محمد رضاپور

از میان مباحث اصول فقه مبحث اصول لفظیه و مصادیق مهم آن یعنی اصاله الظهور، اصاله العموم، اصاله الاطلاق و مفاهیم به دلیل کاربرد گسترده در استنباط در فقه از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند لکن متاسفانه پیرامون حجیت و کاربرد این قواعد در کتب اصول فقه تنها ناظر به استنباطات فقهی بحث شده و نسبت به میزان اعتبار آنها در دیگر بخش ها از جمله آیات و روایات اعتقادی علی رغم اهمیت بالای این حوزه و کثرت متون اعتقادی بحث خاصی صورت نگرفته است.این مقاله درصدد اثبات حجیت و اعتبار این قواعد در استنباط معارف اعتقادی از منابع نقلی دین می باشد و ضمن پاسخ به اشکال یقینی نبودن دلالت اصول لفظیه و ایراد تعبدی نبودن حوزه اعتقادات،اعتبار آنها را در استنباط معارف اعتقادی در برخی بخش ها ثابت کرده و تفاوت کاربرد آنها در علوم فلسفه،کلام و تفسیر را روشن ساخته و نمونه هایی از استفاده علماء از این قواعد در حیطه اعتقادات را ذکر کرده است. همچنین بر رعایت قواعد اجتهادی و مقدّم بودن احکام یقینی عقل تاکید شده است. قابل توجه آنکه دلیل محوری ای که پایه اعتبار این اصول قرار گرفته می تواند مبنای اعتبار آن در استنباط سایر بخش های معارفی دین همچون: اخلاق،آموزه های مرتبط با علوم انسانی روز،تاریخ،علوم طبیعی و... نیز قرار گیرد.روش تحقیق در این نوشتار به صورت تحلیلی-توصیفی و با رجوع به منابع اصول فقه، کلام، فلسفه، تفسیر و حدیث و بیان نمونه هایی از استفاده از این قواعد در کتب تفسیری به خصوص تفسیر المیزان علامه طباطبایی می باشد.

متون دینی ضمن بیان طرق متعدد شناخت خداوند، راهی با مضمون «معرفه الله بالله» پیش روی انسان ها قرار داده اند. برای نمونه از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است: اعْرِفُوا اللهَ بِاللهِ ... . کلینی، صدوق و همچنین مجلسی در تفسیر این روایت مطالبی نوشته اند که به نظر می رسد با چالش هایی مواجه است. در تفسیر کلینی از این روایت، دو احتمال وجود دارد: یکی تفسیر سلبی و تنزیهی و دیگری تفسیر براساس تشبیه در عین تنزیه. صدوق درصدد است تفسیری براساس توحید افعالی و نظام طولی عالم ارائه دهد. مجلسی نیز وجوه متعددی در شرح این روایت بیان می کند و از میان آن ها بهترین وجه را بیان ادله ای می داند که به سبب آن معرفت حاصل می شود. برخی از این دیدگاه ها به لحاظ محتوایی دچار اشکال اند و برخی دیگر فارغ از اینکه تفسیر این روایات باشند، بیانگر مطلبی صحیح و دقیق اند، اما نمی توان آن ها را تفسیری برای این روایات به حساب آورد. این پژوهش در صدد است با روش تحلیلی توصیفی، دیدگاه این سه محدث بزرگ را در این باب تحلیل و بررسی کند. بررسی این موضوع از این جهت حائز اهمیت است که روشن شود مباحث اعتقادی و معارفی که در متون دینی شیعه بیان شده نیازمند تفقّه و ژرف اندیشی است و حتی محدثین بزرگ نیز ممکن است در این زمینه دچار خطا شوند.

ملاصدرا «معجزه» را به حسی، خیالی و عقلی تقسیم کرده است. حال این سؤال مطرح می شود که معجزات یادشده در اندیشه فلسفی ملاصدرا چگونه است؟ به طور کلی، معجزه فعل خارق عادتی است که به خلاف سنت و خارج از نظام علت ها و معلول های طبیعی واقع می شود. علت تحقق آن، فراطبیعی، ناشناخته و همراه با تحدی و عدم معارضه است. معجزه در اندیشه ملاصدرا از حیث مراتب ادراک های سه گانه با روش توصیفی، تحلیلی مورد پژوهش قرار گرفته است. هدف همانا تبیین عقلی و فلسفی معجزه نزد ملاصدراست. در اندیشه او، انسان به سبب عبودیت و ریاضت های مشروع و کسب کمال و معرفت از طریق قوه ادراک های سه گانه، به مبادی عالی متصل می گردد و با امداد غیبی و موهبت الهی قدرت بر انجام معجزه پیدا می کند. در نتیجه، معجزه دارای علت فراطبیعی و فراحسی است. دسته بندی معجزه به حسی، خیالی و عقلی، برگرفته از مراتب شئون ادراک انسان است. از این میان، معجزه عقلی به جهت فرازمانی و فرامکانی بودن آن از سایر معجزات برتر است. نبی مکرم(ص) اسلام جامع همه کمالات است و معجزه برتر را آورده است.

