فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۶۱ تا ۲۸۰ مورد از کل ۶٬۷۷۵ مورد.
بررسی عوامل مؤثر در خروج امام حسین(ع) از مدینه (مطالعه موردی اوضاع فرهنگی)
حوزه‌های تخصصی:
یکی از مهم ترین مسائل قابل پژوهش در قیام امام حسین(ع)، مسئله خروج ایشان از مدینه است. برای شناخت عمیق و همه جانبه این پدیده، همچون هر پدیده تاریخی دیگر، نیاز به یک مطالعه فراگیر بسترشناسانه از اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که تأثیر اوضاع فرهنگی مدینه بر خروج امام حسین(ع) از این شهر چگونه بوده است؟ فرضیه نویسنده آن است که امام حسین(ع)، مجبور به خروج از مدینه بوده و عوامل چندی از جمله وضعیت فرهنگی مدینه، در این مهم مؤثر بوده اند. پژوهش پیش رو تلاش کرده که با مطالعه متون تاریخی و غیرتاریخی و با روش توصیفی _ تحلیلی نشان دهد در بخش فرهنگی، حوزه علمی مدینه و مکتب خلفا، رواج اسرائیلیات، سیاست های فرهنگی امویان از جمله تخریب، مبارزه و تبلیغات منفی علیه اهل بیت:، گرایش اعتقادی کم رنگ اهل مدینه به ائمه: و اوضاع نامناسب دین داری در این شهر، از شاخصه های مهم اوضاع فرهنگی مدینه در عصر امام حسین(ع) بوده که ایشان را به این نتیجه رسانده که برای عدم بیعت با یزید مجبور به خروج از مدینه است.
نکته هایی از معارف حسینی
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲
119 - 122
نکته هایی از معارف حسینی: اشک فولاد
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰
143-149
نایافته ها درباره حضرت علی اصغر (ع)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰
121-140
حوزه‌های تخصصی:
از جمله معضلاتی که دامان واقعه بزرگ عاشورا را گرفته، سخنان بی پایه و اساس درباره آن است. توجه زیاد به واقعه عاشورا، ورود افراد غیرمتخصص در بیان وقایع، پر گفتن و پر نوشتن، صرفاً نگاه حزن آمیز داشتنِ بسیاری از ناقلان و... زمینه تحریفات فراوان در این عرصه را پدید آورده است. واقعه جان گداز شهادت حضرت علی اصغر (ع) به دلیل حزن زاتر بودن نسبت به بسیاری از حوادث عاشورا، ناراستی هایی را متوجه آن ساخته است. این نوشتار می کوشد پاره ای تحریفات درباره این شهید گران قدر را نشان دهد؛ ناراستی هایی که به صورت مکتوب ثبت شده اند.
فضایل اخلاقی حضرت علی اکبر (ع)
حوزه‌های تخصصی:
حضرت علی اکبر (ع) فرزند ارشد امام حسین (ع) و لیلا _ دختر میمونة بنت ابی سفیان حرب _ است. ایشان با آن که امام نبود و ظرفیت وجودی اش به اندازه امام حسین (ع) نمی رسید، اما دارای فضایل اخلاقی بود که او را به الگویی دوست داشتنی در میان جوانان مبدل ساخته است و جوانان با پیروی از فضایل اخلاقی ایشان می توانند راه سعادت و رستگاری را بپیمایند. از همین رو این مقاله بر آن شده که با روش توصیفی _ تحلیلی، فضایل اخلاقی حضرت علی اکبر (ع) را با استناد به واقعیات تاریخی و روایات معتبر بررسی کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که فضایل اخلاقی حضرت علی اکبر (ع) دلالت بر عظمت و بزرگواری آن حضرت (ع) به عنوان شبیه ترین فرد در اخلاق به رسول خدا و یک الگوی محبوب و حماسه ساز دارد.
