درخت حوزه‌های تخصصی

تأثیر فراگیر رسانه ها در عصر حاضر به اندازه ای است که از آن به عصر رسانه ها، عصر جهانی شدن، جامعه شبکه ای و جامعه اطلاعاتی یاد می کنند. توسعه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در دهه اخیر، منجر به پیدایش و توسعه رسانه های دیجیتال متنوعی شده است که دارای کارکرد رسانه های جمعی هستند. با توجه به اهداف ارزشی و اجتماعی هر جامعه، مقررات گذاری تبدیل به سازوکاری برای تضمین تحقق اهداف در عرصه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شده است، رسانه های نوین صوتی تصویری نیز به دلیل قدرت تأثیرگذاری و گستردگی، نیازمند نظام مقررات گذاری مناسبی هستند که لازم است با نگاه آینده پژوهانه مورد مداقه قرار گیرد. نخستین گام در هر سیاستگذاری، شناخت مسائل و چالش هاست. منظور از چالش می تواند مسائل وضعیت فعلی یا آینده باشد؛ به همین دلیل نیز از ابزارهای آینده پژوهی به منظور شناسایی چالش های آینده و پیامدهای آنها بهره گرفته می شود. در این پژوهش، با استفاده از روش نظریه داده مبنا، شش چالش کلیدی، شامل؛ خلأ قانونی و نبود شفافیت، تعدد نهادهای نظارتی، جایگاه مطلوب سازمان صداوسیما، نگرش به چندصدایی و تکثرگرایی، نقش نهادهای عمومی و خصوصی و در نهایت، محتوای رسانه ها برای مقررات گذاری رسانه های صوتی تصویری آینده شناسایی شده است.

"نویسنده در این مقاله می‌کوشد تا نقش ایدئولوژیک و باورساز رمان را نشان دهد. رمان به مثابه یک ژانر ادبی خاص، محصول قرن هیجدهم است. در این قرن، رشد فناوری اوقات فراغت قابل توجهی برای بورژوازی فراهم ساخت. می‌بایست برای سرگرمی این طبقه تمهیدی اندیشید و یکی از تمهیدات، رمان بود. اما نقش آن در این حد نماند و به تدریج از این ابزار سرگرمی برای مقاصد دیگری از جمله ترویج ایدئولوژی‌ها و فلسفه‌های مختلف سود جسته شد. اهمیت این ژانر ادبی به جایی رسید که برخی از اندیشمندان، قرن بیستم را قرن رمان نامیدند. در این قرن بود که برخی از فیلسوفان برای ترویج اندیشه‌های خود از این ژانر به نیکی استفاده کردند. برای مثال می‌توان از ژان‌پل‌سارتر نام برد که عمده اندیشه‌های فلسفی خود را در قالب رمان بیان کرده است. هواداران انقلاب اکتبر روسیه نیز این قالب را مناسب ترویج عقاید خود دانستند و آثاری چون دُن آرام را آفریدند، البته مخالفان کمونیست‌های روسی نیز از اهمیت رمان غافل نبودند، در نتیجه‌ اثری مانند دکتر ژیواگو پدید آمد تا ردیه‌ای باشد بر تفکر مارکسیسم روسی. اهمیت رمان امروزه در حدی است که حتی می‌توان آثار آموزشی فلسفه و ادیان را در قالب آن دید، «دنیای تئو» و «دنیای سوفی» نشان‌دهنده اهمیت این قالب است. نویسنده پس از نشان دادن جایگاه رمان در تفکر معاصر، بر آن است که می‌توان و باید از این قالب برای ترویج آموزه‌های دینی سود جست و این پندار نادرست را که رمان تنها وسیله سرگرمی و وقت‌کشی است، کنار نهاد. وی آنگاه به نمونه‌هایی از رمان‌های فارسی و چگونگی رویکرد آنها به دین اشاره می‌کند و با تحلیل وضعیت رمان در ایران، توجه قرآن را به قصه به مثابه ابزار عبرت‌گیری و عبرت‌آموزی نشانه ظرفیت‌های فراوان این قالب در ترویج آموزه‌های دینی می‌داند. "

اسلام هراسی طبق مصطلح رایج، ایجاد هراس و نفرت برنامه ریزی شده از اسلام و مظاهر اسلامی و در نتیجه روا شمردن گونه های مختلف تبعیض، خشونت و اعمال محرومیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ارتباطی علیه مسلمانان و نهادها و سازمان های ذی ربط است. رسانه های جمعی به ویژه مطبوعات، شبکه های رادیو- تلویزیونی و فیلم های سینمایی همواره از ابزارهای مهم و از جهاتی بی بدیل برای پیشبرد این سیاست نژادپرستانه و استعماری بوده اند. از این رو، بررسی نقش و تأثیر وسایل ارتباط جمعی در اسلام هراسی، طی دهه های اخیر، به یکی از پروژه های پر طرفدار در مطالعات اجتماعی تبدیل شده است. در همین راستا، هدف مطالعه پیش رو عبارت است از: واکاوی نقش رسانه ها در بازخوانی و برجسته سازی تنش های تاریخی و تعاملات واگرا میان دو حوزه تمدنی اسلام و غرب، برخورد انتقادی و سخریه آمیز با باورها، ارزش ها، شعائر و احکام اسلام، انتساب ظالمانه اعمال تروریستی برخی گروه های افراطی به اسلام، ترغیب دولت های غربی به اتخاذ و اعمال سیاست های خشن علیه گروه ها و جوامع اسلامی و در یک کلام، ایجاد هراس و نفرت از هر آنچه رنگ و برچسب اسلامی دارد. روش این پژوهش در مقام گردآوری و گزینش اطلاعات؛ اسنادی و کتابخانه ای و در مقام تحلیل و بررسی مضامین؛ توصیفی، تبیینی (علت یابی) و تفسیری (معناکاوی) است.

"نگارنده در این مقاله ابتدا به ذکر مشخصات درام موسیقایی از نظر ارسطو و واگنر می‌پردازد و شیوة مورد نظر هر کدام را دردستیابی به کاتارسیس (پالایش معنوی از طریق موسیقی) بیان می‌کند. سپس این مشخصات را در تعزیه، هنر نمایشی که از متن اعتقادات مردم ایران سرچشمه گرفته است، جستجو می‌کند. وی به این نتیجه می‌ر‌سد که تعزیه در عین برخورداری از تمام عناصر درام موسیقایی، کاراترین درام موسیقایی در میان جریانات نمایشی جهان است. "

کتابخانه های دیجیتال، که توسط کاربران از راه دور مورد استفاده قرار میگیرند، نیازمند استفاده از اینترنت برای انجام وظایف خود هستند، آنها مسلماً این کانال را برای انتظاراتی که از کتابخانه دیجیتال دارند مناسب یافتهاند. در حقیقت، آنها خواهان روابطی با ناشران، کارگزاران، واسطه های اطلاعاتی و همچنین صنایع اطلاعاتی با استفاده از سرویسهای برای برقراری روابط با کاربرانشان مورد استفاده قرار میدهند. در این راستا، آنها مجبور به استفاده از کسب و کار الکترونیکی هستند. نگاهی اجمالی به این دو سرویس ما را به استفاده از کسب و کار الکترونیکی در کتابخانه های دیجیتال رهنمون خواهد شد.

یکی از ساحت های شش گانه تربیتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، ساحت تربیت زیستی و بدنی است که یکی از مقوله های تحت پوشش این ساحت، توجه به تربیت جنسی است. در بسیاری از نظام های آموزشی، تحقق تربیت جنسی با موانع زیادی در عرصه عمل مواجه بوده است و همین امر، زمینه ساز بروز بسیاری از معضلات اجتماعی و انحراف های رفتاری در میان نسل جوان شده است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی موانع تحقق برنامه درسی تربیت جنسی در مدارس متوسطه بر اساس رویکرد کیفی و با روش پدیدارشناسی انجام گرفته است. داده ها با استفاده از فن مصاحبه نیمه ساختارمند با نوزده نفر از والدین، معلمان و مدیران در سطح منطقه شش شهر تهران با شیوه نمونه گیری هدفمند از نوع ملاکی گردآوری شده و بر اساس راهبرد کُلایزی تحلیل شد. نتایج این پژوهش موانع برنامه درسی تربیت جنسی در مقطع متوسطه تحصیلی را در سه مضمون اصلی و نُه خوشه مضمونی شامل عوامل خانوادگی ازجمله، مقاومت و بی میلی والدین در برابر تربیت جنسی فرزندان، ضعف مهارت های ارتباطی مطلوب بین والدین و فرزندان و غلبه نگاه بزرگ سالی بر مسائل جنسی نوجوانان، همچنین عوامل سازمانی نظیر؛ کمبود چشمگیر معلم متخصص حوزه تربیت جنسی در آموزش و پرورش، محدودیت و چالش برانگیز بودن منابع آموزشی در حوزه تربیت جنسی، ضعف خط مشی مناسب حمایت از تربیت جنسی در چارچوب تربیت اسلامی و چالش تعامل مطلوب مدرسه و خانه و در نهایت، عوامل فرهنگی اجتماعی همچون ضعف آگاهی اجتماعی از تعریف صحیح تربیت جنسی و برداشت های شخصی و بدون پشتوانه از مبانی دینی دسته بندی کرد.  

