درخت حوزه‌های تخصصی

هدف پژوهش حاضر شناسایی و تعیین استانداردهای مورد استفاده در کتابخانه های دیجیتالی ایران است. روش پژوهش پیمایشی- تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. در پرسشنامه طراحی شده استانداردهای مربوط به سه بخش ذخیره سازی، سازماندهی و جستجو/ بازیابی اطلاعات که با مرور متون و منابع مرتبط و با اعمال نظر 5 نفر از متخصصان استخراج شده بودند، در اختیار جامعه پژوهش قرار گرفت و از آنان خواسته شد درباره استفاده از هر یک از استانداردها در کتابخانه دیجیتالی خود گزارش دهند. نتایج پژوهش نشان داد رایج ترین فرمت فایل های پشتیبانی شده در قالب متنی؛ پی. دی. اف. با 95%، تصویری؛ JPEG با 7/63%، صوتی؛ MP3 با 7/63% ، ویدئویی؛ AVI با 5/45% میزان استفاده است. در حوزه سازماندهی رایج ترین استانداردهای فراداده توصیفی مارک با 3/77 % و دابلین کور با 1/59 % میزان استفاده بودند ، استاندارد فراداده ساختاری متس با 7/22% میزان استفاده در جایگاه بعدی جای گرفت . در این میان استاندارد فراداده مدیریتی پرمیس با 1/9% میزان استفاده پایین ترین میزان کاربرد را داشت. در بخش استانداردهای جستجو/ بازیابی اطلاعات در سطح کتابشناختی زد 50/39 با 3/77 % میزان استفاده، پرکاربردترین شناخته شد و در سطح تمام متن او.ای.آی. با 7/22% و OAI-PMH با 1/9% میزان استفاده، پایین ترین میزان کاربرد را داشتند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که 95% کتابخانه های دیجیتالی ایران از نرم افزار تولید داخل استفاده می کنند و پشتیبانی نرم افزار از هر استاندارد نقش موثری در استفاده از آن توسط کتابخانه دارد. نتیجه آزمون مربع کا نیز نشان داد کتابخانه های دانشگاهی بیشتر از سایر انواع کتابخانه ها از استانداردها استفاده می کنند.

به عنوان یک موضوع رو به رشد، تعریف رسمی و عمومی پذیرفته شده ای از اینترنت اشیاء وجود ندارد. مرور پژوهش های این حوزه نشان می دهد که هر پژوهشگر و سازمانی این فناوری را آنگونه که درک می نماید، تفسیر نموده است. در نتیجه، تا کنون ۱۱۶ تعریف از این فناوری نوظهور ارائه شده است. تحقیق حاضر تلاشی است در راستای شناخت و تسلط بیش از پیش بر تعریف اینترنت اشیاء که با روش مرور پیشینه و بررسی متون انجام شده است. همه تعاریف و توصیف های مربوط اما متنوع به هم ربط داده شد تا تعریفی تهیه شود که بتواند به عنوان مرجعی برای ذینفعانی که مایل به درک مفهوم اینترنت اشیاء هستند قرار گیرد. بررسی تعاریف ارائه شده در این حوزه نشان داد که بسیاری از آن ها دارای وجوه مشترک و مشابه هستند. در این مقاله، یک تعریف جامع از اینترنت اشیاء ارائه شده است که از تعاریف علمی ارائه شده در مقالات، کتب و وب سایت های سازمان های مختلف جهانی استخراج شده است. در نهایت، نگارندگان یک تعریف نسبتا جامع از اینترنت اشیاء ارائه داده اند که یک تعریف مطلق از معنای واقعی اصطلاح مورد بحث نیست، بلکه انتظار می رود به عنوان بخشی از تحقیق و توسعه ی آن در جهت معناداریِ واضح تر این اصطلاح مورد استفاده قرار گیرد. این پژوهش نگاه جامعی به تعاریف ارائه شده در گستره اینترنت اشیاء دارد و می تواند برای علاقه مندانی که به تازگی وارد حوزه اینترنت اشیاء شده اند و یا محققانی که خواستار تعمیق بیشتری در این رابطه هستند، مفید واقع گردد.

هدف: تحلیل دو رویکرد نظام گرایی و کاربرگرایی در نظام های بازیابی اطلاعات و ارزیابی ربط از منظر بنیان های معرفت شناختی و ارائه رویکردی ترکیبی مبتنی بر دیالکتیک افلاطونی. روش شناسی: پژوهش حاضر مطالعه ای نظری است که با نگاهی انتقادی دو رویکرد نظام گرایی و کاربرگرایی در نظام های بازیابی اطلاعات و ارزیابی ربط را تحلیل کرده و با توجه به نقاط قوت و ضعف احتمالی آن، روشی به نسبت جامع مبتنی بر دیالکتیک افلاطونی پیشنهاد داده است. یافته ها: به لحاظ معرفت شناختی، رویکرد نظام گرایی ریشه در فلسفه ثبات پارمنیدسی و رویکرد کاربرگرایی ریشه در فلسفه سیلان هراکلیتوسی دارد. تغییر در نیاز اطلاعاتی، شیوه دیدن جهان، و تغییر در فرایند قضاوت ربط را می توان با استفاده از نظریه سیلان هراکلیتوسی؛ همچنین تغییر قضاوت ربط درباره مدرکی واحد را در زمان های مختلف می توان با ثبات پارمنیدسی توضیح داد. برای پیروزشدن بر کاستی های این دو رویکرد در ارزیابی ربط مدارک بازیابی شده، به کارگیری روش دیالکتیکی افلاطونی می تواند روشی جایگزین باشد. نتیجه گیری: دیالکتیکی افلاطونی روش مرکب استقرایی – قیاسی است که در آن همه اجزای بازیابی اطلاعات در تمام مراحل جستجو به صورت یک کل دیده می شود که همه اجزای آن در عمل، در تعامل با یکدیگرند؛ بنابراین می تواند رویکردی مناسب برای ارزیابی "ربط" در نظام های بازیابی اطلاعات باشد.