حضرت رباب (ع) بانوی باوفای کربلا
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰
101-120
حوزه‌های تخصصی:
رباب (ع) دختر امرؤ القیس کلبى، مادر حضرت علی اصغر (ع)، از زنان بزرگوار، معروف و پرنقش کربلا و از محبوب ترین و مقرب ترین همسران امام حسین (ع) و از زنان نام دار، فاضل و وفادار عصر خود بوده است. این بانوی بزرگوار نسبت به اباعبداللّه (ع) معرفت و محبتی خاص داشت و همسرى وفادار و نیکو برای آن حضرت بود. اشعار و مرثیه هاى بانو رباب در مصیبت اباعبدالله (ع) بیان گر عظمت شخصیت و معرفت او به سیدالشهداست. وی عظمت مقام اباعبدالله را دریافته بود و به همراه امام حسین (ع) در کربلا حاضر شد تا تمام مصیبت ها و درد و رنج ها را تحمل کند. پس از بازگشت به مدینه، مجلس عزادارى امام حسین (ع) را بر پا کرد و تا یک سال بعد از واقعه کربلا که حیات داشت، همواره عزادار بود. وی سرانجام یک سال پس از شهادت امام حسین (ع) دارفانى را وداع گفت و به مولاى خود ملحق شد.
بررسی ویژگی ها و مقام و منزلت رباب (ع) مهم ترین مسئله این
نوشتار است. همچنین مسئله حضور ایشان در کربلا و پس از واقعه عاشورا بررسی شده است. شیوه مورد استفاده برای انجام این پژوهش، روش تحقیق تاریخی _ توصیفی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.
شبهه شناسی «لعن» در زیارت عاشورا
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲
77 - 98
حوزه‌های تخصصی:
زیارت عاشورا جزو زیارات مشهور و مجرّب است که علمای بزرگ شیعه در قرون متمادی بر آن تأکید نموده اند. لعن بر دشمنان اهل بیت: از مهم ترین بخش های زیارت عاشورا به شمار می رود که موجب خرده گیری و طرح شبهه معاندان و منافقان گردیده است. آنان مدعی هستند متن زیارت عاشورا که مشتمل بر لعن های متعدد و بخصوص لعن خلفاست با قرآن کریم و سیره پیامبر(ص) و اهل بیت: منافات دارد. در این پژوهش که از نوع تاریخی است در مرحله گردآوری، به روش کتابخانه ای و در مرحله تبیین به شیوه توصیفی _ تحلیلی، جایگاه «لعن» و «سبّ» در قرآن و سیره پیامبر(ص) و اهل بیت: مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد اولاً در هیچ فرازی از زیارت عاشورا، نامی از خلفا برده نشده است؛ ثانیاً آن چه در قرآن کریم و سیره معصومین: نهی شده، سبّ است و هیچ موردی وجود ندارد که از لعن شیطان، کفار، اهل کتاب، منافقین و برخی مسلمانان (و حتی برخی صحابه) که مرتکب کارهای خلاف شرع شده اند، نهی شده باشد.<br />
تحلیل گزیده هایی از زیارت نامه حضرت علی اکبر (ع)
حوزه‌های تخصصی:
از برجسته ترین افراد حاضر در قیام کربلا، حضرت حضرت علی اکبر (ع) فرزند امام حسین (ع) است که کتاب های تاریخی و مقاتل به ذکر مناقب و ویژگی های ایشان پرداخته اند. از جمله منابعی که از سوی امام صادق (ع) در وصف آن بزرگوار به دست ما رسیده، زیارت نامه اوست که در خلال زیارت پدر بزرگوارش توسط مرحوم ابن قولویه در کتاب کهن کامل الزیارات نقل شده است. این زیارت نامه آموزه ها و مضامین دینی بسیاری دارد. در نوشتار پیش رو پس از بررسی اجمالی اعتبار مصدری زیارت نامه حضرت علی اکبر (ع) و شخصیت ایمانی ایشان، با روش توصیفی _ تحلیلی و شیوه کتابخانه ای، به تحلیل محتوایی گزیده هایی ازاین زیارت نامه پرداخته شده است.
بازشناسی طفل شیرخوار امام حسین (ع) در مقاتل و منابع
حوزه‌های تخصصی:
واژه «علی اصغر» در منظر شیعیان و محبان اهل بیت (ع)، نماد طفل شیرخوار امام حسین (ع) است که در روز عاشورا در اوج تشنگی، به تیر ستم سربازی از لشکر عمر سعد به شهادت رسید. ارباب مقاتل و منابع، جزئیات تبارشناسی و مقتل حضرت علی اصغر، را با اختلافاتی ذکر کرده اند. این مقاله به روش توصیفی _ تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای درصدد بازشناسی طفل شیرخوار شهید امام حسین (ع) در مقاتل و منابع متقدم شیعه و سنی است. بنیاد فرضیه پژوهش آن است که یکی از اطفال شهید امام حسین (ع) در عاشورا، علی نام داشته است. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که عبدالله رضیع، ملقب به علی اصغر، تنها طفل شیرخوار شهید امام حسین (ع) در عاشوراست. حاصل سخن آن که تفاوت در قرائات و دخل و تصرف راویان در مقاتل و منابع و بی توجهی به دیگر الزامات پژوهش های مستند در کشف حقایق عاشورا همچون بهره مندی از روایات و زیارات در منابع حدیثی، اشعار شاعران و مرثیه های آنان، سخنان و اعترافات دشمنان اهل بیت (ع)، شیوع و اشتهار، شهود عارفانه و مکاشفات، نقل های سینه به سینه و... را می توان از مهم ترین عوامل اختلاف در اخبار حضرت علی اصغر برشمرد.
بررسی نقش شورشیان در واقعه عاشورا
حوزه‌های تخصصی:
هدف از این نوشتار، بررسی نقش خوارج (شورشیان) در واقعه عاشورا از منظر تاریخی و حدیثی است که در آن شخصیت و نقش افرادی چون شمر بن ذی الجوشن، شبث بن ربعی، خاندان اشعث و... مورد تحلیل قرار می گیرد. روش پژوهش، کتابخانه ای و با نگاهی به نظریه عمومی خوارج در باب تکفیر است. از یافته های این پژوهش، موضوع اخیر است که نقش و حضور خوارج در واقعه عاشورا و دوران امام حسین(ع) را از منظر فقهی و عقیدتی برای این گروه موجه می سازد. بدین منظور، حضور این گروه به صورت تأثیر مستقیم وغیرمستقیم در واقعه عاشورا بررسی شده است. اگرچه شکل گیری خوارج به دوران پیشین برمی گردد، ولی به جهت اختصاصی بودن قلمروی تحقیق و آن که در دوران امام علی(ع) بر روی نقش خوارج پژوهش های صورت نگرفته، از حیطه این جستار بیرون است.
نکته هایی از معارف حسینی:فرازی از خطبه امام حسین (ع) در روز عاشورا/ فضیلت زیارت امام حسین (ع)/…
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۱
135-138
حوزه‌های تخصصی:
فرازی از خطبه امام حسین7 در روز عاشورا به راستی مرا نمی شناسید و نمی دانید من کیستم؟ آیا کشتن و شکستن حرمت من رواست؟ آیا من فرزند دختر پیامبرتان نیستم؟ آیا من وصیّ پسرعموی پیامبر شما نیستم؟ آیا حمزه سیدالشهدا عموی پدر من نیست؟ آیا جعفر طیار عموی من نیست؟ سخن پیامبر6 را نشنیدید که درباره من و برادرم فرمود: این دو، سرور جوانان بهشتند؟ ... به راستی اگر در آن چه گفتم تردید دارید، آیا در این نیز شک دارید که پسر دختر پیامبرتان هستم؟ آیا برای او جز من، پسری در شرق و غرب جهان هست؟ وای برشما! آیا کسی از شما را کشته ام که به خون خواهی اش برخاسته اید؟ آیا چنگ در اموال کسی زده ام که جبرانش را می خواهید و یا جراحتی بر کسی وارد کرده ام که مستحق قصاصم می دانید؟ ... آیا در نامه هایتان برایم ننوشتید که میوه هایمان رسیده و باغ هایمان سرسبز شده و در انتظار آمدن تو لحظه شماری می کنیم؟
تفسیر باطنی آیه وَ فَدَیْناهُ بذبْحٍ عَظیمٍ
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲
25 - 40
حوزه‌های تخصصی:
بسیاری از آیات قرآن کریم، افزون بر تفسیر ظاهری، معنای باطنی نیز دارند. برخی از این تفسیرهای باطنی برخاسته از روایات تفسیری معصومین(ع) و صحابه است. آیه 107 سوره صافات که می فرماید: "وَ فَدَیْناهُ بذبْحٍ عَظیمٍ" نیز از جمله این آیات است. پرسش پژوهش حاضر این است که مقصود از تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات چیست؟ این پژوهش در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، با نگاهی بر تفسیر ظاهری آیه، به تفصیل پیرامون تفسیر باطنی آن بپردازد. دستاودهای پژوهش حاکی از این مطلب است که تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات بر امام حسین(ع) ناظر است. حضرت ذبح عظیمی است که از نسل حضرت ابراهیم(ع) متولد می شود. این تفسیر باطنی برخاسته از روایتی تفسیری نقل شده از امام رضا(ع) است که با سند صحیح در برخی کتاب های معتبر و متقدم شیعه نقل گردیده است و معیارهای یک تفسیر باطنی ضابطه مند را دارد.
سیر تاریخی سرگذشت حضرت رقیه(س) در منابع تاریخی
حوزه‌های تخصصی:
حضرت رقیه(س) فرزند امام حسین(ع) امام سوم شیعیان است. این اثر در پی سرگذشت این دختر خردسال در منابع تاریخی و رسیدن به نتیجه ای روشن درباره زندگی و ذکر نام حضرت است. این که سرگذشت حضرت رقیه(س) در منابع تاریخی چگونه آمده و به دنبال آن درباره نام، نام مادر، تاریخ ولادت و وفات حضرت، سن و محل دفن ایشان تحقیق شده است. این پژوهش به دنبال کشف سرگذشتی روشن درباره ایشان است. نگارنده در این تحقیق که با شیوه کتابخانه ای انجام گرفته، به این نتیجه رسیده که نام ایشان فاطمه، مادرش ام اسحاق دختر طلحة بن عبدالله تیمیه بوده و در سال پنجاه و هفت هجری در مدینه دیده به جهان گشوده است. پس از عاشورا در جمع اسیران حضور داشته و در چهار سالگی در صفر سال شصت و یک هجری چند روز پس از دیدن سر مبارک پدرش، در خانه یزید وفات کرده و همان جا به خاک سپرده شده است. ذکر نام رقیه در منابع تاریخی به قرن دوم برمی گردد که از منابع آن می توان به کتاب مقتل الرقیه به نقل از کتاب منتخب التواریخ اشاره کرد.
علی اصغر (ع) سرباز کوچک و فدایی امام حسین (ع)
حوزه‌های تخصصی:
واقعه کربلا، نماد ظلم اموی و مظلومیت خاندان پیامبر به شمار می رود. در این واقعه اسفناک، مظلومیت کودکان کربلا، تصویری مجزا و غمناک ایجاد کرده است. یکی از این مصیبت های جانکاه، شهادت کودک خردسال امام حسین (ع) است که در آخرین ساعات نبرد، در روز عاشورا توسط سپاه عمرسعد هدف تیر قرار گرفت و به شهادت رسید.
مقاله پیش رو، به جزئیات زندگانی این کودک خردسال که در هاله ای از ابهام قرار دارد می پردازد. نگارنده درصدد برآمده که به بازخوانی پرونده غم انگیز این کودک خردسال که غالباً در عزاداری ها با شکلی تحریف آمیز به آن اشاره می شود بپردازد تا حقیقت، از تحریف و خرافه بازشناخته شود. در این نوشتار سعی شده است با استناد به منابع قدیمی، معتبر و قابل اتّکای شیعه و اهل تسننِ هشت قرن نخست اسلام _ که گزارش و متن واقعه را به درستی نقل و ثبت نموده اند _ بدون تحلیل وبرداشت از واقعه، تصویری روشن از جزئیات زندگی آن حضرت همچون نام، تولد، سن، چگونگی شهادت و مکان دفن او ارائه گردد تا ضمن آگاهی دادنِ خواننده به متن واقعه، به همه پرسش های گزارش های مربوط به آن پاسخ دهد.
