روانشناسی معاصر

یکی از عوامل مؤثّر بر مشکلات بین فردی، تجربه های اولیه فرد با والدین خود در زمان کودکی است. این تجربه ها در شکل گیری دلبستگی تأثیر بسزایی دارد. در این پژوهش نقش واسطه ای انحرافات شناختی بین فردی در رابطه بین سبک های دلبستگی و مشکلات بین فردی مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور 214 نفر به پرسشنامه سبک های دلبستگی کولینز و رید ( RASS )، پرسشنامه انحرافات شناختی بین فردی ( ICDS ) و پرسشنامه مشکلات بین فردی ( IIP-32 ) پاسخ دادند. برای برازش مدل از مدل یابی معادلات ساختاری و برای آزمون مسیر غیرمستقیم از بوت استرپ بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که سبک های دلبستگی و مشکلات بین فردی به ترتیب پیشایند و پیامد انحرافات شناختی بین فردی هستند. نتایج نشان داده است که انحرافات شناختی بین فردی، نقش واسطه ای معناداری در رابطه بین سبک های دلبستگی و مشکلات بین فردی دارد (95/0 CFI= ، 94/0 GFI= ، 9/0 NFI= ، 058/0 RMSEA= ). بر اساس یافته های پژوهش، سبک های دلبستگی و انحرافات شناختی بین فردی در مشکلات بین فردی دانش آموزان نقش دارد. همچنین، مدل آزمون شده، مدلی مطلوب برای تبیین مشکلات بین فردی دانش آموزان است

بازی های دیجیتالی در سال های اخیر گسترش چشمگیری در میان کودکان، نوجوانان و بزرگسالان سراسر جهان و از جمله در ایران داشته است. به گونه ای که نه تنها میزان علاقه به بازی های دیجیتالی رشد بسیاری داشته، همچنین در سال های اخیر این بازی ها در زمینه های مختلف متنوع تر شده اند. مثلاً در این حوزه می توان به ظهور بازی های سه بعدی و دو بعدی اشاره داشت. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بازی های ویدیویی دو بعدی و سه بعدی بر خلاقیّت و مهارت های اجتماعی دانشجویان پسر صورت گرفته است. بدین منظور 45 نفر از دانشجویان دانشگاه خلیج فارس بوشهر از طریق فراخوان انتخاب و پس از همسان سازی، بر اساس نمره هوش و تجربه انجام بازی های ویدیویی، به سه گروه 15 نفره (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) تقسیم شدند. شرکت کنندگان در دو گروه آزمایش، در یک دوره 20 جلسه ای به انجام بازی های ویدیویی دو بعدی و سه بعدی پرداختند. همه شرکت کنندگان در هر سه گروه، مقیاس های خلاقیت تورنس ( CT ) و مهارت های اجتماعی ( SSI ) را در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون اجرا کردند؛ و سپس داده ها بر اساس روش آماری تحلیل کوواریانس بررسی شدند. نتایج نشان داد که انجام بازی های ویدیویی دو بعدی و سه بعدی بر مؤلفه سیّالی، و انجام صرفاً بازی های ویدیویی سه بعدی بر مؤلفه انعطاف پذیری از مؤلفه های خلاقیّت تأثیر دارد. علاوه بر این، انجام بازی های ویدیویی دو بعدی بر کنترل اجتماعی از مؤلفه های مهارت های اجتماعی نیز تأثیر دارد. از یافته های این پژوهش استنباط می شود که انجام بازی های ویدیویی دو بعدی و سه بعدی، از عوامل تأثیرگذار بر خلاقیّت (سیاّلی و انعطاف پذیری) و مهارت های اجتماعی (کنترل اجتماعی) است.

