روانشناسی معاصر

هدف بدون شک، خانواده نخستین و مهم ترین بستر رشد همه جانبه انسان محسوب می شود و توجه به نظام خانواده اهمیت بسیاری دارد؛ بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی برنامه روان شناختی خانواده محور بر رضامندی زوجیت والدین شاغل و وابستگی فرزندان نوجوان آنان به بازی های رایانه ای انجام شد. مواد و روش ها این پژوهش در حیطه تحقیقات شبه آزمایشی با گروه کنترل است. جامعه آماری این پژوهش تمامی کارکنان متأهل شاغل در ستاد سازمان ثبت احوال کشور (۶۱۰ نفر) بودند که از بین آنان ۳۰ نفر واجد شرایط به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گروه آزمایشی در روند برنامه مداخله روان شناختی تدوین شده (۱۲جلسه آموزش گروهی، هفته ای یک جلسه و هر جلسه ۹۰ دقیقه) تحت آموزش قرار گرفتند. گروه گواه در این مدت هیچ مداخله ای دریافت نکردند. ابزار های این پژوهش شامل پرسش نامه رضامندی زوجیت افروز (۱۳۸۹) و پرسش نامه وابستگی به بازی های رایانه ای آیاس و همکاران (۲۰۱۱) بود. تحلیل داده ها به روش تحلیل کوواریانس چند متغیره و اندازه گیری های مکرر انجام گرفت. یافته ها نتایج این پژوهش نشان داد برنامه مداخله روان شناختی خانواده محورِ استفاده شده در این پژوهش، موجب ارتقای رضامندی زوجیت و کاهش وابستگی به بازی های رایانه ای فرزندان نوجوان آنان می شود و این نتایج در پیگیری سه ماهه نیز پایدار بود. نتیجه گیری بسته مداخله ای این پژوهش را می توان برای افزایش رضامندی زوجیت و کاهش وابستگی فرزندان به بازی های رایانه به کار برد.

هدف هدف پژوهش حاضر طراحی و آزمودن الگویی از برخی پیشایندها و پیامدهای راهبردهای مدیریت هیجان در محیط کار بود. مواد و روش ها نمونه پژوهش شامل ۲۱۰ نفر از پرستاران بیمارستان گلستان اهواز بود که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای پژوهش از پرسش نامه های مدیریت هیجان در محیط کار، هوش هیجانی، رویدادهای مثبت، قوانین ابراز هیجانات، فرسودگی شغلی و قصد ترک شغل استفاده شد. ارزیابی الگوی پیشنهادی از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS ویراست ۲۱ انجام شد. یافته ها نتایج نشان داد الگوی پیشنهادی برازش نسبتاً خوبی با داده ها دارد. برازش بهتر از طریق حذف یک مسیر غیرمعنی دار (رویداد مثبت به اقدام سطحی) و همبسته کردن خطاهای یک مسیر (اقدام سطحی و اقدام عمیق) حاصل شد. همچنین یافته ها حاکی از معنی داری اثرهای مستقیم هوش هیجانی و قوانین ابراز هیجانات بر اقدام سطحی و اقدام عمیق، رویدادهای مثبت بر اقدام عمیق، و راهبردهای تنظیم هیجان در محیط کار بر فرسودگی عاطفی و قصد ترک شغل بود. نقش واسطه ای فرسودگی عاطفی در رابطه بین راهبردهای مدیریت هیجان در محیط کار با قصد ترک شغل نیز تأیید شد. نتیجه گیری بر مبنای یافته های پژوهش حاضر درباره راهبردهای مدیریت هیجان در محیط کار، مدیران باید به این موضوع توجه ویژه ای کنند.

هدف مطالعه حاضر با هدف آزمون نقش تعدیل کننده جهت گیری های هدف پیشرفت در رابطه بین جنس و خودناتوان سازی تحصیلی انجام شد. مواد و روش ها در مطالعه همبستگی حاضر، ۳۲۰ دانشجو (۱۵۴ پسر و ۱۶۶ دختر) با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای به مقیاس خودناتوان سازی تحصیلی و پرسش نامه هدف پیشرفت پاسخ دادند. بر اساس منطق پیشنهادی، به منظور تعیین اینکه آیا رابطه بین جنس و خودناتوان سازی تابعی از جهت گیری های هدف پیشرفت است یا خیر، از چند طرح تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی استفاده شد. یافته ها نتایج تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی با تأکید بر معناداری آماری رابطه بین جنس و خودناتوان سازی نشان داد دانشجویان پسر در مقایسه با دانشجویان دختر بیشتر از راهبرد خودناتوان سازی تحصیلی استفاده می کنند. علاوه بر این، نتایج نشان داد رابطه بین جهت گیری های هدفی گرایش تسلط و اجتناب تسلط با خودناتوان سازی تحصیلی منفی و معنادار و رابطه بین جهت گیری های هدفی گرایش عملکرد و اجتناب عملکرد مثبت و معنادار بود. در نهایت، نتایج نشان داد در پیش بینی خودناتوان سازی تحصیلی دانشجویان، کنش متقابل بین متغیرهای جنس و جهت گیری های هدف پیشرفت از لحاظ آماری معنادار نبود. نتیجه گیری در مجموع، عدم معناداری آماری اثر تعاملی متغیرهای جنس و جهت گیری های هدفی در پیش بینی خودناتوان سازی تحصیلی دانشجویان نشان داد رابطه بین جنس و خودناتوان سازی تابعی از اندازه های متفاوت ابعاد مختلف جهت گیری های هدف پیشرفت نیست.

