارِ پدر در هیئتی جوان تر و متفاوت تر از پیش در روایت مولانایِ پسر ظاهر می شود.
۹۴۱۱.

بررسی تفسیری استطاعت زنان در حج به هنگام مطالبه مهریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ ۶۰-۴۵

کلیدواژه‌ها: آیه استطاعت آیات الاحکام فقه امامیه حج مهریه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۱۹۴
وجوب حج به عنوان یکی از واجبات عبادی اجتماعی دارای شرایطی است که مطابق آیه: «مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبیلاً» هر مکلفی در صورت استطاعت لازم است حج به جا آورد. از مهم ترین استطاعت ها، استطاعت مالی است که در فرض وجود آن، حج بر زن یا مرد واجب می گردد. درصورتی که زن دارای اموالی از جمله مهریه خود گردد بی تردید حج در صورت تحقق سایر شرایط بر او لازم می شود، پاسخ به این پرسش به خصوص با دین و عندالمطالبه بودن مهر، که اگر مهریه زنی برای مخارج حج او کافی باشد و شوهرش قدرت بر ادای مهریه را دارد و مرد نفقه و مخارج زندگی زن را می پردازد، طلب مهریه بر زن لازم است؟ و در چنین فرضی استطاعت حاصل می گردد؟ دارای اهمیت است و همچنین در صورت وجود یا عروض مفسده، حکم مسئله از جهت شرعی چگونه است؟ در این جستار با روش توصیفی و تحلیلی آیات و اقوال مفسران و فقهاء و ادله فقهی، مورد بررسی قرار گرفته و به نظر می رسد استطاعت امری عرفی است و در موارد مورد سؤال استطاعت برای زن حاصل نمی گردد.
۹۴۱۲.

بررسی تطبیقی فطرت و معرفت فطری در ادیان الهی و فلسفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هجدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷۳ «ویژه پژوهش های قرآنی» ۸۳-۶۵
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۲۰۰
فطرت و معرفت فطری توحیدی همان فعل الهی است که در نهاد همه انسانها نهادینه است و از مشترکات تعالیم تمام انبیاء و کتب آسمانی می باشد؛ در آثار برجای مانده از بزرگان فلسفه نه تنها به این معرفت اشاره نشده، بلکه شناخت خدا را به عنوان امری مجهول بیان نموده و در صدد استدلال برای اثبات وجود خدا بر آمده اند . البته در حصول این امر موفق نبوده و اشکالات به استدلالات دو چندان فزونی یافته و برون رفت از اشکالات بیان شده بسیار دشوار است این در حالی است که بزرگانی همواره شخصیتهایی همچون افلاطون ، ارسطو و سقراط و دیگر بزرگان فلسفه را نه تنها از موحدان می دانند بلکه آنها را از پیامبران و منجیان بشریت معرفی می کنند. در صورتی که بین انبیاء و فلاسفه تباین روشی وجود دارد. در این نوشتار سعی می شود تا روشن کند برخلاف ادعاهای مذکور تباین بین روش انبیاء الهی و روش فلاسفه در شناخت خداوند وجود دارد.
۹۴۱۳.

تحلیل انتقادی ترجمه آیات به ظاهر متناقض با جنبه عصمت در ابلاغ وحی پیامبراکرم(ص) (مطالعه موردی آیه 12 سوره هود)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیایی ۲۰) 57-85

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم نقد ترجمه آیات به ظاهر متناقض عصمت پیامبر ابلاغ وحی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۳۲۲
در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که در نگاه نخست، تلقی عدم عصمت پیامبر اکرم(ص) را در ذهن خواننده ایجاد می کند. در این آیات، خداوند با نوعی خطاب که در نگاه اول تنافی با عصمت را به ذهن متبادر می کند سخن گفته و به صورت مذمت گونه پیامبر اکرم(ص) را مورد خطاب قرار داده و یا در مورد ایشان سخن گفته است. خطاب ها و گزارش-هایی چون دستور به دوری از پلیدی ها، نهی از غفلت و فساد، عتاب به خاطر حرام کردن آنچه که حلال است، شک در محتوای نبوت و مانند آن از این نمونه است. برگردان صحیح این آیات از زبان مبدا به زبان مقصد و انتقال حداکثری محتوای این دست از آیات، افزون بر نگاه داشت ساختارهای دستوری و بلاغی و همسانی تاثیر متن مبدا و مقصد، احاطه و اشراف ویژه به مبانی تنقیح شده علم کلام و نیز بازتاب این مبانی در زبان مقصد را طلب می کند تا تلقی عدم عصمت پیامبر اکرم(ص) را در ذهن خواننده ایجاد ننماید. پژوهش حاضر در صدد بوده تا با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی و انتخاب تعدادی از روش های ترجمه تحت-اللفظی، امین، معنایی، تفسیری و آزاد به تحلیل و نقد ترجمه ا
۹۴۱۴.

