ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۰۱ تا ۳۲۰ مورد از کل ۱۴٬۵۸۲ مورد.
۳۰۱.

فلسفه علوم قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: علوم قرانی معارف قرآنی روش‌شناسی علوم قرآنی روایات تفسیری ادبیات قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۸۷
علوم قرآنی به مجموعه‌ای از دانش‌هایی بیرونی قرآن اطلاق می‌شود که ما را با قرآن و چگونگی تفسیر آن آشنا می‌سازد. این دانش به فاصله اندکی پس از نزول قرآن پدید آمد و با رهنمون پیامبر و اهل بیت  و شماری از صحابه و تابعان به بالندگی رسید و پس از درگذشت پانزده سده راه طولانی و پر نشیب و فراز را طی نمود. آنچه امروزه به عنوان آثار و نگاشته‌های علوم قرآنی در اختیار ما قرار گرفته سرمایه گرانسنگی است که از گذشتگان به میراث رسیده و در عرصه‌های گوناگون قرآن شناخت خدمات شایسته‌ای ارائه نموده است. آنچه امروزه برای ما ، میراث‌بران این دانش اهمیت دارد بازکاوی و بازنگری بیرونی و نگاه معرفت شناسانه از نوع درجه دوم به این دانش است که اصطلاحاً با آن «فلسفه علوم قرآن» اطلاق می‌گردد. تا از این رهگذر ضمن بازشناخت چند و چون این میراث علمی، کاستی‌ها و ضعف‌های آن را تبیین نموده و برای برطرف ساختن آن‌ها چاره اندیشی کنیم. مقاله حاضر به این هدف فراهم آمده و نگارنده در آن به بررسی پنج مسأله پرداخته است که عبارتند از: 1.چیستی علوم قرآنی؛ 2. مراحل تاریخی شکل گیری علوم قرآنی؛ 3. ترابط یا تداخل بخشی از مباحث علوم قرآنی با سایر علوم اسلامی؛ 4. روش شناسی مباحث علوم قرآنی؛5. کاستی ‌های علوم قرآنی؛
۳۰۴.

زبان عرفان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه زبان
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
تعداد بازدید : ۱۰۰۴۰
وصف‌ناپذیری، از ویژگی‌های‌ بارز حالات‌ عرفانی‌ است‌ که‌ عارفان‌ بر آن‌ تأکید دارند. از این‌ رهگذر، مسألة‌ زبان‌ عرفان‌ مطرح‌ می‌شود که‌ در این‌ زمینه، دیدگاه‌هایی‌ از قبیل‌ نظریة‌ احساسات، نظریة‌ کوری‌ معنوی، نظریه‌ صعوبت‌ بیان، نظریة‌ وصف‌ سلبی‌ و نظریة‌ نقص‌ منطق‌ زبان‌ عرفی‌ وجود دارد. در این‌ مقاله، تمام‌ دیدگاه‌ها بررسی، و نظریه‌ای‌ جدید هم‌ دربارة‌ زبان‌ عرفان‌ مطرح‌ شده‌ است. عوامل‌ زبان‌ رمزی‌ در عرفان، از دیگر مباحثی‌ است‌ که‌ این‌ مقاله‌ را همراهی‌ می‌کند.
۳۰۶.

نقش زبان در نمود واقعیت‌ها(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه زبان
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی میان رشته ای ها زبان شناسی شناختی
تعداد بازدید : ۹۹۹۸
رابطه بین زبان و واقعیت که از دیرباز مورد توجه فلاسفه بوده، در سده اخیر به دیگر حوزه‌های علوم انسانی خصوصاً روانشناسی و زبانشناسی نیز راه یافته است. اغلب فیلسوفان، روانشناسان و معناشناسان تا دهه‌های اخیر زبان را منفک از مقوله شناخت و واقعیت فرض می‌کردند. به عبارت دیگر، مقوله شناخت جدا از ساختار زبان تصور می‌شد و زبان ابزاری جهت بیان وقایع محسوب می‌گشت. در مقابل این گرایش، رویکرد نوین زبانشناسان قرار دارد که با این مسأله بنحوی کاملا" متفاوت برخورد می‌کند. بر اساس این رویکرد زبانشناسان معتقدند که نظام ادراکی و شناختی انسان از ساختار زبانی جدا نیست. به تعبیری، زبان نه تنها در بیان واقعیات و شناخت پیرامون بی‌تأثیر نیست بلکه در ساخت واقعیت‌ها نیز مؤثر است. به بیان دیگر، زبان مستقیماً دنیای بیرون را منعکس نمی‌کند بلکه بازگو کننده مفاهیم انسانی و تعامل وی با جهان است. در این رابطه، مقاله حاضر در پی آن است که نحوه تکوین دیدگاههای مهم زبانشناسی را در باره نقش زبان برای شناخت یا نمود واقعیت‌ها مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.
۳۰۸.