اختلالات خوردن از بیماری های روانی مزمن و رو به رشد است. یکی از انواع فرعی اختلال خوردن پر اشتهای روانی است که به موجب آن، فرد بین رژیم گرفتن افراطی و پرخوری شدید در نوسان است. هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان شناختی و رفتاری بر علائم اختلال خوردن در بیماران پر اشتهای روانی با توجه به پیوند والدینی بوده است. روش کار و مواد این پژوهش بدین شرحند: روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون -پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل بیماران دارای اختلال خوردن مراجعه کننده به مراکز مشاوره و کلینیک های روان درمانی درمانی شهر تهران است که در رده سنی 16 الی 23 سال قرار دارند. تعداد بیماران دارای پرونده پزشکی 72 نفر بوده است. بعد از غربالگری، تعداد 39 بیمار با توجه به تشخیص روانپزشک و ملاک های تشخیصی و آماری اختلالات روانی به روش در دسترس انتخاب شدند. بیماران در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل با توجّه به سن و تعداد رفتار جبرانی نامناسب در هفته همتاسازی شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه (1- پیوند والدینی 2- سیاهه اختلال خوردن و 3- طرحواره های یانگ) و مصاحبه تشخیصی بر اساس ملاک های تشخیص اختلال خوردن و تشخیص روان پزشک بود. یافته های این پژوهش از این قرارند: طرحواره درمانی نسبت به درمان شناختی رفتاری در کاهش علائم اختلال خوردن در بیماران دارای پیوند بیش حمایت گر نسبت به مراقبت کم در مؤلّفه نارضایتی از بدن دارای اثربخشی و ماندگاری بیشتری بوده است. (05/0 > 001/0: p ; 430/0= f ) . نتیجه این پژوهش این است که بیمارانی با پیوند والدینی بیش حمایت گر به طرحواره درمانی بهتر پاسخ داده- اند، از این رو به درمانگران توصیه می شود که رویکرد طرحواره را با رویکرد های سیستمی و روابط شیء به صورت تلفیقی به کار گیرند .

تفکر استراتژیک به عنوان یکی از قابلیّت های اصلی رهبران واجد عملکرد برجسته، اهمیّت و درجه پیچیدگی بالایی دارد. کانون ارزیابی از زمره منعطف ترین و جامع ترین ابزارها در جهت سنجش تفکّر استراتژیک مدیران است. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر طراحی و اجرای کانون ارزیابی شایستگی تفکّر استراتژیک برای مدیران شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی است. به منظور تحقّق این هدف، 21 نفر از مدیران سازمان به عنوان نمونه انتخاب شده و پرسشنامه تحلیل سمت حرفه ای و مدیریتی ( PMPQ ) را تکمیل کردند. سپس تمرین های شبیه سازی مربوط به شغل (تمرین بحث گروهی بدون رهبر، ایفای نقش، ارائه شفاهی و مطالعه موردی) به منظور سنجش ابعاد تفکر استراتژیک (آینده نگری، تفکر سیستمی، فرصت طلبی هوشمندانه و تفکر مفهومی) طراحی شدند. سپس شش نفر از مدیران، توسّط 12 ارزیاب متخصص مورد ارزیابی قرار گرفتند؛ و در نهایت با اجرای کانون ارزیابی امتیاز هر بعد در هر تمرین، امتیاز کلّی بعد، امتیاز هر تمرین، و امتیاز کلّی عملکرد معین شد. همچنین پایایی تمرین ها، اثربخشی تمرین ها و اثربخشی کل کانون ارزیابی نیز بررسی و تأیید شده، و نتایج نشان داد که اثربخشی تمرین ها و کانون به طور معناداری از مقدار میانگین بالاتر است( p <05/0). نتایج کانون ارزیابی می توانند برای تصمیمات مدیریتی (مانند ارتقا) به کار روند. همچنین بر اساس تأیید روایی و اثربخشی ابزار و تمرین ها می توان آنها را در کانون های ارزیابی مشابه استفاده کرد.

