معارف قرآن

نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۵٬۲۰۳ مورد.

۶۱.

سبک زندگی خانوادگی از دیدگاه قرآن و مدرنیته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد کاویانی

منبع: تربیت اسلامی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴

کلید واژه ها: سبک زندگی روان شناسی اسلامی خانواده مدرن سبک زندگی اسلامی مطالعات قرآنی خانواده اسلامی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۱۹۷ تعداد دانلود : ۲۴۵۳

هدف این پژوهش عبارت است از یک بررسی تطبیقی میان سبک زندگی خانوادگی از دیدگاه قرآن و مدرنیته؛ سؤال اصلی این است که نقاط اصلی تمایز میان آن دو کدام است؟ به این منظور، با تکیه بر روش توصیفی−تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه ای و رویکرد علمی−دینی به مطالعه آموزه های قرآن کریم و دیدگاه های اندیشمندان مدرنیته و آمارهای جوامع متأثر از آن، پرداختیم. دستاورد اصلی این تحقیق این است که هفت تفاوت عمده بین آن دو، کشف شد؛ بعضی از آن تفاوت ها عبارت است از: 1. سبک زندگی قرآنی، بر آزادی «خدامحور» و سبک زندگی مدرنیته، بر آزادی «انسان محور» مبتنی است؛ 2. خانواده، در سبک زندگی قرآنی، برخلاف سبک زندگی مدرنیته، جایگاهی والا دارد؛ 3. ساختار خانواده اسلامی بر ازدواج «شرعی و قانونی»، «خانواده دوجنسیتی» و «خانواده تک شوهری»، تأکید دارد، در حالی که در سبک زندگی مدرنیته، خانواده، از ارزش چندانی، برخوردار نیست و بشر در ساختار خانواده، آزادی کامل داشته و خانواده «هم بالینی»، خانواده «تک جنسیتی» و خانواده «چندشوهری» تجویز می گردد. براساس این تفاوت ها، تفاوت های دیگری نیز شکل می گیرد.

۶۲.

بازکاوى مقصود از «قتل نفس» در آیه «فَاقْتُلُوا أنْفُسَکُمْ» (بقره: 54)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کرم سیاوشى رمضانعلى بیگدلى

منبع: معرفت سال بیست و ششم تیر ۱۳۹۶ شماره ۲۳۵ «ویژه علوم قرآنی»

کلید واژه ها: قتل نفس آیات مشکل فاقتلوا انفسکم گوساله پرستى خودکشى گوساله پرستان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۲۶ تعداد دانلود : ۱۰۳۷

درباره تعبیر «فاقْتلوا أنفسکم» در آیه 54 سوره «بقره»، دیدگاه هاى گوناگونى همچون خودکشى گوساله پرستان، کشته شدن آنها به دست مؤمنان، کشتار آنها به دست یکدیگر، آماده و تسلیم شدن براى مرگ بدون اجراى حکم قتل، و کشتن نفس از رهگذر «محروم نمودن آن از شهوات و وادار ساختن آن به انجام طاعات» مطرح شده است. بر این اساس، کوشش جهت دستیابى به فهمى استوار از آیه ضرورى مى نماید. در این پژوهش، دیدگاه هاى مفسران و قرآن پژوهان متقدم و متأخر مورد بازکاوى قرار گرفته و از رهگذر تبیین و تحلیل حقیقت جویانه و انتقادى آن دیدگاه ها و نیز در پرتو تفسیر روایى و با ملاحظه گزارش تورات از ماجراى گوساله پرستان، مقصود از «فاقْتلوا أنفسکم»، «کشتن برخى یا همه گوساله پرستان به دست یکدیگر یا به دست مؤمنان» معرفى شده است.

۶۳.

نقد و بررسی تفسیر آیه سرد شدن آتش بر ابراهیم (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید علی سجادی زاده مصطفی میرزایی

منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۵

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن

تعداد بازدید : ۸۸۵ تعداد دانلود : ۵۵۳

۶۴.

