احمدرضا نصر اصفهانی

با توجه به اینکه بهره گیری از ابعاد یک موقعیت در رشد و شکل گیری افکار، بسیار مؤثر واقع می شود، هدف اصلی این پژوهش، واکاوی نظرهای متخصصان علوم دینی و تربیتی، و تجارب زیسته آموزگاران درخصوص نقش موقعیت های آموزش دینی در دوره دوم دبستان است و بدین منظور، از مصاحبه نیمه ساختاریافته با متخصصان و آموزگاران استفاده کرده ایم. تجزیه وتحلیل اطلاعات با استفاده از روش کدگذاری و مقوله بندی صورت گرفته است. یافته های حاصل از مصاحبه با متخصصان به صورت اصول ناظر بر انتخاب بهینه موقعیت های آموزش دینی تدوین شده که خود مشتمل بر سه قسم است: مغتنم شمردن فرصت ها، درگیریِ شناختی و عاطفی در موقعیت، و جذابیت و توسعه بخشی موقعیت ها. براساس تجارب آموزگاران، ابعادی از موقعیت که باید از آن ها در اجرای برنامه درسی آموزش دینی استفاده شود، به هشت مقوله تقسیم می شوند: موقعیت های برهم زننده عادت ها و نظم طبیعی، موقعیت های برانگیزاننده عواطف و احساسات، موقعیت های برانگیزاننده اندیشه و تعقل، موقعیت ها و فعالیت های جمعی، موقعیت های غیررسمی، موقعیت های زمان بروز مسائل و چالش های اخلاقی، موقعیت های زمان بروز پدیده های طبیعی، و موقعیت های اماکن و آثار تاریخی.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی و ارزیابی روش های تدریس و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانشجویان رشته مهندسی عمران یکی از دانشگاه های جامع کشور بوده است. رویکرد تحقیق، ترکیبی اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی است. روش تحقیق کیفی در این مطالعه، پدیدارشناسی و در بخش کمّی پیمایشی بوده است. ابزار جمع آوری اطلاعات بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و ابزار بخش کمّی، پرسشنامه محقق ساخته بوده است. جامعه آماری بخش کیفی، اعضای هیات علمی رشته مهندسی عمران دانشگاه مربوطه و بخش کمّی دانشجویان سال سوم و چهارم رشته کارشناسی مهندسی عمران به تعداد 80 نفر بوده است. در بخش کیفی به منظور بررسی عمیق موضوع با همه اعضای جامعه (12 نفر) مصاحبه صورت گرفت و در بخش کمّی حجم نمونه آماری بر اساس جدول کرجسی و مورگان 68 نفر تعیین شد. به منظور تحلیل یافته های کیفی از مقوله بندی و برای تحلیل اطلاعات کمّی نیز از نرم افزارSPSS  استفاده شده است. یافته ها نشان داد از نظر اعضای هیئت علمی، روش های تدریس در رشته مهندسی عمران باید دارای ویژگی هایی همچون: تاکید بر یادگیری عملی و تدارک فرصت های یادگیری در محیط های واقعی و تقویت دید مهندسی باشد و در زمینه ارزشیابی، اعضای هیئت علمی معتقد بودند ارزشیابی در رشته مهندسی عمران باید شامل ویژگی هایی همچون استفاده از روش های متنوع، مستمر و عملکردی باشد. از نظر دانشجویان در زمینه تدریس به ارائه دروس به صورت برنامه ریزی شده بیشتر از موارد دیگر توجه شده و در زمینه ارزشیابی، در نظر گرفتن کارهای عملی، تکالیف و پروژه های دانشجویی در ارزشیابی پایانی میانگین بالاتری داشته است، اما در مجموع دانشجویان روش های تدریس و ارزشیابی فعلی را چندان مطلوب ارزیابی نکرده اند. بنابراین می توان این گونه نتیجه گیری کرد که بین وضعیت مطلوبی که اساتید مصاحبه شونده از تدریس و ارزشیابی در نظر داشته اند و وضعیت موجود از نظر دانشجویان، تفاوت وجود دارد.

برقراری ارتباط یکی از قدیمی ترین و درعین حال بهترین دستاوردهای بشر است. ارتباط، علاوهبر کارکردهای متنوع برای بشر، زمینه ساز فعالیت های اجتماعی و سرآغازی برای زندگی اجتماعی است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل نحوه زبان بدن مدرسان و تفسیر نوع گفتمان های رایج در زبان بدنِ آنان است. برای نیل به این هدف از روش کیفی، با توجه به نوع پدیدارشناسی، استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را مدرسان دانشگاه فرهنگیان در سال تحصیلی 1396-1397 تشکیل داده اند که سابقه تدریسِ بیش از سه سال داشتند. نمونه گیری به صورت هدفمند بوده و با توجه به اشباع نظری 15 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه سازمان یافته بوده که پس از بیان اهداف تحقیق و تأکید بر اصل محرمانه بودن، مصاحبه با هر مدرس ضبط و مکتوب شده است. برای تجزیهوتحلیل داده ها از تحلیل توصیفی استفاده و جزئیات یافته ها تفسیر شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که مدرسان نشانه های زبان بدن را بهمنظور هفت نوع گفتمان استفاده میکنند: گفتمان هشدار، تأیید و عدم تأیید، صمیمیت، اعتماد، عصبانیت، تفکر، و نظارت و هدایتی. درنهایت می توان گفت زبان بدن برای ساده سازی مطالب، موقعیت سازی و نگرش مثبت در کلاس درس، موفقیت در تدریس، اعتماد مدرسان به دانشجویان و توانایی یادگیری عمیق مؤثر است.

هدف پژوهش حاضر مطالعه عناصر برنامه درسی روش تحقیق در دوره تحصیلات تکمیلی رشته روان شناسی در دانشگاه های برتر جهان است. در این پژوهش بر اساس نمونه گیری هدفمند 13 طرح درس روش تحقیق از 13 دانشگاه برتر جهان در رشته روان شناسی انتخاب و بر اساس هدف، محتوا، روش تدریس، فعالیت های یادگیری و ارزشیابی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. روش پژوهش حاضر کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوا است. نتایج پژوهش نشان می دهد دانشگاه های مورد مطالعه در آموزش درس روش تحقیق اهدافی از قبیل آشنایی با روش های مختلف تحقیق برای درک پدیده های روان شناسی، یادگیری نحوه طراحی و انجام تحقیق در پژوهش های روان شناسی، ارتقای مهارت های تفکر انتقادی و یافتن و خواندن تحقیقات علمی روان شناسی را دنبال می کنند. در مباحث مربوط به روش تحقیق کمّی، انواع روش های تحقیق کمّی، ابزار و اندازه گیری و تفسیر و نوشتن گزارش پژوهش و در مباحث پیرامون روش تحقیق کیفی، انواع روش های تحقیق کیفی و ابزار جمع آوری داده های کیفی (مصاحبه و مشاهده) از اهمیت بیشتری برخوردار بودند. در مباحث مشترک بین هر دو رویکرد، ماهیت علم و مبانی فلسفی تحقیق و اخلاق در پژوهش، از اهمیت ویژه ای برخوردار بودند. رایج ترین روش برای تدریس درس روش تحقیق ترکیب روش سخنرانی با روش مسئله محور و پروژه محور است و مهم ترین فعالیت یادگیری انجام پروژه های تحقیقی فردی و گروهی در طول ترم است. دانشگاه های مورد مطالعه از شیوه های مختلفی به منظور ارزشیابی درس استفاده می کنند که رایج ترین شیوه، ارزشیابی بر اساس تکالیف انجام شده در طول ترم و آزمون کتبی است.

پایان نامه و رساله از مهم ترین اجزاء نظام آموزش عالی است و انجام دقیق آن، به افزایش و توسعه تولیدات علمی در هر کشوری منجر می شود. رساله دکتری از جوانب گوناگونی قابل بررسی است که یکی از آنها، توجه به رویکرد راهنمایی و انجام آن است. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، شناسایی رویکردهای راهنمایی رساله در مقطع دکتری و بررسی آن بین دانشجویان در وضع موجود و مطلوب در دانشگاه اصفهان، به عنوان یکی از دانشگاه های مادر در ایران است. روش پژوهش ترکیبی و از نوع اکتشافی است. در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 27 نفر از مدیران، معاونان و اعضای هیأت علمی، داده های پژوهش گردآوری شده است. در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته، بین 97 نفر از دانشجویان دکتری که درحال نوشتن پایان نامه هستند، در سه گروه آموزشی علوم انسانی، فنی _ مهندسی و علوم پایه اجرا شده است. روش نمونه گیری در بخش کیفی هدفمند بوده و در بخش کمی از روش تصادفی طبقه ای متناسب با حجم استفاده شده است. ارزیابی اعتبار ابزار پژوهش با نظر متخصصان و تحلیل روایی CVR انجام شده است. یافته ها نشان داد که در راهنمایی پایان نامه، درمجموع دو رویکرد فردی و گروهی وجود دارد که هرکدام با سه روش اجرا می شوند. رویکردهای فردی: 1- دانشجو با یک استاد راهنما و مشاور؛ 2- دانشجو با بیش از یک استاد راهنما و مشاور؛ 3- تشکیل کمیته پایان نامه. رویکردهای گروهی نیز عبارتند از: 1- گروه های پژوهشی شامل: گروه پژوهشی دو یا چند استاد و خوشه پژوهشی؛ 2- آزمایشگاه تحقیقاتی؛ 3- هرم پژوهشی استادمحور و هرم پژوهشی مجموعه گروه آموزشی. تحلیل نتایج در بخش کمی نشان داد که رویکرد فردی بیش تر مورد استفاده بوده و مورد اقبال دانشجویان نیز هست. بیش ترین اختلاف وضع موجود و مطلوب درخصوص عضویت در گروه های پژوهشی هرمی است که بیانگر تمایلات دانشجویان نسبت به رویکرد گروهی است. نتایج تحلیل واریانس و آزمون های تعقیبی نیز بیانگر تفاوت قابل ملاحظه ای بین گروه های علوم انسانی و فنی- مهندسی با علوم پایه در مورد رویکردهای فردی در وضع موجود و مطلوب است. ازجمله پیشنهادهای پژوهش فراهم کردن زیرساخت های لازم توسط مسئولین دانشگاهی جهت بکارگیری رویکردهای گروهی در دانشگاه ها می باشد.