تحلیل ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های سازنده عرصه تربیت دینی؛ براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 81-96

کلیدواژه‌ها: تحلیل ابعاد مؤلفه ها شاخص های سازنده تربیت دینی سند تحول بنیادین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۳۰۲
هدف این پژوهش، تحلیل ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های سازنده عرصه تربیت دینی، براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می باشد. روش های مورد استفاده در این پژوهش عبارت بود از: روش تحلیلی که شامل تجزیه، ترکیب، کشف روابط و کشف شبکه مفهومی ، جست وجوی ارتباط میان مفاهیم مختلف و بازشناسی روابط و شبکه ها بود. یافته های پژوهش در قالب پاسخ به سؤال تحلیل ابعاد و مؤلفه های تربیت دینی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش انجام شد. جامعه آماری این پژوهش، سند تحول بنیادین، مبانی نظری تحول بنیادین و منابع و مقالات معتبر دینی است. یافته های این پژوهش شامل ابعاد 4 گانه تربیت دینی و 10 مؤلفه تربیت دینی و 44 شاخص اصلی تربیت دینی است که در سند تحول بنیادین مطرح گردیده اند از این رو می توان گفت: سند تحول بنیادین در عرصه تربیت دینی، با منابع معتبر دینی و با نظر صاحب نظران تربیت دینی همسو بوده و نگاه سند به تربیت دینی جامع بوده و زیربنای اصلی تمامی ساحت های تربیتی می باشد. با توجه به اهمیت نقش تربیت دینی مطالعه مذکور برای تصمیم گیرندگان برای دستیابی به اهداف سند تحول بنیادین کاربرد دارد.
۹۴۱۵.

رهیافتی از الگوسازی تربیتی تا الگوپذیری از شهید سلیمانی ازسوی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 233 - 264

کلیدواژه‌ها: الگوسازی تربیتی الگوپذیری شهید سلیمانی تجربه زیسته پدیدارشناسی توصیفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۸۷
مطالعه حاضر برپایه کشف تجارب زیسته دانشجویان به منظور دستیابی به ظرفیت الگوسازی از منش و شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی برای نسل جوان صورت گرفته است. روش پژوهش، پدیدارشناسی توصیفی بوده و با پانزده دانشجوی پسر دانشگاه فردوسی مشهد مصاحبه شده است که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، موارد نوعی انتخاب شدند. تجزیه وتحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه ها با استفاده از روش کدگذاری استراوس و کوربین، طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت گرفت و درنهایت، 572 مفهوم کشف و درقالب 38 مقوله جای داده شد. نتایج نهایی نیز تحت هشت مضمون قرار گرفت. مضامین کشف شده در مدلی با اقتباس از چهار مدل حیطه عاطفی بلوم، یادگیری مشاهده ای بندورا، نفوذ اجتماعی ارونسون و اقسام الگوپذیری مصباح یزدی، در پنج سطح، شامل «جذابیت سردار»، «تثبیت جذابیت»، «اراده در تغییر رفتار»، «ظهور کنش» و «کنش گزینی متعالی» جایگذاری شد؛ بدین ترتیب که سه مضمون «برجستگی اخلاق فردی سردار»، «برجستگی اخلاق بین فردی سردار» و «برجستگی سبک مدیریتی سردار» در سطح اول قرار گرفتند. سطح دوم، دو مضمون «اثرپذیری عاطفی مخاطب» و «اثرپذیری شناختی مخاطب» را دربر می گیرد. دو مضمون «تلاش برای تغییردادن دیدگاه و رفتار» و «مطالبه گریِ الگوسازی از سردار» نیز در سطح سوم گنجانده شدند و مضمون «آثار اجتماعی الگوگیری از سردار» هم شامل دو سطح چهارم و پنجم شد. درمجموع، تحلیل یافته ها ظرفیت بالای زندگی و شهادت سردار در الگوسازی تربیتی برای نسل نوجوان و جوان را تأیید می کند.
۹۴۱۶.

مستویات البنیه الزمکانیه فی روایه «سجین المرایا» لسعود السنعوسی؛ مقاربه بنیویه فی تقنیات الزمن والمکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الخریف و الشتاء ۱۴۴۳ شماره ۱ (پیاپی ۵) 320-348

کلیدواژه‌ها: الروایه المعاصره تقنیات الزمان المکان سعود السنعوسی «سجین المرایا»

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۵۱
«سجین المرایا» عنوان روایه لسعود السنعوسی الروائی الکویتی الذی بدأها بهذه الجمله من طاغور الهندی (إنّ من یحمل مصباحه خلف ظهره لا یرى غیر ظلّه أمامه) وبهذه العباره یحاول الکاتب أن یعبّر عن محتوى الروایه بعباره مختصره موجزه فلسفیه، ویلامس من خلالها أعمق المعانی الموجوده فیها. لیست هذه الروایه مجرد روایه درامیه رومانسیه، بل یظهر من خلال تفاصیلها أنّها تدور حول البحث عن الذات واکتشاف الهویه المشتته والضائعه والجری وراء السعاده. تلعب الزمکانیه دوراً فعالاً فی تسریع وتجدید مسار أحداث الروایه، وهی تقنیه تعدّ لدى الکثیر من النقاد من أهمّ البنى السردیه لفهم وتصوّر الأحداث فی البناء الروائی. فانطلقت هذه الدراسه إلى معالجتها وبیان صور تمظهرها المختلفه ودلالاتها عبر منهجها الوصفی التحلیلی. توصّلت الدراسه بعد عرض الموضوع وتحلیله إلى أنّ تمظهرات البنیه الزمکانیه فی الروایه یغلبها الطابع الزمانی أکثر من المکانی؛ لأنّ الروایه تسرد الجانب المعنوی لقصه معاناه عبد العزیز بطل الروایه الذی عاش حیاه الوحده والتشاؤم. کما هو بیّن أنّ الزمن داخل الروایه تطغى علیه آلیه الاسترجاع أکثر من الاستباق؛ لأنّ حبک الأحداث فی الروایه یتمرکز على الماضی. وأخیراً، إنّ جمالیه الهیکل البنائی السردی تکمل فی تسریع السرد وتبطئته وما یحتویان من خلاصه ومشهد ووقفه؛ حیث أحدثت هذه الآلیات فی مجملها نغماً متکاملاً یروی قصه بطل (عبد العزیز) یعانی من الوحده والغربه ویحاول استعاده ذاته والکشف عن هویته.
۹۴۱۷.

تحلیل فراشناختی «عمل» در حکمت سینوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۵ 245 - 259

کلیدواژه‌ها: عمل متخیله محاکات کنترل ارادی حکمت سینوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۵۳
در حکمت سینوی، عمل برپایه مؤلفه هایی همچون قوه مُدرِکه و محرکه استوار است و گوناگونی قوای ادراکی و مهم تر از آن، کارکرد سه گانه قوه متخیله (ترکیب، تفصیل و محاکات) و اثرپذیری عمل از مزاج، ملکه و شاکله، چهره متفاوتی از فرایند صدور عمل را عرضه می کند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که براساس تحلیل فراشناختی عمل و ظرفیت های درونی حکمت سینوی، چند فرایند از صدور عمل می توان به دست داد. نتایج این پژوهش بدین شرح اند: برخلاف گزارش هایی که از حکمت سینوی درباره صدور عمل به دست داده شده است، می توان گفت ما نه با یک فرایند ساده، بلکه با فرایندهای گوناگون صدور عمل روبه رو هستیم و دست کم، چهارده فرایند صدور عمل را می توان از آثار ابن سینا استنباط کرد. برخلاف برخی گزارش ها ابن سینا در مواضع متعدد، درباره محاکات قوه متخیله سخن گفته است. صور و معانی گاهی به صورت اولیه و پیش از ترکیب و تفصیل، منشأ صدور عمل می شوند، گاهی پس از ترکیب و تفصیل به عمل می انجامند و گاه محاکاتی از صورت و معنا منشأ صدور فعل می شود. چهار گونه کنترل بر عمل به معاونت قوای متخیله و مفکره وجود دارد: کنترل ارادی پایه، کنترل ارادی فوری غیرپایه، کنترل ارادی بلندمدت و کنترل ارادی غیرمستقیم. شایان ذکر است که تاکنون، پژوهشی درحوزه ارائه چهارده فرایند از صدور عمل و صور چهارگانه کنترل عمل صورت نگرفته است.
۹۴۱۹.

تتبع سیر تدریجی آموزه تواضع در قرآن با تکیه بر ترتیب نزول

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 245 - 217

کلیدواژه‌ها: قرآن آموزه های اخلاقی تواضع ترتیب نزول تکبر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۷ تعداد دانلود : ۱۴۵
بررسی آموزه های اخلاقی قرآن در بستر تاریخی نزول می تواند زوایای مهمی از این آموزه ها را روشن سازد. در واقع با تتبع یک موضوع در سیر نزول می توان فرایند حذف یک رذیله اخلاقی و جایگزین کردن یک فضیلت به جای آن را ترسیم نمود. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و با هدف تبیین آموزه«تواضع» در فرایند نزول، درصدد کشف معارف نهفته آنها و ترسیم شیوه نهادینه کردن تعالیم اخلاقی در جامعه است. بهره گیری از تماثیل و ذکر مصادیقی از سرگذشت انبیاء و امم سلف، بکارگیری روش الگوسازی و معرفی نمونه هایی مزین به اخلاق برتر، استفاده از نظام ثواب و عقاب و وعده و وعید به عنوان ضمانت اجرا، تدریج در حذف یک رذیله اخلاقی و ایجاد یک فضیلت به جای آن، تبیین خصایص و برتریهای صفت اخلاقی جایگزین از جمله روش هایی است که خداوند در نهادینه کردن این آموزه اخلاقی در قرآن بکار گرفته است. پس از واکاوی آیات مربوط به این حوزه و حوزه مخالف آن یعنی کبر، چنین حاصل شد که مفهوم تکبر در حوزه آیات مکی بیش از مدنی ملاحظه می شود و در آیات مدنی نقش خشوع پررنگ تر است. تغییر در نوع مخاطبان تواضع در آیات مکی نسبت به آیات مدنی و تغییر مفهوم خشوع از خشوع ظاهری در آیات مکی به خشوع باطنی در آیات مدنی از دیگر نتایج این پژوهش بوده و مبین آن است که تعامل با خلق مقدمه تعامل با حق و عمل مقدمه صفت است و بنده با تمرین خشوع در برابر دیگر مخلوقات آماده تعاملی خاضعانه با حق می گردد.
۹۴۲۰.

بررسی و نقد دیدگاه مفسرین درباره آیه 89 سوره صافات

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 29 - 54

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم حضرت ابراهیم (ع) عصمت انبیاء (ع) إِنِّی سَقِیمٌ شبهات عصمت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۱۹۷
در قصص انبیاء (ع) به مباحثی اشاره شده که شبهه ایجاد می کند و ظاهراً برداشت های گوناگون و بعضاً غیر معقولی از آنها می شود که با عصمت آن بزرگواران مغایر است. یقیناً ساحت مقدس معصومین (ع) اعم از پیامبران و امامان از بسیاری تهمت ها و توهین ها که در طول زمان به آنها نسبت داده شده مبرّاست. حضرت ابراهیم (ع) پیامبری اولوالعزم و دارای مقام امامت است؛ ولی قرآن کریم در عبارت « إِنىّ سَقِیم » ( صافات/ 89) به گونه ای درباره برخورد آن حضرت با نمرودیان صحبت کرده که در نگاه اول شائبه دروغ گویی آن بزرگوار به ذهن متبادر می شود و همین امر باعث ارائه تفسیرهای غیر واقع و خلاف حقیقت شده است. این مقاله با هدف بررسی آیه مذکور و نیل به تفسیر صحیح به روش تحلیلی توصیفی سامان یافته و به این نتیجه رسیده است که: الف) اتهام دروغ گویی به حضرت ابراهیم (ع) بر اساس روایتی از ابوهریره مطرح شده که به دو دلیل مردود است: اول: اینکه عصمت، لازمه پیامبری است، لذا با دروغ گویی منافات دارد. دوم: ابوهریره در نقل روایت منفرد است و اغلب علمای رجال او را جرح کرده اند. ب) اگر سقیم را به معنی مریضی جسمانی بگیریم حضرت ابراهیم (ع) واقعا بیمار بود. این دیدگاه از باقی دیدگاه ها به واقعیت نزدیک تر است. زیرا با ظاهر آیه مغایر نیست و اگر به معنی پریشان حالی بگیریم که در ادبیات گذشته بوده است نیز صحیح است. نتیجه نهایی این است که این جواب نه دروغ و نه حتی توریه بوده است؛ نه ایشان از مریضی فعلی و نه آینده خود خبر داده اند؛ بلکه بیان احوال روحی خود از کفر آنان بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان