روانشناسی معاصر

نقص و نارسایی تنظیم هیجان از مشکلات بنیادین افراد مبتلا به اختلال-های اضطرابی و جسمانی سازی است. ناگویی هیجانی، یعنی ناتوانی در بازشناسی و توصیف هیجان ها، تعیین کننده اصلی نارسایی تنظیم عواطف است. وجود اختلال در بازشناسی و توصیف هیجان ها، شیوه استفاده از راهبردهای تنظیم شناختی هیجان را تحت تاثیر قرار می دهد. آیا میزان توسل به راهبردهای غیرانطباقی تنظیم هیجان، افراد مبتلا به اختلال های اضطرابی و جسمانی سازی را از افراد عادی متمایز می سازد؟ در جستجوی پاسخ به این سوال، هدف اصلی پژوهش حاضر مقایسه ناگویی هیجانی و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در بیماران مبتلا به اختلال های جسمانی سازی، اضطرابی و افراد عادی بود. تعداد 90 شرکت کننده (30 بیمار جسمانی سازی، 30 بیمار اضطرابی، 30 فرد عادی) در این پژوهش به پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان (CERQ) و مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو (TAS-20) پاسخ دادند. افراد گروه عادی علاوه بر مقیاس های نامبرده به مقیاس افسردگی اضطراب استرس (DASS-21) نیز پاسخ دادند یافته های پژوهش نشان دادند که راهبردهای تنظیم هیجان و ناگویی هیجانی در گروه های مورد مطالعه دارای تفاوت معنادار هستند. هم چنین نتایج نشان داد که میان راهبردهای انطباقی تنظیم هیجان و ناگویی هیجانی رابطه منفی و بین راهبردهای غیرانطباقی تنظیم هیجان و ناگویی هیجانی در کل اعضای نمونه رابطه مثبت معنادار وجود دارد. بر اساس یافته های این پژوهش، می توان ناگویی هیجانی را به عنوان نوعی نقص در پردازش و تنظیم هیجان ها و تاثیرگذار بر نحوه استفاده از راهبردهای انطباقی یا غیرانطباقی تنظیم شناختی هیجان دانست.

ازدواج یکی از مهم ترین روابط اجتماعی و صمیمانه آدمی است و یکی از جوانب با اهمیت یک نظام زناشویی، رضایتی است که همسران در ازدواج تجربه می کنند. عوامل زیادی بر رضایت زناشویی همسران اثر می گذارد که از جمله می توان به ویژگی های زیستی شخصیت و بخشش اشاره کرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین فعالیت سیستم های مغزی- رفتاری با بخشش و رضایت زناشویی زوجین انجام شد. گروه نمونه 200 نفر (115 زن، 85 مرد) متاهل شهرستان مرند بودند که در جلسه اولیا و مربیان مدارس دخترانه ابتدایی این شهر شرکت کرده بودند و به مقیاس بخشش (HFS)، مقیاس بازداری/ روی آوری (BAS/BIS) و پرسشنامه رضایت زناشویی (ENRICH) پاسخ دادند. نتایج نشان داد که بین بخشش خود با بازداری رفتاری رابطه منفی معنادار و بین بخشش خود و بخشش دیگران با روی آوری رفتاری رابطه مثبت معنادار وجود دارد. همچنین رضایت زناشویی با بخشش خود و دیگران و سیستم روی آوری رفتاری به طور مثبت و معنادار و با سیستم بازداری رفتاری به طور منفی و معنادار همبسته بود. سیستم روی آوری رفتاری، بخشش خود، بخشش دیگران و رضایت زناشویی را به طور مثبت و معنادار پیش بینی می کند و مولفه بازداری رفتاری، بخشش خود و رضایت زناشویی را به طور منفی و معنادار پیش بینی می-نماید. یافته ها در چهارچوب نظریه حساسیت به تقویت گری و مفهوم بخشش مورد بحث قرار گرفتند. نتایج این پژوهش می تواند در طراحی برنامه های پیش گیرانه توانمندسازی زوجین و مداخلات درمانی برای زوجین مفید باشد.

خود شفقت ورزی به مفهوم مهربانی با خود و داشتن درک غیر قضاوت گرانه نسبت به نقایص خود است. پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های روانسنجی مقیاس خود شفقت ورزی (SCS) در دانشجویان شهر تهران اجرا شد. شرکت کنندگان در پژوهش 300 نفر (150 زن، 150 مرد) بودند که مقیاس خود شفقت ورزی (SCS)، مقیاس حرمت خود روزنبرگ (RSES)، پرسشنامه افسردگی بک (BDI-II) و پرسشنامه اضطراب بک (BAI) را تکمیل کردند. در تحلیل عاملی، 4 عامل برای مقیاس خود شفقت ورزی استخراج شد که تبیین کننده حدود 47 درصد از کل واریانس بود. تحلیل عاملی تاییدی درستی عوامل استخراج شده را تایید کرد. روایی همگرا و واگرای مقیاس خود شفقت ورزی از طریق اجرای مقیاس حرمت خود و پرسشنامه های افسردگی و اضطراب بک محاسبه شد و نتایج معنادار بود (01/0p < ). هم چنین همسانی درونی مقیاس خود شفقت ورزی برحسب ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد و با ضریب همبستگی 70/0 مورد تایید قرار گرفت. ضریب همبستگی معنادار (89/0) بین نمره های دو نوبت آزمون با فاصله 10 روز، حاکی از پایایی بازآزمایی بالای مقیاس است.

تحقیقات نشان داده اند که طول دوره بستری بیمارستانی پس از جراحی، تخمینی از میزان موفقیت جراحی است که عوامل طبی، جمعیت-شناختی، روانشناختی و الکتروفیزیولوژیایی سهم عمده ای را در این میان دارند. از آنجایی که رایج ترین شیوه درمانی بیماری عروق کرونر قلب، جراحی پیوند بای پس عروق کرونری است، هدف پژوهش حاضر، بررسی پنج مدل نظری متشکل از متغیرهای جمعیت شناختی، روانشناختی، الکتروفیزیولوژیایی و طبی در پیش بینی طول مدت بستری بیمارستانی پس از جراحی پیوند بای پس عروق کرونری، به عنوان شاخصی از موفقیت جراحی بود. به این منظور، از بین بیماران مراجعه کننده به مرکز قلب بیمارستان شهید رجایی تهران که مناسب برای این نوع جراحی بودند، 150 بیمار (30 زن، 120 مرد) انتخاب شدند و سپس از طریق مقیاس 21 سوالی افسردگی- اضطراب- استرس (DASS-21) و دستگاه ارزیابی پاسخ استرس مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که مدل نظری دوم که از مولفه های سن، جنس، فشار خون بالا، افسردگی، اضطراب و تغییرپذیری ضربان قلب تشکیل شده بود، دارای بهترین و مناسب ترین برازش با داده ها است. بنابراین می توان از این مدل در محیط-های بالینی، برای شناسایی بیمارانی که ممکن است این نوع جراحی برای آنها موفقیت آمیز نباشد استفاده کرد.

پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش رگه های هسته ارزشیابی های خود در شیوه مقابله فرد با موقعیت های استرس زا شکل گرفته است. 217 دانشجو (81 مرد، 136 زن) از سه دانشکده دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب شدند و به مقیاس های هسته ارزشیابی های خود (CSEs) شامل مقیاس های حرمت خود روزنبرگ، مقیاس خودکارآمدی تعمیم یافته، مقیاس نورزگرایی سیاهه شخصیت آیسنک، مقیاس درونی بودن، افراد قدرتمند و شانس و هم چنین پرسشنامه راه های مقابله (WOCQ) پاسخ دادند. نتایج نشان دادند بین سه رگه حرمت خود، خودکارآمدی تعمیم یافته و مسند مهارگری با مقابله مساله محور و بین نورزگرایی و مقابله هیجان محور همبستگی مثبت معنادار وجود دارد. جستجوی حمایت اجتماعی نیز با حرمت خود و خودکارآمدی تعمیم یافته همبستگی مثبت داشت. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان دادند که حرمت خود، خودکارآمدی تعمیم یافته و مسند مهارگری، مقابله مساله محور و نورزگرایی، مقابله هیجان محور را به طور معنادار پیش بینی می کنند. افزون بر آن، نتایج تحلیل رگرسیون آشکار کردند حرمت خود و خودکارآمدی تعمیم یافته، مقابله جستجوی حمایت اجتماعی را به طور معنادار پیش بینی می کنند. با توجه به یافته های پژوهش حاضر می توان به این نتیجه دست یافت که شخصیت در مواجهه افراد با عوامل استرس زای مختلف، روی ارزیابی ها و واکنش های آن ها نسبت به موقعیت های استرس زا و اثربخشی کوشش های مقابله ای تاثیر می گذارد. با توجه به یافته های پژوهش حاضر می توان به این نتیجه دست یافت که هسته ارزشیابی های خود بر شیوه های ارزیابی فرد از موقعیت استرس زا، فراوانی مواجهه با عوامل استرس زا و عوامل استرس زای تجربه شده اثر می گذارد . به نظر می رسد هسته ارزشیابی های خود در تعیین پاسخ های مقابله ای، و رگه ها و مقابله نیز متقابلا در تعیین پیامدها اثرگذار هستند.