بررسی دیدگاه مفسران فریقین درباره مصداق «ملک عظیم»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حامد دژآباد مهدی فرامرزی

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلید واژه ها: تفسیر تطبیقی آل ابراهیم آیه 54 نساء ملک عظیم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر

تعداد بازدید : ۱۰۴۲ تعداد دانلود : ۶۰۰

خدای متعال در آیاتی از جمله آیه 54 نساء، نعمت هایی را که از روی فضل به آل ابراهیم × عطا نموده، یادآور می شود. خدا در آیه یادشده بیان می دارد که کتاب، حکمت و ملک عظیمی را به آل ابراهیم عطا نموده است. مفسران فریقین معانی یا مصادیق متعددی را برای ملک عظیم ذکر نموده اند که در برخی از این معانی با یکدیگر اختلاف نظر دارند. روایات فریقین نیز معانی متعددی را برای ملک عظیم بیان کرده اند که در این رابطه روایات اهل سنت در بیان این معنا با یکدیگر اختلاف نظر زیادی دارند اما روایات شیعی در بیان معنای ملک عظیم همسو و هم مضمون هستند و با یکدیگر اختلافی ندارند. این مقاله به بررسی تطبیقی روایات و دیدگاه مفسران فریقین و دلایل درون متنی و برون متنی آنان در مورد مصداق ملک عظیم می پردازد و در پایان با توجه به سایر آیات و روایات نتیجه می گیرد که معنای ملک عظیمی که خدا آن را به آل ابراهیم × عطا نموده، امامت و به عبارت دیگر ولایت تکوینی از سوی خدای سبحان است.

۶۵.

بررسی تفسیری آیات انحصار و شمول علم غیب پیامبران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عصمت نیری محمدابراهیم ایزدخواه

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰

کلید واژه ها: علم پیامبران آیات علم غیب انحصار علم غیب شمول علم غیب

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۵۰ تعداد دانلود : ۷۴۱

رسول و امام برگزیدگان خدای سبحان هستند و باید از ویژگی های خاصی چون عصمت و علم برخوردار باشند. در قرآن، دو گروه از آیات در باره علم غیب است؛ بخشی از آن بر انحصار و بخشی بر شمول علم غیب نسبت به غیر خدا دلالت دارد. بررسی این آیات نشان می دهد که آیات دال بر انحصار علم غیب به خدا با آیات دال بر شمول علم غیب تعارضی ندارد، به طوری که آیات شمول به اجمال، پیامبران الهی را آگاهان به غیب معرفی می کند و بر آگاهی پیامبر از غیب گواهی می دهد، این آیات با یک عنوان کلی، علم به غیب را به آنان نسبت می دهد یا علم به غیب را نسبت به موارد جزئی، اثبات می کند. نفی آیاتی که بر نفی علم غیب از غیر خدا دلالت دارد، مطلق نیست، بلکه نفی علم غیب ذاتی و استقلالی از غیر خدا می کند که به قطع علم غیب ذاتی، از آن خدا است. این نفی علم غیب، با علم بر حقایق عالم، به اذن الهی و افاضه حق نسبت به انبیا و امامان، منافات ندارد.

۶۶.

بررسی تفسیری سیر تعامل پیامبراکرم| با اهل کتاب در مکه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: امیر احمدنژاد زهرا کلباسی

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلید واژه ها: اهل کتاب تفسیر تاریخی آیات تاریخی روابط با اهل کتاب

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن

تعداد بازدید : ۸۳۴ تعداد دانلود : ۵۷۴

روایتگری آیات وحی از دوران رسالت پیامبر در مکه و قراین متقن تاریخی، جملگی بر حضور اهل کتاب در مکه و تعامل پیوسته آنان با پیامبر و مسلمانان گواهی می دهد. تعاملی که با تجلیل از اهل کتاب آغازگشته، به سؤال های آنان پاسخ درخور داده و حتی مرجعیت علمی ایشان در بازگویی سرگذشت مردمان پیشین را پذیرفته است، اما در همان نیمه نخست دوران نزول وحی در مکه، به چند دستگی اهل کتاب و اختلاف و تردید آنان در فهم تورات اشاره کرده و گروهی را با تندترین بیان نقد نموده است. نقدی که در گذر سال ها با تیره شدن روابط این دو قطب توحیدی افزایش یافته و به تناسب آن از آیات تجلیل کاسته شده، چنان که در آخرین فقرات وحی که فضای مجادله میان مسلمانان و اهل کتاب شکل گرفته، امتِ پیامبر فرمان یافته اند تا از جدال با دشمنان موحد خود اعراض نمایند، با این همه نگاه قرآن به تعاملات میان این دو قطب توحیدی در سراسر سال های رسالت پیامبر در مکه مثبت بوده و آن گونه که با تجلیل از مؤمنان دیگر ادیان آغاز گردیده با فرمان مسلمانان به جدال احسن و تکیه بر مشترکات با اهل کتاب خاتمه یافته است.

۶۷.

جستاری در آیات فقهی «کتب ضلال»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: مرتضی رحیمی

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۸۳)

کلید واژه ها: آیات حفظ کتب ضلال

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن

تعداد بازدید : ۵۹۵ تعداد دانلود : ۴۴۸

واژه «کتب ضلال» در قرآن و روایات به کار نرفته است، بلکه اولین بار شیخ مفید به آن اشاره نموده و صاحب جواهر برای اولین بار درباره حکم آنها، به آیاتی استناد نموده است. پس از صاحب جواهر، به دلیل اختراع صنعت چاپ و ظهور رسانه های گروهی جدید، فقهای زیادی به آن توجه نموده و به آیاتی پیرامون آنها استناد کرده و برخی نیز حرمت استفاده از ماهواره را از آنها نتیجه گرفته اند. از همین رو گرچه واژه «آیات فقهی کتب ضلال» توسط فقها به کار نرفته، اما به دلیل استناد فقها به آن آیات، اصطلاح مزبور درست است. آیات مزبور جهت حفظ کتب ضلال، تألیف و نگارش آنها و تکسب به آنها مورد استناد قرار گرفته اند. اما قصد اضلال به وسیله آن کتاب ها و وقوع گمراهی، شرط حرام بودن حفظ کتب ضلال هستند، ازاین رو حفظ کتب ضلال به خودی خود حرام نیست. از سویی قرآن مسلمانان را به شنیدن سخنان دیگران و پیروی از بهترین سخنان (قرآن) فرا خوانده است. با این وجود، نگارش و نشر کتب مزبور و تکسب به آنها حرام بوده و پاسخ به شبهات آن کتاب ها ضروری می باشد.

۶۸.

گستره مفهوم «جهاد به مثابه قتال» در اندیشه سید قطب و علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یوسف نجفی حمزه علی بهرامی

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰

کلید واژه ها: علامه طباطبایی جهاد دفاعی سید قطب جهاد ابتدایی آیات جهاد

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۳۷ تعداد دانلود : ۸۰۴

ابلاغ وحی و دعوت به پذیرش آن، دو محور اصلی وظیفه انبیاء است. در باره تمسک پیامبران به جهاد در راستای انجام وظیفه خود، دو دسته آیه وجود دارد؛ دسته ای به مبارزه و جهاد ابتدایی دعوت می کند و دسته ای دیگر عدم اکراه و پذیرش دین توسط مخالفان را توصیه می نماید. مفسران در حل تعارض آیات جهاد پاسخ های متفاوتی داده اند. مقاله حاضر به دنبال توصیف، تبیین و تحلیل انتقادی آراء دو مفسر معاصر سید قطب و علامه طباطبایی در این زمینه است. نتیجه مقاله آن است که سید قطب به کمک نظریه مرحله ای بودن آیات، در حل این تهافت ظاهری کوشیده است و جهاد را نوعی مبارزه انقلابی با هدف نابودی نظام های بشری و استقرار حاکمیت خدا بر زمین دانسته و به جهاد ابتدایی معتقد شده است؛ علامه طباطبایی با پذیرش عدم اکراه در دین، آیات جهاد را از محکمات قرآن دانسته و به حل این تعارض پرداخته است.

۶۹.

نقد دیدگاه ها در تعیین مصداق «سائل» درآیه نخست سوره معارج(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: طاهره کریمی محلی علی خراسانی

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۲)

کلید واژه ها: ابوجهل سائل نضر بن حارث نعمان بن حارث سوره معارج

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن

تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۷۷۸

این پژوهش کوشیده است با تمرکز حداکثری بر منابع اهل سنت و بررسی دیدگاه های احتمالی درباره مصداق «سائل» و دلایل آنان، برای این سؤال که چرا اخبار و روایات سبب نزول در این باره مختلف است و این اختلاف، به چه میزان در تعیین مصداق سائل دخیل بوده، پاسخی را جست وجو کند، ازاین رو با واکاوی روایات و توجه به اشتراک آنها در بیان ارتباط آیه 32 انفال با آیه نخست سوره معارج، محل نزول عذاب یا سکوت برخی نسبت به آن، شواهد تاریخی، سیاق آیات و ترتیب تاریخی نزول، آنها را مورد بررسی سندی و متنی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که ضمن صورت گرفتن تصحیفی نسبت به نام «سائل»، انگیزه های کلامی در تحریف برخی حقایق و تعیین مصداق سائل بسیار مؤثر بوده است و همین انگیزه ها در بین متأخرین موجب شده است که برخی ارتباط بین این آیه و آیه 32 انفال را نفی کنند.

۷۰.

نقد دیدگاه مفسران درباره ماهیت نافرمانی حضرت آدم(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: علی اسدی

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۸۳)

کلید واژه ها: آدم (ع) نهی تحریمی شجره ممنوعه نهی تنزیهی نهی ارشادی عصمت آدم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن

تعداد بازدید : ۱۲۱۲ تعداد دانلود : ۸۸۲

مفسران با تصور ناسازگاری میان نافرمانی آدم (ع) و عصمت وی، آیات مربوط را به شکل های گوناگون و گاه متضاد تأویل کرده اند. اغلب با پیش فرض پیامبر نبودن وی در بهشت و ناسازگاری عصمت با گناه پیش از نبوت وارد بحث شده اند. نگارنده با هدف نقد جامع دیدگاه مفسران درباره ماهیت نهی از شجره ممنوعه و نافرمانی آدم(ع)، می کوشد ضمن اثبات تحریمی بودن نهی از شجره ممنوعه، با توجه به شرایط استثنائی آدم در بهشت، این دوره بسیار کوتاه از زندگی او را در مقایسه با دوران پیش از نبوت دیگر پیامبران، یک استثنا معرفی و ناسازگاری میان نافرمانی در بهشت و عصمت در روی زمین را نفی کند. دلایل این استثنا عبارت اند از: برزخی بودنِ بهشتِ آدم، عدم ضرورتِ نبوت و عصمت وی و توقف کوتاهش در آنجا و فقدان هرگونه تجربه عینی درباره دشمنیِ شیطان و آگاهیِ تفصیلیِ بازدارنده درباره پیامدهای نافرمانی خداوند. به سبب همین استثنا بودن، احکامِ نافرمانیِ در بهشت را نمی توان به روی زمین سرایت داد؛ همان گونه که تقسیمات مربوط به اوامر و نواهی برگرفته از ادیان رویِ زمین مانند مولوی، ارشادی و تنزیهی، قابل سرایت به بهشت آدم (ع) نیست

۷۱.

نگرش قرآنی بر سیره اخلاقی امام حسین(ع) و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی

نویسنده: سیده کوثر موسوی اصغر طهماسبی بلداجی

منبع: پژوهشنامه معارف حسینی (آیت بوستان سابق) سال دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۵

کلید واژه ها: اخلاق قرآن کریم فضایل اخلاقی امام حسین(ع) سعادت و کمال

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۹۷ تعداد دانلود : ۱۰۳۱

یکی از مهم ترین شاخصه های سبک زندگی اسلامی که در سعادت و کمال دنیوی و اخروی انسان حائز اهمیّت است، اخلاق می باشد که در دو حیطه اهتمام به فضایل اخلاقی و اجتناب از رذایل اخلاقی ترسیم شده است. جستار پیش رو با رویکرد تطبیقی بایدها و نبایدهای اخلاقی را در سبک زندگی از منظر قرآن و امام حسین(ع) مورد مداقه قرار داده است و در این باره به مهم ترین شاخصه های اخلاقی در سیره علمی و عملی(ع) امام حسین(ع) اشاره نموده است؛ نتیجه آن که: بررسی فضایل اخلاقی امام حسین(ع) و انطباق آن با آیات قرآن، از یک سو ضمن معرفی مقام والای امام حسین(ع)، الگو محوری ایشان در زندگی را تقویت می نماید و از سویی دیگر با ترسیم بایدها و نباید های اخلاقی، به ارائه شاخصه های اخلاقی سبک زندگی و نقش آن در کمال و سعادت کمک می نماید.

۷۲.

بررسی آیات غلبه حق بر باطل از منظر علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جواد سلیمانی

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰

کلید واژه ها: تفسیر المیزان آیه 18 انبیاء آیه 81 اسراء آیه 17 رعد غلبه حق بر باطل

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۷ تعداد دانلود : ۷۱۴

یکی از سنّت های عام الهی که در سراسر تاریخ و در همه جوامع جریان دارد، سنّت نزاع حق و باطل است. بر اساس آیات قرآن کریم مانند: 18 انبیاء، 81 اسراء، 17 رعد، 48 و 49 سبأ، حق و باطل به طور مستمر با هم درگیر می شوند و این درگیری به غلبه حق بر باطل منتهی می شود. در باره چیستی ساحت های غلبه حق بر باطل و سلطه سیاسی، نظامی و اقتصادی حداکثری اهل باطل در جوامع مختلف، نظرهایی از سوی مفسران در مطرح شده است؛ آنان در تفسیر آیات مذکور، به نحله های گوناگونی تقسیم شده اند؛ برخی از آنان سعی کرده اند با مقید کردن معنای حق و باطل در آیات مربوطه، دایره غلبه حق بر باطل را در ساحت خاصی مانند: حجت، باور یا رفتار حق و باطل محدود نمایند، اما علامه طباطبایی این غلبه را در همه عرصه های ظاهری و باطنی حیات اجتماعی بشر می داند. در این مقاله مفهوم و دامنه غلبه حق بر باطل و سرانجام تفسیرهای غلبه حق از منظر تفسیر المیزان بررسی شده است.

۷۳.

بررسی تفسیری «د ﻫ ن» در آیه «وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیُدْهِنُون»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی رضایی کرمانی عباس اسماعیلی زاده محمدمهدی آجیلیان

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلید واژه ها: مداهنه آیه 9 قلم ماده «د ﻫ ن» یدهنون

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۱۳ تعداد دانلود : ۵۶۷

پژوهش حاضر با رویکردی قرآن محور و با استفاده از روش معناشناسی، در چهارگام از طریق مطالعه بافتی یا متنی، توجه به واژگان جانشین و مترادف، کاربردهای متضاد و موازنه ساختمان دستوری، مدلول لغوی و مراد تفسیری دو کاربرد فعلی ماده «د ﻫ ن» را در آیه « وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیُدْهِنُونَ » بررسی کرده است. بر اساس نتایج این پژوهش، منظور از مداهنه درخواستی مشرکان از پیامبر | ، فرمانبرداری، سازش، تسامح و تساهل در اصول اساسی و بنیان های دینی و اعتقادی است، به طوری که به کفر پیامبر | بینجامد. مشرکان دوست دارند، نیرنگ زده، پیامبر | را بفریبند و با دوستی و روی خوش نشان دادن به ایشان، در کفر از او پیروی کنند تا بر همگان روشن شود که پیامبر | نیز منادی دروغین دین الهی است.

۷۴.

ماهیت امامت در قرآن از دیدگاه مفسران اهل سنت در ذیل آیه ابتلاء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: خدیجه حسین زاده حسن صادقی

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰

کلید واژه ها: اسوه حسنه آیه ابتلا تفسیر کلامی حقیقت امامت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۱۲ تعداد دانلود : ۷۰۷

مساله امامت در تاریخ اندیشه اسلامی همراه با رویکردهای متفاوت دارای جایگاه ویژه ای است. خدای متعال نیز آیاتی از قرآن کریم را به این امر مهم اختصاص داده است. مفسران فریقین در ذیل این آیات دیدگاه های گوناگونی را در زمینه بیان حقیقت امامت ارائه کرده اند، به دلیل عدم تبیین دیدگاه مفسران اهل سنت، این مقاله به بررسی دیدگاه آنان در این زمینه پرداخته است، با بررسی آراء مفسران اهل سنت می توان دریافت که آنان در تبیین چیستی امامت یا به بیان معنای لغوی اسوه و مقصود بودن اکتفا کرده اند یا اینکه مراد از امامت را همان نبوت دانسته اند. نتیجه کلی این پژوهش آن است که جمعی از مفسران اهل سنت قائل به عدم استقلال مقام امامت از نبوت هستند که چنین تفسیری از آیه قول بی دلیل و ناسازگار با ظاهر آیه و متاثر از مبانی کلامی آنان در باب امامت است.

۷۵.

خطوط اصلی ارتباطی در سوره بقره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی اسماعیلی صدرآبادی محمدحسین برومند امیر جودوی

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۳۵)

کلید واژه ها: وحدت موضوعی تناسب آیات ارتباط آیات سوره بقره خط ارتباطی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر

تعداد بازدید : ۱۳۳۳ تعداد دانلود : ۷۰۲

ی یکی از مباحثی که توجه قرآن پژوهان را به خود جلب نموده و بنوعی زیباترین ویژگی های قرآن را رقم زده بحث وجود ارتباط، انسجام و تناسب میان آیات سور است. طرفداران این دیدگاه معتقدند هر سوره دارای هدف یا اهداف خاصی است که تمامی آیات سوره حول محور این هدف یا اهداف سامان می یابد؛ این پژوهش با هدف پاسخ به این سوال که آیا آیات سوره بقره نیز با هم ارتباط دارند و خطوط ارتباطی در آن به چشم می خورد به بررسی و کشف ارتباط و انسجام میان آیات این سوره پرداخته است. با روش کیفیِ توصیفی تحلیلی با استخراج موضوعات، دسته بندی آیات به صورت موضوعی و سازماندهی موضوعات اثبات شده که آیات این سوره از رابطه ای تنگاتنگ و منسجم برخوردار است. در این سوره خطوط اصلی ارتباطی خداوند، موافقان حق، مخالفان حق، نبوت، احکام، پیامد اعمال و ... وجود دارد که هر خط به خطوط فرعی و فرعی تر تقسیم می گردد. جهت اثبات حقانیت قرآن، بیان فلسفه نحوه چینش و تعداد آیات سوره ، تقویت نگرش کل گرایانه در تفسیر و کشف شبکه معنایی بین آیات به ظاهر پراکنده و حتی ارزیابی اسباب نزول آیات این پژوهش کارآمد خواهد بود. کلیدواژه ها: ارتباط آیات، تناسب آیات، خط ارتباطی، انسجام سوره، وحدت موضوعی، سوره بقره

۷۶.

سلفی گری در رویکرد تفسیری ابن کثیر از شهرت تا واقعیت با محوریت مبحث توحید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمید ایماندار محمدعلی رضایی کرمانی حسن نقی زاده عباس اسماعیلی زاده

منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۸۱ تعداد دانلود : ۸۲۳

۷۷.

بررسی تعارض آیات مرتبط با خلقت جهان در شش دوره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدحسین برومند غلامرضا مرتضوی

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلید واژه ها: خلقت آسمان ها و زمین سته ایام امر و خلق اتیان آسمان ها وزمین

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن جهان و طبیعت در قرآن

تعداد بازدید : ۱۰۵۵ تعداد دانلود : ۶۱۹

در میان آیات قرآن در مورد ادوار زمانی خلقت آسمان ها و زمین تناقضی ظاهری دیده می شود؛ این ادوار زمانی در آیات 12 9 سوره فصلت هشت روز و در آیات دیگر شش روز است. در این رابطه، برخی مفسران تعارض مذکور را مطرح نکرده و در نتیجه به دنبال پاسخ نبوده اند و سایر مفسرانی که تلاش کرده اند این تعارض را حل کنند بر این اساس که هدف خدای متعال در این سوره بیان تفصیلی شش روز بوده است یا نه، راه حل هایی ارائه داده اند. این مقاله از یک سو سعی دارد به نقد آراء مفسران بپردازد و از سوی دیگر این تعارض ظاهری را بر مبنای تمایز عالم «خلق و امر» بزداید. بنابراین بر اساس اینکه در آیه دهم «جعل رواسی» و «تقدیر اقوات» که در چهار روز انجام شده است، مکمل خلقت است نه اصل خلقت، دو دوره ای که در ادوار آفرینش آسمان ها و زمین از سوی خدای سبحان مسکوت مانده و مورد اختلاف مفسران است، به اتیان آسمان ها و زمین مربوط است که در آیه یازدهم بدان اشاره شده است.

۷۸.

تحلیل و تبیین ماهیّت استدلالِ «خَیْرٌ وَ أَبْقی» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: معصومه سالخورده عباس پسندیده

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلید واژه ها: ماهیت استدلال آیات خیر و أبقی دلایل قرآنی استدلال خیر و أبقی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر

تعداد بازدید : ۷۷۲ تعداد دانلود : ۴۴۷

اسلام دینی مبتنی بر برهان، منطق و استدلال عقلی است، از این رو معارف آن در قرآن کریم، به صورت استدلال هایی عقلی و منطقی بیان گردیده که هر فطرت سالمی پذیرای آن است. از جمله این استدلال ها، استدلال « خَیْرٌ وَ أَبْقی » است. استدلال مذکور در مواضع تقابل دنیا و آخرت، آن جا که انسان باید یکی از دو طرف را بر دیگری ترجیح دهد ، به کار می آید. این استدلال از چهار مؤلفه تشکیل شده است: مواجه شدن با پدیده های متعارض، ارزیابی موقعیّت، تشخیص خیر پایدار و شرّ ناپایدار و ترجیح و انتخاب خیر پایدار. همچنین این استدلال بر سه مبنای خداشناختی، جهان شناختی و انسان شناختی تنظیم شده است.

۷۹.

جستاری تفسیری در حلیت نکاح با زنان اهل کتاب (بررسی تطبیقی آیه 5 مائده از منظر مفسران فریقین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدهادی مفتح سجاد محمدنام

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰

کلید واژه ها: تفسیر تطبیقی آیه 5 مائده آیات فقهی نکاح با اهل کتاب

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۱۳ تعداد دانلود : ۸۱۲

موضوع ازدواج مسلمان با غیر مسلمان در آیات مختلفی مانند: نور / 3، بقره / 221 و ممتحنه / 10 مطرح شده است، همچنین قرآن کریم در آیه 5 سوره مائده بحث نکاح مسلمانان با اهل کتاب را بیان فرموده است. مفسران فریقین در ذیل این آیه شریفه، دیدگاه های مختلفی را بیان کرده اند که می توان در چهار دسته تقسیم نمود؛ گروهی ازدواج مسلمان با اهل کتاب را به طور کلی ممنوع دانسته اند؛ برخی نیز آن را به صورت کلی جایز شمرده اند و برخی آن را به گونه ای محدود پذیرفته اند که این قسم اخیر به دو دسته تقسیم می شوند. در این نوشتار این اقوال به طور مبسوط با شرح دلایل بیان شده و سپس تحلیل و نقد شده است و در نهایت قول به جواز نکاح با اهل کتاب، ترجیح و تقویت گردیده است .

۸۰.

واکاوی واژه سفیه در آیه «وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیاما»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سکینه آخوند

منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلید واژه ها: شبهات قرآنی آیه 5 نساء مصداق سفیه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن

تعداد بازدید : ۳۴۵۲ تعداد دانلود : ۹۹۵

ازجمله آیاتی که به عنوان دستاویزی برای مخالفان اسلام و مدعیان دفاع از حقوق زنان جهت شبهه پراکنی قرار گرفته آیه: « وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیاما » است. موضوع این آیه ندادن اموال خویش به سفیهان است. مفسران در بیان چیستی مصداق سفیه در تفسیر آیه، تلاش هایی نموده اند اما با توجه به اقوال تفسیری صحابه و تابعین، برخی مفسران موفق عمل نکرده اند و همین امر سبب شده تا مخالفان، زن را مصداق سفها در آیه دانسته و از این طریق به اسلام طعنه زنند. بر اساس تحقیق انجام شده در این زمینه می توان گفت: با توجه به سیاق آیات، معنای لغوی «سفه» و کاربرد این واژه در قرآن و روایات مربوطه، سفیه در آیه شریفه دارای معنای عام بوده و هر فرد کم خرد و غیر رشید اعم از زن و مرد و کودک را شامل می شود. این مقاله ضمن گزارش و نقد دیدگاه های مفسران، در صدد پاسخگویی به شبهه مذکور و ارائه نظر صحیح است.

درخت حوزه‌های تخصصی