درخت حوزه‌های تخصصی

اطلاع شناسی، ناظر به پرسش از ماهیت اطلاعات است. لوچیانو فلوریدی و رافائل کاپورو از جمله فلاسفه ای اند که به این پرسش اهتمام داشته اند. فلوریدی پاسخ به این پرسش را در قالب فلسفه ی اطلاعات پی می گیرد. فلوریدی اطلاعات را داده های دارای نظمِ معنی دارِ صادق می داند. در نظر او، ما داده ی نابِ فی نفسه نداریم و لذا اطلاعات همواره وابسته به یک سطح انتزاعِ خاص است. در مقابل، کاپورو می کوشد در چارچوب هرمنوتیکِ اگزیستانسیال هایدگر به پرسش از چیستی اطلاعات پاسخ دهد. در نظر او، اطلاع وجهی از اگزیستانس دازاین است که به وجود- در- عالَم- با- دیگران راجع است. لذاست که کاپورو بر جنبه ی هرمنوتیکی- بلاغی دانش اطلاع رسانی یا انجلتیک تاکید می کند. ایده ی اساسی مشترک در آراء فلوریدی و کاپورو این است که اطلاعات همواره دارای تعهدات و جهت گیری های انتولوژیک و مشروط به یک افق معانی خاص است. بر این اساس دلالت های آراء فلوریدی و کاپورو در کتابداری و اطلاع رسانی مورد بحث قرار می گیرد.

هدف: هدف این پژوهش تعیین پیش بین های مؤثر در پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی منطقه هشت با استفاده از نظریه اشاعه نوآوری های راجرز است. روش: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی، ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته و نمونه مورد مطالعه 351 عضو هیئت علمی بود که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شد. از نرم افزار اس.پی.اس.اس (نسخه 17) برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که تفاوت معنی داری در سطح 01/0 بین درک اعضای هیئت علمی از گویه هایی ویژگی پایگاه های اطلاعاتی پیوسته وجود دارد. 70 درصد میزان پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته متأثر از متغیرهای مفید بودن، سازگاری، پیچیدگی، آزمون پذیری، ومشاهده پذیری است. ویژگی مفید بودن و سازگاری در سطح معنی داری 001 /0 نسبت به دیگر ویژگی ها پیش بین های قوی تری در میزان پذیرش پایگاه های اطلاعاتی پیوسته هستند.

هدف: سنجش سطح خوانایی مقاله های دانشنامه رشد براساس سه شاخص گانینگ/دیانی، فلش/دیانی و فرای/دیانی به منظور شناسایی گروه مخاطب است. روش: پژوهش تحلیل محتوا و از نوع کاربردی است. جامعه آماری شامل ۱۵۰ مقاله نمایه شده در دانشنامه رشد است که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای غیرنسبتی انتخاب شده اند. یافته ها: سطح خوانایی مقاله ها براساس هر سه شاخص متناسب با سطح فراگیران دوره دبیرستان و بالاتر تعیین شد. در شاخص گانینگ/دیانی پایین ترین سطح خوانایی مربوط به رده «علوم اسلامی» معادل اول دبیرستان و بالاترین سطح مربوط به دو «رده بهداشت و سلامت» و «علوم رایانه و ریاضی» معادل سوم دبیرستان بود. در شاخص فلش/دیانی سه رده «علوم انسانی»؛ «علوم رایانه و ریاضی» و «بهداشت و سلامت» دارای بالاترین سطح معادل سوم دبیرستان و رده های «علوم اسلامی»؛ «علوم تجربی»؛ «هنر و سرگرمی» پایین ترین سطح معادل اول دبیرستان بودند. در شاخص فرای/دیانی پایین ترین سطح معادل اول دبیرستان و مربوط به رده «علوم اسلامی» و بالاترین سطح مربوط به رده «علوم انسانی» معادل سال های نخست دانشگاه تعیین شد. بین میانگین رده های موضوعی براساس دو شاخص گانینگ/دیانی و فلش/دیانی در سطح ۰۵/۰ تفاوت معناداری وجود داشت. بین نتایج به دست آمده از شاخص گانینگ/دیانی و فلش/دیانی در سطح ۰۵/۰ رابطه معناداری وجود داشت.