جهان آینده مقارن با تحولاتی شگرف و بی سابقه در عرصه های علم و فناوری و انتقال اطلاعات خواهد بود. زیستن در چنین جهانی موجب می شود تا شکاف عمیقی میان نسل نوظهور یادگیرندگان با عنوان «نسل آلفا» با نسل های پیشین پدید آید و شیوه های مرسوم یادگیری را ناکارامد سازد. از این رو، هدف این پژوهش شناسایی خصوصیات نسل نوظهور یادگیرندگان و طراحی راهبردهای یاددهی و یادگیری مناسب بر مبنای آنها در دوره ابتدایی بود. به این منظور از روش فراتحلیل کیفی و ابزار تحلیل محتوا با نرم افزار Atlas.ti8 استفاده گردید. در بخش نتایج در گام اول، خصوصیات نسل آلفا در قالب نُه مقوله شناسایی و توضیح داده شدند. در گام دوم، مفاهیم و گزاره های مرتبط با یاددهی و یادگیری در قالب هفت مقوله استنباط شد. سپس مقوله های مذکور برای تدوین راهبردهای یاددهی و یادگیری مناسب برای نسل آلفا مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها نشان داد نسل آلفا تمایل دارند هدایت یادگیری خود را به عهده گیرند، مرزهای میان یادگیری رسمی و غیررسمی را از میان بردارند و روش های تعاملی را جایگزین روش های یکسویه و سنتی انتقال اطلاعات سازند. در پایان سه رویکرد عمده برای تلفیق و به کارگیری این راهبردها پیشنهاد گردید.

هدف پژوهش، شناسایی رویکردهای انتخاب موضوع و تهیه پیشنهاده در پایان نامه دکتری و مقایسه آن بین دانشجویان سه گروه علوم انسانی، فنی و مهندسی و علوم پایه دانشگاه اصفهان، در وضع موجود و مطلوب است. رویکرد پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی متوالی است. در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 27 نفر از مدیران، معاونان و اعضای هیأت علمی، با روش نمونه گیری هدفمند داده ها گردآوری شده است. یافته ها برای شناسایی رویکردهای انتخاب موضوع و ساخت ابزار کمی بکار رفت. در بخش کمی پرسشنامه 12 سوالی محقق ساخته با مقیاس 5 درجه ای، در بین دانشجویان دکتری در سه گروه آزمایشی علوم انسانی، فنی و مهندسی و علوم پایه با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم بین 95 نفر اجرا شد. یافته های کیفی تحت سه عنوان کلی مضامین پایه (20 مضمون شامل مصادیق و نکات کلیدی در هر مضمون سازمان دهنده)، سازمان دهنده (چهار رویکرد در انتخاب موضوع و سه رویکرد در تدوین پیشنهاده) و فراگیر (رویکرد انتخاب موضوع و تدوین پیشنهاده) تحلیل گردید. نتایج در بخش کمی نشان داد که علی رغم کاربرد بیش تر رویکرد استاد محور در وضع موجود، دانشجویان به رویکردهای کاربردی تر مثل توجه به اولویت های پژوهشی سازمان ها تمایل دارند. نتایج آزمون های تعقیبی، بیانگر وجود اختلاف بین گروه های علوم پایه و فنی و مهندسی با علوم انسانی در این زمینه است. در بحث تدوین پیشنهاده نیز از میان سه رویکرد استاد محور، دانشجو محور و سازمانی استخراج شده، رویکرد دانشجو محور پرکاربردتر و پرطرفدارتر از سایر رویکردها به ویژه در بین گروه علوم انسانی نسبت به سایر گروه ها بود.

بیان مسئله: با توجه به اهمیت و لزوم توسعه صنایع دستی به عنوان یک مؤلفه فرهنگی- اقتصادی، نیاز است در تمامی ابعاد مؤثر بر آن مطالعاتی صورت گیرد و راهکاری در این خصوص تبین شود. آموزش عالی این رشته در مقطع کارشناسی از سال 1362 اقدام به جذب دانشجو کرده و تاکنون از یک برنامه درسی ثابت و با رویکردی یکسان تبعیت کرده است. از آنجایی که شایستگی ها و لزوم توجه به آنها به عنوان یک امر توسعه دهنده در برنامه های درسی ضروری است؛ باید در هر رشته ای به طور پیاپی و با توجه به شرایط موجود مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. بر این اساس پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سؤال است که شایستگی های حرفه ای صنایع دستی مقطع کارشناسی ایران که در برنامه درسی آن کمتر مورد توجه قرار گرفته اند، کدامند؟ این مطالعه می تواند مقدمه و راهکاری بر لزوم توجه و بازنگری برنامه درسی این رشته محسوب شود. هدف پژوهش: شناسایی وجوه مغفول شایستگی های حرفه ای در برنامه درسی دوره کارشناسی صنایع دستی ایران، هدف اصلی این مطالعه است. روش پژوهش: تحقیق پیش رو از نوع کیفی و با روش اسنادی و تحلیل محتوای کیفی صورت گرفته است. استفاده از رویکرد تطبیقی در این پژوهش نیز، با هدفِ بررسی شایستگی های حرفه ای صنایع دستی در آموزش عالی کشورهای ایران، ترکیه، مالزی، هند و انگلیس در سه بٌعد دانش، مهارت و نگرش انجام شده است. نتیجه گیری: نتایج حاصله نشان می دهد که در راستای ارتقای رشته صنایع دستی در ایران علاوه بر تأکید برنامه درسی بر مهارت های فنی و دانش فرهنگی و تاریخی-که خود از اهمیت بسیاری برخوردارند- لازم است سایر شایستگی های ضروری، با رویکردهای کارآفرینی، اقتصادی و اجتماعی نیز مورد توجه جدی قرار گیرند.

