محمدحسین ابتکاری

زمینه و هدف: همه جوامع در معرض رفتارهای نابهنجار قرار دارند اما شناسایی پتانسیل نابهنجاری ظرفیّت پنهان جامعه در عدم تبعیّت از هنجارها، می تواند چشم انداز روشنی از زمینه ها و ظرفیت های جامعه برای بروز آسیب ها، بی نظمی ها و آشفتگی ها به تصویر بکشد. لذا هدف از این پژوهش بررسی تأثیر فشار عمومی بر پتانسیل رفتارهای نابهنجار براساس تئوری پنج سنخی اگنیو می باشد. روش شناسی: روش انجام این پژوهش پیمایشی و جامعه ی آماری، کلیه شهروندان نواحی شهری و روستایی 65 – 18 سال استان کهگیلویه و بویراحمد می باشند که 450 نفر به عنوان نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق، ترکیبی از پرسشنامه پژوهشگر ساخته و استاندارد هست که اعتبار آن با استفاده از اعتبار محتوا، صوری و اعتبار سازه ای به روش تحلیل عاملی، بررسی گردید و پایایی آن به روش کودر ریچاردسون مورد سنجش قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل استفاده گردید.   یافته ها: مدل سازی معادلات ساختاری پژوهش بیان کننده ی این است که فشار عمومی بر پتانسیل رفتار نابهنجار تأثیر مثبت دارد و قادر است 41 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کند. همچنین، ضریب تأثیر فشار عمومی بر روی پتانسیل رفتارهای نابهنجار (64/0) است که با توجه به مقدار تی (9/6) این ضریب، معنادار است و نشان می دهد به ازای هر واحد تغییر در فشار عمومی، 64/0 پتانسیل رفتار نابهنجار در جهت مثبت تغییر بوجود می آید. همچنین، با ورود متغیرهای جمعیّتی به عنوان متغیرهای کنترل، تفاوت معنادار زنان و مردان، مجردان و متأهلان، شهری ها و روستایی ها در میزان پتانسیل رفتار نابهنجار مشاهده گردید. نتیجه گیری: نتیجه ی تحقیق حاضر موافق با نظریه ی اگنیو می باشد و نشان می دهد که با افزایش فشار عمومی، احتمال وقوع رفتارهای نابهنجار در جامعه به طور قابل توجهی افزایش می یابد، به طوری که هر وقت محرک های ارزشمند مثبت حذف می شوند و یا محرک های منفی افزایش می یابند، فشار ایجاد می شود و این فشار منجر به پاسخ های انحرافی می گردد.

مطالعه حاضر به تحلیل نشانه شناسی برساخت تصویر زن در کتب درسی می پردازد. برای تحلیل موضوع، از دیدگاه نشانه شناسی بارت کمک گرفته شد. رویکرد و روش تحقیق، رویکردی کیفی و استفاده از روش مطالعه اسناد بود. روش های انتخاب تصاویر، بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و روش تحلیل موضوعی است. داده های مورد بررسی، تصاویر مربوط به زنان در کتب مطالعات اجتماعی متوسطه 1 بوده است. مقوله های ناشی از تحلیل نشانه شناسی تصاویر را می توان حول محورهای فرعیٍ زن موجودی خانگی، فعالیت سنتی، فاصله گیری اجتماعی، موجودی غیرسیاسی و ضعف مدیریت اجتماعی؛ و مقوله محوری " دیگری کمتر مهم" دسته بندی و تحلیل کرد. بر اساس تحلیل تصاویر، می توان گفت تصاویر ارائه شده از زنان در کتب درسی، به شکل گیری و تقویتِ نوعی نگاه جنسیت گرا و کردار تبعیض آمیز جنسیتی در جامعه می انجامد. در نتیجه، بازنمایی تصاویر، هم بازگو کننده ی نابرابری بین جنسیتی و هم بازتاب ناتوانی زنان در دستیابی به موقعیت های مهم و ارزشمند زیست اجتماع شان می باشد.