آموزش دارای سه رکن عمده است: استاد (معلم)، کتاب و دانشجو. در این سه مورد زیاد سخن گفته شده؛ ولی هر چه گفته و نوشته شود باز به قول معروف «از هر زبان که می شنوی نامکرّر است». استاد است که دانشجو را پرورش می دهد؛ هم درس می دهد و هم تربیت می کند و راه برخورد با مسائل را نشان می دهد. در واقع علم، پیشرفت را عهده دار است و تربیت، برون رفت را و این هر دو وظیفه مهم کار استاد و معلم است. دنیای امروز به دنبال پیشرفت است، ولی این پیشرفت سریع و به اعتباری جنون آسا مشکلاتی را به وجود می آورد که باید از آن بیرون رفت و تربیت و تجربیات تربیتی است که راه خروخ از گرفتاری ها را نشان می دهد که از آن به شدت غفلت می شود. غول فناوری همه چیز را عوض کرده و دنیای دیجیتال سبک زندگی جدیدی به وجود آورده که همه را از خُرد و کلان درگیر کرده است. اینکه روانشناسی رونق می گیرد، یا اخلاق دوباره مطرح می شود به خاطر ناهنجاری های به وجود آمده از این پیشرفت های سریع علم و فناوری یک جانبه است. اگر زمینه مستعد باشد دانشجو استعدادهای خود را بروز می دهد و اگر زمینه مساعد نباشد به خاطر نظام بدِ آموزشی همانی را انجام می دهد که جامعه از او می خواهد. دانش آموختن برای آن کسی که علاقه مند است هم شیرین است و هم دشوار. برای تحصیل آن باید زحمت کشید. جمع آوری اطلاعات بدون شناخت منبع و مأخذ و بدون داشتن تحلیل و نقد، دانش آموختن نیست بلکه محفوظاتی است که به سرعت از دست می رود و با محفوظات دیگر جایگزین می شود. به عنوان نمونه بسیار شده است در وب سایت ها در مورد خاصیت بعضی غذاها، میوه ها، یا داروها نظرات متفاوتی ابراز می شود که خواننده را گیج و متحیر می کند. بحث و بررسی و دقت در آن، زمان می برد و فرصت کافی و تلاش می خواهد. به قول شاعر گرانقدر: دلا گر کنج عزلت ها نمی شد به رویت گنج دانش وا نمی شد نمی جستی نشان از گنج پنهان گرت در کنج عزلت ها نمی شد اگر آس ان بود پیش ه علم در عالم ج اهلی پیدا نمی شد اما رکن سوم کتاب است. کتاب منشور آموزش است. بدون آن هر چند استاد سعی، و یا دانشجو تلاش کند گوئی جائی که باید به آن تمسک جست و یا استناد کرد خالی است، و کارکردنِ بدون دستورالعمل است. از این رو نقش کتاب دقیق و صحیح در جلوگیری از بروز خطا در انجام امور بسیار مهم است. اصلاً یک معنای کتاب قانون و قانونمندی است و خودِ کتاب فیزیکی هم به این اعتبار کتاب نامیده شده که در آن اصول و قوانین هر علمی مندرج است و یار استاد و یاور دانشجو است. بدیهی است پیوستگی و همگامی سه عنصر استاد، کتاب و دانشجو در تدوینِ کتاب خوب مؤثر است. استاد فرهیخته و تلاشگر با مطالعه عمیق خود دارای ایده های نو می شود و پرسش های بجای دانشجو نحوه نگارش را به استاد می آموزاند و کتاب در سطوح مختلف بنیادی، کاربردی و عملیاتی نوشته می شود تا مشکلات بر طبق موازین و اصول حل شود. اینکه نگارش کتاب به گونه ای باشد که دانشجو را به تفکر وادارد و از حافظه محوری دور و به مهارت تشویق کند، علاوه بر موارد فوق الذکر به ماهیت رشته و تعریف آن بر می گردد. در علم اطلاعات و دانش شناسی مسئله تعریف به شدت مطرح و مورد مناقشه است و شاید در مواردی شدیدتر از سایر رشته ها باشد. در این بین، نقد و حتی بررسی کتاب در جامعه علمی و دانشگاهی ما بسیار کم رنگ و کم طرفدار است. همه می خواهند بنویسند ولی دوست ندارند کارشان مورد نقد قرار گیرد. مناسبات انسانی و رودربایستی های صنفی این اجازه را به ناقدان نمی دهد و مراکز تصمیم گیری هم آن قدر در مسائل اجرائی و تفسیر قوانین دست و پاگیر غرق اند که وقتی برای این کار ندارند. در هر حال، بررسی چند و چون کتاب ها و نقد آنها از مواردی است که باید به آن اهتمام فراوان داشت. با آنکه رشته علم اطلاعات و دانش شناسی (کتابداری و اطلاع رسانی سابق) به لحاظ قدمت از بسیاری از رشته ها قدیمی تر است اما به دلائلی کار نقد و بررسی کتاب ها در آن به تأخیر افتاده است و این بدین علت است که گاه سیطره فناوری آن قدر ذهن عده ای را مشغول می کند که توهّم ایجاد می شود که نکند این رشته هم ماهیت فنی دارد. در حالی که فناوری ابزاری است که در خدمت همه رشته ها است. آیا در پزشکی از فناوری کم استفاده می شود؟ و آیا ما مجازیم که پزشکی را رشته ای فنی بنامیم؟ درهرحال در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شورای بررسی متون، نقد و بررسی کتاب های این رشته یک دو سالی است که شروع شده است و در این مدت ماهی یک جلسه داشته است و بیش از 50 جلد کتاب مورد بررسی قرارگرفته و بیش از 15 مقاله علمی پژوهشی از آن بیرون آمده است. در این جلسات کتاب های درسی و احیاناً کمک درسی مورد نقد و