هدف این پژوهش، بررسی میزان رعایت اصول طراحی نگارشی و روان شناختی در کتاب درسی ریاضی دوم ابتدایی ازنظر معلمان بود. جنبه نگارشی به بررسی انسجام متن و سطح دشواری مناسب در کتاب های درسی می پردازد و جنبه روان شناختی به اهمیت نظرات روانشناسی رشد، روانشناسی یادگیری و روانشناسی تربیتی و کاربرد آن ها در برنامه ریزی درسی اشاره دارد. این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی- پیمایشی انجام شده است. کلیه معلمان زن پایه دوم ابتدایی در شهر های اصفهان و تهران جامعه آماری این پژوهش می باشند. روش نمونه گیری این پژوهش، به شیوه تصادفی ساده بوده و حجم نمونه این پژوهش در شهر اصفهان 86 نفر و در شهر تهران 97 نفر است. داده های موردنیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. برای سنجش روایی پرسشنامه از روایی محتوایی استفاده شد و برای سنجش پایایی، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید. برای تجزیه وتحلیل یافته های حاصل از پرسشنامه، از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی، با استفاده از نرم افزار SPSS-20 استفاده شده است. بر اساس یافته ها، میزان رعایت اصول نگارشی، از سطح میانگین فرضی 2/25 بالاتر است که نشانگر این است تفاوت معناداری در پاسخ دهی افراد وجود نداشته است، اما در حیطه روان شناختی از سطح میانگین فرضی 2/25 پایین تر است که نشانگر این است تفاوت معناداری در پاسخ دهی افراد وجود داشته است و نظرات متفاوت بوده است.

پژوهش حاضر باهدف شناسایی شاخص های مطلوب برای فعالیت های یاددهی و یادگیری دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها و میزان توجه به آن ها انجام شد. در پژوهش حاضر، از طرح ترکیبی و از نوع اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی با 20 نفر از متخصصان و اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور که در حوزه فعالیت های یاددهی و یادگیری صاحب نظرهستند، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. جامعه آماری بخش کمی دانشجویان دانشگاه ها بودند که به روش خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 360 نفر انتخاب شدند. در بخش کمی، از روش توصیفی – پیمایشی بهره گرفته شده است. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. برای تعیین روایی سؤال های مصاحبه و پرسشنامه از روایی صوری و محتوایی و برای برآورد پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل داده های پژوهش در بخش کیفی از مقوله بندی باز و در بخش کمی از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد ده شاخص از منظر مصاحبه شوندگان مهم ترین شاخص های فعالیت های یاددهی و یادگیری بودند. یافته های کمی نشان داد میانگین عمل به شاخص های فعالیت های یاددهی و یادگیری در دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها نامطلوب بوده و نیاز به توجه بیشتری دارد. واژه های کلیدی: فعالیت یاددهی و یادگیری، رشته های علوم انسانی دانشگاه ها.

هدف اصلی از اجرای پژوهش حاضر، شناسایی متخصصان رشته برنامه درسی از راه بررسی مقاله های آنان و تعیین حوزه خاص پژوهشی هر کدام است. این پژوهش از نوع کاربردی و به روش توصیفی- تحلیلی است که طی سه گام اجرا شده است. درگام اول، نام افراد دارای پنج مقاله یا بیشتر در مجلات تخصصی برنامه درسی مورد تأیید وزارت علوم، استخراج شد که تعداد آنها به 57 نفر رسید و به عنوان مبنای کار قرار گرفت. در گام دوم، به منظور تهیه فهرست موضوعی مقاله ها، نام پژوهشگران منتخب در دو پایگاه مجلات نور و جهاد دانشگاهی جستجو شد. در این مرحله با بررسی مقاله های ده نویسنده اول از نظر تعداد مقاله، فهرستی از حیطه های موضوعی تهیه شد. در گام سوم، مقاله های هر پژوهشگر در دسته بندی موضوعی جایگذاری شد. این فهرست شامل چهار دسته به شرح زیر است: 1-دسته بندی کلی؛ 2- آموزش عالی، 3- آموزش متوسطه و 4- آموزش ابتدایی که هر کدام دربردارنده عناصرطراحی، اجرا، هدف، محتوا، روش، ارزشیابی از برنامه درسی، معلم، فراگیر، زمان و مکان و کاربرد فناوری هستند. بر این اساس، فهرست نام های متخصصان رشته برنامه درسی به همراه تعداد مقاله های هر کدام در 4 حیطه به دست آمد و نقشه راهی تدوین شد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های محتوای مطلوب برای دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها و میزان توجه به آن ها انجام شد. در پژوهش حاضر، از طرح ترکیبی و از نوع اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی با 20 نفر از متخصصان و اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور که در حوزه محتوای دروس اهل نظر هستند، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. ابزار جمع آوری داده های پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته (12 سوالی) استخراج شده از بخش کیفی، بوده است. جامعه آماری بخش کمی دانشجویان کارشناسی دانشگاه ها بودند که به روش خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 360 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. تمامی پرسشنامه ها دریافت شده و مبنای تحلیل های کمی قرار گرفتند. در بخش کمی، از روش توصیفی – پیمایشی بهره گرفته شده است. برای تعیین روایی سؤال های مصاحبه و پرسشنامه از روایی صوری و محتوایی و برای برآورد پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل داده های پژوهش در بخش کیفی از روش مقوله بندی باز و در بخش کمی از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که دوازده شاخص از منظر مصاحبه شوندگان مهم ترین شاخص های محتوا یاددهی و یادگیری مطلوب بودند. یافته های کمی نشان داد میانگین عمل به شاخص های محتوای یادگیری برای دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها نامطلوب بوده و نیاز به توجه بیشتری دارد.

هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش عملی ریاضی بر شایستگی ریاضی و رفتارهای یادگیری کودکان است، روش انجام این پژوهش طرح شبه آزمایشی می باشد. بدین منظور 60 نفر از کودکان ( دختر )دوره پیش دبستانی به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. در ابتدا از دوگروه آزمون شایستگی ریاضی گرفته شد. سپس آموزش عملی مولفه های مشخص شده ریاضی پیش از دبستان طی 6 ماه در گروه آزمایشی اجرا گردید، و گروه کنترل آموزشهای معمول پیش دبستانیها را دریافت کرد. پس از اتمام برنامه آموزشی از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. نتایج نشان داد تفاوت میانگین شایستگی ریاضی در دو گروه بطور کلی معنی دار است. بررسی فعالیتهای یادگیری در حین آموزش نشان داد نوع برنامه و روش ارائه در نوع فعالیت، رفتار کلامی و مشارکت کودکان موثر بوده و بیشترین تاثیر را بر نوع فعالیت گذاشته است.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های روش های یاددهی و یادگیری مطلوب برای دروس رشتههای علوم انسانی دانشگاه ها و میزان توجه به آنها انجام شد. در پژوهش حاضر، از طرح ترکیبی و از نوع اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی، از روش مطالعه موردی و در بخش کمی، از روش توصیفی – پیمایشی بهره گرفته شده است. در بخش کیفی با 20 نفر از متخصصان و اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور که در حوزه روش های یاددهی و یادگیری اهل نظر هستند، مصاحبه نیمه-ساختاریافته به عمل آمد. جامعه آماری بخش کمی دانشجویان کارشناسی دانشگاهها بودند که به روش خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 360 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده های پژوهش در بخش کمی از طریق پرسشنامه محقق ساخته مستخرج از بخش کیفی جمع آوری شد. برای تعیین روایی سؤال های مصاحبه و پرسشنامه از روایی صوری و محتوایی و برای برآورد پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل دادههای پژوهش در بخش کیفی از روش روش های ساختاری و تفسیری و در بخش کمی از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد چهارده شاخص از منظر مصاحبه شوندگان مهم ترین شاخص های روش های یاددهی و یادگیری بودند و می توان از شاخص های شناسایی شده برای ارزشیابی و بازنگری روش های یاددهی و یادگیری دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها استفاده نمود. یافته های کمی نشان داد میانگین توجه به شاخص های روش های یاددهی و یادگیری در دروس رشته های علوم انسانی دانشگاهها نامطلوب بوده و نیاز به توجه بیشتری دارد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های محیط های یاددهی و یادگیری مطلوب برای دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها و میزان توجه به آنها انجام شد. در پژوهش حاضر، از طرح ترکیبی اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی استفاده شد. در بخش کیفی، از روش مطالعه موردی کیفی و در بخش کمّی، از روش توصیفی – پیمایشی بهره گرفته شده است. در بخش کیفی با 20 نفر از متخصصان و اعضای هیأت علمی دانشگاه های کشور که در حوزه محیط های یاددهی و یادگیری اهل نظر هستند، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. جامعه آماری بخش کمّی دانشجویان کارشناسی دانشگاه ها بودند که به روش خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 360 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده های پژوهش در بخش کمّی از طریق پرسش نامه محقق ساخته مستخرج از بخش کیفی جمع آوری شد. برای تعیین روایی سؤال های مصاحبه و پرسش نامه از روایی صوری و محتوایی و برای برآورد پایایی پرسش نامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل داده های پژوهش در بخش کیفی از روش های ساختاری و تفسیری و در بخش کمّی از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد نه شاخص از منظر مصاحبه شوندگان مهم ترین شاخص های محیط های یادگیری بودند و می توان از شاخص های شناسایی شده برای ارزشیابی و بازنگری محیط های یاددهی و یادگیری دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها استفاده نمود. یافته های کمّی نشان داد میانگین توجه به شاخص های محیط های یاددهی و یادگیری در دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها نامطلوب بوده و نیاز به توجه بیشتری دارد.

هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی چگونگی ارزشیابی از درس در دانشگاه های ایران و دانشگاه های برتر جهان بوده است. به این منظور دانشگاه های تهران، فردوسی مشهد و اصفهان به منظور مقایسه با 16 دانشگاه برتر قاره های مختلف از 6 کشور آمریکا، انگلستان، سنگاپور، آفریقای جنوبی، استرالیا و ترکیه با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردیدند. روش پژوهش، تطبیقی و چهار مرحله ای جرج بردی است که فرایند مقایسه در قالب چهار مرحله توصیف، تفسیر، هم جواری و مقایسه انجام گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه مربوط به اطلاعات حاصل از منابع دست اول و دوم چگونگی ارزشیابی درس دانشگاه های مختلف جهان بود که در سایت ها و اسناد مربوطه در دسترس بود. داده ها پس از جمع آوری و توصیف در قالب جداول مورد تفسیر و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد دانشگاه های ایران برای ارزشیابی فقط از ابزار پرسشنامه توسط دانشجوی شرکت کننده در درس استفاده می کنند در حالی که ارزشیابی در دانشگاه های مختلف جهان توسط دانشجویان فعلی، دانش آموختگان، همکاران، گروه ها و انجمن های علمی و تخصصی انجام می گرفت. نتایج همچنین حاکی از آن است که همه ی دانشگاه های مورد پژوهش از پرسشنامه پایان ترم جهت ارزشیابی از درس استفاده می کردند. ارزشیابی از عناصر برنامه درسی درس در دانشگاه ها متفاوت است. در برخی از دانشگاه ها فقط دو عنصر، در حالی که در برخی دیگر از سایر عناصر برنامه درسی نیز ارزشیابی به عمل می آید.

هدف اصلی این پژوهش، واکاوی تجربه های زیسته آموزگاران و متخصصان علوم دینی و تربیتی، درباره روش های تدریس دینی در دوره دوم دبستان است. برای دستیابی به این هدف، از مصاحبه نیمه ساختاریافته با آموزگاران و متخصصان، استفاده شد و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، از روش کدگذاری و مقوله بندی بهره گرفتیم. آموزگاران و متخصصان بر استفاده از روش هایی در آموزش دینی تأکید داشتند که بستر لازم برای تفکر و استدلال و قضاوت در دانش آموزان را ایجاد کند. روش های آموزش دینی، باید افزون بر بهره برداری از مفاهیم دین در تلفیق با علوم دیگر، فرصت بحث، مناظره، تجربه دینی و عملیاتی کردن مفاهیم دینی را در اختیار دانش آموزان قرار دهد. همچنین پرکاربردترین روش هایی که آموزگاران در آموزش دینی استفاده می کردند، شامل داستان گویی، تلفیق با دروس مختلف، پروژه یا واحدکار، ایفای نقش  ونمایشی، مباحثه و پرسش و پاسخ، فرصت تجربه، قضاوت عملکرد و تمثیل وتشبیه می باشد.

پژوهش حاضر با هدف آسیب شناسی اجرای کارورزی رشته حقوق در مقطع کارشناسی اجرا شده است. روش این پژوهش ترکیبی بود. در بخش کیفی با 28 نفر از متخصصان، اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان، شاغلان حوزه حقوق و دانشجویان تحصیلات تکمیلی مصاحبه شد. جامعه آماری بخش کمی دانشجویان سال تحصیلی 1397-1396 و دانش آموختگان سال های 1396-1393 رشته حقوق بودند که به روش تصادفی طبقه ای متناسب با حجم، تعداد 115 نفر انتخاب شدند. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. نتایج بخش کمی نشان می دهد که مهم ترین مانع در اجرای موفق کارورزی، کم توجهی مسؤولان دانشگاهی نسبت به جایگاه دروس عملی و ضعف همکاری بین دانشگاه و مراکز غیردانشگاهی برای انجام کارورزی است. شرکت کنندگان در مصاحبه نیز بر جدی گرفته نشدن درس کارورزی و تعداد زیاد دانشجو در رشته حقوق به عنوان مهم ترین آسیب های اجرای کارورزی تأکید داشتند. برنامه ریزان آموزشی با استفاده از نتایج این پژوهش می توانند در جهت اصلاح برنامه درسی سایر رشته های علوم انسانی اقدام کنند.

پرورش پژوهشگر یکی از وظایف مهم آموزش عالی در راستای رسالت تولید و گسترش دانش است و روش تحقیق از جمله دروسی است که برای تحقق این وظیفه و پرورش توانمندی های پژوهشی در دانشجویان طراحی و در برنامه های درسی تمامی سطوح آموزش عالی و در رشته های مختلف علوم اجتماعی گنجانده شده است. کسب مهارت های پژوهشی برای پیشرفت دانشجویان ضروری است زیرا این مهارت ها با موفقیت های تحصیلی و حرفه ای آن ها مرتبط هستند و آن ها را قادر می سازند تا مصرف کننده آموزش دیده اطلاعات باشند. لذا یکی از دغدغه های جهانی آموزش عالی، تهیه یک درس روش تحقیق با کیفیت و مرتبط است. علی رغم اهمیت درس روش تحقیق، پژوهش هایی که در زمینه برنامه درسی آن انجام شده است، چشم گیر نیست و نیازمند توجه بیشتری است. از آنجا که پژوهشی به طور جامع از منظر عناصر برنامه درسی از قبیل اهداف، محتوا، فعالیت های یاددهی-یادگیری، روش تدریس و ارزشیابی، برنامه درسی روش تحقیق را به طور خاص در علوم تربیتی مورد بررسی قرار نداده است، هدف پژوهش حاضر واکاوی طرح درس های روش تحقیق دوره تحصیلات تکمیلی 10 دانشگاه برتر جهان در رشته ی علوم تربیتی از منظر هدف، محتوا، روش تدریس، فعالیت های یادگیری و ارزشیابی، به منظور پی بردن به وضعیت مطلوب این عناصر است.سوالات پژوهش1- دانشگاه های منتخب چه اهدافی را از آموزش روش تحقیق به دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی دنبال می کنند؟2- دانشگاه های منتخب چه محتوایی را برای درس روش تحقیق دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی مدنظر قرار داده اند؟3- دانشگاه های منتخب از چه روش هایی برای تدریس درس روش تحقیق به دانشجویان تحصیلات  تکمیلی رشته علوم تربیتی استفاده می کنند؟4- دانشگاه های منتخب چه نوع فعالیت های یادگیری را برای درس روش تحقیق در دوره تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی در نظر گرفته اند؟5- دانشگاه های منتخب از چه شیوه هایی برای ارزشیابی درس روش تحقیق در دوره تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی استفاده می کنند؟روش پژوهشرویکرد مطالعه حاضر، کیفی و به روش اسنادی است که با استفاده از فن تحلیل محتوا به واکاوی برنامه های درسی منتخب، پرداخته است. داده های مورد نیاز این پژوهش از طریق طرح درس های روش تحقیق دانشگاه های برتر جهان در رشته علوم تربیتی جمع آوری شد و سپس در مقوله های مجزا طبقه بندی و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. در این پژوهش بر اساس نمونه گیری هدفمند از نوع موارد مطلوب 13 طرح درس روش تحقیق که مربوط به دوره های تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی بودند، از 10 دانشگاه معتبر که بر اساس نظام رتبه بندی شانگهایی در بین 100 دانشگاه برتر جهان در این حوزه قرار داشتند، انتخاب و بر اساس 5 عنصراساسی برنامه درسی یعنی هدف، محتوا، روش تدریس، فعالیت های یادگیری و ارزشیابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در انتخاب طرح درس ها سعی شد که جدیدترین طرح درس های موجود انتخاب و مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس طرح درس های منتشر شده بین سال های 2010 تا 2019 برای بررسی و تحلیل انتخاب شدند.یافته هادر زمینه اهداف درس روش تحقیق، یافته های پژوهش حاکی از آن است که دانشگاه های منتخب به ترتیب اهمیت، اهدافی از قبیل آشنایی با انواع روش ها در تحقیقات آموزشی و ارزیابی نقاط قوت و ضعف آنها، تقویت شایستگی های رویه ای پژوهش از جمله توانایی در شناسایی و صورت بندی سوال تحقیق و کسب مهارت در خواندن و بررسی ادبیات، درک مبانی فلسفی پژوهش، ایجاد آمادگی برای برنامه ریزی و انجام تحقیق، نقد پژوهش های منتشر شده و فراهم کردن فرصت برای اصلاح پژوهش، را از آموزش درس روش تحقیق به دانشجویان تحصیلات تکمیلی دنبال می کنند. در زمینه محتوا بر اساس یافته های پژوهش، مباحث پیرامون روش تحقیق کمی در طرح درس های مورد بررسی، شامل شناسایی مسئله و سوال تحقیق، طرح تحقیق، متغیرها، بررسی ادبیات و چهارچوب های نظری تحقیق، انواع روش های تحقیق کمی، ابزار اندازه گیری، نمونه گیری، مباحث مربوط به طرح های آزمایشی، جمع آوری و تحلیل داده ها، آمار توصیفی و استنباطی و گزارش پژوهش است. در این میان مباحث شناسایی مسئله و سوال تحقیق، انواع روش های تحقیق کمی، ابزار اندازه گیری و جمع آوری و تحلیل داده ها، از اهمیت بیشتری برخورداراند. مباحث پیرامون روش تحقیق کیفی نیز مباحث ویژگی های تحقیق کیفی، انواع روش های تحقیق کیفی، سوال تحقیق، طرح تحقیق، نمونه گیری، ابزار جمع آوری داده ها، تحلیل داده ها و گزارش پژوهش را شامل می شود که در این بین مباحث تحلیل داده های کیفی و انواع روش های تحقیق کیفی از اهمیت بیشتری برخوردارند. مباحث مشترک بین دو رویکرد، مباحثی از قبیل دسته بندی روش ها و رویکردهای مختلف به تحقیق، اصول و فرایند تحقیق، مبانی فلسفی و نظری تحقیق، اخلاق در پژوهش را شامل می شود که در این میان مباحث، مبانی فلسفی و نظری تحقیق و اخلاق در پژوهش، از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.در زمینه روش تدریس یافته های پژوهش نشان می دهد تمامی دانشگاه های مورد بررسی، از ترکیبی از روش های تدریس مختلف برای آموزش درس استفاده می کنند. اما رایج ترین روش برای تدریس درس روش تحقیق در دانشگاه های مورد بررسی روش مسئله محور و پروژه محور است. بر اساس یافته های پژوهش دانشگاه های مورد مطالعه برای درس روش تحقیق در دوره تحصیلات تکمیلی فعالیت های یادگیری متنوعی از قبیل تدوین پروپزال پژوهشی در طول ترم، ارزشیابی و نقد پژوهش های منتشر شده، انجام پروژه های پژوهشی فردی و گروهی، تحلیل داده ها و گزارش یافته ها، نوشتن مقاله بر اساس پروژه کلاسی، انجام تکالیف هفتگی در زمینه های مختلف از جمله اندازه اثر، انتخاب نمونه تصادفی، نوشتن خودشرحالی، گرفتن مجوز از هیئت اخلاق دانشکده و انجام خود ارزیابی را در نظر گرفته اند. شواهد حاکی از آن است که در این میان تدوین پروپزال پژوهشی از اهمیت ویژهای برخوردار است و نقد پژوهش های انجام شده در درجه بعدی اهمیت قرار دارد. در زمینه شیوه ارزشیابی یافته های پژوهش حاکی از آن است که اکثر دانشگاه های مورد مطالعه از ترکیب چند شیوه به منظور ارزشیابی درس استفاده می کنند. مهمترین معیار ارزشیابی درس بر اساس کیفیت پروپزال تهیه شده توسط دانشجو است.بحثآموزش انواع روش های تحقیق به دانشجویان و توانمند کردن دانشجویان در عمل تحقیق، یک پیامد آموزشی بسیار مهم برای دانشجویان تمامی رشته ها از جمله علوم تربیتی است و برنامه ریزان درسی و اساتید درس روش تحقیق می بایست به هماهنگی تمامی عناصر برنامه در این راستا اهتمام ورزند. توجه متوازن به روش های پژوهش کمی و کیفی در محتوای درس ضرورت دارد و از هر گونه افراط و تفریط در این زمینه باید پرهیز کرد. در زمینه محتوای روش تحقیق کمی، مباحثی از قبیل شناسایی مسئله و سوال تحقیق، روش های آزمایشی و شبه آزمایشی، روایی و پایایی ابزار اندازه گیری و روش تحلیل داده ها نیازمند توجه و تأکید بیشتری است. در خصوص روش پژوهش کیفی نیز با توجه به جایگاه روش های مذکور در پژوهش های رشته علوم تربیتی، ایجاد زمینه مناسب برای آشنایی عمیق تر دانشجویان با انواع روش های کیفی، فهم تفاوت آنها و کاربرد هریک در موقعیت مناسب ضرورتی انکار ناپذیر است که باید مورد توجه جدی اساتید و برنامه ریزان قرار گیرد. همچنین به آموزش مباحثی از قبیل مبانی فلسفی و نظری پژوهش و اخلاق پژوهش باید توجه بیشتری شود. از آنجا که که قابلیت انجام تحقیق فقط از طریق تجربه ی فرایند تحقیق بدست می آید، به کارگیری روش های تدریس فعال و فراگیر محور همچون روش های مسئله محور و پروژه محور که تجربیات واقعی برای یادگیری درس فراهم می کنند، ضرورت دارد. بدین منظور می بایست آن دسته از فعالیت های یادگیری که باعث درگیر شدن دانشجو در فرایند تحقیق می شوند، برای درس تدارک دیده شود. همچنین استفاده از روش های فرایند محور مانند ارزشیابی از کیفیت پروپزال تهیه شده توسط دانشجو و توانایی نقد پژوهش های دیگران، در ارزشیابی درس روش تحقیق، ضروری است و باعث بهبود یادگیری دانشجویان می شود.