یکی از عوامل موثر بر عملکرد و یادگیری، حالت بهینه انگیختگی است که در موقعیت های متفاوت و افراد مختلف یکسان نیست. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر زمینه های موسیقی، سکوت و سر و صدا بر عملکرد دانشجویان دختر درون گرا و برون گرا در آزمون استعداد تحصیلی بود و نیز تاثیر محیط قبلی از نظر صدا به عنوان یک متغیر تعدیل کننده مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور ابتدا پرسش نامه شخصیت آیسنک (EPQ) روی 146 دانشجو اجرا شد. از بین دانشجویانی که با گرایش بیشتر به درون گرایی و برون گرایی تشخیص داده بودند، به طور تصادفی60 نفر انتخاب شدند و در محیط کاملا کنترل شده از نظر صدا در سه مرحله با زمینه های متفاوت سکوت، موسیقی و سر و صدا به آزمون های موازی استعداد تحصیلی پاسخ دادند. نتایج نشان داد که درون گرایان در موقعیت سکوت و برون گرایان در شرایط پخش موسیقی عملکرد بهتری دارند، ولی عملکرد دو گروه درون گرایان و برون گرایان در شرایط وجود سر و صدا بدتر ازعملکرد آنان در شرایط موسیقی و سکوت بود. همچنین شرایط محیط مطالعه قبلی دانشجویان تاثیر معنادار بر عملکرد آنها نداشت. علت احتمالی این یافته ها را می توان در تفاوت های فطری دستگاه فعال ساز شبکه ای صعودی درون گرایان و برون گرایان جستجو کرد که موجب می شود درون گرایان به مطالعه و عملکرد بهتر در سکوت و برون گرایان به مطالعه و عملکرد بهتر در شرایط موسیقی گرایش داشته باشند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای ابعاد از خود بیگانگی شغلی در رابطه بین تناسب فرد- سازمان و رفتار شهروندی سازمانی معلمان شهر اصفهان اجرا شد. از جامعه آماری پژوهش 366 نفر معلم (191 زن، 175 مرد) به عنوان نمونه انتخاب شدند. از سه پرسشنامه تناسب فرد- سازمان (PO-fit)، از خود بیگانگی شغلی (WA) در ابعاد ناتوانی، بی-معنایی و از خود بیزاری و رفتار شهروندی سازمانی (OCB) استفاده شد. نتایج نشان داد رابطه تناسب فرد- سازمان با از خود بیگانگی شغلی منفی و معنادار و هم چنین رابطه تناسب فرد- سازمان و رفتارهای شهروندی سازمانی معطوف به سازمان، معطوف به همکاران و معطوف به دانش آموزان مثبت و معنادار است. شاخص های برازش در ارتباط با هر سه مدل، آماره-های قابل قبولی را نشان دادند و موید نقش واسطه ای ابعاد از خود بیگانگی در رابطه بین تناسب فرد- سازمان و رفتار شهروندی سازمانی است. از آنجا که ادراک افراد از تناسب بیشتر با سازمان بر رفتارهای فرانقش آنها اثر مثبتی می گذارد، تلاش سازمان در انتخاب این افراد در فرایند استخدام می-تواند سودمند باشد و هم چنین اثرات منفی حاصل از از خود بیگانگی شغلی افراد را کاهش دهد.

تفاوت های جنسیتی در ویژگی های روانشناختی از جمله ارزش های انسانی موضوع مناقشه بسیاری از روانشناسان بوده است. هدف این مطالعه بررسی تفاوت های جنسیتی در ابعاد محتوایی و ساختاری ارزش های بنیادی انسانی در میان دانشجویان بود. در قالب طرح علی- مقایسه ای، 204 دانشجو (98 دختر، 106 پسر) از چهار دانشکده فنی- مهندسی، علوم انسانی، هنر و علوم پایه دانشگاه های تهران و شهید بهشتی شرکت کردند و به زمینه یاب ارزشی شوارتز (SVS) پاسخ دادند. یافته ها نشان داد که زنان نمرات بالاتری در ابعاد محتوایی ارزشی سنت گرایی، جهان شمول نگری و پیشرفت کسب کردند در حالی که مردان تنها در ارزش قدرت نمره بالاتری کسب کردند. زنان نمرات بالاتری در ابعاد ساختاری ارزشی تعالی خود و محافظه کاری کسب کردند. به-طور کلی نتایج نشان داد زنان برای ارزش های سنت، جهان شمول نگری، پیشرفت، محافظه کاری و تعالی خود اهمیت بیشتری قایل هستند در حالی که برای مردان ارزش قدرت اهمیت بالاتری دارد. تفاوت های مربوط به ارزش های سنت گرایی، قدرت و محافظه کاری، هم سو با فرهنگ سنتی جامعه ایران است که از طریق والدین به فرزندان منتقل شده است و از سوی دیگر، یافته های مربوط به تفاوت در ارزش های جهان شمول نگری، پیشرفت و تعالی خود با شرایط جامعه درحال توسعه ایران هماهنگ است.