هدف مقاله حاضر بررسی میزان بکارگیری مدیریت دانش در سازمان های دولتی است. این تحقیق با روش پیمایشی و با نمونه ای به حجم 265 نفر با ابزار پرسشنامه در بین کارکنان سازمان آموزش و پرورش شهرستان رستم انجام گرفت. بر اساس اطلاعات استخراج شده، توزیع نمره ابعاد مدیریت دانش در جامعه مورد مطالعه به ترتیب اولویت، کاربرد دانش12.5، ذخیره ی دانش12.1، انتشار دانش11.9، سازماندهی و کسب دانش11.7 و تولید دانش11.4 بوده است که نشان می دهد کاربرد و ذخیره ی دانش شکل غالب مدیریت دانش در آموزش و پرورش شهرستان رستم می باشد و تنها در این دو بعد میانگین نمره بالاتر از نمره میانگین واقعی(12) بود. نمره کلی میانگین مدیریت دانش 71.3 نیز کمتر از نمره میانگین واقعی بود. همچنین نتایج نشان داد که، از نظر 2.8 درصد پاسخ گویان، مدیریت دانش در این سازمان خیلی ضعیف، 32.2 درصد ضعیف، 39.6 درصد متوسط، 20.2 درصد خوب و 5.2 درصد خیلی خوب بوده اند. در واقع می توان گفت، از نظر اکثر پاسخ گویان مدیریت دانش در آموزش و پرورش شهرستان رستم زیر حد متوسط و ضعیف است.

هدف تحقیق حاضر بررسی راه های افزایش امید به آینده و تقویت انگیزه ی پیشرفت دانش آموزان است. این پژوهش با روش اقدام پژوهی مشارکتی در سه بعد تشخیص، اجرا و ارزیابی نتایج در نه مرحله به مدت چهار ماه و با مشارکت 30 دانش آموز مقطع متوسطه شهرستان رستم واقع در استان فارس در سال تحصیلی 96 – 1395 صورت گرفت. بررسی و تحلیل اطلاعات مرحله ی اول که از طریق پرسشنامه، مشاهده، مصاحبه و بررسی اسناد موجود گردآوری شد، حاکی از بی انگیزگی و ناامیدی بسیاری از دانش آموزان نسبت به آینده ی زندگی و شغلی بود. اقدام پژوه با استفاده از راه حل تحریک انگیزه ی همجنسی اجتماعی سعی در ایجاد تغییر و افزایش امید به آینده ی دانش آموزان جهت تقویت انگیزه ی آن ها را داشت. پس از ارایه ی این روش و بررسی اطلاعات و شواهد نوع دوم، نتایج حاکی از افزایش انگیزه و امید به آینده در بین دانش آموزان بود.

هدف تحقیق حاضر، بررسی شاخص های توسعه در سکونت گاه های روستایی در مقایسه با نواحی شهری می باشد. روش تحقیق کتاب خانه ای، اسنادی و تحلیل محتوای منابع موجود بوده که بر اساس داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن، سال نامه های آماری استان ها، داده های سازمان ثبت احوال کشور، داده های وزارت درمان، بهداشت و آموزش پزشکی کشور تدوین شده است. جامعه آماری، تمامی سکونت گاه های روستایی و شهری استان های کشور را شامل می شود. یافته ها حاکی از آن است، که در اکثر شاخص های مورد مطالعه، وضعیّت دسترسی به شاخص های توسعه در سکونت گاه های شهری نسبت به نواحی روستایی مطلوب تر است. نتایج نیز نشان می دهد که بر اساس 17 شاخص بهداشتی، اجتماعی و سکونتی ارزیابی شده در این تحقیق، نواحی شهری در شاخص های نرخ بیکاری، بی سوادی، مرگ و میر، معلولیّت، هزینه ی مصرف دخانیّات، هزینه ی بهداشت، دسترسی به آب سالم، دفع فاضلاب، فضا و اتاق مناسب، بافت بادوام، سوخت مناسب، تسهیلات و تجهیزات زندگی وضعیّت بهتری نسبت به نواحی روستایی دارند، در نواحی روستایی نیز تنها در شاخص های طلاق، مالکیّت مسکن و نرخ خام موالید شرایط نسبتاً بهتر از نواحی شهری است.

هدف تحقیق حاضر بررسی راه های افزایش امید به آینده و تقویت انگیزه ی پیشرفت دانش آموزان است. این پژوهش با روش اقدام پژوهی مشارکتی در سه بعد تشخیص، اجرا و ارزیابی نتایج در نه مرحله به مدت چهار ماه و با مشارکت 30 دانش آموز مقطع متوسطه شهرستان رستم واقع در استان فارس در سال تحصیلی 96 – 1395 صورت گرفت. بررسی و تحلیل اطلاعات مرحله ی اول که از طریق پرسشنامه، مشاهده، مصاحبه و بررسی اسناد موجود گردآوری شد، حاکی از بی-انگیزگی و ناامیدی بسیاری از دانش آموزان نسبت به آینده ی زندگی و شغلی بود. اقدام پژوه با استفاده از راه حل تحریک انگیزه ی همجنسی اجتماعی سعی در ایجاد تغییر و افزایش امید به آینده ی دانش آموزان جهت تقویت انگیزه ی آن ها را داشت. پس از ارایه ی این روش و بررسی اطلاعات و شواهد نوع دوم، نتایج حاکی از افزایش انگیزه و امید به آینده در بین دانش آموزان بود.

هدف مقاله حاضر بررسی میزان بکارگیری مدیریت دانش در سازمان های دولتی است. این تحقیق با روش پیمایشی و با نمونه ای به حجم 265 نفر با ابزار پرسشنامه در بین کارکنان سازمان آموزش و پرورش شهرستان رستم انجام گرفت. بر اساس اطلاعات استخراج شده، توزیع نمره ابعاد مدیریت دانش در جامعه مورد مطالعه به ترتیب اولویت، کاربرد دانش12.5، ذخیره ی دانش12.1، انتشار دانش11.9، سازماندهی و کسب دانش11.7 و تولید دانش11.4 بوده است که نشان می دهد کاربرد و ذخیره ی دانش شکل غالب مدیریت دانش در آموزش و پرورش شهرستان رستم می باشد و تنها در این دو بعد میانگین نمره بالاتر از نمره میانگین واقعی(12) بود. نمره کلی میانگین مدیریت دانش 71.3 نیز کمتر از نمره میانگین واقعی بود. همچنین نتایج نشان داد که، از نظر 2.8 درصد پاسخ گویان، مدیریت دانش در این سازمان خیلی ضعیف، 32.2 درصد ضعیف، 39.6 درصد متوسط، 20.2 درصد خوب و 5.2 درصد خیلی خوب بوده اند. در واقع می توان گفت، از نظر اکثر پاسخ گویان مدیریت دانش در آموزش و پرورش شهرستان رستم زیر حد متوسط و ضعیف است.

مطالعه حاضر به واکاوی مفهوم زن در ضرب المثل های لری با تأکید بر بعد نابرابری جنسیتی می پردازد. برای تحلیل موضوع، از دیدگاه نشانه شناسی بارت، تحلیل گفتمان لاکلا و موفه و تفسیرگرایی کیلفورد گیرتز کمک گرفته شد. رویکرد و روش تحقیق، رویکردی کیفی و استفاده از دو روش مطالعه اسناد و مصاحبه عمیق با افراد(زن، مرد) واجد شرایط بالای 50 سال بود. روش های انتخاب این افراد، و تفسیر و تحلیل داده ها، به ترتیب، بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و روش تحلیل موضوعی یا تماتیک است. داده های مورد بررسی، ضرب المثل های رایج در گویش لری ممسنی، به ویژه، موارد مرتبط با نابرابری جنسیتی بوده است. مقوله های ناشی از واکاوی ضرب المثل ها را می توان حول مقوله های فرعیِ زن موجودی سطحی نگر، حقیر، ابزارگونه، اطاعت پذیر، فتنه گر و سخن چین؛ و مقوله یا دال محوری "" دیگریِ فرودست"" دسته بندی و تحلیل کرد. بر اساس تحلیل مضامین و نگاه امیکی مصاحبه شوندگان، می توان گفت تصاویر ارائه شده از زنان در ضرب-المثل های لری، به شکل گیری و تقویتِ نوعی زبان جنسیت گرا و کردار تبعیض آمیز جنسیتی در جامعه مورد نظر انجامیده است. تا جاییکه این زبان جنسیتی، به تعبیر بارت، شکل اسطوره ای به خود گرفته و بر اساس نگاه گفتمانی لاکلا و موفه، نوعی مرز ضدیتی کاملاً مشخص بین ما(مردان) به مثابه جنس فرادست، و دیگری(زنان) به مثابه جنس فرودست ترسیم و تحکیم شده است. در نهایت اینکه چنین تصویری می تواند هم بازتاب و بازگو کننده ی نابرابری بین جنسیتی و هم ممانعت کننده ی زنان در دستیابی به موقعیت های مهم و ارزشمند زیست اجتماع شان باشد.