قیمت مجله ها همواره یکی از مهم ترین جنبه های اقتصادی نشر مجله های علمی ـ پژوهشی بوده است. این مقاله حاصل تحقیقی است که بر روی ناشران این مجله ها انجام شده است. در این مقاله ناشران مجله های علمی – پژوهشی به دو گروه عمده تقسیم شده اند: گروه ناشران انتفاعی یا تجاری و گروه ناشران غیرانتفاعی یا دانشگاهی غیرتجاری که ناشران دانشگاهی و انجمنهای علمی – تخصصی را شامل می شود. سپس، تفاوت موجود در قیمتهای ارائه شده از سوی این دو گروه مورد محاسبه و ارزیابی قرار می گیرد. این مطالعه برروی 8 ناشر عمده (4 ناشر از هر گروه ) و تعداد 3841 مجله علمی – پژوهشی الکترونیکی منتشر شده توسط آنهاانجام شده است . «میانگین قیمت مجله ها» و «میانگین قیمت به ازای هر شماره مجله» در سال 2003 برای ناشران مختلف محاسبه شده است. نتایج نشان داد Blackwell ارزان ترین ناشر تجاری با میانگین قیمت 455 دلار و انتشارات دانشگاه آکسفورد با میانگین 279 دلار، ارزان ترین ناشر غیرانتفاعی در سال 2003 بوده اند. مقایسه بین دو گروه نشان داده که قیمتهای ارائه شده از سوی ناشران تجاری به طور قابل ملاحظه ای بیشتر است. «میانگین قیمت» مجله های متعلق به ناشران تجاری 8/2برابر بیشتر از میانگین قیمت مجله های متعلق به ناشران غیرتجاری/ غیرانتفاعی بود و «میانگین قیمت مجله ها به ازای هر شماره مجله» برای ناشران تجاری 8/1 برابر بیشتر از ناشران غیرتجاری/ غیرانتفاعی بود. این نتیجه گیری، نتایج تحقیقات قبلی در این زمینه را تأیید می کند. به لحاظ موضوعی، فیزیک و شیمی گران ترین موضوعات از لحاظ قیمت مجله های علمی ـ پژوهشی بودند

پاب مد پرکاربردترین پایگاه پزشکی توسط متخصصان پزشکی و بهداشت است. این پایگاه جهت تسهیل جستجو و بازیابی مدارک مرتبط، از واژگان کنترل شده مش استفاده می کند و به تازگی کلیدواژه ها و عبارت های پیشنهادی را به قابلیت های جستجو در رابط کاربری خود افزوده است. با توجه به این که هدف تمام نظام های بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات مرتبط با نیاز کاربر است، بررسی میزان کارآمدی کلیدواژه ها و عبارت های پیشنهادی پاب مد و اصطلاحات مش در بازیابی مدارک مرتبط از دیدگاه کاربران امری اساسی است که در این پژوهش به آن پرداخته می شود. این پژوهش کاربردی و به روش پیمایشی انجام شده است. داده های مورد نیاز آن از طریق پرسش نامه در هنگام جستجوی کاربران در پایگاه اطلاعاتی پاب مد گردآوری شده است. 40 نفر به عنوان جامعه پژوهش با استفاده از نمونه گیری هدفمند از بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی، دانشجویان پزشکی حرفه ای و اعضای هیئت علمی انتخاب شدند. پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری بین میزان ربط مدارک بازیابی شده حاصل از کلیدواژه های پیشنهادی پاب مد و اصطلاحات مش از دیدگاه کاربران وجود ندارد. یافته های این پژوهش نشان داد که کلیدواژه های پیشنهادی پاب مد و اصطلاحات مش به جستجوگران در فهم بهتر موضوع با توسعه دامنه لغات کاربر در رابطه با موضوع مورد جستجو کمک می کنند؛ اما تفاوتی در قضاوت ربط ایجاد نمی نماید.