مولتیپل اسکلروزیس ( MS ) در زمره بیماری های خاص، یک اختلال التهابی مزمن و حادّ سیستم اعصاب مرکزی است که با تظاهرات کلینیکی و ناتوانی عصبی شدید همراه است. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهّد یکی از درمان های موج سوم است که در جمعیت پزشکی، به منظور کمک به افراد در مقابله با استرسِ بیماری های جسمانی مورد توجه قرار گرفته است . پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهّد ( ACT ) بر اجتناب تجربه ای و پذیرش بیماری در افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس ( MS ) انجام گرفت. جامعه آماری مطالعه حاضر شامل کلیه افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس استان آذربایجان شرقی در سال 95 بود. 30 نفر از بین مراجعه کنندگان به انجمن MS به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت انتساب تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر ) و گروه کنترل (15 نفر ) قرار گرفتند. گروه آزمایش بصورت هفتگی، 10 جلسه درمان ACT دریافت- کردند. ابزار جمع آوری اطّلاعات، پرسشنامه پذیرش مولتیپل اسکلروزیس ( MSAQ ) و پذیرش و عمل – نسخه دوم ( AAQ-II ) بود. در این پژوهش از تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر آمیخته ( ANOVA ) استفاده شد و تجزیه و تحلیل داده های مزبور به وسیله برنامه آماری SPSS 21 انجام گرفت . نتایج حاصل از تحلیل واریانس نشان داد که نمره پذیرش بیماری در دو مرحله پس آزمون و پیگیری در گروه آزمایش به طور معناداری افزایش داشته است . بنابراین شایسته به نظر می رسد که علاوه بر مشکلات جسمانی این جمعیت، به مسائل روانشناختی آنها نیز توجه شود و در کنار دارودرمانی، درمان های روانشناختی و از جمله رویکرد درمانی پذیرش و تعهّد، مدّ نظر قرار گیرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان گروهی فعّال سازی رفتاری بر کاهش علائم افسردگی، اجتناب شناختی – رفتاری و افزایش کیفیت زندگی انجام شد. تعداد 40 نفر از دانشجویان مبتلا به افسردگی پس از احراز شرایط پژوهش، انتخاب و در دو گروه درمان فعّال سازی رفتاری (20 نفر) و کنترل (20 نفر) قرارگرفتند. گروه آزمایشی، 8 جلسه درمان فعّال سازی رفتاری را دریافت کرد. شرکت کنندگان، مقیاس افسردگی بک ( BDI-II )، پرسشنامه اجتناب شناختی-رفتاری ( CBAD ) و پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت ( WHOQOL-BREF ) را در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری تکمیل کردند. یافته های پژوهش نشان داد که درمان فعّال سازی رفتاری بر روی کاهش نشانه های افسردگی و اجتناب شناختی- رفتاری اثربخش است امّا بر روی کیفیت زندگی تأثیر معنی داری ندارد. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، درمان فعال سازی رفتاری به شیوه گروهی، بر کاهش نشانه های افسردگی و اجتناب شناختی- رفتاری در دانشجویان مؤثّر است. نتایج این پژوهش می تواند برای متخصصان بالینی و مشاوران در مراکز مشاوره دانشگاهی تلویحات کاربردی داشته باشد.

سرطان یک بیماری مزمن دوران کودکی است و می تواند بر سلامت روانی و کیفیت زندگی کودکان و خانواده - های آنها تأثیر بگذارد. هدف از انجام پژوهش حاضر مطالعه نقش واسطه ای حمایت اجتماعی در پیش بینی سلامت روان بر اساس کنترل هیجان در مادران کودکان مبتلا به سرطان بود . جامعه آماری پژوهش حاضر مادران کودکان مبتلا به سرطان شهر تهران بودند که از بین آنها 205 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه های حمایت اجتماعی فیلیپس ( SS-A )، پرسشنامه کنترل هیجان راجر و نشوور ( ECQ )و پرسشنامه سلامت روانی گلدبرگ ( GHQ ) بود. داده ها با استفاده از آمار ضریب همبستگی (معادلات ساختاری) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. شواهد پژوهش و نتایج نشان داد که حمایت اجتماعی نقش واسطه در پیش بینی سلامت روان بر اساس کنترل هیجان را دارد. همچنین حمایت اجتماعی بر سلامت روان اثر مستقیم معنادار داشته است، که این اثر برابر 75/0- و برای کنترل هیجان، این اثر برابر 36/0است. تأثیر غیر مستقیم کنترل هیجان بر سلامت روان نیز، برابر با 63/0 است. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که حمایت اجتماعی و کنترل هیجان بر سلامت روان مادران کودکان مبتلا به سرطان تأثیر داشته است. بنابراین آموزش این موارد می تواند به افزایش و بهبود سلامت روان مادران کودکان مبتلا به سرطان کمک کند.