درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: سازمان دهی همواره با هدف تسهیل بازیابی اطلاعات و دانش رواج داشته است و برای نیل به این هدف نظام های سازمان دهی دانشی مختلفی ایجاد شده اند. در دنیای امروز اقتصاد اطلاعات و اقتصاد دانش بنیان، مزیت رقابتی سازمان هاست و چون نظام های سازمان دهی دانش را می توان از ارکان ایجاد صرفه اقتصادی به شمار آورد، این مقاله در پی بررسی دو نظام سازمان دهی دانش دهدهی دیویی به نمایندگی از نظام های سنتی و نظام فوکسونومی به نمایندگی از نظام های نوین، برای بررسی میزان صرفه اقتصادی هر یک برای کتابخانه هاست. روش: جامعه این پژوهش را 4800 عنوان پایان نامه یک کتابخانه دانشگاهی بود و روش آن را روش تطبیقی-مقایسه ای بر اساس فرمول ارزش اطلاعات و کتابخانه ای بوده است. در این مقاله اطلاعات مالی و آمار و ارقام از طریق اطلاعات کتابداران و مسئولان مالی کتابخانه مدنظر در دسترس قرار گرفته است. یافته ها: نظام فوکسونومی تا حدودی از نظام دیویی دارای صرفه اقتصادی بیشتری است.

مقدمه: کتابخانه های دیجیتال با هدف ارائه خدمات به تمامی مراجعان به وجود آمده اند. یک گروه از کاربران نیازمند دریافت خدمات، افراد دارای آسیب بینایی هستند. هدف این پژوهش آشنایی با انواع خدمات کتابخانه های دیجیتال ارائه دهنده خدمات به نابینایان و کم بینایان و بررسی میزان رعایت این معیارها در کتابخانه های دیجیتال مورد مطالعه، بوده است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع پیمایش توصیفی و پژوهش کتابخانه ای است. با بررسی متون و منابع مرتبط، مؤلفه هایی برای ارزیابی خدمات ارائه شده به کتابخانه های دیجیتال نابینایان و کم بینایان در قالب سیاهه وارسی، متشکل از دو بخش حاوی مؤلفه های مربوط به بخش «منابع» (۲۲ مؤلفه) و بخش «امکانات و تسهیلات» (۲۴ مؤلفه) تهیه شد. سپس برای هر یک از کتابخانه های مورد بررسی، سیاهه وارسی ای تکمیل گردید. داده های حاصل، پس از استخراج از سیاهه وارسی، با استفاده از نرم افزار آماری ۱۷SPSS مورد تجزیه وتحلیل و ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: از بین کتابخانه های مورد بررسی، دو کتابخانه «سازمان ملی نابینایان کانادا» و «کتابخانه نابینایان هلند» بیشترین و «کتابخانه هند (کتابخانه کتب بریل برخط)» و «کتابخانه کنگره (خدمات کتابخانه ملی برای نابینایان و معلولین جسمی)» کمترین میزان ارائه منابع به نابینایان و کم بینایان را به خود اختصاص می دهند. در بین منابع نیز «کتاب بریل» (با استفاده در ۱۵ کتابخانه)، «کتاب الکترونیکی» (با استفاده در ۱۳ کتابخانه) و «کتاب درشت خط» و «کتاب دیجیتال گویا» (هر یک با استفاده در ۱۲ کتابخانه)، بیشترین میزان ارائه را در کتابخانه های دیجیتال نابینایان و کم بینایان به خود اختصاص داده اند. همچنین یافته ها نشان داد که مؤلفه «عدم استفاده از جداول بدون عنوان»، با استفاده در ۱۶ کتابخانه بیشترین و «پشتیبانی از صفحه کلید بریل»، کمترین میزان استفاده را داشته است. در بین کتابخانه های مورد بررسی نیز، کتابخانه «سازمان ملی نابینایان کانادا» بیشترین و «کتابخانه کنگره (خدمات کتابخانه ملی برای نابینایان و معلولین جسمی)» کمترین میزان استفاده از امکانات و تسهیلات را به خود اختصاص داده اند. بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که کتابخانه های مورد بررسی کمتر از ۵۰ درصد خدمات و منابع مورد انتظار را در کتابخانه خود ارائه داده اند. بنابراین می توان چنین استنباط نمود که با وجود اینکه کتابخانه های دیجیتال نابینایان و کم بینایان گام های اولیه را در جهت ارائه خدمات و منابع به کاربران برداشته اند؛ اما تا رسیدن به حد کمال فاصله بسیار دارند. با توجه به این که افراد دارای آسیب بینایی قشر وسیعی از مردم جهان را تشکیل می دهند، نمی توان نیازهای اطلاعاتی آنها را نادیده گرفت. بنابراین لازم است کتابخانه ها به منظور ارائه خدمات هر چه بیشتر به کاربران خود همگام با فناوری های نوین قدم برداشته و به پیش روند. میزان خدمات ارائه شده در کتابخانه نه تنها می تواند معیاری برای اندازه گیری سطح خدمات کتابخانه باشد، بلکه می تواند معیاری برای اندازه گیری سطح تمدن اجتماعی یک جامعه نیز باشد.

چکیده هدف: هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه و تأثیر قابلیت های مهارتی کاربران کتابخانه های دیجیتال بر متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی آنها است. روش شناسی: این پژوهش به روش ترکیبی انجام شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند طبقه ای، 38 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و از ابزارهای مختلفی همچون پرسشنامه، پروتکل بلنداندیشی و نرم افزار مورائه برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش بطور کلی نشان داد که در مدل تحلیل مسیر، سواد اطلاعاتی نسبت به سواد رایانه ای متغیر قوی تری بوده و توانسته رابطه و تأثیر بیشتری بر متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی بگذارد. داده های روش تحلیل مسیر همچنین تأیید کرد که سواد رایانه ای و سواد اطلاعاتی تأثیر معکوسی بر فراوانی موقعیت های راهنمایابی و همچنین فراوانی استفاده از منابع راهنما گذاشته اند. همچنین سواد اطلاعاتی در رقابت با متغیر سواد رایانه ای موفق شده به تنهایی تأثیر معکوسی بر فراوانی تقاضاهای راهنمایی و کمک شرکت کنندگان در پژوهش بگذارد. نتیجه گیری: یافته ها بطور کلی نشان داد که قابلیت های مهارتی و مجموعه پیش داشته های دانشی شرکت کنندگان نقش مؤثری در کاهش نشانه های راهنمایابی آنها در فرایند اطلاع یابی دارد. از این رو می توان به اهمیت ارائه آموزش ها و عرضه دانش لازم در حوزه سواد رایانه ای و اطلاعاتی به کاربران کتابخانه دیجیتال (به ویژه در همان زمان دچار مشکل شدن در فرایند اطلاع یابی) به منظور کسب مهارت های لازم برای انجام این فرایند و حتی استفاده از منابع و قابلیت های راهنما بیش از پیش پی برد. در پایان مقاله نیز پیشنهاداتی به منظور ارتقاء وضعیت منابع و قابلیت های کتابخانه های دیجیتال با توجه به قابلیت های مهارتی متفاوت کاربران این پایگاه های اطلاعاتی ارائه شده است.

هدف مقاله حاضر این است که بااستفاده از روش تحلیل استناد کننده –استناد شونده به عنوان یک شاخص شباهت های موضوعی درنمایه استنادی علوم به بررسی موضوع تحقیقات انجام شده درکشورهای درحال رشد در سال های 1989-1985 بپردازد.در این بررسی توزیع موضوعات انتشارات علمی این کشورها درهفت گروه موضوعی تهیه ومورد مطالعه قرار گرفت .نتایج نشان داد که درمیان هفت رشته علمی ،موضوع پزشکی حیاتی –شیمی حیاتی، اولین موضوع درتحقیقات انجام شده توسط این کشورها بوده است.توزیع موضوعی انتشارات کشورهای درحال رشدبا توزیع موضوعی کشورهای جهان مقایسه شد.همچنین درهر یک از هفت رشته علمی ،پنج کشور اول معرفی شدند وبرخی ازعلل تمرکزانتشارات علمی کشورهای در حال رشد بر حول برحول محور پزشکی موردبحث وبررسی قرار گرفت.

این پژوهش به بررسی رابطه بین صنعت و میزان تولیدات علمی درباره استان های کشور می پردازد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی است که با استفاده از روش علم سنجی و تکنیک آمارخوانی انجام شده است. جامعه ی آماری این پژوهش کلیه تولیدات علمی درباره استان های کشور به عنوان ثروت علمی و آمار مربوط به وضعیت صنعت و معدن در تمام استان های کشور بر اساس اطلاعات پایگاه های علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، نمایه استنادی علوم ایران و نیز سالنامه های آماری کل کشور است. داده های این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی و میانگین) و همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد که در سال های 1383 تا 1387، بیشترین تعداد تولید علم درباره استان های کشور به ترتیب با 405، 263، 261، 228 و 226 عنوان تولید علمی متعلق به استان های فارس، گلستان، مازندران، اصفهان و تهران بوده است. با توجه به آمارهای مربوط به 12 شاخص صنعت و معدن نیز به ترتیب استان های اصفهان، خراسان رضوی، یزد، کرمان و تهران بهترین وضعیت صنعت و معدن در کشور را دارا هستند. از میان 12 شاخص مورد بررسی، تنها 4 شاخص تعداد پروانه بهره برداری از کارگاه های صنعتی، میزان اشتغال در کارگاه های صنعتی، ارزش افزوده فعالیت صنعتی کارگاه های صنعتی و تعداد شاغلان در معادن فعال کشور با میزان تولیدات علمی درباره ی استان های کشور دارای همبستگی مثبت بودند. با توجه به یافته های این پژوهش می توان چنین بیان کرد که وضعیت صنعت و معدن در تمام استان های کشور، همبستگی ناچیزی با تولیدات علمی درباره این استان ها دارد

مرتضی قلی خان مؤیدالممالک ازروزنامه نگاران برجسته ی دوران مشروطیت،درطول حیات مطبوعاتی خویش سه نشریه موسوم به""صبح صادق""،""پلیس ایران""و""ارشاد"" رابه طبع آورد. دراین مقاله ضمن توجه به زندگی سیاسی ،اجتماعی وفرهنگی اوکه با فراز ونشیب ها همراه بود،اخبار کتاب ،کتابخانه،حق تالیف ،سانسور،وآگهی عنوان کتاب درروزنامه ی""ارشاد""مورد بررسی قرار می گیرد .

پست مدرنیته به عنوان یک وضعیت نوین در عصر حاضر، تغییر و تحول های زیادی در دیدگاه های مختلف در زندگی و تفکر بشر به وجود آورده و خواسته یا ناخواسته، علوم کتابداری و اطلاع رسانی نیز به عنوان یکی از علوم اجتماعی در معرض اثرپذیری از این وضعیت قرار گرفته است. مطالعة چنین وضعیتی، دید کتابداران و اطلاع رسانان را نسبت به وضعیت و موقعیت کنونی و افق های پیش رو، بازتر میکند. مقالة حاضر به دنبال آن است که تأثیر پست مدرنیته و تغییرات اجتماعی حاصل از آن را بر دیدگاه و فعالیت های مختلف در حوزة علوم کتابداری و اطلاع رسانی نمایان سازد. بدین منظور، مدرنیته و پست مدرنیته به صورت جداگانه و مختصر معرفی و تأثیر هر یک بر علوم کتابداری و اطلاع رسانی بررسی میشوند. قسمتی از مقاله به رابطة فناوری اطلاعات و پست مدرنیته از یک طرف و پست مدرنیته و آموزش علوم کتابداری و اطلاع رسانی از طرف دیگر پرداخته است. در نهایت، تفاوت دو دیدگاه مدرنیته و پست مدرنیته در علوم کتابداری و اطلاع رسانی بحث شده و در پایان پیشنهادهایی ارائه گردیده است. هدف این مقاله بسترسازی برای مطالعات عمقی و فراگیر دربارة دیدگاه های جدید در این رشته میباشد.