مقدمه : پژوهش حاضر با هدف سنجش نگرش و میزان آمادگی کتابداران دانشگاه های شهر مشهد در خصوص به کارگیری یادگیری سیار و ابزارهای آن در کتابخانه های دانشگاهی صورت گرفته است. روش شناسی : پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است و جامعه آماری آن را 70 کتابدار شاغل در دو دانشگاه دولتی شهر مشهد (علوم پزشکی و فردوسی مشهد) تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران و با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعداد 59 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای است محقق ساخته که روایی آن با نظر متخصصان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (79/0) مورد محاسبه قرار گرفت. یافته ها : بیشتر کتابداران دانش کافی در مورد یادگیری سیار نداشتند (85 درصد) اما تمایل داشتند که در مورد آن اطلاعات کسب کنند. تمامی کتابداران اظهار کردند که حداقل یکی از ابزارهای یادگیری سیار را برای امور شخصی خود مورد استفاده قرار داده اند. دیگر یافته نشان داد که کتابداران نسبت به یادگیری سیار و ابزارهای آن دارای نگرشی مثبت هستند (میانگین 12/4). همچنین میزان آمادگی کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر مشهد در مورد استفاده از یادگیری سیار و ابزارهای آن در کتابخانه ها مثبت و بالاتر از حد متوسط است. نتیجه گیری : نگرش مثبت و آمادگی کتابداران در استفاده از ابزارهای سیار و همچنین اهمیت و رواج روزافزون این فناوریی ها و یادگیری سیار، زمینه و الزامی را برای مدیران کتابخانه های دانشگاهی ایجاد می کند که برخی از آموزش ها و خدمات خود را بر پایه ابزارهای سیار طراحی و اجرا نمایند.

هدف این پژوهش تأثیر اکتساب دانش و جوسازمانی بر عملکرد شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی شهرستان رشت است. پژوهش حاضر، کاربردی و شیوه انجام گرفتن آن همبستگی است. جامعه آماری شامل کتابداران مشغول به کار کتابخانه های عمومی شهرستان رشت در سال 1398 بود. آزمودنی های این پژوهش 80 نفر بودند که از روش نمونه گیری در دسترس برای انتخاب استفاده شد. ابزار اندازه گیری پژوهش شامل پرسشنامه های محقق ساخته ی توصیف جوسازمانی، پرسشنامه اکتساب دانش و پرسشنامه عملکرد شغلی کارکنان بود که اعتبار آن ها با استفاده از روش روایی محتوا و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. رابطه بین متغیرها با ضریب همبستگی پیرسون و پیش بینی عملکرد شغلی کتابداران از طریق اکتساب دانش و جوسازمانی با محاسبه رگرسیون اندازه گیری شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین اکتساب دانش با عملکرد شغلی (29/0=r و 01/0>P) و همچنین بین جوسازمانی با عملکرد شغلی (30/0=r و 01/0>P) وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیرهای اکتساب دانش و جوسازمانی 9 درصد از تغییرات عملکرد شغلی را تبیین می نمایند. با توجه به یافته های به دست آمده، طراحی و برگزاری برنامه ها و کارگاه های آموزش برای آگاه سازی کتابداران در جهت آموزش انواع دانش ها، به وجود آوردن محیط شغلی و کاری مطلوب و تأثیر آن بر عملکرد شغلی بسیار ضروری است تا از این طریق بتوان با ارتقا میزان دانش کتابداران کتابخانه ها، میزان عملکرد شغلی آن ها را بهبود بخشید.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزشیابی کاربردپذیری وب سایتهای پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و تکنولوژی شیراز از منظر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز است. روش: از روش پیمایشی استفاده و از بین 5399 نفر جامعه آماری پژوهش، حجم نمونه 360 نفر تعیین شد. حوزه های تحصیلی مختلف شامل علوم انسانی، علوم اجتماعی، علوم پایه، کشاورزی و فنی ومهندسی، به عنوان طبقات جامعه در نظر گرفته شدند و در نهایت نسبت حجم هر حوزه تحصیلی با استفاده از روش تصادفی نظاممند انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محققساخته بود که پس از بررسی روایی و پایایی، در اختیار جامعه پژوهش قرار گرفته و جمع آوری گردید. یافته ها: با توجه به یافته های به دست آمده، به طور کلی به کارگیری ابعاد کاربردپذیری در دو وب سایت پژوهشگاه های مورد بررسی از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی در وضعیت «خوبی» (بیش از 60-80 درصد) قرار داشت. در بین فرضیه های مورد بررسی نیز بین میانگین نمره های قضاوت «به کارگیری ابعاد کاربردپذیری» با «وضعیت مطلوب»، نمره های «گروه های سنّی مختلف»، نمره های «کاربران زن و مرد» و نمره های «حوزه های تحصیلی مختلف» تفاوت معنادار مشاهده شد. همچنین، میان نمره های قضاوت دانشجویان تحصیلات تکمیلی «دارای سابقه استفاده متفاوت از اینترنت» و نمره های «دانشجویان سالهای اولیه و انتهایی تحصیلات تکمیلی»، تفاوت معناداری وجود نداشت.اصالت:نتایج این پژوهش می تواند به درک اهمیت کاربرد پذیر در وب سایت پژوهشگاه و توجه به مولفه های مختلف آن،کمک زیادی کند.

