تبیین مبانی علم بودگی دانش اقتصاد در اندیشه علامه مصباح یزدی (ره) و بررسی چالش های آن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقدمه و اهداف: این مقاله به تبیین مبانی علم بودگی دانش اقتصاد در اندیشه علامه مصباح یزدیe و بررسی چالش های مرتبط با آن می پردازد. با توجه به پیچیدگی های فهم ابعاد وجودی انسان اقتصادی و وابستگی موضوع اقتصاد به اختیار انسان، چالش های قابل توجهی درخصوص علم بودن اقتصاد مطرح شده اند. هدف این مقاله، تحلیل این چالش ها از منظر علامه مصباح یزدی و ارائه پاسخ هایی مبتنی بر مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی و انسان شناختی اسلامی است. روش تحقیق این مقاله، اکتشافی و مبتنی بر تحلیل محتوای آثار علامه مصباح یزدی است. این پژوهش تلاش دارد تا با بررسی ویژگی های اختصاصی علوم انسانی، امکان علم بودگی اقتصاد را تبیین کرده و چالش های ناظر به آن را پاسخ دهد.روش: این مقاله با روش اکتشافی و ازطریق تحلیل محتوای آثار علامه مصباح یزدیe انجام شده است. در این روش، با مراجعه به متون و نوشته های ایشان، مبانی علم بودگی اقتصاد و چالش های مرتبط با آن استخراج و تحلیل شده اند. رویکرد تحقیق مبتنی بر بررسی مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی و انسان شناختی است که علامه مصباح یزدی در آثار خود به آنها پرداخته است. همچنین، با توجه به تفاوت های علوم انسانی با علوم طبیعی و ریاضی، این مقاله به بررسی ویژگی های خاص اقتصاد به عنوان یک علم انسانی پرداخته و تلاش کرده است تا با استناد به دیدگاه های علامه مصباح یزدیe، پاسخ هایی برای چالش های مطرح شده ارائه دهد. روش تحلیل محتوا در این تحقیق، شامل استخراج مفاهیم کلیدی، دسته بندی آنها و ارائه تحلیل های منطقی براساس مبانی فلسفی اسلامی است.نتایج: براساس یافته های این تحقیق، اقتصاد در اندیشه علامه مصباح یزدیe به عنوان یک علم روشمند و مبتنی بر اصولی یقینی قابل تبیین است. چالش هایی مانند ناسازگاری قوانین ضروری اقتصاد با اختیار انسان، نقصان اعتبار شناختی اقتصاد در مقایسه با علوم طبیعی، عدم امکان تفاهم درباره مفاهیم انتزاعی اقتصاد، فقدان روش قابل توافق در اقتصاد و سوگیری اقتصاد تحت تأثیر پیش فرض ها، ازجمله مسائلی هستند که در این مقاله بررسی شده اند. علامه مصباح یزدیe با تأکید بر مبانی معرفت شناختی اسلامی، امکان علم بودگی اقتصاد را تأیید کرده و معتقد است که با وجود پیچیدگی های موجود، اقتصاد می تواند به عنوان یک علم معتبر شناخته شود. همچنین، ایشان بر این باور است که تفاوت های روش شناختی و تأثیرپذیری اقتصاد از مبانی مختلف، لزوماً به معنای عدم علم بودن آن نیست؛ بلکه نشان دهنده ویژگی های خاص این علم است.بحث و نتیجه گیری: در این مقاله، با استناد به اندیشه های علامه مصباح یزدی، نشان داده شده که اقتصاد به عنوان یک علم انسانی، با وجود چالش های مطرح شده، می تواند از اعتبار علمی برخوردار باشد. تأکید بر مبانی معرفت شناختی اسلامی و امکان شناخت یقینی و مطلق، ازجمله دلایلی است که علم بودگی اقتصاد را توجیه می کند. همچنین، علامه مصباح یزدی با تحلیل چالش هایی مانند نقش اختیار انسان در اقتصاد و تأثیر پیش فرض ها بر سوگیری های علمی نشان می دهد که این مسائل لزوماً به معنای عدم علم بودن اقتصاد نیستند؛ بلکه بیانگر ویژگی های خاص این علم هستند. درنهایت، این مقاله نتیجه می گیرد که با توجه به مبانی فلسفی اسلامی و دیدگاه های علامه مصباح یزدیe، اقتصاد می تواند به عنوان یک علم معتبر و روشمند شناخته شود؛ مشروط بر اینکه مبانی و اصول موضوعه آن به درستی تبیین و تحلیل شوند. این یافته ها می تواند راهگشای پژوهش های آینده در حوزه فلسفه اقتصاد و علوم انسانی اسلامی باشد.Explaining the foundations of the scientificity of economic knowledge in the view of Allāmah Misbāh Yazdī and examining its challenges
This article aimed to elucidate the foundations of the scientificity of economics (taking it for granted that economics is a science) in the view of Allāmah Misbāh Yazdī and to examine the related challenges. Given the complexities of understanding the existential dimensions of the economic human and the dependence of economic subjects on human free will, significant challenges have been raised regarding the scientific status of economics. The objective of this article was to analyze these challenges from the perspective of Allāmah Misbāh and to provide answers based on Islamic epistemological, ontological, and anthropological foundations. The research method of this article was exploratory and relies on content analysis of Allamah Misbah's works. This study sought to explain the possibility of economics being a science by examining the specific characteristics of the humanities and addressing the challenges associated with it.Method: This article employed an exploratory method and was conducted through content analysis of Allamah Misbah Yazdi's works. By referring to his texts and writings, the foundations of the scientific nature of economics and the related challenges were extracted and analyzed. The research approach was based on examining the epistemological, ontological, and anthropological foundations that Allamah Misbah has addressed in his works. Additionally, considering the differences between the humanities and natural and mathematical sciences, this article investigated the specific characteristics of economics as a human science and attempted to provide answers to the raised challenges by relying on Allamah Misbah's perspectives. The content analysis method in this research included extracting key concepts, categorizing them, and presenting logical analyses based on Islamic philosophical foundations.Results: Based on the findings of this research, economics in Allamah Misbah's thought can be explained as a systematic science grounded in certain principles. Challenges such as the incompatibility of necessary economic laws with human free will, the relative lack of cognitive validity of economics compared to natural sciences, the difficulty of reaching a consensus on abstract economic concepts, the absence of an agreed-upon methodology in economics, and the influence of presuppositions on economic biases are among the issues examined in this article. Allamah Misbah, emphasizing Islamic epistemological foundations, affirms the possibility of economics being a science and believes that, despite existing complexities, economics can be recognized as a valid science. He also argues that methodological differences and the influence of various foundations on economics do not necessarily negate its scientific status but rather highlight the unique characteristics of this discipline.Discussion and Conclusion: In this article, relying on Allamah Misbah, it has been demonstrated that economics, as a human science, can maintain its scientific validity despite the challenges raised. The emphasis on Islamic epistemological foundations and the possibility of certain and absolute knowledge are among the reasons that justify the scientific nature of economics. Additionally, Allamah Misbah, by analyzing challenges such as the role of human free will in economics and the influence of presuppositions on scientific biases, showed that these issues do not necessarily negate the scientific status of economics but rather reflect its unique characteristics. Ultimately, this article concluded that, based on Islamic philosophical foundations and Allamah Misbah's views, economics can be recognized as a valid and systematic science, provided that its foundations and principles are properly explained and analyzed. These findings can pave the way for future research in the fields of the philosophy of economics and Islamic humanities.
تبلیغات
