پیکِ معتمد: (درباره یکی از اعلام تاریخ بیهقی)
آرشیو
چکیده
احمد بن أبی الاصبع/ الاصبغ دبیر و پیک تنی چند از خلفای عباسی، معتمد، موفق و پسرش معتضد بوده است. نام وی در چند متن فارسی، از جمله تاریخ بیهقی و تاریخ سیستان و تاریخ هرات، آمده است اما با بررسی این آثار فارسی جز نام و اندک اطلاعی به دست نیامد. اگرچه وی فرستاده خلیفه های عباسی بوده و بارها به ایران آمده است اما مورخان آن چنان که بایسته است به وی نپرداخته اند.به سبب سکوت مصحّحان تاریخ بیهقی در تعلیقات و نیز ملک الشعرای بهار در تاریخ سیستان به گمانِ نویسنده مقاله لازم بود به این شخص پرداخته شود. این شخص با اینکه در زمان خود مشهور بوده و کتابها و آثاری تألیف کرده اما دانسته هایمان از وی اندک است و اثری از وی در دست نیست. کمبود و نقص منابع در این زمینه سبب شده پژوهشگران درباره این فرد فقط به نوشته های ابن ندیم در الفهرست بسنده کنند. الفهرست اگرچه کتابی مهم در زمینه کتابشناسی است و صد سال پس از درگذشت احمد بن أبی الاصبع نگاشته شده است اما ابن ندیم اطلاعات زیادی درباره این فرد نمی دانسته یا نخواسته است زندگینامه مفصلی از وی گزارش کند. در این مقاله تلاش شد تمام دانسته ها درباره این شخص از منابع عربی گردآوری و کارنامه وی از دل تاریخ بیرون کشیده شود. در سه دسته از منابع ذکری از این شخص دیده می شود: تاریخ های محلی، تاریخ های عمومی و تذکره احوال دبیران و ادبا. سرگذشت این شخص گاهی در منابع با ابوالعباس احمد بن محمد؛ ابن ثوابه (درگذشته ۲۷۷) خلط شده و همچنین ضبط نام وی دچار تصحیف و تحریف گردیده است.The Trusted Envoy (On One of the Figures in the History of Beyhaqi)
Aḥmad ibn Abī al-Asba’/Al-Asbagh was a secretary and envoy to several Abbasid caliphs, including Al-Mu'taḍid, Al-Mu'ayyad, and his son Al-Mu'tazz. His name appears in several Persian texts, including Tārīkh-i Beyhaqī, Tārīkh-i Sīstān, and Tārīkh-i Herāt, but upon examining these works, only limited information is available. Although he was a well-known envoy of the Abbasid caliphs who frequently visited Iran, historians have not given him the attention he deserves. Due to the silence of the editors of Tārīkh-i Bayhaqī in their annotations, as well as the oversight by Malik al-Shu'ara Bahār in Tārīkh-i Sīstān, the author believes that it is necessary to explore this figure further. Although Ahmad was famous in his time and wrote books and works, little is known about him, and no works by him have survived. The scarcity of sources on this matter has led scholars to rely on the writings of Ibn al-Nadim in Al-Fihrist. Although Al-Fihrist is an important bibliographic work written a century after Aḥmad ibn Abī al-Asba's death, Ibn al-Nadim did not seem to know much about this figure or perhaps intentionally avoided providing a detailed biography. This article attempts to gather all available information on this person from Arabic sources and reconstruct his biography based on historical records. His name is mentioned in three categories of sources: local histories, general histories, and biographical dictionaries of secretaries and scholars. Sometimes his story is confused with that of Abul-Abbas Ahmad ibn Muhammad ibn Thawabah (d. 277), and his name has been subject to distortion and corruption in historical records.
تبلیغات