هدف: این پژوهش برآنست تا ضمن شناسایی فناوری های نوین قابل کاربرد در مدیریت کتابخانه های عمومی، اولویت کاربست آن ها در کتابخانه های عمومی کشور ایران را مشخص کند. روش: در مرحله اول، ابتدا مبتنی بر روش مطالعه کتابخانه ای و مرور پیشینه ها، فهرست اولیه ای از فناوری های نوین قابل کاربرد در مدیریت کتابخانه های عمومی و همچنین فهرست معیارهای ارزیابی آن ها استخراج شد. به منظور اعتباریابی فهرست های اولیه، از دو روش کیفی مبتنی بر اجماع ذی نفعان (پنل دلفی و گروه اسمی) با حضور ذی نفعان اصلی در کتابخانه های عمومی در حوزه های 1- بودجه و مالی، 2- مدیریت و راهبری، 3- فناوری، 4- کتابداری، و 5- کاربر استفاده شد. در مرحله دوم نیز به منظور ارزیابی فناوری ها مبتنی بر معیارهای ارزیابی، از روش «آنتروپی شانون» برای وزن دهی به معیارهای ارزیابی و از تاپسیس گروهی برای اولویت بندی فناوری های نوین بر اساس معیارهای استخراج شده استفاده شد. یافته ها: در مرحله اول، فهرستی شامل 28 فناوری نوین قابل کاربرد در مدیریت کتابخانه های عمومی و 27 معیار ارزیابی آن ها که در سه سطح راهبردی (7 معیار)، فنی و عملیاتی (11 معیار) و کاربری (9 معیار) دسته بندی شده اند به دست آمد. در نهایت، فناوری های شبکه اجتماعی/پیام رسان، اینترنت مبتنی بر فیبر نوری، سامانه عضویت فراگیر کتابخانه های عمومی (کتابخانه متصل)، برنامه کاربردی کتابخانه عمومی بر بستر تلفن همراه و سامانه کتابخانه دیجیتال در اولویت های اول تا پنجم قرار گرفتند. اصالت/ارزش: با توجه به این 28 فناوری نوین و همچنین توسعه و کاربست فناوری های دارای اولویت بالای به دست آمده، می توان سطح کیفیت عملکرد کتابخانه های عمومی ایران را در حوزه های گوناگون ارتقا داد. بر اساس نتایج، پیشنهاد می شود تا نهاد کتابخانه های عمومی کشور ضمن ایجاد زیرساخت های نرم و سخت برای فناوری های شناسایی شده، امکان سنجی طراحی و پیاده سازی یا کاربست فناوری های دارای اولویت این پژوهش را مدنظر قرار دهد.

هدف از این تحقیق بررسی میزان و چالش های مطابقت بازیابی محتوا با تصویرها در مقاله ها پایگاه های اطلاعاتی علمی می باشد. روش پیمایشی توصیفی بوده و جامعه آماری تحقیق حاضر پایگاه های اطلاعاتی علمی ساینس دایرکت، اسکوپوس، مدلاین و وب آو ساینس هست. ابتدا، عنوان، چکیده، بیان مسأله و نتیجه گیری مقاله ها به صورت جداگانه وارد نرم افزار Etreme picture finder شد. سپس تصویرها مرتبط با عنوان، چکیده، بیان مسئله و نتیجه گیری مقاله ها از نرم افزار موردنظر استخراج گردید. تصویرها استخراج شده وارد نرم افزار visual similarity duplicate image finder گردید. نتایج مطابقت تصویرهای استخراج شده از نرم افزار و تصویرهای مقاله ها انجام شد . نتایج نشان داد که بیشترین میزان مطابقت محتوا با تصویر در پایگاه وب آو ساینس و کمترین میزان مطابقت در پایگاه ساینس دایرکت وجود داشت. همچنین به ترتیب بیشترین شباهت بین عنوان ها، بیان مساله، چکیده و نتیجه گیری با تصویرهای مقاله ها در پایگاه ها وجود داشت. عدم رعایت استانداردهای مصور سازی در تصویرهای بکارگرفته شده در مقاله های پایگاه های علمی چالش جدی است. که ازاستاندارهای مصور سازی (متن، رنگ، لبه، حاشیه و ....) به دور بودند بازیابی نشدند و در صورت بازیابی از میزان شباهت نازلی برخوردار بودند. عدم جامعیت قابلیت های نرم افزار ها مورد استفاده، چالش بعدی بود. مسأله دیگر عدم رعایت یا پیروی از یک شیوه نامه استاندارد در چیدمان تصویرها در مقاله ها می باشد. برخی تصویرها بدون توجه به متن در مقاله ها درج شده است.این مورد در پایگاه وب آو ساینس کمتر اما در سایر پایگاه های مورد بررسی به کثرت مشاهده گردید. با توجه به ابداع روش های جدید بازیابی تصویر و محتوا، نتیجه این بررسی نشان میدهد عدم شباهت بین تصویرهای بازیابی شده با محتوا در مقالات پایگاه های معتبر علمی چشمگیر و گمراه کننده می باشد.