علم دینی , امکان و چگونگی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بهداشت سیاست علم دینی تأثیر پیش فرض‌ها باورها علم اقتصاد فیزیک رفتار عالمان دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۸۱
علم دینی از جنبه‌های گوناگون در محافل دانشگاهی مورد بحث قرار گرفته است. این مقاله با رد نگرش پوزیتیویستی به علوم، به تأثیر پیش‌فرض‌ها، باورها، نگرش‌ها و ارزش‌های دانشمندان و نیز شرایط اجتماعی جامعه علمی بر محتوای علوم تجربی – اعم از طبیعی و انسانی – می‌پردازد و تلاش می‌کند تأثیر دین را نیز به مثابه مجموعه‌ای غنی از پیش‌فرض‌ها و باورهای معتبر فیزیکی و ارزش‌های اخلاقی، بر ساختار و محتوای علوم طبیعی و انسانی بررسی کند و از این رهگذر به طرح این سؤال بپردازد که در صورتی که جامعه‌ای دینی باشد، علم در آن جامعه چه مسیری و موضوعاتی را دنبال می‌کند و چه شکل ویژه‌ای خواهد داشت. در ادامه با یادآوری آن که برای ایجاد تغییر در ساخت و محتوای علوم باید از آموزش نسل آینده جامعه آغاز کرد‏، پیشنهادهایی در این چارچوب مطرح شده است.
۳۱۱.

فرآیند ظهور و بسط نظریه پلورالیستی جان هیک و تهافت های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پلورالیسم دینی نجات و رستگاری باورهای دینی معیار ارزیابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۰۷
پلورالیسم دینی در ذهن جان هیک یکباره پدیدار نشده؛ بلکه فرایندی از جمله مبارزه ضد نژادپرستی، گشاده‌رویی با پیروان باورهای دینی دیگر, رستگار و اهل نجات شمردن جریان‌های عظیم حیات و تفکر دینی، حق دانستن مدعیات ادیان گوناگون، مدلل ساختن نظریه پلورالیسم و ارائه معیار ارزیابی باورهای دینی در اندیشه وی سپری شد و نظریه او را تکمیل کرد؛ البته در دل هر یک از این حلقه‌های فرایند مذکور، اتفاقات دیگری افتاده است. هر یک از این مراحل و اتفاقات درون آن‌ها گرفتار تهافت‌ها و تناقض‌هایی است که افزون بر معلل بودن بخشی از مراحل و دلیل تراشی بخشی دیگر، به آن‌ها نیز اشاره شده است.
۳۱۲.

آسیب شناسی دین پژوهی معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روش‌شناسی نسبی‌گرایی آسیب‌شناسی دین‌پژوهی‌ معاصر کارکردگرایانه اشتراک لفظی پیش‌فرض‌ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۰۴
آسیب‌شناسی‌ دین‌پژوهی‌ معاصر یکی‌ از مهم‌ترین‌ نیازهای‌ دین‌شناسی‌ جامعه‌ معاصر است‌ که‌ باعث‌ بالندگی‌ و نوآوری‌ در عرصه‌های‌ دین‌پژوهی‌ می‌شود. در آغاز نوشتار، به‌ ریشه‌شناسی‌ واژة‌ پیشگفته‌ پرداخته‌ و آسیب‌شناسی‌ دین‌پژوهی‌ معاصر و پرسش‌های‌ اصلی‌ و روش‌ناسی‌ و گسترة‌ این‌ رهیافت‌ تبیین‌ شده‌ است. گونه‌شناسی‌ آسیب‌های‌ دین‌پژوهی‌ معاصر، بخش‌ اصلی‌ نگاشته‌ مذکور است‌ در این‌ ساحت‌ به‌ آسیب‌ نگرش‌ کارکردگرایانه‌ به‌ دین، آسیب‌ روش‌شناختی‌ آسیب‌ جزءنگری‌ به‌ جای‌ کل‌نگری، آسیب‌ مغالطه‌ اشتراک‌ لفظی، آسیب‌ محتمل‌ پیش‌فرض‌ها و آسیب‌ نسبی‌گرایی‌ با ذکر شواهد و نمونه‌ها پرداخته‌ شده‌ است.
۳۱۳.

گذری بر مفهوم امید در اندیشه کانت،‌ بلوخ ومارسل

۳۱۴.

‌صدق‌ و پارادکس‌ دروغگو(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق فلسفه منطق پارادکس ها
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق فلسفه منطق صدق منطقی
تعداد بازدید : ۹۶۸۰
این‌ مقاله‌ دربارة‌ پارادکس‌ دروغگو(liar paradox) یا معمای‌ دروغگوliar ) conundrum) یا به‌ تعبیر فلاسفه‌ اسلامی‌ «جذرأصم» به‌ بحث‌ می‌پردازد. در این‌ مقاله‌ ابتدا مسأله‌ پارادکس‌ طرح‌ می‌شود، به‌ دنبال‌ آن‌ به‌ تقاریر مختلفی‌ که‌ در این‌ باره‌ ارائه‌ شده، به‌ ویژه‌ تقاریر پیچیدة‌ آن، اشاره‌ می‌شود. سپس‌ نمونه‌ها و گونه‌های‌ متنوع‌ از پاسخ‌هایی‌ که‌ فلاسفه‌ و منطق‌دانان‌ اسلامی‌ و غربی‌ بدین‌ پارادخش‌ یا ناسازه‌ یا تناقض‌نما داده‌اند، عرضه‌ می‌شود؛ و در پایان‌ نویسنده‌ بر مبنای‌ تفکیک‌ بین‌ حیث‌ حکایت‌ (intentionalitly) و حیث‌ مطابقت‌correspondence) )، برای‌ حل‌ پارادکس‌ دروغگو اقتراحی‌ را پیشنهاد می‌کند.
۳۱۵.

قرآن و تأثیرپذیری از محیط(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسلام قرآن فرهنگ زمانه فرهنگ‌ اعراب‌ جاهلی جاودانگی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۵۶
این‌ مقال‌ بر آن‌ است‌ تا یکی‌ از مسائل‌ مهم‌ در حوزة‌ قرآن‌پژوهی، یعنی‌ مسألة‌ قرآن‌ و تأثیرگذاری‌ بر محیط‌ یا تأثیرپذیری‌ از محیط‌ را مورد بحث‌ قرار دهد. مؤ‌لف‌ معتقد است‌ که‌ قرآن‌ کریم، برای‌ تأثیرگذاری‌ و مبارزه‌ با عادت‌های‌ ناروای‌ جاهلی‌ نازل‌ شده‌ است، نه‌ این‌ که‌ از فرهنگ‌ و آداب‌ خشن‌ زمان‌ خود تأثیر پذیرد. سخن‌ گفتن‌ به‌ زبان‌ یک‌ ملت، به‌ معنای‌ پذیرش‌ فرهنگ‌ آن‌ ملت‌ نیست. قرآن، کتاب‌ هدایت‌ برای‌ همه‌ بشر در همة‌ قرون‌ است؛ بنابراین، لازمة‌ هدایت، آن‌ است‌ که‌ بر فرهنگ‌ و فکر انسان‌های‌ مورد خطاب‌ خود اثرگذار باشد، نه‌ بر عکس. قرآن، همان‌ کتابی‌ است‌ که‌ توانست‌ بر فرهنگ‌ نادرست‌ اعراب‌ جاهلی، تمدنی‌ درخشان‌ و فرهنگی‌ انسان‌ساز بنا نهد. مؤ‌لف‌ برای‌ صحت‌ نظریة‌ خود، مثال‌های‌ متعددی‌ به‌ صورت‌ شاهد ذکر می‌کند.
۳۱۶.

پرسش هایی درباره توانایی های خاص انسان(مقاله پژوهشی حوزه)

۳۱۷.

معرفت پیشینی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: مترجم:

کلیدواژه‌ها: معرفت پیشینی معرفت پسینی تحلیلی‌بودن ضرورت و شک‌گرایی توجیه پیشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۲۲
این نوشتار به مفهوم پیشینی (apriority)؛ تمایز میان گزاره‏های تحلیلی و ترکیبی؛ و شک‏گرایی دربارة «معرفت پیشینی» می‏پردازد. با توجه به ارتباط تنگاتنگی که «معرفت پیشینی» با مفهوم «توجیه پیشینی» دارد تعریف و تحلیل‌های اساسی متوجه «توجیه پیشینی» خواهد بود. از آنجا که «استقلال از تجربه»، مؤلفة اصلی در توجیه پیشینی به شمار می‌آید مفهوم «تجربه» و منظور از «استقلال از تجربه» به دقت بررسی می‌شود. برخی معتقدند به دلیل پیوند نزدیک میان مفهوم «ضرورت» و مفهوم «استقلال از تجربه» می‌توانیم «پیشینی‌بودن» را براساس و با معیار «ضرورت» بسنجیم. تحلیل این دیدگاه و بررسی چالش‌هایی که با آن مواجه است یکی از محورهای این نوشتار را تشکیل می‌دهد. در همین راستا، ارتباط «خطاپذیری» با «توجیه پیشینی» مدّنظر قرار می‌گیرد. تجربه‌گرایی و عقل‌گرایی، هر یک رویکردی متفاوت را در این مبحث ارائه می‌کنند که عمدتاً در چارچوب تمایز «تحلیلی ترکیبی»، قابل بررسی است. در این نوشتار، همچنین شیوه‌های مختلف برای تبیین مفهوم «تحلیلی‌بودن» مورد بررسی قرار می‌گیرد. سرانجام، استدلال‌های شک‌گرایانه در قبال «معرفت پیشینی» و توانمندی یا ناتوانی آن در رد امکان «معرفت پیشینی» ارزیابی و تحلیل خواهد شد.
۳۱۸.

نگاهى به مسئله درون‏گرایى و برون‏گرایى در معرفت‏شناسى معاصر

کلیدواژه‌ها: معرفت توجیه درون‏گرایى و برون‏گرایى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۹۶۱۹
چکیده منازعه بر سر ماهیت معرفت و تعیین شرایط لازم و کافى حالات مثبت معرفتى فاعل شناسا به دو گونه نظریه‏پردازى درون‏گرایانه و برون‏گرایانه انجامیده است . نظریه‏پردازان درون‏گرا بر درونى‏بودن شرایط لازم و نظریه‏پردازان برون‏گرا بر بیرونى‏بودن آن پاى مى‏فشارند . ابهام در مفهوم درونى وبیرونى و چگونگى ارزیابى اهمیت و جایگاه مؤلفه‏هاى درونى و بیرونى تحلیل معرفت قلب تپنده بحث درون‏گرایى و برون‏گرایى در دو دهه اخیر تاریخ معرفت‏شناسى معاصر است
۳۱۹.

‌شک‌گرایی(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۰۳
در این‌ مقاله‌ ابتدا به‌ زمینة‌ و دلایل‌ ورود فیلسوفان‌ به‌ بحث‌ شک‌گرایی‌ پرداخته‌ می‌شود و توضیح‌ داده‌ می‌شود که‌ طرد امکان‌ توهم‌ و ارضأ به‌ حقیقت‌یابی‌ (در عین‌ حال‌ که‌ از ورود مطالب‌ کاذب‌ در ذهن‌ جلوگیری‌ کنیم) و به‌دلیل‌ شکنندگی‌ ظاهری‌ توجیه‌ چنین‌ توجهی‌ لازم‌ است‌ و در ادامه‌ برخی‌ صور رایج‌ شک‌گرایی‌ معرفی‌ می‌گردد. مولف‌ متذکر می‌شود که‌ انگیزه‌ او برای‌ بررسی‌ شک‌گرایی‌ پیدا کردن‌ راه‌ میانه‌ای‌ میان‌ زودباوری‌ (به‌معنای‌ تمایل‌ به‌ شک‌ و مقاومت‌ کمتر از حد معمول‌ در برابر باورها) و دیرباوری‌ (به‌معنای‌ تمایل‌ به‌ شک‌ و مقاومت‌ زیاد از حد در برابر باورهاست). او در این‌ باب‌ به‌ ارزیابی‌ برخی‌ اصول‌ و مبادی‌ عمده‌ معقول‌ترین‌ اشکال‌ و صور شک‌گرایی‌ (نظیر اصل‌ خطاپذیری، عدم‌ قطعیت‌ و...) می‌پردازد و در نهایت‌ اثبات‌ می‌کند که‌ آدمی‌ دارای‌ میزان‌ معتنابهی‌ شناخت‌ است‌ که‌ توجیه‌ آن‌ هم‌ سهل‌ و آسان‌ است. مولف‌ خاطرنشان‌ می‌سازد که‌ فقط‌ شک‌گرایی‌ را طبق‌ برخی‌ صور مطرح‌ آن‌ انکار کرده‌ است‌ و نشان‌ داده‌ است‌ که‌ برهان‌های‌ مربوط‌ به‌ دیدگاههای‌ شک‌گرایانه‌ اثبات‌کننده‌ این‌ مطلب‌ نیست‌ که‌ ما فاقد شناخت‌ و باور موجه‌ هستیم.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان