عباس حری

هدف اصلی این پژوهش، مقایسه کارآیی موتورهای کاوش عمومی در بازیابی اطلاعات حق مولف است. جهت نیل به این امر، دو مدخل حق مولف و مالکیت معنوی همراه با تمام واژه های اعم، اخص و مرتبط به این دو، در پنج اصطلاحنامه اریک، یونسکو، پروکوئست، اصفا و نما مورد جستجو قرار گرفت...

ظهور جامعه اطلاعاتی که بشر در آستانه ورود به آن قرار دارد، بزرگترین تحول اخیر تاریخ تمدن بشری محسوب می شود. عصری که در آن اطلاعات، قدرت است. موجی که تاثیر آن همه ابعاد زندگی انسان را در بر می گیرد و در این بین تحول آموزش و پرورش، به دلیل وظیفه حساس تربیت نیروی انسانی، شاخص مهم توسعه عصر کنونی، اهمیت ویژه ای می یابد و همواره مورد توجه محافل علمی و فرهنگی قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده است، پس از اشاره به پدیدایی جامعه اطلاعاتی و تحول پاره ای مفاهیم مرتبط با آموزش و پرورش، به بررسی مفهوم سواد متناسب با زندگی در این دوره پرداخته شود. و ضمن اشاره به برخی وظایف آموزش و پرورش در راستای تطبیق با نیازمندی های جهان امروز، از جمله سوادآموزی اطلاعاتی در حکم پایه یادگیری مادام العمر، الزام بکارگیری روش یادگیری فعال، برای دستیابی به اهداف جامعه اطلاعاتی را نیز یاد آور گردد. در پایان به این نتیجه می رسد که الزام پذیرش تحقق جامعه اطلاعاتی،ضرورت همگام شدن با تحول در عرصه آموزش و پرورش،رعایت اصل عدالت آموزشی و استفاده از امکانات فناوری و دسترسی همگان به اطلاعات به عنوان یک حق و بسیاری مسایل دیگر، ضرورت بازنگری در اهداف و سیاست های آموزش و پرورش در سطح کلان و خرد به منظور همسو ساختن برنامه های نظام آموزشی از سالهای ابتدایی تحصیل تا سطح عالی در راستای اهداف و نیاز های جامعه اطلاعاتی را قطعی می سازد و از آنجا که جامعه اطلاعاتی دارای طرحی یکسان برای همگان است؛ دستیابی به آموزش یکسان و بهره گیری از امکانات مساوی در سایه نظام آموزشی متمرکز از پاره ای جهات دستیافتی تر خواهد بود.

هدف: طرح تامین مدرک (برای کتابخانه های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) در سال 1378 و در پی بحران کاهش سهمیه ارزی خرید منابع، آغاز به کار کرد. بررسی چگونگی شکل گیری، اجرا و توقف طرح تامین مدرک و همچنین سنجش میزان رضایت کتابداران از مهم ترین هدف های این پژوهش است. روش: در این پژوهش از دو روش سندی و پیمایشی استفاده شده است. برای گردآوری اطلاعات، علاوه بر مطالعه مستندات طرح تامین مدرک و مصاحبه با دست اندرکاران، از ابزار پرسشنامه نیز استفاده گردیده است. یافته ها: روشن ساختن نقاط قوت، ضعف و تاثیرات این طرح بر کتابخانه های مورد مطالعه از مهم ترین یافته های این پژوهش است.

در آستانه هزاره سوم ودر اوایل قرن 21، معیارها و قواعد جدید، جهانی متصل به هم را نوید می دهد، جهانی که از منطق شبکه تبعیت می کند. این پدیده را مهمترین چالش پیش روی کتابداران و اطلاع رسانان دانسته اند، چالشی که به توجهی عمیق و مطالعه ای همه جانبه نیاز دارد. به همین جهت هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر عوامل درونی بر نگرش کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی کشور نسبت به جایگاهی است که در آینده حرفه خواهند داشت. روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع پیمایشی و جامعه مورد بررسی شامل کلیه کتابداران و اطلاع رسانان شاغل در حوزه علوم پزشکی کشور می باشد. از پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شد. پرسشنامه مورد نظر در دو قسمت اصلی تنظیم گردید. علاوه بر آن یک قسمت دیگر از پرسشنامه به اطلاعات فردی اختصاص داده شد. پس از اطمینان از صحت روایى و پایایى آن، پرسشنامه مذکور در بین 1368 نفر توزیع گردید، از این تعداد 1001 نفر به آن پاسخ دادند. در محاسبات آماری که شامل توزیع فراوانی، میانگین، درصد شاخص های پراکندگی، ضریب همبستگی و آزمون دو جمله ای بود داده ها به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سپس نتایج با استفاده از روش های آمار توصیفی در قالب جداول ارائه گردید. یافته ها: یافته های حاصل از این مطالعه نشان داد که از 1001 نفر که به پرسشنامه پاسخ دهند، 462 نفر دارای تحصیلات کتابداری بودند. همچنین میانگین اهمیت عوامل درونی و نگرش از نگاه افراد مورد مطالعه به ترتیب 13/4 و 18/4 در مقیاس پنج بود. در بررسی اثر عوامل درونی بر نگرش مشاهده شد که غیر از مورد یک، بین سایر عوامل رابطه مثبت و معنی دار وجود داشت (001/0 (P<، به این معنی که افزایش هر کدام از عوامل درونی تاثیر مثبت بر نگرش افراد مورد نظر داشت و منجر به بهبود نگرش آنان نسبت به جایگاهشان در آینده حرفه می شد. فقط عامل یک یعنی « آگاهی قبل از حرفه» در نگاه کتابداران مورد نظر وجود نداشت. نکته قابل توجه این بود که کتابداران و اطلاع رسانان به خوبی از شرایط آینده حرفه مطلع و برای انطباق با آن تلاش می کردند. نتیجه گیری: ایجاد بستری مناسب برای تحقق اراده کتابداران نسبت به انطباقشان با شرایطی که در آینده با آن مواجه می باشند مستلزم بازنگری در ساختار تشکیلات اداری و آموزشی این حرفه می باشد. "

هدف اصلی پژوهش حاضر کشف میزان تأثیر ورود اصطلاحات بر ساختار اصطلاحنامه اریک است. روش این پژوهش تحلیل محتوا و جامعه آماری تحقیق 205 اصطلاح جدید وارد شده در ویرایش چهاردهم اصطلاحنامه اریک ورود اصطلاحات منجر به حذف روابط، تغییر روابط و افزودن پیوند میان اصطلاحات قدیم میشود، اما نسبت این گونه تغییرات بسیار اندک بوده و عمده ترین تأثیر ورود اصطلاحات در اضافه شدن حجم وسیعی از روابط در هر سه ساختار اصطلاحنامه، بویژه در ساختار هم ارز است. در این میان، علیرغم حجم زیاد روابط همبسته، کمترین تأثیر در این نوع از روابط دیده میشود؛ در مقابل، در عین کمتر بودن تعداد روابط سلسله مراتبی، این ساختار بیش از ساختار همبسته تحت تأثیر قرار گرفته است. بنابراین، میتوان چنین دریافت که براساس نتابج این تحقیق، صرف بیشتر یا کمتر بودن فراوانی روابط دلیلی بر تأثیرپذیری بیشتر یا کمتر آنها از ورود اصطلاحات جدید نیست

پژوهش حاضر به مطالعة ساختار توصیفگرهای فارسی پایگاه های پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران پرداخته است. به این منظور، سه پایگاه چکیده پایان نامه های ایران، راهنمای همایش های ایران، و چکیده تازه های تحقیق در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی ایران به عنوان پایگاه های نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل توصیفگرها، سیاه هه ای با عنوان جدول شاخص های ارزیابی توصیفگرها با پنج ویژگی شکل، تشابه، برابرگزینی، اسامی خاص، و ارجاع مورد استفاده قرار گرفت که هر ویژگی، به نوبة خود، مؤلفه هایی را در برمیگرفت. براساس یافته های پژوهش، و با در نظر نگرفتن شاخص های شماره 7 و 12 که به ترتیب با 1 و 4 مورد 100 درصد استاندارد هستند، شاخص شماره 9 با 84/97 درصد، بالاترین درصد استاندارد و شاخص شماره 13 با 44/44، پایین ترن درصد استاندارد را داراست. در ارتباط با ویژگیهای توصیفگرها، مؤلفه های مربوط به شکل، تشابه، و برابرگزینی با درصد بالایی (بیش از 92 درصد) استاندارد هستتند. ولی شاخص شماره 3 تنها با 42/59 درصد، و شاخص شماره 6 با 11/79 درصد، استاندارد است

جامعه معرفتی به مثابه فضایی که از تقویت و ارتقاء دانش (عیان/نهان) اجتماعی مایه میگیرد و جامعه اطلاعاتی به عنوان فضایی که دانش موجود را برای جویندگان اطلاعات قابل دستیابی و بهره-برداری میسازد دو گونه جامعه ای هستند که یکدیگر را کامل میکنند و یکی جایگزین دیگری نیست. کتابخانه ها (به معنای وسیع کلمه) به اعتبار اینکه دانش تولید شده جامعه را- بعضاً یا کلاً- گردآوری و ذخیره سازی میکنند، در پیشبرد جامعه معرفتی سهمی عمده دارند؛ و به اعتبار آنکه شرایط دستیابی به دانش تولیدشده را به منظور دریافت اطلاعات مورد نیازشان فراهم میسازند جامعه اطلاعاتی را ارتقاء میبخشند. بنابراین، بیجا نیست که تعدّد، تنوع، و چگونگی عملکرد کتابخانه های یک جامعه را از جمله جلوه های بارز نیل به جامعه معرفتی و اطلاعاتی تلقی کنیم، و برنامه ریزی برای ارتقاء تولید دانش و تبادل اطلاعات به منظور حصول این دو نوع جامعه را در گرو رشد و ارتقاء تولید دانش و تبادل اطلاعات به منظور حصول این دو نوع جامعه را در گرو رشد و ارتقاء کتابخانه های هر جامعه ای بدانیم؛ چنانکه میتوان ادّعا کرد: سرمایه گذاری برای پویاسازی همه جانبه کتابخانه ها، در واقع، سرمایه گذاری در جهت نیل به جامعه معرفتی و اطلاعاتی است.

روش تحلیل اطلاع شناختی مجموعه عملیاتی است که تلاش دارد وضعیت کلی فضای یک شی‌ء یا پدیده را مشخص سازد وضعیت واقعی آن را در قیاس با وضعیت هنجارین ارزیابی کند . در این روش ، مطالعه شی‌ء و فضای آن ، چشم انداز مطلوب ، موانع نیل به مطلوب‌ها ، و مانند آن مد نظر قرار می‌گیرد . هدف این روش کشف راه‌ها و رویه‌هایی است که نیل به وضعیت هنجارین را با موانع کمتر و در زمانی کوتاه‌تر تحقق بخشد . یادداشت حاضر کلیاتی را با استفاده از نمونه‌های شناخته شده در زمینه به کارگیری روش تحلیل اطلاع شناختی مورد اشاره قرار می‌دهد ...

هدف این تحقیق کوششی برای تعیین میزان همبستگی عوامل فردی با کاربرد فن آوری اطلاعات توسط کتابداران کتابخانه های دانشگاه تهران است روش پژوهش پیمایشی است و برای گرد آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است جامعه مورد مطاله را 153 نفر از کتابداران کتابخانه مرکزی و کتابخانه مرکزی و کتابخانه های دانشکده های دانشگاه تهران تشکیل می دهند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که میان متغیرهای مسئولیت سازمانی میزان تحصیلات میزان آشنایی با زبان انگلیسی دسترسی به فن آوری اطلاعات تجربه در زمینه فن آ وری اطلاعات آموزش در فن آوری اطلاعات و مشارکت کتابداران در پروژه های کاربرد فن آوری اطلاعات در کتابخانه و کاربرد فن آوری اطلاعات همبستگی مثبت معنا داری وجود دارد با فراهم کردن فرصت های آموزشی مساوی برای گروه های مختلف کارکنان در زمینه فن آوری اطلاعات می توان شرایط بهبود عملکرد کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی را به وجود آورد.

سرمایه گذاری سازمان ها در زمینه فن آوری اطلاعات از دهه گذشته به طرز قابل توجهی افزایش یافته است. در این میان کتابخانه ها نیز از آثار فن اوری اطلاعات بی نصیب نمانده اند، به طوری که استفاده از فن آوری اطلاعات در کتابخانه ها – به ویژه کتابخانه های دانشگاهی و تحقیقاتی – سبب ارتقاء کارکرد کتابخانه ها و قابلیت خدمت رسانی آنها میگردد. اما تحقیقات گوناگون، بازدهی این سرمایه گذاریها و میزان نیل به اهداف سازمانی با استفاده از آنها را نامطلوب ارزیابی کرده اند. در نتیجه شناسایی عواملی که بر کاربرد فن آوری اطلاعات تاثیر دارند، و سپس برنامه ریزی برای کنترل آنها، میتوان به جهت دهی مناسب سرمایه گذاریها در این زمینه کمک کند. مجموعه ای از این عامل که با بررسی متون به دست می آید عبارت است از : عوامل فرهنگی، عوامل سازمانی، عوامل فنی (تکنولوژیکی)، و عوامل فردی

پژوهش حاضر بررسی و مقایسه الگوهای استنادی دانشجویان دکتری شیمی دانشگاه تهران و تربیت مدرس است که در آن ویژگیهای منابع اطلاعاتی مورد استناد شناسایی، و تفاوت ها و شباهت های آنها در دو دانشگاه مشخص شده است. در این پژوهش از روش تحلیل استنادی استفاده شده و در آن 6382 استناد متعلق به 60 پایان نامه دکتری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که در دانشگاه تهران نشریات ادواری با 9/82 درصد و کتاب با 5/11 درصد و در دانشگاه تربیت مدرس نشریات ادواری با 3/81 درصد و کتاب با 9/13 درصد استنادها بیشترین استنادها را به خود اختصاص داده اند. زبان اکثر استنادها انگلیسی است و به منابع فارسی بسیار کم استناد شده است. دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس از منابع روزآمدتر نسبت به دانشجویان دانشگاه تهران استفاده کرده اند. میانگین استنادها در دانشگاه تهران 16/116 استناد و در دانشگاه تربیت مدرس 56/96 استناد است. نشریات هسته رشته شیمی بر اساس قاعده برادفورد (سه عنوان در دانشگاه تهران و چهار عنوان در دانشگاه تربیت مدرس) شناسایی گردید.