معرفی کتاب: رحمت واسعه: بیان خصایص رحمت واسعه خدا، حضرت سید الشهدا (ع) در اشارات فقیه عارف حضرت آیت الله محمدتقی بهجت/
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰
153-155
بررسی تطبیقی سیمای حضرت زینب و حضرت عباس(ع) در شعر معاصر ایران و لبنان
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲
99 - 118
حوزه‌های تخصصی:
میان ایران و سرزمین لبنان پیوندها و اشتراکات فرهنگی و مذهبی عمیقی وجود دارد که سرچشمه اصلی آن شیعه بودن بخشی از ساکنان دو منطقه و ریشه دار بودن اندیشه های شیعی در آن ها است. یکی از موضوعاتی که می توان در ادبیات دو منطقه به صورت تطبیقی بررسی نمود عاشورا و مضامین عاشورایی است در دوره معاصر جنگ های جنوب لبنان و مقاومت حزب الله در آن و نیز انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی در ایران باعث شد که در ادبیات مقاومت هر دو منطقه توجه و گرایش خاصی به ادبیات عاشورایی شکل گیرد. در این مقاله با روش تحلیل محتوا و تطبیق داده ها به بررسی تطبیقی سیمای دو قهرمان عاشورا؛ یعنی حضرت عباس(ع) و حضرت زینب(س) در شعر معاصر دو منطقه پرداخته شده است. در ارزیابی کلی می توان گفت شاعران هر دو منطقه قسمتی از سروده های عاشورایی خود را به توصیف این دو شخصیت بزرگوار اختصاص داده اند اما در مجموع شاعران معاصر ایران به لحاظ کمّی بیشتر به این دو شخصیت عظیم پرداخته اند و سروده های آن ها از شور، احساس و عاطفه بیشتری برخوردار است.
تبیین آموزه امامت در احادیث حسینی
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲
7 - 24
حوزه‌های تخصصی:
آموزه امامت، از جمله آموزه های اصیل شیعه امامیه به شمار می رود. از شاخص ترین مؤلفه های این آموزه، این است که امامت منصبی از سوی خداوند و شخص امام نیست دارای مقامات و ویژگی هایی خاص است. امامان معصوم: به تبیین این آموزه امامت و ویژگی های آن پرداخته اند. امام حسین(ع) در دوران پس از امامت حضرت علی(ع) و برادرش امام حسن(ع) به امامت رسید. در آن دوره ویژه که بنی امیه ادعای امیر و ولیّ بودن بر مسلمانان را داشتند و همه را بر بیعت با خویش فرامی خواندند، امام حسین7 به تبیین آموزه امامت و ویژگی های امام و حاکم واقعی جامعه اسلامی پرداخت تا راه را بر فریب فکری و عقیدتی مردم آن زمان ببندد. نوشتار پیش رو با روش توصیفی و شیوه کتابخانه ای و اسنادی، به تبیین آموزه امامت از منظر احادیث امام حسین(ع) پرداخته است تا امام شناسی از زبان امام معصوم(ع) صورت پذیرد.
از حریم کعبه تا حرم کربلا؛ واکاوی مبانی تاریخی رثای شهریار بر امام حسین(ع)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲
53 - 76
حوزه‌های تخصصی:
ادبیات مرثیه، از مهم ترین منابع تحقیق و پژوهش در معارف حسینی است. زبان هنر در هر قالبی که درآید، ماندگاری و اثربخشی آن را مضاعف می کند. زبان شعر به سبب ویژگی های احساسی، حماسی و ادبی سهم بیشتری را در بیان ابعاد حماسه حسینی داشته است. در بین شعرای معاصر، شهریار نیز خود را از این جرگه خارج ندانسته و با آفرینش چند قطعه مرثیه ادبی، ارادت خود را به سرور و سالار شهیدان نشان داده است. نوشتار حاضر ضمن معرفی کوتاهی از این شاعر بلندآوازه تبریزی، یکی از مرثیه های معروف او را موضوع تحقیق خود قرار داده و کوشیده است مبانی تاریخی این مرثیه را واکاود. شهریار در مرثیه مزبور سیر تاریخی حضرت را از مدینه و مکه تا کربلا به زیبایی تمام به تصویر کشیده و تسلط خود را بر مبانی تاریخی و اعتقادی اصیل شیعه نشان داده است.