هدف تحقیق بررسی شیوه های مطلوب ارزشیابی کارورزی رشته های حقوق و روانشناسی در مقطع کارشناسی است. پژوهش حاضر ترکیبی اکتشافی و تبیینی است. در بخش کیفی با 53 نفر از متخصصان، اعضای هیات علمی، شاغلین و دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته حقوق و روانشناسی دانشگاه اصفهان که به شیوه تصادفی هدفمند انتخاب شدند، مصاحبه شد. جامعه آماری بخش کمی دانشجویان ترم 5 و 7 و دانش آموختگان سال های 1396-1393 رشته های حقوق و روانشناسی در دانشگاه اصفهان که در مجموع 618 نفر بودند، به روش تصادفی طبقه ای انتساب متناسب 264 نفر انتخاب شدند. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. برای تعیین روایی مصاحبه و پرسشنامه از روایی محتوایی استفاده شد و پایایی پرسشنامه با روش ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و 85% گزارش شد. در این پژوهش از روش مقوله بندی برای تحلیل کیفی و آزمون های آمار استنباطی؛ کولموگراف – اسمیرینف، t تک نمونه ای، t دو نمونه مستقل، فریدمن و تحلیل واریانس چند عاملی برای تحلیل کمی استفاده شده است. نتایج پژوهش در بخش کمی نشان داد برای ارزشیابی کارورزی در رشته حقوق، بیشترین اولویت مربوط به بررسی عملکرد دانشجو در موقعیت های شبیه سازی شده و در رشته روانشناسی، بررسی توان عملی و تشخیصی دانشجو نسبت به مشکلات مراجعین می باشد. شرکت کنندگان در مصاحبه نیز بر ارزشیابی توسط استاد از طریق بررسی عملکرد دانشجویان رشته حقوق؛ بررسی نمونه کار در موقعیت های عینی و ارائه گزارش مکتوب توسط دانشجویان رشته روانشناسی تأکید داشتند.