تولید علم دینی یکی از مقدمات بسیار مهم در تحقق تمدن اسلامی است و از این رو همواره دغدغه اندیشمندان اسلامی بوده است. راهکارهای مختلفی نیز برای تولید علمی دینی پیشنهاد شده است. یکی از مراکزی که با سابقه ای طولانی به این امر اهتمام ویژه داشته و تولیدات و نظریه های درخور توجهی در این موضوع ارائه داده است، «فرهنگستان علوم اسلامی» است. ارائه نظریه در تولید علم دینی قبل از تبیین هویت آن خطاست و محققان را به مغالطات فراوان مبتلا خواهد کرد؛ به همین دلیل فرهنگستان در تعیین «هویت علم دینی» به ابعاد شش گانه غرب شناختی و جامعه شناختی فرایند تولید علم، معرفت شناختی، فلسفی، منطقی، روش شناختی، و دین شناختی پرداخته است. در این نوشته دو مبنای نخست بررسی شده اند. اصحاب فرهنگستان در مبنای غرب شناختی فرایند تولید علم به ماهیت غیرالاهی علوم تولیدشده در دنیای مدرن قائل اند و در مبنای جامعه شناختی، حالت های بیست وهفت گانه ترابط «عوامل»، «مقاطع» و «سطوح» تولید علم را طرح کرده اند.

هدف از این تحقیق، شناسایی عوامل شکل گیری سقف شیشه ای فراروی ارتقاء زنان در پست های مدیریتی کشور براساس استراتژی دادده بنیاد می باشد. جامعه آماری شامل تمامی متخصصان حوزه مدیریت آموزشی با حداقل مدرک دکترای تخصصی در شمالغرب کشور به تعداد 108 نفر می باشد. نمونه آماری برطبق اشباع نظری 21 نفر با روش نمونه گیری هدفمند در دسترس انتخاب شد. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد و داده های بدست آمده از متن مصاحبه ها بوسیله نرم افزار(MAXQDA.Pro2018) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای روایی و پایایی روش گردآوری داده ها از معیارهای دقت در نظریه پردازی داده بنیاد (اعتبار و تناسب) و برای محاسبه پایایی ابزار گردآوری داده ها (پرسشنامه داده بنیاد) با روش توافق درون موضوعی دو کدگذار، استفاده شد و پایایی بین کدگذاران معادل 875/0 به دست آمد و قابلیت اعتماد کدگذاری ها مورد تأیید قرار گرفت. یافته های حاصل از پژوهش نشانگر بیشترین توجه و تمرکز اعضای تیم خبره به عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی، عوامل سازمانی، عوامل شخصی، عوامل خانوادگی و عوامل مدیریتی؛ و همچنین وجود سه لایه اصلی در شکل گیری سقف شیشه ای، با عنوان لایه فردی، سازمانی و فراسازمانی می باشد. نتایج حاصل از کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی در این پژوهش نشان داد که چرایی سقف شیشه ای را مبانی فلسفی، پارادایم فکری، عوامل سازمانی، عوامل فراسازمانی و عوامل فردی تشکیل می دهد. چیستی سقف شیشه ای وجود نمودهای فردی، سازمانی و فراسازمانی است و فرآیند شکل گیری سقف شیشه ای، برآیند دو عامل سازمانی و فراسازمانی با میانجی گری عامل فردی است.

«تحلیل داده ها» یک مبنای تعیین کننده برای تصمیم سازی و ایجاد تحول به سمت اهداف مطلوب محسوب می شود که یکی از روش های مطرح آن داده کاوی است. در حوزه سلامت نیز با اجرای داده کاوی بر روی بیماران دارای وضعیت حاد «نظیر همودیالیزی ها» می توان به روندهای آتی آن ها تا حدی پی بُرد و به کاهش تشدید عوارضشان کمک کرد. با توجه به اینکه مطالعات سال های اخیر حاکی از تشدید ریسک سکته مغزی در این دسته از بیماران است، هدف از این پژوهش نیز بررسی یک روش مرسوم جراحی در همودیالیزی ها و ارتباط آن با بروز سکته است. روش پژوهش حاضر، استفاده از الگوریتم های با ناظر داده کاوی و با محوریت «درخت تصمیم» است که از الگوریتم های کاربردی در دسته بندی متغیرها است و به شناخت عوامل تأثیرگذار کمک می کند. داده های ورودی شامل 468 بیمار همودیالیزی هستند که در یک دوره پنج ساله مورد مطالعه قرار گرفتند و متشکل از 324 نفر زن و 144 نفر مرد هستند. این مطالعه نشان داد ریسک ابتلا به سکته مغزی در بیمارانی که جراحی دسترسی عروق آن ها با ایجاد کاتتر قبل از فیستول صورت گرفته تا 21/84% بوده درحالی که بین سن بیماران دیالیزی با سکته شان رابطه معناداری پیدا نشد، اما علاوه بر تعبیه کاتتر، سابقه داشتنِ فشارخون یا دیابت نیز در ابتلا به سکته مغزی مؤثر بودند.

آخرت باوری از موضوعاتی مهمی است که قرآن بعد از توحید به آن پرداخته است. اعتقاد به آخرت و جهان ابدی امری فطری است که خداوند در نهاد انسان قرار داده است که باور به آن در تمام شئون زندگی انسان تأثیرگذار است. چنین باوری موجب شناخت صحیح دنیا می شود و درنتیجه زمینه استفاده حداکثری از ظرفیت های حیات دنیوی برای رسیدن به حیات برتر اخروی را فراهم می نماید. باور به وجود جهان پس از مرگ (جهانی ابدی که انسان به پاداش و کیفر اعمال دنیوی خود می رسد)، باعث تعدیل غرایز طبیعی و مهار طغیان های نفسانی می شود. افزون بر این، موجب تقویت انگیزه انسان مؤمن در جهاد در راه خدا می شود تا در دفاع از عقاید و ارزش های متعالی تا پای جان بایستد. آیات قرآن جهاد در راه خدا با جان و مال را از لوازم ایمان واقعی به خداوند و روز رستاخیز شمرده اند و بارها از مؤمنانی سخن گفته اند که با اعتقاد به آن، از جان و مالشان درراه خدا می گذرند و سختی ها و مصائب را به جان می خرند. این مقاله درصدد پاسخگویی به این پرسش است که از نگاه قرآن کریم، آخرت باوری چه نقشی در تحکیم و تقویت مقاومت و ایستادگی در برابر هجمه ظلمت اندیشان دارد که با روش توصیفی تحلیلی و با گردآوری داده ها با رجوع به منابع تفسیری به تأثیر آخرت گرایی در بینش، انگیزش و کنش مؤمنان در قلمرو مقاومت اسلامی پرداخته است.

هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی و دلبستگی شغلی در بین استادان دانشگاه محقق اردبیلی می باشد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی پیمایشی از نوع توصیفی و همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه استادان دانشگاه محقق اردبیلی می باشد که تعداد آن ها برابر 300 نفر می باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده و تعداد نمونه آماری برابر 169 نفر به دست آمده است که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد سرمایه فرهنگی بوردیو و پرسشنامه استاندارد دلبستگی شغلی کان ونگو استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار آماری (spss)، برای تحلیل فرضیه های تحقیق از ضریب رگرسیون تک متغیره، آزمون های معنی داری T و تحلیل و اریانس استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سرمایه فرهنگی بر دلبستگی شغلی استادان دانشگاه محقق اردبیلی تأثیر مثبت معنی داری دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که تحصیلات بر دلبستگی شغلی استادان دانشگاه محقق اردبیلی تأثیر معنی داری دارد و با افزایش تحصیلات، میزان دلبستگی شغلی نیز افزایش می یابد.

چگونگی سنجش فراگیران و تعیین محتویات مطالب، از فعالیت های ضروری فرایندهای آموزش الکترونیکی می باشند. این فعالیت ها توسط استاد یا آموزشیار صورت گرفته و روش های ارزیابی دانشجویان، نظیر برگزاری آزمونهای برخط یا واگذاری تکالیف مدت دار به آنها تعیین می شوند. در صورتیکه برگزارکنندگان بتوانند از میزان تأثیر هر فعالیت در کیفیت یادگیری فراگیران آگاهی یابند، ضمن صرفه جوئی قابل توجه در وقت و منابع ذینفعان دوره ها، باعث انتقال مطالب مفیدتر و سنجش واقعی تر دانشجویان و در نهایت بهبود آموزش الکترونیکی خواهدشد. در این مقاله، ابتدا با تکنیکهای فاقد ناظر داده کاوی، به خوشه بندی و توصیف وضعیت موجود فراگیران پرداخته و بکمک قاعده کاوی، قواعد نهفته در داده های آموزش الکترونیکی را استخراج و محتواهای مؤثر در نتیجه ی مطلوب فراگیران را کشف می کنیم؛ سپس، با روش های باناظر، به پیش بینی نتایج دوره ها می پردازیم. با بهره گیری از داده های واقعی فعالیت های یک درس الکترونیکی ارائه شده، و با طراحی چهار روش مختلف برای نمونه برداری داده ها و آموزش سیستم با دو درخت DT و WJ48، پیش بینی ها اجرا شدند و روش ها با نرخ دقت 92.86% اعتبارسنجی گردیدند. نشان داده ایم که اسلوب های این مطالعه می توانند به استاد درس برای شناخت بهتر فراگیران و تأثیر فعالیت های آموزشی خواسته شده از آنان نظیر- توصیف ویژگی های فراگیران بر پایه کشف الگوهای نهفته در نمره های اکتسابی آنان کمک نماید. تعیین فعالیت های مؤثرتر یادگیری و تصمیم گیری درباره ی شاخص های سنجش واقعی تر فراگیران، از مزیت های مهمی است که روش های فناورانه این مطالعه برای بهبود مدیریت دوره های یادگیری الکترونیکی فراهم می کنند.