فنّاوری آموزشی ویدیوپروژکتور به دلیل فعّال نمودن حواس مختلف، دارای کارکردهای متعددی است اما میزان استفاده از آن در بین معلّمان در سطح مطلوبی نیست. هدف پژوهش حاضر، بررسی نگرش معلَمان به فنّاوری آموزشی ویدیوپروژکتور است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه ی آماری، معلَمان سه شهر یاسوج، دهدشت و گچساران است که 304 نفر به عنوان نمونه از 56 مدرسه و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. جهت سنجش متغیر وابسته از پاسخ گویان خواسته شد پاسخ دهند آیا در سال تحصیلی جاری از دستگاه ویدیوپروژکتور استفاده کرده اند؟ یا خیر؟ و جهت سنجش نگرش به ویدیوپروژکتور از پرسشنامه ی محقق ساخته استفاده گردید که به روش اعتبار سازه ای، تعیین اعتبار و به روش آلفا کرانباخ تعیین پایایی گردید. براساس یافته های توصیفی، میزان استفاده از ویدیوپروژکتور در حد پایینی است و فقط1/39 درصد معلَمان از این دستگاه استفاده کرده اند. آزمون رگرسیون لجستیک نشان داد، نگرش شناختی به ویدیو پروژکتور رابطه ی معناداری با نسبت شانس استفاده از ویدیوپروژکتور دارد و قادر است 15/0 واریانس آن را تبیین نماید. نتیجه گیری مقاله حاضر این است که در راستای افزایش استفاده از فنّاوری آموزشی ویدیو پروژکتور لازم است، ابتدا نگرش معلَمان به این فنّاوری آموزشی به ویژه، نگرش شناختی آنان، تغییر یابد.

هدف مطالعه حاضر، نشانهشناسی تبلیغات در شبکههای ماهوارهای فارسی زبان و داخلی بر اساس دیدگاه رولان بارت است. تحقیق حاضر با رویکردی کیفی صورت گرفته است و جامعهی هدف پژوهش حاضر، آگهیهای پخش شده از شبکه سه سیما و جم تیوی از کانال ماهوارهای فارسی زبان در دو ماههی اول تابستان 94 بوده که از هر دو شبکه، دو پیام متجانس به روش نمونهگیری هدفمند و غیرتصادفی جهت تحلیل نشانهشناختی انتخاب گردید. پس از جمعآوری تبلیغات بازرگانی در مدت معین، از شبکه 3 سیما تعداد 112 پیام بازرگانی و شبکه جم تی وی 48 پیام جمعآوری و در هشت طبقه موضوعی دستهبندی و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که تبلیغات بررسی شده در هر دو بستر فرهنگی منطبق با دیدگاه بارت از نوع پیامهای مخدوش بودند که دارای معانی ضمنی فراوانی بودند و با استفاده از نشانهها سعی در اسطورهسازی جهت تحریف واقعیت را داشتند. نتایج همچنین حاکی از این بود که، تبلیغات شبکه ماهوارهای نه تنها موازین اخلاقی و فرهنگی موجود در کشور مخاطب را نادیده میگیرند بلکه در کنار تبلیغ کالا، سعی در تحریف فرهنگ و تغییر آن، ایجاد سبکی جدید در زندگی مردم ایران و جایگزینی برای اسطورههای ملی مذهبی ایرانی بودند. در تبلیغات داخلی نیز با وجود رعایت برخی موازین اخلاقی و توجه به بسترهای فرهنگی موجود در جامعه، باز هم تبلیغات در خدمت نظام سرمایهداری عمل کرده و هدف اساسی آن بیشتر صرف تبلیغ و اسطورهسازی بود. به طوری که این رویداد در شبکههای ماهوارهای اخلاق را نیز در خدمت سودآوری و تحریف فرهنگ جامعه هدف قرار داده است.

دین و آموزه های آن می تواند با ایجاد باورها و ارزش های مشترک میان پیروان خود، موجبات شکل گیری، استحکام و دوام سرمایه اجتماعی را فراهم آورد، امّا این مفهوم کمتر مورد توجّه محققان رشته های مختلف قرار گرفته است. بر این اساس، این پژوهش با هدف میزان تأثیر هویت دینی بر سرمایه اجتماعی در بین شهروندان شهر یاسوج انجام گرفته است . در این تحقیق، چارچوب نظری با استناد به نظریه پردازان سرمایه اجتماعی (جاکوبز، پاتنام، فوکویاما، لین و کلمن) و نظریه پردازان هویت دینی (کلارک و استارک، گیدنز و دورکیم)، تدوین گردید. شیوه تحقیق پیمایشی و با نمونه ای به حجم 382 نفر با ابزار پرسشنامه در پانزده محله شهر یاسوج انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان دادند هویت دینی و ابعاد آن، رابطه مثبت و معناداری با سرمایه اجتماعی دارند. نتایج تحقیق همچنین نشان داد ورود متغیرهای جمعیتی به عنوان متغیرهای کنترل به مدل، باعث افزایش ضریب تبیین می شود، اما این افزایش اساساَ ناشی از متغیر سن و سایر متغیرهای جمعیتی سهم معناداری در پیش بینی سرمایه اجتماعی ندارند. نتیجه گیری اصلی تحقیق این است که با ارتقای هویت دینی می توان سرمایه اجتماعی را افزایش داد.

مقاله حاضر به بررسی رابطه بین میزان کیفیت زندگی و تأثیر هویت دینی بر آن، در شهر یاسوج پرداخته است. تحقیق با روش پیمایشی و با نمونه ای به حجم 400 نفر با ابزار پرسشنامه در پانزده محله شهر یاسوج انجام گرفت. بر اساس یافته های تحقیق، اکثریت شهروندان یاسوجی از سطح متوسط و بالایی از کیفیت زندگی برخوردار بودند. بررسی ابعاد مختلف کیفیت زندگی نیز نشان داد: شهروندان به ترتیب در بعد سلامت جسمانی، سلامت روابط، سلامت محیط زندگی و سلامت روانی بیشترین نمره را کسب کرده اند. همچنین، در زمینه دینداری، بیش از دو سوم (2/88 درصد) از افراد دارای دینداری قوی بودند. هر 4 بعد هویت دینی (مناسکی، اعتقادی، احساسی و پیامدی) رابطه مثبت و معناداری با کیفیت زندگی داشتند. در بین متغیرهای زمینه ای نیز، بجز وضعیت تأهل که نشان داد افراد متأهل از کیفیت زندگی بالاتری برخوردارند، دیگر متغیرهای جمعیتی رابطه معناداری با کیفیت زندگی نداشتند.

هدف این مقاله بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی شهروندان یاسوجی است. این تحقیق با روش پیمایشی و با نمونه ای به حجم 400 نفر با ابزار پرسشنامه در پانزده محله شهر یاسوج انجام گرفت. بر اساس اطلاعات استخراج شده، اکثریت شهروندان یاسوجی از سطح متوسط و بالایی از کیفیت زندگی برخوردار بودند. نتایج تحقیق نشان داد که ابعاد اعتماد اجتماعی، شبکة اجتماعی و مشارکت اجتماعی رابطة مثبت و معناداری با کیفیت زندگی دارد، اما بین آگاهی اجتماعی و کیفیت زندگی رابطة معنا داری وجود ندارد. همچنین، بجز وضعیت تأهل- افراد متأهل از کیفیت زندگی بالاتری برخوردارند- دیگر متغیرهای جمعیتی رابطة معناداری با کیفیت زندگی ندارند.

هدف مقاله حاضر، ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی نواحی روستایی استان های مختلف کشور است. روش پژوهش، بنا به ماهیت موضوع تحقیق، گستردگی و پراکندگی شاخص ها، روش اسنادی است و بر روش تحلیل بر تحلیل ثانویة داده های سرشماری، سالنامه های آماری استان ها، داده های سازمان ثبت احوال، داده ای وزارت تعاون، بهداشت و آموزش پزشکی متکی است. یافته ها حاکی از آن است که، در همة شاخص های مورد بررسی، اختلاف و نابرابری از نظر دسترسی به شاخص های کیفیت زندگی در بین نواحی روستایی استان های مختلف کشور وجود دارد. بر اساس 17 شاخص بهداشتی، اجتماعی و سکونتی ارزیابی شده در این تحقیق، نواحی روستایی استان های اصفهان، یزد، سمنان، مازندران، چهارمحال بختیاری، فارس، قم، خوزستان و بوشهر در سطح برخوردار از شاخص های کیفیت زندگی بودند. همچنین استان های سیستان و بلوچستان، لرستان، ایلام، کرمانشاه، آذربایجان غربی، کهکیلویه و بویراحمد، زنجان و گیلان در سطح محروم از امکانات قرار داشتند و نقاط روستایی سایر استان ها جزء روستاهای نیمه برخوردار به شمار می آیند.