درخت حوزه‌های تخصصی

افریقای جنوبی در طول چهار دهه دوران آپارتاید، به دلیل اتخاذ ایدئولوژی تبعیض نژادی، با کشورهای همسایه و اعضای جامعه جهانی اختلاف داشت. این سیاست پس از خروج پرتغال از جنوب افریقا در سال 1975، وضعیت منطقه را در ژئوپلیتیک جنگ قرار داد و سبب شد امنیت منطقه به خطر افتد. این وضعیت انزوای بین المللی کشور را در پی داشت و تلاش سیاست گذاران کشور را به رفع مشکلات امنیتی با همسایگان و مسایل داخلی معطوف کرد.با تغییر ساختار بین المللی، فشار بر دولت حاکم مبنی بر تغییر ایدئولوژی و مذاکره با گروه های مخالف افزایش یافت و با تغییر کارگزاران (ماندلا و دکلرک) زمینه برای حذف آپارتاید فراهم شد. پس از روی کار آمدن دولت جدید، این کشور با اتخاذ ایدئولوژی ای مبتنی بر واقع گرایی سیاسی، با الگو قرار دادن شعار احترام به حقوق بشر، عدالت و برابری، درصدد ترمیم روابط خود با نظام جهانی برآمد و هویت سیاسی خود را تغییر داد؛ به طوری که برای برطرف کردن بسیاری موانع و پیش فرض ها و به منظور حل مشکلات سیاسی و اقتصادی، با عضویت در سازمان های منطقه ای و بین المللی، از تمام امکانات خود برای ایفای نقش میانجی در منازعات منطقه ای جنوب صحرا و قاره افریقا استفاده کرد و سبب تغییر تصورات کشورهای همسایه و نظام بین الملل شد. این سیاست، فضای ناامن منطقه را به سمت امنیت و توسعه تغییر داد و ژئوپلیتیک صلح را بر منطقه حاکم کرد.

"صنایع روستایی از یک سو به واسطه نقش و جایگاه انکارناپذیرشان در ایجاد اشتغال موثر در نواحی روستایی و از سوی دیگر به دلیل داشتن پیوند تنگاتنگ با بخش های کشاورزی و خدمات نه تنها نقش بسزایی در توسعه روستایی دارد، بلکه در مقیاس کلان و ملی نیز می تواند سهم قابل قبولی از تولید ملی را نصیب نواحی روستایی کند و بدین ترتیب در فرآیند توسعه ملی نیز موثر و سودمند واقع شود. در این راستا، شناخت وضعیت بهره وری صنایع روستایی استان های کشور می تواند مسوولان کشور را در تحقق استراتژی های توسعه صنایع روستایی کشور یاری نماید. در مقاله حاضر که به واسطه مقیاس و محدوده عمل در نوع خود منحصر به فرد می باشد، با استفاده از اطلاعات پرسشنامه ای و برداشت های میدانی که در مقیاس روستا و در گستره کشور انجام گرفته است، شاخص های مختلف بهره وری جزیی و کل عوامل تولید در صنایع روستایی استان های مختلف کشور طی دوره 1379-1378 محاسبه شده و سپس با استفاده از روش تاکسونومی عددی رتبه بندی صورت گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که صنایع روستایی کشور از صرفه های اقتصاد به مقیاس برخوردار بوده و کشش نهاده موجودی سرمایه بیشتر از نیروی کار و مواد اولیه بوده است. همچنین نتایج تاکسونومی عددی دال بر این است که بهره وری صنایع روستایی استان سیستان و بلوچستان در بین استان های مختلف کشور رتبه اول را به خود اختصاص داده است. بنابراین، پیشنهاد می شود جهت تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه، گسترش صنایع روستایی استان سیستان و بلوچستان به ویژه در بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی در اولویت برنامه ریزان و تصمیم گیران بخش صنایع روستایی کشور قرار گیرد. "

نویسنده در این مقاله به بررسی یکی از مهمترین عوامل تهدید امنیت ملی یعنی - نابرابری های شهری - می پردازد. موقعیت کنونی کشور ایران که مراحل گذار تاریخی خود را می گذراند، سبب رشد بیرویه جمعیت شهری و افزایش نابرابری ها در مناطق مختلف آن گردیده و مدل خاصی از جغرافیای سیاسی شهری را ایجاد کرده است. این بررسی کوششی برای ارزیابی وجوه نابرابری با استفاده از شاخصهای اشتغال و مسکن در مناطق 22 گانه شهر تهران است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در مناطق 22 گانه تهران تفاوت های قابل ملاحظه ای از نظر فرصت های شغلی وجود دارد. به طوری که گروه شغلی کارگران ساده در بخش های جنوبی شهر بیش از نیمه شمالی آن متراکم هستند. همچنین بررسی های انجام شده راجع به پراکندگی فقر با استفاده از ساکنان چهار نفر به بالا ساکن در یک اتاق حکایت از آن دارد که مناطق متراکم فقر نیز به طور یکسان در شهر پراکنده نشده اند. چنانکه مناطق جنوب شهر، حوزه های متمرکز فقر را تشکیل می دهند. با توجه به شاخص های مورد بررسی، یکی از مهمترین منابع تهدید امنیت اجتماعی و ملی در تهران، نابرابری در پراکندگی مشاغل ابتدایی و فقر و تمرکز آن در جنوب شهر می باشد. با توجه به نکات مذکور باید اذعان کرد که نابرابری و محرومیت شهری، خطری مستقیم برای امنیت اجتماعی بشمار می آیند.

در طی چهار دهه گذشته جهانگردی و گردشگری یکی از عوامل اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی بسیاری از مناطق بوده و براساس تحقیقات WTO در طی دو دهه آینده صنعت گردشگری به سرعت به رشد خود ادامه داده و به بزرگترین صنعت جهان تبدیل می شود. (هرچند امروزه بعد از صنعت خودروسازی و نفت جایگاه سوم جهان را داراست). سازمان جهانگردی جهانی پیش‌بینی کرد در سال 2010 بیش از یک میلیون پرواز بین‌المللی با اهداف جهانگردی صورت می‌گیرد که این مقدار در سال 2020 به 6/1 میلیون خواهد رسید. رشد صنعت گردشگری تا سال 2010 بین 4/3 تا 7/6 درصد خواهد بود (که در این میان اکوتوریسم بالاترین درصد رشد را دارا خواهد بود). در سال 2003 در جهان 700 میلیون نفر به گردشگری پرداخته‌اند و در آمد آن حدود 514 میلیارد دلار (در ایران این عدد حدود 3/1 میلیون نفر با درآمد ارزی معادل 967 میلیون دلار) بوده است. رشد گردشگری در سال های آینده طبق پیش‌بینی‌های سازمان جهانی گردشگری 1/4 درصد پیش‌بینی می‌شود. در ایران در سال 2020 بالغ بر 1250 میلیارد دلار را می‌توان کسب کرد. حدود 8 درصد (مستقیم و غیرمستقیم) سهم اشتغال در صنعت گردشگری است (اما در جهان 11 درصد است). در سال 2010 این سهم به 1/3 درصد ( به طور مستقیم) و 3/3 درصد به طور (غیر مستقیم) خواهد رسید. در حال حاضر ایران %01/0 گردشگران خارجی را داراست (در افق 20 ساله به رقم دو درصد با درآمد 25 میلیارد دلار می‌بایستی دست پیدا کنیم). در این تحقیق از 14 منبع کتابخانه‌ی با اطلاعات جدید (کتاب ها، روزنامه‌ها، سایت های اینترنتی) استفاده شده است.

در ده آغازین قرن بیست و یکم، تقاضا برای گاز طبیعی دارای بالاترین رشد می باشد. رشد فزاینده اقتصادی هند، نیازمندی این کشور به انرژی بویژه گاز طبیعی را افزایش داده است. از میان انتخابهای متعدد برای واردات گاز طبیعی، گزینه خط لوله زمینی ایران - هند مورد توجه زمامداران این کشور قرار گرفته است که با این روش انتقال خط لوله از سرزمین پاکستان در این پروژه ضرورتی انکار ناپذیر است. اما مساله این است که آیا همکاریهای اقتصادی ایران، هند و پاکستان در قالب پروژه خط لوله گاز می تواند چالشهای ژئوپلیتیکی میان سه دولت را به نفع منافع اقتصادی حل و یا تضعیف کند؟ برای پاسخ به این مساله از روش توصیفی - تحلیلی استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که دستاوردهای ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی هند، ایران و پاکستان در احداث پروژه خط لوله زمینی یکسان نیست و همکاریهای اقتصادی بتنهایی نمی تواند بازدارنده چالشهای ژئوپلیتیکی میان سه دولت باشد. بنابراین ناامنی، بزرگترین چالش پیش روی خط لوله گاز در سرزمین پاکستان است.