هدف: فرایند جستجو و بازیابی اطلاعات فرایندی شناختی و بسیار پیچیده بوده که در فرایند پژوهش دارای اهمیت و ضرورت بسیاری است. یکی از رویکردهای مهم در کشف و درک این فرایند، بررسی تجربه های کاربران است. این پژوهش با هدف کشف الگوهای متنوع تجربه دانشجویان دکتری از اهمیت و ضرورت پدیده جستجو و بازیابی اطلاعات در فرایند پژوهش انجام شده است و به شناسایی مفاهیمی که دانشجویان به توصیف پدیده مورد نظر می پردازند در قالب طبقه های توصیفی و همچنین کشف روابط بین طبقه ها پرداخته است. روش پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر تفسیری بود که با روش پژوهش کیفی پدیدارنگاری به اجرا در آمد. مشارکت کنندگان پژوهش حاضر دانشجویان دکتری حوزه های گوناگون در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 بودند. نمونه گیری به صورت هدفمند و معیار بود. تنوع حداکثر در انتخاب نمونه در نظر گرفته شد و تا اشباع نظری یادداشت های تحلیلی ادامه داشت. مصاحبه ابتدا به صورت هدایت شده و سپس نیمه ساختاریافته از 20 دانشجو صورت گرفت. مصاحبه ها پیاده سازی شده و به شکل استقرایی و با شیوه کدگذاری در نرم افزار MAXQDA₁₂مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد، پساز تحلیل داده های گردآوری شده از مصاحبه ها، سه طبقه توصیفی از چگونگی درک و تجربه دانشجویان دکتری تخصصی از اهمیت و ضرورت پدیده جستجو و بازیابی اطلاعات پدیدار گردید. طبقه اول جستجو و بازیابی اطلاعات به مثابه گنجینه ای ارزشمند؛ طبقه دوم جستجو و بازیابی اطلاعات به مثابه جاده ای پر از چراغ؛ و طبقه سوم جستجو و بازیابی اطلاعات به مثابه کلیدی برای نجات بودند.نتایج نشان داد دانشجویان، پدیده جستجو و بازیابی اطلاعات در فرایند پژوهش را مهم و ضروری توصیف می کنند. نتیجه گیری: گرچه این پژوهش با توجه به نوع و ماهیت کیفی خود به دنبال تعمیم بخشی یافته های حاصل از پژوهش حاضر نیست، اما با توجه به یافته های پژوهش حاضر پدیده جستجو و بازیابی اطلاعات در فرایند پژوهش، ضرورت و اهمیت قابل توجهی دارد. بنابراین این مورد باید در برنامه ریزی های آموزشی و پژوهشی دانشگاه مدنظر قرار گیرد و مسیری که دانشجویان  این پدیده را تجربه می کند، هموار شود تا محدودیت ها و مشکلات به حداقل رسانده شود.

پژوهش حاضر، با هدف تبیین واکنش موتورهای کاوش وب به پیشینه های فراداده ای مبتنی بر روش ترکیبی داده های خرد و روش داده های پیوندی با رویکرد تجربی انجام شد. جامعه پژوهش را 200 پیشینه فراداده ای در قالب دو گروه گواه و آزمون با تعداد پیشینه ی برابر تشکیل می دادند. پیشینه های یاد شده به روش نمونه گیری تصادفی، از میان پیشینه های فراداده ای دروازه اطلاعاتی کنسرسیوم محتوای ملی انتخاب شدند . در گروه آزمون، 100 پیشینه فراداده ای انتخاب شده با رویکرد ترکیبی بر مبنای دو روش داده های خرد، به عنوان بهترین روش تولید خرده های غنی، و داده های پیوندی ( قالب آردی اف / ایکس ام ال ) ایجاد، و در گروه گواه، 100 پیشینه بدون تغییر و با قالب اولیه آماده، و بر روی وب سایت http://ww.rnikzad.ir منتشر شدند. سپس وب سایت بیان شده به صورت مستقیم و بر اساس روش های توصیه شده، به موتورهای کاوش گوگل و بینگ معرفی شد . با استفاده از سیاهه وارسی، وضعیت نمایه پذیری و پیدانمایی پیشینه های فراداده ای هر دو گروه در محیط موتورهای کاوش انتخابی مورد بررسی قرار گرفت . یافته های پژوهش حاکی از آن است، موتورهای کاوش گوگل و بینگ ارزش های عناصر پیشینه های فراداده های گروه های گواه و آزمون را نمایه سازی کردند، و پیشینه های مرتبط را با جستجوی ارزش های عناصر فراداده ای در نتایج جستجو پدیدار می نمایند، اما نمایش آنها به شکل معنادار و همانند پیشینه های فراداده ای تولید شده فقط مبتنی بر روش های تولید خرده های غنی نبود. به عبارت دیگر، نرم افزارهای خزنده-نمایه ساز موتورهای کاوش وب توانایی شناسایی و تشخیص برچسب های (عناصر) توصیه شده براساس روش داده های خرد را که در قالب چارچوب توصیف منبع (آر دی اف)، به عنوان چهارچوب و بستر نحوی روش داده های پیوندی، پیاده سازی شده اند، ندارند، و به پیروی از آن، این پیشینه ها را در نتایج جستجو به صورت معنادار نمایش نمی دهند. بنابراین موتورهای کاوش وب با وجود تلاش برای ایجاد وب معنایی، سازگاری کامل با استانداردهای وب معنایی ندارند.

مقدمه: ظهور و گسترش استفاده از اینترنت، پارادایم جدیدی از ارتباطات و تعاملات گروهی به وجودآورده است که شبکه اجتماعی خوانده می شود. شبکه ها ی اجتماعی به دو گروه عمومی نظیر فیسبوک، توییتر و ... و شبکه های تخصصی نظیر: ریسرچ گیت، مندلی وآکادمیا تقسیم می شوند. مقاله حاضر، با هدف تبیین دیدگاه اعضای هیئت علمی درباره فعالیت در شبکه های اجتماعی تدوین شده است. روش شناسی: این مطالعه کیفی بودکه با روش تحلیل محتوا انجام شد. ابزار اصلی گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختار یافته بودو معیار اصلی پژوهشگر در خصوص تعداد مصاحبه ها رسیدن به اشباع نظری بود. یافته ها: تحلیل حاصل از داده ها، منجر به استخراج 3طبقه اصلی شامل زمینه ها ( تعامل ارتباطی، جستجوی دانش، اشتراک دانش)چالش ها(کمبود وقت، عدم آگاهی و مهارت ) و الزامات(مدیریت دانش شخصی، حمایت دانشگاه، فعالیت تشکل های علمی، حمایت دولت) و 11 زیر طبقه و 57 طبقه اولیه گردید. نتیجه گیری : فعالیت اعضای هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در شبکه های اجتماعی علمی نیازمند بررسی مشکلات و از بین بردن موانع و کسب مهارت های لازم برای حضور اساتید در این شبکه هاست.

هدف: بررسی وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز از سه جنبه دانش، نگرش و هفت فعالیت مدیریت اطلاعات شخصی (شامل دوباره یابی، ذخیره سازی، سازماندهی، نگهداشت، مدیریت جریان اطلاعات، ارزش یابی و ارزش گذاری، و مفهوم سازی) بر اساس مدل جونز است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی و توصیفی _ تحلیلی انجام و از پرسش نامه تصحیح شده «آموزنده» (1390) استفاده شد. با تعیین تعداد کل دانشجویان تحصیلات تکمیلی (4422 نفر) و با استفاده از جدول کرجسی _ مورگان، تعداد تقریبی نمونه 354 نفر تعیین گردید. از میان 354 پرسش نامه توزیع شده، 304 پرسش نامه برگردانده (نرخ پاسخ 87/85%) و کار تجزیه وتحلیل یافته ها بر اساس تعداد مذکور انجام شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و برای تعیین معنا داری تفاوت ها از آمار استنباطی (آزمون تی و تحلیل واریانس) استفاده شد. یافته ها: یافته های توصیفی منتجّ از پژوهش نشان داد میانگین های دانش، نگرش و مجموع هفت فعالیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی به ترتیب برابر با20/3، 97/3، و 86/2 و میانگین کل مدیریت اطلاعات شخصی آنان برابر با 02/3 و در سطح متوسط است. در این پژوهش به نقش چهار متغیر جنسیت، سن، دانشکده محل تحصیل و مقطع تحصیلی در مدیریت اطلاعات شخصی دانشجویان پرداخته و مشخص شد که از میان این عوامل «مدیریت اطلاعات شخصی» در بین دانشکده های مختلف با توجه به سطح معناداری 04/0 تفاوت معناداری وجود دارد، ولی میان زنان و مردان و دانشجویان با مقاطع و گروه سنی های مختلف تفاوت معناداری وجود ندارد.

در طراحی موتورهای جست وجو بررسی پایگاه داده مورد مطالعه و ایجاد ارتباط با آن دارای اهمیت است. در پژوهش حاضر با بررسی تعاملات کاربران پایگاه های اطلاعاتی با سیستم در حین جست وجو، به مدل سازی رفتار اطلاع یابی آن ها پرداخته می شود. این پژوهش یک مطالعه کاربردی است که با استفاده از شبکه عصبی اجرا شده است. داده ها از طریق مشاهده رفتار کاربران در استفاده از پایگاه داده «ایرانداک» و مطالعه لاگ کاربران گردآوری شده است. الگوی اغلب جست وجوهای انجام شده در بیشتر موارد به صورت «کلی به جزیی» و «اختصاصی» است. شرکت کنندگان جست وجوی خود را با اطلاعات کلی در مورد موضوع، مانند معرفی و بررسی حقایق، شروع نموده و سپس، هر یک بر روی جنبه های خاصی از موضوع تمرکز کردند. در بعضی موارد، کاربران در حین جست وجو ایده های جدیدی به دست آوردند. با توجه به نتایج به دست آمده می توان چنین استنتاج کرد که بر اساس مدل استخراجی، عواملی چون پیشینه کلی فرد در مورد موضوع، دانش موضوعی، محدوده زمان و ابزارهای در اختیار، پاسخ مورد نظر در جست وجو را تحت تأثیر قرار می دهد. موتورهای جست وجوی کنونی تنها بخشی از مدارک مرتبط با موضوع را در یک مجموعه داده بازیابی می کند. برای دسترسی به مطالب بیشتر و مناسب تر در حجم عظیم داده ها لازم است مدل های بهتری مورد بررسی قرار گیرد. روش شبکه عصبی پیشنهادی در این مطالعه امکان بهبود بازیابی اطلاعات را در مدت زمان کم فراهم می آورد. همچنین، با این روش می توان این امکان را به وجود آورد که مدل جست وجو هر مرتبه با جست وجوی کاربران به روزرسانی شده و نتایج کامل تر و دقیق تری به دست آید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مطالعه میزان استناد، دانلود، اشاره و نشانه گذاری کتاب های الکترونیکی منتشر شده از سوی اشپرینگر در چهار حوزه موضوعی علوم پایه، مهندسی، علوم پزشکی و علوم اجتماعی در یک بازه زمانی سه ساله پس از انتشار کتاب ها انجام گرفته است. روش پژوهش: این پژوهش نوعی مطالعه توصیفی - همبستگی است که با استفاده از شاخص های استنادی، دگرسنجی و کاربرد انجام شده است. نمونه پژوهش شامل 1184 کتاب الکترونیکی در چهار حوزه موضوعی علوم پایه، علوم اجتماعی، مهندسی و پزشکی که در سال 2013 توسط مؤسسه انتشاراتی اشپرینگر منتشر شده اند. داده های پژوهش از طریق بوکمتریکس، پلتفرم اختصاصی اشپرینگر جهت نمایش عملکرد کتاب های الکترونیکی، گردآوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین میزان استناد به کتاب های علوم پایه تعلق دارد، بیشترین میزان اشاره در رسانه های اجتماعی به کتاب های علوم پزشکی و بیشترین میزان دانلود و نشانه گذاری به کتاب های مهندسی تعلق داشته است. تمامی کتاب های مورد بررسی حداقل یک بار دانلود شده اند، در حالی که سهم کتاب های نشانه گذاری شده معادل 90/2 درصد، سهم کتاب های استناد شده معادل 67/9 درصد و سهم کتاب های اشاره شده در رسانه های اجتماعی تنها معادل 19/5 درصد بوده است. همچنین بیشترین سهم دانلود کتاب های الکترونیکی در هر چهار حوزه موضوعی، شش ماه تا هجده ماه بعد از انتشار کتاب ها اتفاق افتاده است. نتایج آزمون همبستگی نشان دهنده وجود رابطه آماری معنی دار و مثبت میان تعداد استناد، دانلود، اشاره و نشانه گذاری کتاب های الکترونیکی در هر چهار حوزه موضوعی مورد مطالعه است. نتیجه گیری: شاخص های جایگزین مانند میزان دانلود، اشاره و نشانه گذاری کتاب های علمی می توانند در کنار شاخص های سنتی استنادی، جهت مطالعه اثرگذاری کتاب های الکترونیک مورد استفاده قرار گیرند. از این رو آشنایی کتابداران و جامعه پژوهشی کشور با شاخص های جایگزین حائز اهمیت است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تعیین سهم هر یک از عوامل مؤثر و بازدارنده در استقرار و به کارگیری مدیریت ارتباط با مشتری در کتابخانه های دانشگاهی ایران و اولویت بندی آنها از دیدگاه کتابداران است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی بود و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش حاضر، کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های کشور بودند. گردآوری داده ها با استفاده از پرسش نامه تلفیقی حاصل از بررسی پرسش نامه های موجود در حوزه مدیریت ارتباط با مشتری و براساس منابع و مرور متون این حوزه طراحی شد. روایی و پایایی ابزار گردآوری داده ها با استفاده از نظر کارشناسان و متخصصان و آلفای کرونباخ (88درصد) تأیید شد. یافته ها: از میان مؤلفه های شناسایی شده در استقرار سی.آر.ام از دیدگاه کتابداران، سازماندهی با میانگین 928/0 مهم ترین مؤلفه مؤثر در استقرار مدیریت ارتباط با مشتری در کتابخانه های دانشگاهی شناخته شد. همچنین مؤلفه نیروی انسانی با میانگین 872/0، مؤلفه مدیریت دانش با میانگین 865/0 و مؤلفه فناوری اطلاعات با میانگین 750/0 به ترتیب در رده دوم تا چهارم اثرگذاری بر سی.آر.ام قرار گرفتند. از میان مؤلفه های بازدارنده در استقرار و به کارگیری سی.آر.ام مؤلفه نبود آمادگی فرهنگی با میانگین رتبه 820/0 در مرتبه اول اثرگذاری و مؤلفه همخوانی ضعیف راهبرد مدیریت منابع انسانی و مدیریت ارتباط با مشتری با میانگین رتبه 114/0- در مرتبه سیزدهم در ممانعت از استقرار و به کارگیری مدیریت ارتباط با مشتری قرار دارند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد سازماندهی مهم ترین مؤلفه مؤثر در استقرار مدیریت ارتباط با مشتری در کتابخانه های دانشگاهی شناخته شد. این نتیجه علاوه بر ارائه الگویی برای تقویت مؤلفه های مؤثر و کاهش مؤلفه های بازدارنده در استقرار مدیریت ارتباط با مشتری در کتابخانه های دانشگاهی ایران، در نتیجه استقرار آن می تواند مدیران کتابخانه ها را در شناخت دیدگاه ها و انتظارات کتابداران یاری دهد. همچنین نتایج حاصل از دستیابی به اهداف این پژوهش می تواند مدیران کتابخانه های دانشگاهی ایران را از نقاط قوت و ضعف کتابخانه آگاه سازد و آن ها را در تصمیم گیری های بهینه و بهبود و اصلاح وضعیت کتابخانه های دانشگاهی و کیفیت خدمات یاری دهد. افزون براین، کتابخانه ها می توانند با استفاده از نتایج به دست آمده در این پژوهش و توجه به مؤلفه های مؤثر و بازدارنده خطر شکست را کاهش و احتمال موفقیت این راهبرد را افزایش دهند و به راه اندازی مدیریت ارتباط با مشتری اقدام کنند.