ورود سازمان صدا و سیما به عرصة تبلیغات بازرگانی در سال‎های اخیر، واکنش‎های مثبت و منفی فراوانی را به همراه داشته است. این واکنش‎ها را در یک نگاه کلی می‎توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد: گروهی از واکنش‎های مثبت و منفی موجود نسبت به پخش تبلیغات بازرگانی، در قالب نظریه‎های عمومی روز به ویژه دیدگاه‎های لیبرالیستی و مکتب انتقادی جای می‎گیرد. این دیدگاه‎ها، نظریاتی عامند و چه در بعد مثبت و چه در بعد منفی متوجه همه رسانه‎های داخلی و خارجی‎اند که بخشی از مکان یا زمان خود را به این گونه برنامه‎ها اختصاص داده‎اند. بخش دیگر این واکنش‎ها به درستی یا نادرستی و مطلوبیت یا عدم مطلوبیت محتوا، روش‎ها، شیوه‎ها و تکنیک‎های تبلیغات بازرگانی صدا و سیما با توجه به خصایص فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ما و با عنایت مضاعف به موقعیت و پایگاه این تنها رسانة ملی پرداخته‎اند. اهمیت تحلیل و بررسی این دو نوع واکنش از منظرهای گوناگون ارتباطی، جامعه‎شناختی از یک سو، و این واقعیت که موضوع تبلیغات بازرگانی رادیو تلویزیونی از این حیث در مقالات این ویژه‎نامه کمتر مورد بحث قرار گرفته‎اند از سوی دیگر، ما را بر آن داشت که در این خصوص نشستی را با اساتید ارجمند و گرامی جناب آقای دکتر کریمی استاد روان‎شناسی و عضو هیئت علمی دانشکده روان‎شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، جناب آقای دکتر محسنیان‎راد استاد علوم ارتباطات و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‎طباطبایی و جناب آقای دکتر دهقان استاد روابط بین‎الملل و تبلیغات و عضو هیئت علمی دانشکده صدا و سیما برگزار کنیم. آنچه پیش روست حاصل این نشست سه ساعته است که ضمن سپاسگزاری از این اساتید ارجمند و به امید بهره‎گیری علاقه‎مندان و دست‎اندرکاران امور تبلیغات بازرگانی تقدیم می‎شود

افزایش مصرف رسانه های نوین توجه پژوهشگران در خصوص رابطه این فناوری ها با ابعاد مختلف زندگی روزمره را به خود جلب کرده است. در این میان دیدگاه های متضادی در خصوص دلالت های فناوری های نوین رسانه ای در ارتباط با خانواده ها مطرح شده است. در جامعه ما نیز مصرف رو به رشد رسانه های نوین، زمینه ساز مطالعات قابل توجهی در خصوص تأثیر این رسانه ها بر خانواده ها شده است. ما در این مقاله، دیدگاه های مختلف مربوط به تأثیر رسانه های نوین بر خانواده را ذیل سه رویکرد آسیب شناختی؛ تأثیرات ایجابی؛ و پیچیدگی تأثیرات صورت بندی کرده ایم و بر همین اساس مقالات منتشرشده طی دهه اخیر (1395-1385) را مورد بررسی قرار داده ایم. روش تحقیق در این مقاله فرا تحلیل می باشد و مقالات در ابعاد مختلف رویکرد نظری، روش، متغیرهای تحقیق و یافته های تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که در بیشتر این مقالات رویکرد آسیب شناختی حاکم بوده و رسانه های نوین، به عنوان رسانه هایی آسیب زا بازنمایی شده اند. همچنین علاوه بر بی توجهی به تأثیرات مثبت این رسانه ها، پیچیدگی تأثیرات رسانه های نوین و همچنین نقش متغیرها و عوامل میانجی و نقش خانواده ها در پذیرش یا عدم پذیرش این رسانه ها و کنترل تأثیرات آن ها نادیده گرفته شده است. بر همین اساس با نگاهی مبتنی بر جبرگرایی تکنولوژیک، تصویری منفعلانه از خانواده در مواجهه با این رسانه ها ترسیم شده است. در نهایت بر اساس این یافته ها پیشنهادهایی در خصوص به کارگیری نظریات موضوعی به ویژه نظریه های حوزه مطالعات خانواده، روش های ترکیبی، انجام مطالعات طولی و توجه جدی به مکانیزم های تأثیرگذاری و متغیرهای میانجی جهت فهم و تبیین بهتر رابطه متقابل رسانه های نوین و ابعاد مختلف خانواده ارائه شده اند.

ظهور شبکه های اجتماعی سایبری در جوامع مذهبی چالش هایی را به همراه داشته است. به نظر می رسد اینترنت و شبکه های اجتماعی آن، جدای از فرصت هایی که به وجود آورده اند، تفاوت هایی از نظر ساختاری با فضای حقیقی دارند که دین داری و رعایت تقوا را با چالش های اساسی روبه رو کرده است. به دلیل همین تفاوت ها، فعالیت کردن در فضای مجازی و پاک ماندن در آن تقوای دوچندانی می خواهد. این مقاله، با استفاده از پارادایم دوفضایی شدن و آسیب های مجازی، در سنت روش تحقیق کیفی با تلفیق سه روش مصاحبه عمیق برخط، مصاحبه گروه متمرکز و مشاهده مشارکتی و غیرمشارکتی، درصدد کشف تفاوت های ابعاد رعایت تقوا در محیط سایبر با فضای حقیقی است. در نهایت 11 عامل ساختاری بی تقوایی در این شبکه ها، ارائه گشته است. همچنین در جدولی راهکارهایی بر اساس این عوامل ساختاری برای کاربران، خانواده آن ها و مسئولان پیشنهاد شده است.

پژوهش های جدی انگاری جرم نشان می دهند که جرایم چقدر برای مردم یک جامعه جدی هستند؟ همچنین این مطالعات گویای این مهم هستند که با توجه به ارزش های اجتماعی حاکم بر جوامع مختلف سطح جدی انگاری جرایم به ویژه جرایم جنسی– اخلاقی متفاوت است. بر این اساس، مقاله حاضربه دنبال بررسی تأثیر عوامل اجتماعی مؤثر بر جدیت و اهمیت جرایم جنسی- اخلاقی (با تأکید بر نقش دین و رسانه) است. در این پیمایش تعداد 380 نفر از دانشجویان دانشگاه خوارزمی به عنوان نمونه انتخاب و اطلاعات توسط پرسش نامه جمع آوری شد. متغیر وابسته این تحقیق، جدی انگاری جرایم جنسی و اخلاقی است. یافته ها نشان می دهند که این جرایم گرچه برای پاسخگویان جدی هستند؛ ولی آن ها در مقایسه با جرایم دیگر، جرایم جنسی و اخلاقی را در رتبه های آخر قرار می دهند، همچنین میزان دینداری، رسانه ها و سطح توسعه یافتگی استان محل سکونت، رابطه معناداری با میزان جدی انگاری جرایم جنسی و اخلاقی دارند؛ اما در این بین، رابطه دینداری بسیار قوی تر است. تحلیل روابط نشان می دهد دینداری موجب افزایش جدی انگاری پاسخگویان به جرایم جنسی– اخلاقی می شود. این در حالی است که تماشای برنامه های تلوزیونی ماهواره و نیز استفاده بیشتر از اینترنت و افزایش سطح توسعه یافتگی محل سکونت با کاهش جدی انگاری جرایم جنسی– اخلاقی همراه است. یافته های این تحقیق در چارچوب دلالت های نظریه جرم دورکیم و رویکرد بر ساخت گرایی تفسیر شده است.

فلسفه وجودی مدیریت و برنامه ریزی برای تهیه برنامه های نشاط آور و سرگرمی، ایجاد موقعیت هایی برای رضایت خاطر و رشد و تکامل فرد و جامعه است. مدیران رسانه با درک مناسبی از قدرت تاثیر گذاری، باید محیط خود را بشناسند و در راستای تحولات حاکم برآن حرکت کنند. شبکه نسیم در سپهر رسانه، جهت جلب رضایت و توجه مخاطبان و رقابت با شبکه های گوناگون سرگرمی و شرایط جنگ نرم، براساس اسناد بالا دستی راه اندازی شده است. این مقاله، به روش تحقیق کیفی و تکنیک مصاحبه عمیق با خبرگان، با بکارگیری الگوی جامع برنامه ریزی راهبردی و تحلیل سوات،انجام شده است، که در آن راهبرد مطلوب و سیاست گذاری صحیح در تهیه برنامه های نشاط آور و سرگرمی شبکه نسیم تدوین و نظرات استادان و کارشناسان در جوانب فردی، اجتماعی، روانشناسی، جامعه شناسی، فرهنگی، اقتصادی عوامل مهم داخلی و خارجی تأثیر گذار بررسی شد. در نتیجه تحقیق برای تهیه برنامه های نشاط آور و سرگرمی شبکه نسیم، راهبرد ""تسهیل تعامل مردمی، کاربرد فناوری های دیجیتال ومشارکت در ارائه جذاب برنامه های نشاط آور و سرگرمی و روایت جدیدِ دیدنی های ایران جهت کسب رضایت و اعتماد اقشارمختلف "" تدوین شده است.