روش شناسی پژوهش پساانسان گرایی در تعلیم وتربیت (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقدمه و اهدافاز منظر اومانیسم، عقلِ انسان، انسان را بالاتر از همه موجودات و در رأس سلسله مراتب قرار می دهد و به آنها حقوقی می بخشد. مهمترین تمرکز در پساانسان گرایی، تغییر تأکید از انسانها به عنوان مرکز جهان و کاهش عاملیت مطلق آنهاست. این دیدگاه، رویکرد سلسله مراتبی را به چالش می کشد و تاکید می کند که همه چیز در جهان به هم پیوسته است. با درک چگونگی ارتباط موجودات زنده و غیرزنده با یکدیگر، می توانیم جهان را بهتر درک کنیم. پساانسان گرایی از اندیشه دلوز و گاتاری و نیز نظریه عدم بازنمایی استفاده می کند. به طور کلی بر اساس دیدگاه دلوز و گاتاری باید گفت که انسان در یک سری روابط با موجودات زنده و غیر زنده قرار دارد. تئوری عدم بازنمایی به معنای عدم تمرکز بر تصویرسازی دقیق جهان است. در این رویکرد، مهم نیست که جهان چقدر دقیق نشان داده می شود، بلکه مهم است که تجربیات، احساسات و ارتباطات ما با محیط و سایر انسان ها و غیرانسان ها شکل می گیرد. بر اساس پساانسان گرایی، پارادایم جدیدی در پژوهش های علوم انسانی در حال شکل گرفتن است که در آن به نقش ماده و اشیا و عاملیت آنها در جریان پژوهش اهمیت خاصی قائل می شوند. به گفته براد در چنین پاردایمی انسانها نه علت محض هستند و نه معلول محض، بلکه بخشی از جهان در صیرورت بی پایان آن می باشند. هدف این پژوهش نخست تحلیل و تشریح پژوهش پساانسان گرایی و چیستی آن می باشد و دوم، تحلیل و تشریح نحوه انجام این نوع پژوهش در تعلیم و تربیت خواهد بود. تاریخ دریافت: 21/01/1403تاریخ پذیرش: 03/04/1403 واژگان کلیدی:پساانسان گرایی،پژوهش،تعلیم وتربیت،غیربازنمودگرایی،مجموعه روش با توجه به ماهیت پژوهش، روش مورد استفاده در این پژوهش روش توصیفی و تحلیلی خواهد بود؛ بدین صورت که ابتدا به توصیف و تشریح و تحلیل پساانسان گرایی پرداخته خواهد شد. در این خصوص ریشه ها و مبانی این رویکرد و نحوه شکل گیری این اندیشه و بسترهای آن مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت. این کار با گردآوری داده های مختلف از منابع مرتبط، و به ویژه منابع اولیه و صاحب نظران این حوزه و با توصیف دقیق پساانسان گرایی و روش پژوهش پساانسان گرا، انجام خواهد شد. در ادامه، پژوهش پساانسان گرایی در تعلیم و تربیت، توصیف و تحلیل و ابهام زدایی و شفاف سازی خواهد شد که بدین ترتیب این بخش در قالب روش کاوشگری فلسفی انتقادی خواهد بود، که از مهمترین اهداف آن می ت واند اب هام زدایی، فهم و شفاف سازی، و بهبود عمل تربیتی باشد. به طور کلی هدف از این نوع پژوهش ها می تواند ابهام زدایی و قابل فهم ساختن مفاهیم و معانی برای مخاطبان و در نهایت کمک به اعتلا و بهبود عمل در عرصه تربیت باشد. بعد از توصیف و تحلیل و شفاف سازی، جوانب مختلف این رویکرد و نحوه استفاده از این روش در تعلیم و تربیت مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت و جنبه های مثبت و منفی این روش مورد نظر خواهد بود. نتایجدر هسته آموزش پساانسان گرایانه چندین اصل کلیدی وجود دارد؛ در این نوشتار به دو ابزار مهم در مورد چگونگی انجام این پژوهش پرداخته می شود؛ مصاحبه با اشیا، مشاهده عمل اشیا و ثبت وقایع. مصاحبه با اشیا: از جمله مهم ترین ابزارها در پژوهش پساانسان گرا استفاده از روش مصاحبه با اشیا می باشد. بحث مصاحبه با اشیا دو معنا دراد؛ یکی مصاحبه با خودِ اشیا و دیگری، مصاحبه با انسانها و با همراهی و در نظر گرفتن اشیا در کنار انسان ها. معنای اول به ویژه در مورد اشیای دیجیتال و فناوری ها به کار می رود، البته این نوشتار بر این مدعاست که معنای اول بیشتر در مفهوم مشاهده جای می گیرد تا مصاحبه با اشیا. دوم؛ مشاهده عمل اشیا و ثبت وقایع: نوع دیگری از پژوهش ها در حوزه پساانسان گرایی به ویژه در عرصه تعلیم و تربیت، مشاهده دقیق اشیا و نقش آنها در محیط های مختلف می باشد. از آنجا که در رویکرد انسان گرایی معمولا اشیا را به عنوان ابژه های منفعل و بدون عاملیت خاصی در نظر می گیریم، به طور طبیعی نقش چندانی را برای آنها در پژوهش و شکل گیری دانش در نظر نمی گیریم. اما در دیدگاه پساانسان گرا همه اشیا می توانند نوعی از عاملیت داشته باشند و بر نحوه عمل و اندیشه ما تاثیر بگذارند. مشاهده عمل اشیا و ارتباط انسانها با غیر انسان ها را، برخی از پژوهشگران پساانسان گرایی، در قالب پژوهش مردم نگاری مطرح می کنند و از اصطلاحاتی