هدف چشم پوشی از فعالیت و رفتاری که فرد خواهان آن است یا عمل کردن به گونه ای که مطلوب فرد نیست، فداکاری قلمداد می شود. نتایج مطالعات رابطه فداکاری و کیفیت زناشویی متفاوت و متناقض است. هدف این پژوهش برآورد اندازه اثر کلی (همبستگی) فداکاری و کیفیت زناشویی بود. مواد و روش ها برای دستیابی به این هدف، ادبیات پژوهشی مربوط به رابطه این متغیرها، در پایان نامه ها و مقاله های انتشار یافته در مجله های علمی بین سال های ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۷ بررسی شد. ۲۱ پژوهش (۶ پایان نامه و ۱۵ مقاله) بر اساس معیارهای این پژوهش وارد فراتحلیل شدند. این ۲۱ پژوهش شامل ۷۶ اندازه اثر مستقل برای رابطه فداکاری و کیفیت زناشویی بود. نتایج حاصل از بررسی سوگیری انتشار، نشان دهنده نبود سوگیری در انتشار بود. یافته ها نتایج نشان داد میزان اندازه اثر در مدل اثرهای تصادفی برای رابطه فداکاری و کیفیت زناشویی ۰/۱۷۹ است که در سطح ۰/۰۱>P معنی دار است. هرچند این میزان اندازه اثر بر اساس شاخص تفسیری کوهن نسبتاً کم است، ولی بررسی نقش متغیرهای تعدیل کننده نشان داد رابطه فداکاری و کیفیت زناشویی، تحت تأثیر متغیرهای نوع انتشار و محل پژوهش است؛ به گونه ای که این میزان اثر در پژوهش های انجام شده در ایران به میزان ۰/۴۲۵ افزایش یافت. نتیجه گیری نتایج این فراتحلیل نشان داد فداکاری یک متغیر متأثر از بافت فرهنگی و اجتماعی است. همچنین درباره مضامین نظری و کاربردی یافته های این پژوهش به تفصیل بحث شد.

هدف اجتناب تجربه ای و آمیختگی شناختی در سبب شناسی اختلال های روانی نقش دارند؛ از این رو، شناخت این مؤلفه ها در پیشگیری اهمیت فراوانی دارند. هدف این پژوهش هنجاریابی پرسش نامه اجتناب و آمیختگی برای جوانان در بین جوانان ایران بود. مواد و روش ها جامعه هدف، دانش آموزان و دانشجویان ۱۵ تا ۲۰ ساله مشغول به تحصیل در شهر تهران بودند. از این میان، ۴۵۰ نفر به شیوه دردسترس انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های اجتناب و آمیختگی شناختی برای جوانان، بازداری خرس سفید، پذیرش و عمل نسخه دوم، مقیاس تجدیدنظرشده اضطراب و افسردگی کودک و پرسش نامه سلامت روان استفاده شد. داده ها به روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نتایج ضریب آلفای کرونباخ نشان داد این پرسش نامه ها پایایی قابل قبولی دارند (۰/۸۰). همچنین تحلیل عامل اکتشافی با چرخش واریماکس نشان داد عامل اول ۲۵/۲۵ درصد از واریانس کل را پیش بینی می کند. روایی عامل تأییدی نیز مدل تک عاملی را تأیید می کند (۰/۰۶= RMSEA ، ۲/۱۳۴= fd / ۲ X ) . روایی همگرای پرسش نامه نشان داد بین اجتناب و آمیختگی شناختی، اجتناب تجربه ای، نشانه های اضطراب اجتماعی، حمله وحشت زدگی، اضطراب جدایی، افسردگی، اضطراب فراگیر، وسواس فکری عملی و فرونشانی تفکر، رابطه مثبت وجود دارد. روایی واگرای پرسش نامه نیز نشان داد بین اجتناب و آمیختگی شناختی و سلامت روان رابطه منفی معناداری وجود دارد. نتیجه گیری نتایج این پژوهش حاکی از این است که پرسش نامه اجتناب و آمیختگی شناختی برای جوانان ویژگی های روان سنجی مطلوبی دارد.