ارزیابی درونی رهیافتی وابسته به الگوی ارزیابی اعتبارسنجی است که مرحلة آغازین کاربرد الگوی اعتبار سنجی تلقی می شود جامعه آماری در این ارزیابی شامل چهار زیر مجموعة گروه کتابداری و اطلاح رسانی دانشگاه اصفهان است که اعضای هیأت علمی دانشجویان، دانش آموختگان و مسئولأن دانش آموختگان را در برمیگیرد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه های متفاوتی بوده که بین این کروه ها وزیع شده است. تجزیه و تحلیل داده ها برحسب 9 عامل ثعیین شده مورد سنجش قرارگرنت. یافته ها نشان می دهد که سطح مطلوبیت ها نازل است، به نحوی که میزان عامل هیأت علمی و فرایند تدریس و یادگیری با کسب 21/3 بالاترین داده میزان مطلوبیت، و فقدان رسالت ها و اهداف گروه و نداشتن تعریف دقیق و مشخص از این اهداف به منزلهء پایین ترین سطح عوامل در میزان مطلوبیت با 9/1 از سوی جامعهء أماری تلقی شده است. در نهایت، پژوهش دارای پیشنهاداتی به منطور دگرگونی در وضعیت آمرزشی، پژوهشی، و عرضهء خدمات تخصصی است.

وشتة حاضر بر آن است تا به روش توصیفی، ضمن بررسی مقالة ویلسون (1981) با عنوان «مطالعات کاربرمدار و نیازهای اطلاعاتی»، موضوعات و مطالب مورد بحث در این مقاله را با توجه به تحولات ایجاد شده در سه دهة گذشته، ارزیابی کند

هدف :هدف از مقاله حاضر، بررسی میزان یکدستی در توصیف نسخه های خطی در پایگاه های نسخ خطی اسلامی از سه منظر فهرست نویسی، یکدستی عناوین، موضوعات و نام مولفان وکاتبان، و همچنین استانداردهای ابرداده ای است روش/رویکرد پژوهش : برای رسیدن به هدف مذکور، ار روش پیمایش توصیفی استفاده شد به این صورت که در ابتدا پایگاه های اطلاعاتی نسخ خطی اسلامی شناسایی وسپس از طریق مکاتبه با افراد مطلع در این پایگاه ها، و همچنین بررسی گزارشات و مقالات منتشر شده در زمینه ایجاد و توسعه پایگاه های مربوطه، اطلاعات 17 پایگاه اطلاعاتی نسخ خطی اسلامی در زمینه توصیف منابع، گردآوری گردید. یافته های پژوهش : یافته های پژوهش حاصل نشان می دهد که پایگاه های اطلاعاتی مورد بررسی در بخش فهرست نویسی از استانداردهای آنگلوامریکن و AMREMM ، و در بخش استاندارد ابرداده ای بیشتر از استانداری تی.ای.آی استفاده کرده اند. در زمینه استفاده از منابع استاندارد یکدست سازی موضوعات، و نام مولفان و کاتبان، از منابع پراکنده ای استفاده شده است نتیجه گیری : در زمینه توصیف نسخه های خطی در پایگاه های اطلاعاتی نسخ خطی اسلامی یکدستی در ارائه مطالب نسخه ها و همچنین استفاده از استانداردهای توصیف کتابشناختی در سطح بسیار پایین بوده و از اینرو نیازمند توجه و اهتمام بیشتر به این بخش هستیم .