مانند مردم نگاری ماتریالیستی و مردم نگاری نهادی پساانسان گرا نام می برند. بحث و نتیجه گیریبه طور کلی به نظر می رسد تأکید پساانسان گرایی بر مرزهای مبهم بین انسان، حیوانات و اشیا و فناوری ها می تواند نگرانی هایی را در مورد فرسایش ظرفیت های متمایز انسانی مانند آگاهی، خلاقیت و استدلال اخلاقی ایجاد کند. نگرانی این است که در از بین بردن این مرزها، پساانسان گرایی ممکن است جایگاه منحصر به فرد و جایگاه اخلاقی انسان را تضعیف کند. هم سطح قرار گرفتن انسان با سایر موجودات پایین آوردن جایگاه انسان و خطر از بین رفتن منزلت خاصی انسان را در پی خواهد داشت. اگر انسان در شبکه پیچیده ای از نیروهای مادی، گفتمانی و تکنولوژیکی باشد، آنگاه ایده آموزش به عنوان ابزاری برای پرورش توانمندی فردی و خودمختاری مشکل می شود. تمرکز بر مادیات، فناوری و دنیای فراتر از انسان در پساانسان گرایی، ممکن است به قیمت عدم توجه به ابعاد اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آموزش تمام شود. با توجه به تاکید پژوهش پساانسان گرایی در تولید دانش به صورت رابطه ای با اشیا مادی، تمرکز این نوع پژوهش صرفا بر رابطه انسان با غیر انسان است در نتیجه، به خاطر تمرکزدایی از انسان، روابط ویژه بین انسان ها و پژوهش در خصوص روابط دانش اموزان با همدیگر و با معلم، خیلی مورد توجه نیست، و مشخص است که غفلت از این نوع روابط، درک فرایند تعلیم و تربیت و ابعاد آن را دچار مشکل خواهد کرد. همچنین باید گفت بسیاری از پژوهش های مربوط به موضوعات پساانسان گرایی، مفاهیم انتزاعی و نظری دارند. این موضوع ممکن است کار کردن با این ایده ها در قالب های عملی برای مقابله با چالش های اخلاقی، سیاسی و اجتماعی واقعی جامعه را دشوار کند.Research Methodology of Posthumanism in Education
Introduction and ObjectivesFrom a humanist viewpoint, human reason elevates people above all other beings, positioning them at the pinnacle of the hierarchy and endowing them with rights. In posthumanism, however, the focus shifts away from humans as the center of the universe and questions their absolute control. This perspective challenges traditional hierarchies, highlighting the interconnectedness of everything throughout the world. By exploring the relationships between living and non-living entities, we can gain a deeper understanding of the universe. Posthumanism draws on the ideas of French philosophers Deleuze and Guattari, along with the theory of non-representation. Essentially, this perspective suggests that humans are part of a complex web of relationships with both living and non-living beings. The concept of non-representation emphasizes that it's not about how accurately we depict the world; instead, the focus is on how our experiences, emotions, and interactions with our surroundings, as well as with other humans and non-humans, are formed. Posthumanism indicates that a new paradigm is developing in humanities research, where the significance of matter, objects, and their roles in the research process is increasingly recognized. Barad suggests that in this paradigm, humans are not just causes or effects; they are integral parts of a world that is constantly evolving. This study, initially, aims to explore and clarify what post-humanist research is, and then, to examine how this kind of research is applied in the field of education. MethodConsidering the nature of this research, the approach taken will be both descriptive and analytical. Initially, the description, explanation, and analysis of post-humanism will be discussed. This will involve exploring the roots and foundations of this perspective, how this thought has developed, and the contexts surrounding it. Diverse data will be gathered from relevant sources, particularly primary texts and expert opinions in the field, along with a detailed description of posthumanism and its research methods. Next, the focus will be on posthumanism in education, aiming to describe, analyze, and clarify it. This part of the study will take the form of critical philosophical inquiry, with key goals including reducing ambiguity, enhancing understanding, and improving educational practices. Generally, this type of research aims to clarify and make concepts accessible to audiences, ultimately contributing to the advancement and enhancement of educational practices. Following the description, analysis, and clarification, various aspects of this approach and how it can be applied in education, considering both its strengths and weaknesses will be critically assessed. ResultsAt the heart of post-humanist education lie several key principles. This paper explores two vital tools for conducting this type of research: interviewing objects and observing their actions, as well as recording events. Interviewing objects is one of the primary methods in post-humanist research. This concept has two interpretations: the first involves directly engaging with the objects themselves, while the second pertains to interviewing humans while taking into account the presence and role of objects. The first interpretation is particularly relevant to digital objects and technologies, but this paper suggests that it aligns more with the idea of observation than with traditional interviews. The second tool involves closely observing how objects act and documenting events. This approach is significant in post-humanist research, especially in education, as it emphasizes the careful study of objects and their roles in different contexts. In humanist frameworks, objects are often viewed as passive beings without any real agency, leading us to overlook their potential contributions to research and knowledge creation. In contrast, the post-humanist perspective recognizes that all objects can exhibit some form of agency and can influence our actions and thoughts. Some researchers in this field frame the observation of object actions and the interactions between humans and non-humans within an ethnographic context, using terms such as materialist ethnography and post-humanist institutional ethnography. Discussion and ConclusionsIn general, the post-humanist focus on the blurry lines between humans, animals, objects, and technologies raises concerns about the potential erosion of distinctly human traits like consciousness, creativity, and moral reasoning. The concern is that by merging these boundaries, posthumanism might weaken the unique status and moral standing of humanity. When humans are placed on the same level as other beings, it risks diminishing their status and could lead to a loss of their special dignity. If humans exist within a complex web of material, discursive, and technological influences, then the notion of education as a means to cultivate individual skills and autonomy becomes challenging. The emphasis on materiality, technology, and the world beyond humans in posthumanism may overlook the crucial social, cultural, and political aspects of education. Since post-humanist research often centers on the relational creation of knowledge with material objects, it primarily examines the relationship between humans and non-humans. As a result, the unique interactions among humans and the dynamics between students and teachers are frequently overlooked. This neglect can complicate our understanding of the educational process and its various dimensions. Additionally, it's important to note that many studies on post-humanist topics are abstract and theoretical, which may hinder their application in real-world contexts to tackle pressing ethical, political, and social issues. AcknowledgmentsI would like to thank the journal editors and the anonymous reviewers for their valuable and constructive comments. Conflict of InterestThere was no conflict of interest.
تبلیغات