صنعت گردشگری در ایران علیرغم داشتن جاذبه های فراوان نقش بسیار ناچیزی در اقتصاد کشور ایفا می کند. این در حالی است که جهانی شدن از طریق مرززدایی، تسهیل در مقررات آمد و شد، و بهبود امر حمل و نقل و ارتباطات می تواند در افزایش گردشگران بین المللی و تحول این صنعت بسیار موثر باشد. تعداد گردشگر بین المللی دریافت شده در یک کشور علاوه بر آنکه تحت تاثیر تحولات فناورانه جهانی و ویژگی های کیفی جامعه مبدا قرار داد، از خصوصیات جامعه میزبان نیز تاثیر مضاعفی می پذیرد. نویسنده بر این باور است که امنیت و تنش های سیاسی حاکم در جامعه میزبان، جاذبه های تاریخی فرهنگی و تضادهای فرهنگی میان جامعه میزبان و مبدا از جمله عوامل تعیین کننده در عرصه گردشگری در عصر جهانی شدن محسوب می شوند. البته هرگز نباید از تاثیرات فناوری رایانه در عرصه سفر، هزینه های اقامتگاهی و حمل و نقل و میزان تبلیغات مربوط به گردشگری در جامعه میزبان نیز در راستای جذب گردشگر بین المللی غافل ماند.هدف اصلی این مقاله ارزیابی میزان تاثیر عوامل فوق الذکر بر تعداد گردشگر بین المللی وارده در کرمان می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش همبستگی و آزمون مجذور برخی امکان پذیر گردید. بر اساس یافته های این مقاله، مقدار تبلیغات اعمال شده در خصوص گردشگری، میزان جاذبه های گردشگری و تضادهای فرهنگی میان جوامع مبدا و جامعه میزبان رابطه مستقیم با انتخاب ایران به عنوان مقصد گردشگری در سطح معنی داری 0.05 دارد. از سوی دیگر هزینه حمل و نقل، میزان ناآرامی های سیاسی نیز دو متغیری هستند که در سطح معنی داری 0.05 رابطه منفی با انگیزه سفر به کشور ایران دارند. همچنین بر اساس آزمون مجذور برخی تقریبا اکثر فرضیات تحقیق در سطح معنی داری 0.05 مورد تایید هستند. مقاله همچنین سعی بر مروری بر ادبیات گردشگری و جهانی شدن و افزایش میزان توان رقابتی ایران و ارایه مدلی در این خصوص دارد.

سنجش قدرت ملی کشورها مستلزم ارزیابی و محاسبه مولفه ها و عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، سرزمینی، نظامی، فرهنگی، علمی و فرامرزی کشورهاست که محاسبه مجموع امتیازات این عوامل نشانگر میزان و سطح قدرت ملی و تعیین جایگاه آنها در کشورها و در سطح منطقه ای و قاره ای است. با مشخص شدن وزن و جایگاه ژئوپلیتیکی کشورها، آنها می توانند برای رسیدن به اهداف برنامه ریزی شده، در راستای تامین توسعه، رفاه، امنیت و منزلت درخور توجه در مقایسه با کشورهای پیرامونی خود، تدابیر لازم را بیندیشند. اگر چه سنجش قدرت ملی کشورها کار ساده ای نبوده و از آن به عنوان معضلی در جغرافیای سیاسی یاد می شود، اما در مقاله حاضر سعی شده با ارایه نوعی روش و مدل، گامی در راستای این مهم برداشته شود.در این تحقیق، از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده و با طراحی مدل سنجش ماتریسی، وزن ژئوپلیتیکی کشورها بر اساس شاخص ها و عناصر مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سرزمینی و غیره محاسبه و پس از آن کشورها در سطوح مختلف قدرت طبقه بندی شده اند.

شناخت توان آسایش زیست اقلیمی یا بیوکلیماتیک در مناطق مختلف جغرافیایی، می تواند به برنامه ریزی اکوتوریستی جاذبه های طبیعی کمک نماید، تا مناطق جاذب محیطی در برابر آلودگی محیط زیست، هجوم و تجاوز انسانی، تغییرات کاربری زمین، استفاده برای گذران اوقات فراغت و… حفظ شود. تالاب کیا کلایه لنگرود، یکی از تالاب های حاشیه شهر لنگرود است که در جذب گردشگر و افزایش درآمد اقتصادی حاشیه نشینان و حفظ محیط زیست طبیعی، دارای اهمیت و توان بالایی است. هدف این تحقیق، شناخت توان آسایش زیست اقلیمی، راحتی بافت فضای بیرون ساختمانی و گردشی تالاب در طول ماههای سال است که به عنوان بخشی از یک پروژه تحقیقاتی و با هدف بهره برداری از تالاب کیاکلایه لنگرود و افزایش بازدهی اقتصادی به اجرا در آمده است. روش تحقیق، استفاده از الگوی سایکرومتریک به سبک اوانز است و آن هم شناخت معیار راحتی بافت برای شب و روز در طول ماههای سال است. نتیجه تحقیق نشان داد که ماههای خرداد و تیر در روز گرم بوده و ماههای اسفند، فروردین، اردیبهشت، مرداد، شهریور، مهر و آبان معتدل و بقیه ماهها سرد است