هدف: مطالعه تطبیقی نظام های طبقه بندی علم و طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی از منظر سیر زمانی، گرایش های موضوعی واضعان، رویکردها و معیارهای تقسیم بندی، تعداد سرشاخه ها و تأثیرپذیری و تأثیرگذاری آن هاست. روش: در پژوهش حاضر از دو روش اسنادی و تحلیل محتوا استفاده شد. در بخش تحلیل اسنادی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با کمک فیش، مجموعه اسناد و مدارک مرتبط با موضوع شناسایی شد. در نهایت 156 نظام رده بندی یادداشت شد. در بخش تحلیل محتوا، از دو روش تحلیل محتوای کمی و کیفی استفاده شد. جامعه آماری شامل 156 نظام طبقه بندی علم و طرح رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی است. با توجه به هدف و نوع پژوهش، از روش سرشماری استفاده شد و هر 156 نظام طبقه بندی تحلیل شد. یافته ها: ماحصل بررسی متون منجر به شناسایی 99 نظام طبقه بندی علم و 57 طرح رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی شد. اوج شکل گیری نظام های طبقه بندی علم در قرون وسطی با فراوانی 45 (46.39 درصد) و طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی در قرون معاصر با فراوانی 29 (51.78 درصد) است. ازنظر تخصص و حوزه موضوعی، 54 درصد نظام های طبقه بندی علم توسط فلاسفه و 42 درصد طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی توسط کتابداران تدوین شدند. از نظر معیارهای نظام های طبقه بندی، معیار «دین محوری» با فراوانی 11 برای نظام های طبقه بندی علم و معیار «موضوع محوری» با فراوانی 9 برای طرح های رده بندی کتابخانه ای- کتابشناختی در صدر قرار دارند. 14 نفر از واضعان نظام های طبقه بندی علم برای ارائه طرح خود از فیلسوف ایرانی «فارابی» و سپس 7 نفر از فیلسوف یونانی «ارسطو» تأثیر پذیرفته اند، اما در بین طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی، مؤثرترین فرد «فرانسیس بیکن» با فراوانی 3 است. همچنین اکثر نظام های طبقه بندی علم یعنی 35.38 درصد (23 مورد) در سرشاخه ها تقسیم دوتایی دارند، ولی در بین طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی تقسیم چهارتایی و ده تایی سرشاخه ها بیشترین فراوانی (هرکدام 6 مورد با سهم 13.63 درصد) را به خود اختصاص دادند. نتیجه گیری: مقایسه این دو نظام طبقه بندی با توجه به معیارهای مذکور، چشم انداز مناسبی از این نظام ها را از آغاز تاکنون فراهم می کند. بنابراین، نتایج پژوهش می تواند در جهت سیاست گذاری علمی کشور در حوزه نظام های طبقه بندی علم و کتابخانه ای-کتابشناختی راهگشا باشد.

هدف: ابعاد مختلف علمی، فرهنگی، هنری، اخلاقی، عرفانی و معنوی نسخه های خطّی، بهترین ابزار گفتگو و ارتباط میان ادیان و ملّت ها و بستری برای انتقال و تبادل دانش بشری است. کشورهای ایران و عراق دارای نسخه های خطّی مشترکی هستند که دستاورد و میراث تاریخ، فرهنگ، علم و هنر مشترک چند صدساله این دو کشور است که در جامعه معرفتی امروز می تواند فرایند توسعه و رشد را سرعت بخشد و ابزاری برای تقویت و تحکیم ارتباط و همکاری دانایی محور قرار گیرد _ که بیانگر ضرورت و اهمیت این پژوهش است. روش: در این پژوهش میزان اشتراکات نسخه های خطّی موجود در ایران و عراق با استفاده از روش کتابخانه ای و توصیفی، بررسی شده است. یافته ها: از نظر فراوانی، عراق و ایران جزءِ پنج کشور مهمّ جهان هستند و دانشمندان و کاتبان ایران و عراق سهم چشمگیری در محلّ تألیف و استنساخ نسخه های خطّی دو کشور دارند. همچنین، زبان عربی و موضوع دین در هر دو کشور بیشترین درصد را به خود اختصاص داده است که مهم ترین وجه اشتراک و کانال ارتباطی شمرده می شود. نتیجه گیری: برنامه های مشترک اطلاع رسانی و پژوهشی درباره آثار نفیس و کهن دو کشور و مبادله دیجیتالیِ نسخه های خطّی توسط کتابخانه های مهم و فعال دو کشور، می تواند نقش مهمی در توسعه، تقویت و تحکیم روابط علمی، فرهنگی، دینی و هنری داشته باشد.

هدف پژوهش حاضر، ارائه الگویی به منظور پیاده سازی روش داده های پیوندی در نظام های کتابخانه ای(مانند کتابخانه های دیجیتال و فهرست های کتابخانه ای)، و همچنین ارائه مؤلفه های مورد نیاز برای انجام این فرآیند است. در این مرحله به منظور ارائه نمونه ای کاربردی از تبدیل پیشینه های فراداده ای بر مبنای روش داده های پیوندی، تعداد 40 پیشینه فراداده ای از مجموع پیشینه های مربوط به خانواده کتابشناختی شاهنامه فردوسی، از فهرست کتابخانه ملی ایران به صورت هدفمند انتخاب و براساس روش داده های پیوندی تبدیل گردید و در نهایت، گراف آردی اِف آن ترسیم شد. در این پژوهش، پس از بررسی ساختار زبان آردی اِف و نحوه پیوندیافتنِ داده ها در روش داده های پیوندی، به تبیین مراحل پیادهسازی این روش در پیشینه های فراداده ای انتخابی پرداخته شد. این مراحل عبارت اند از: اختصاص یوآرآی؛ بازنمون آردی افِ موجودیت ها و روابط کتابشناختی؛ تبدیل نمونه هایی از پیشینه های فراداده ای براساس روش داده های پیوندی؛ ارائه کد «آردی اف/ایکس ام ال» حاصل از تبدیل یکی از پیشینه های فراداده ای براساس روش داده های پیوندی؛ و در نهایت، ایجاد گراف آردی اِف. پیوندهای برقرار شده در قالب نحوی «آردی اف/ایکس ام ال»، در مقایسه با قالب های کنونی، غنی تر، دقیق تر، جامع تر و ساختارمندتر هستند و با استفاده از روش داده های پیوندی، امکان پوشش انواع روابط کتابشناختی میان آثار وابسته فراهم می گردد. بنابراین به نظر می رسد کاربرد روش داده های پیوندی، می تواند تأثیرات قابل توجهی بر فرآیند توصیف و نمایش روابط و پیوندهای میان فراداده های کتابشناختی در نظام های کتابخانه ای داشته باشد.

هدف: شناسایی و رتبه بندی ریسک های تأمین منابع در کتابخانه های دیجیتالی. روش شناسی: این پیمایش با بهره گیری از فن آنتروپی شانون و تاپسیس فازی و با استفاده از دو پرسشنامه پژوهشگرساخته روی 15 نفر از خبرگان دانشگاهی و مدیران کتابخانه های دیجیتالی شهر تهران انجام شد. یافته ها: ریسک های «میزان توانایی مالی کتابخانه در تأمین منابع دیجیتالی» با ضریب نزدیکی (7315/0)، «توانایی جذب حمایت مالی نظیر (وقف، اهدا و...)» با ضریب نزدیکی (6835/0)، «تغییرات و بی ثباتی در نرخ های ارزی» با ضریب نزدیکی (6812/0)، و «سیاست های حق مؤلف از طرف دولت» با ضریب نزدیکی (6811/0) در بالاترین رتبه و اولویت نسبت به سایر ریسک های تأمین زنجیره تأمین کتابخانه های دیجیتالی قرار داشتند. نتیجه گیری: 24 ریسک تأمین کنندگان شناسایی و ریسک «میزان توانایی مالی کتابخانه در تأمین منابع دیجیتالی» جزو ریسک های قرمز تأمین کنندگان در کتابخانه های دیجیتالی است.