هدف این پژوهش با هدف بررسی نقش توانایی همدلی، مهارت های ارتباطی و حل تعارض در کاهش رفتارهای خشونت آمیز نوجوانان انجام شده است. مواد و روش ها طرح پژوهشی استفاده شده در این مطالعه از نوع آزمایشی به شیوه پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمام دانش آموزان پسر دوره متوسطه استان های تهران و همدان بودند. برای انتخاب نمونه در مرحله اول از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و در مرحله دوم، از روش جایگزینی تصادفی سود برده شد. همچنین به منظور افزایش ضریب اطمینان از نظر کنترل افت آزمودنی ها، برای هر گروه ۲۰ نفر در نظر گرفته شد و به شیوه جایگزینی تصادفی افراد در چهار گروه ۲۰نفری قرار گرفتند. ابتدا پرسش نامه خشونت بین فردی بین دانش آموزان مدارس انتخاب شده در استان های تهران و همدان توزیع شد. سپس، ۸۰ نفر (هر استان ۴۰ نفر) از آن ها که نمره شان بالاتر از خط برش قرار داشت انتخاب و به صورت تصادفی در گروه های آزمایش (گروه آزمایش ۱ و ۲) و گواه (گروه ۱ و ۲) قرار داده شدند. برنامه آموزش مهارت های اجتماعی در قالب یک دور ه ۱۰ جلسه ای (جلسات گروهی ۹۰دقیقه ای) اجرا شد. ابزارهای اندازه گیری علاوه بر پرسش نامه خشونت بین فردی، شامل پرسش نامه هوش بهر هیجانی بار اون، مقیاس کنترل عواطف و نسخه دوم مقیاس شیوه مقابله با تعارض «رحیم» بودند. برای تحلیل داده ها از روش های آماری تحلیل MANCOVA سود برده شد. یافته ها نتایج پژوهش نشان داد آموزش مهارت های اجتماعی در ارتقای مهارت همدلی، ارتباط مؤثر و حل تعارض دانش آموزان مقطع متوسطه مؤثر بوده است. همچنین نتایج بیانگر آن است که آموزش مهارت های اجتماعی در کاهش گرایش رفتارهای خشونت آمیز (خشونت کلامی و عملی) تأثیرگذار است. نتیجه گیری بنابراین می توان گفت که آموزش مهارت های اجتماعی مؤثر هستند.

هدف اختلال های فراگیر رشد، گروهی از اختلال های عصبی روان پزشکی هستند که رشد اجتماعی و ارتباطی و شناختی فرد را با موانع و تأخیرهای به خصوصی همراه می کنند. هنگامی که یکی از اعضای خانواده به بیماری مزمنی مبتلا می شود، ممکن است عملکرد کل خانواده تحت تأثیر قرار بگیرد و دچار تغییر شود. این پژوهش با هدف بررسی مدل یابی انطباق پذیری و انسجام خانواده کودکان مبتلا به اوتیسم بر اساس منابع خانواده و سبک های مقابله با استرس با میانجیگری استرس ادراک شده والدین انجام شد. مواد و روش ها این پژوهش از نوع پژوهش های همبستگی مبتنی بر روش مدل یابی معادلات ساختاری و به طور خاص معادلات رگرسیونی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل ۴۵۰ خانواده دارای کودکان اوتیسم شهر تهران بود که فرزندشان را در مدارس استثنایی ثبت نام کرده بودند و نیز در انجمن اوتیسم شهر تهران پرونده داشتند. در این پژوهش ۳۶۰ نمونه به روش کلاین با توجه به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد. ابزارهای گردآوری داده ها شامل پرسش نامه استرس ادراک شده، مقیاس منابع خانواده، پرسش نامه راهبردهای مقابله ای بیلینگز و موس، و مقیاس انطباق پذیری و انسجام خانوادگی بود. یافته ها نتایج نشان داد بین منابع خانواده، سبک های مقابله با استرس و استرس ادراک شده والدین با انطباق پذیری و انسجام خانواده کودکان مبتلا به اوتیسم رابطه معناداری وجود دارد. به طور کلی مدل پژوهش تأیید شد و ۰/۳۵ از انطباق و ۰/۳۵ از انسجام خانواده با این متغیرها در مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم قابل تبیین است. نتیجه گیری یافته ها نشان داد مدل پژوهش تأیید شد و منابع خانواده، سبک های مقابله با استرس و استرس ادراک شده والدین بر انطباق پذیری و انسجام خانواده کودکان مبتلا به اوتیسم اثر مستقیم معنادار داشتند. مسیر منابع خانواده، سبک های مقابله با استرس با میانجیگری استرس ادراک شده والدین اثر غیر مستقیمی بر انطباق پذیری و انسجام خانواده کودکان مبتلا به اوتیسم نشان داد.