نگرش کاربران بالقوه و افراد غیر کتابدار به انواع آثار مرتبط با یک خانواده کتابشناختی، یکی از مسائلی است که کمتر مورد توجه پژوهشهای مرتبط با پیاده سازی الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (FRBR) بوده است. این در حالی است که اصطلاحهای پرکاربرد بیانگر انواع آثار وابسته در میان کاربران از یک سو و نوع آثار (موجودیتهای) مورد توجه و استفاده آنها از دیگرسو، اهمیت ویژه ای در پیاده سازی این الگو و نمایش معنادار آثار مرتبط بهم دارد. پژوهش حاضر در پی بررسی مهمترین عناصر اطلاعاتی و نیز نحوه نگرش کاربران بالقوه فهرستهای رایانه ای به خانواده های کتابشناختی و موجودیتهای آنها است. به این منظور و با استفاده از روش پژوهش ترکیبی با رویکردکیفی با 30 نفر از متخصصان برجسته شاهنامه پژوه مصاحبه به عمل آمده و از آنها خواسته شد تا با استفاده از روش توزیع کارت به دسته بندی 40 کارت کتابشناختی تنظیم شده بر مبنای الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی بپردازند. سپس از آنها خواسته شد تا نامی برای هر یک از دسته های تشکیل شده انتخاب کرده و در مورد آن دسته توصیف و ارزیابی خود را ارائه کنند. درنهایت 11 دسته بر مبنای نظرات مصاحبه شوندگان تشکیل گردید و هر یک از دسته ها با توجه به فراوانی اصطلاح های بکار رفته در توصیف آنها مورد تحلیل قرار گرفت. حاصل این تحلیل، مشخص شدن 11 درختواره کوچک برای هر یک از 11 گروه تشکیل شده بود که پس از ادغام، درختواره کلی خانواده کتابشناختی شاهنامه تشکیل و به شکل یک الگو ارائه گردید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش امکان پیش بینی رفتار اطلاع جویی دانشجویان تحصیلات تکمیلی بر مبنای جهت گیری های هدف و ابعاد خلاقیت انجام شده است. روش پژوهش: از بین جامعه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز، نمونه ای مشتمل بر 221 نفر (134 دختر و 87 پسر) به شیوه ی نمونه گیری طبقه ای خوشه ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه های رفتار اطلاع-جویی (خسروجردی و دیگران 1388)، جهت گیری هدف به شیوه محقق ساخته و پرسشنامه مدادی کاغذی چندگزینه ای سنجش خلاقیت (عابدی 1372) بود که توسط دانشجویان تکمیل شد. پایایی پرسشنامه ها به روش آلفای کرونباخ و روایی آن ها به شیوه تحلیل گویه، تعیین شد. نتایج آزمونها بیانگر روایی و پایایی مطلوب پرسشنامه ها بود. داده های پژوهش با استفاده از آزمون رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش: یافته های حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که الف) همه ی ابعاد جهت گیری های هدف پیش بینی کننده ی مثبت برای بعد قضاوت ربط رفتار اطلاع جویی می باشند. ب) بعد جهت گیری پرهیز از شکست و بعد بسط خلاقیت پیش بینی کننده ها ی مثبت و بعد سیالی خلاقیت، پیش بینی کننده ی منفی برای بعد زمان به عنوان عامل انگیزاننده می باشند.ج) بعد جهت گیری معطوف به یادگیری و جهت گیری پرهیز از شکست پیش بینی کننده های مثبت برای بعد تایید دانش پیشین رفتار اطلاع جویی می باشند. د) بعد جهت گیری معطوف به یادگیری و بعد ابتکار خلاقیت پیش بینی کننده های مثبت برای بعد خلق اندیشه های نو رفتار اطلاع جویی می باشند. ه) بعد تلاش برای جست و جوی اطلاعات در رفتار اطلاع جویی تنها از طریق بعد جهت-گیری معطوف به یادگیری به صورت مثبت و معنادار قابل پیش بینی است. نتیجه گیری: با توجه به وجود رابطه مثبت و معنی دار بین ابعاد جهت گیری هدف و خلاقیت با رفتار اطلاع جویی و امکان پیش بینی رفتار اطلاع جویی دانشجویان از طریق متغیرهای روان شناختی فوق، می توان بیان نمود که موفقیت یا عدم موفقیت دانشجویان در اطلاع جویی و دسترسی به اطلاعات و همچنین عملکرد بهینه در فعالیت های پژوهشی نه تنها محصول مهارتهای تخصصی آنها بلکه برگرفته از مسائل روان شناختی همچون ابعاد جهت گیری هدف و خلاقیت می باشد.