رسول یوسفی

سلیقه یکی از دال ها و عناصر اصلی هویت اجتماعی است که مورد توجه بسیاری از جامعه شناسان نیز قرار گرفته است که یکی از مهم ترین آن ها پی یر بوردیو می باشد. بوردیو از جامعه شناسانی است که با الهام از سنت فرانسوی مطالعات قشربندی و تکثرگرایی وبر، از سلیقه به عنوان حالتی مکتسب در ایجاد تمایزات اجتماعی نام می برد. بوردیو تفاوت در سبک زندگی و به تبع آن تفاوت در سلایق زیبایی شناختی را جلوه ای از تفاوتِ طبقه ی اجتماعی می دانست. او مدعی بود که فرهنگ همواره مُهر طبقه ی اجتماعی را بر پیشانی دارد که سلطه ی طبقاتی را بازتولید می نماید و سلطه ی طبقاتی از طریق تحمیل فرهنگی را نوعی خشونت نمادین می نامید. مقاله ی حاضر، پیمایشی درخصوص تأثیر طبقه و سرمایه های فرهنگی و اجتماعی بر سلایق هنری براساس دیدگاه پی یر بوردیو می باشد. در پژوهش حاضر که در میان شهروندان شهر شیراز و در سال 1398 صورت پذیرفته است، در ابتدا و با استفاده از منابع موجود معیارهای لازم جهت تدوین پرسشنامه تبیین گردیدند و تعداد 363 پرسشنامه میان شهروندان شهر شیراز تقسیم گردید که در نهایت می توان مهم ترین یافته های پژوهش را در موارد زیر خلاصه نمود: تاثیر طبقه بر سلیقه ادبی و موسیقیایی، تأثیر سرمایه فرهنگی بر سلیقه ادبی و سینمایی، تأثیر تحصیلات فرد بر سلیقه ادبی، موسیقیایی و سینمایی، تأثیر رشته تحصیلی بر سلایق ادبی، موسیقیایی و سینمایی.

مصرف کالاهای مختلف حاوی کارکردها و معانی مختلفی برای هر فرد خاص در هر جامعه ی خاص می باشد. تجارب مصرفی در حیطه آثار هنری نیز به مصرف کنندگان معانی مختلفی را ارائه می دهد و به آن ها در ساخت هویت خویش کمک می کند. در مقاله حاضر نیز شیوه های مصرف آثار هنری (نقاشی) مورد بررسی قرار گرفته است. تکنیک گردآوری داده ها مصاحبه ی عمیق بوده است و مشارکت کنندگان براساس روش نمونه گیری نظری انتخاب و یافته ها از طریق تحلیل تماتیک تحلیل شده اند. برای کفایت نمونه نیز از معیار اشباع تماتیک استفاده گردیده است که در نهایت تعداد 16 نفر در این پژوهش شرکت کرده اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در مصرف آثار نقاشی علاوه بر ارزش های زیبایی شناختی و اقتصادی، ارزش هویتی نیز توسط افراد مورد توجه قرار گرفته است. در واقع آزادی مصرف سبب آزادی انتخاب هویت شخصی و پذیرش یک تصویر و قریحه ی مطابق با ترجیحات شخصی گشته که به واسطه ی مصرف و نمایش ابژه هایی معین که دلالتی فرهنگی دارند شکل می گیرد.

افراد در حیطه ای عمومی زندگی می کنند که مؤلفه های این حیطه ها بر شکل گیری رفتارهای آن ها در برابر آثار هنری اثر می گذارند. تحلیل این مؤلفه ها ما را از نگرش افراد به عنوان مخاطب آثار هنری آگاه می کند و سبب شناخت بیشتر عوامل تأثیرگذار بر شیوه های ادراکی آن ها خواهد شد. ما در این پژوهش به دنبال پاسخ گویی به این پرسش هستیم که زنان تابلوهای نقاشی را چگونه درک و دریافت می کنند و چه ویژگی های جامعه شناختی یکسانی میان شیوه های ادراکی یکسان دیده می شود و در نهایت این شیوه های ادراکی، تأکید را بر کدام یک از ویژگی های زیبایی شناختی یا محتوایی تابلوهای نقاشی خواهند نهاد. در پژوهش حاضر، که از حیث هدف اکتشافی و از نظر روش ترکیبی است، از روش طبقه بندی کیو استفاده شده است. در این پژوهش، که 14 نفر در آن شرکت داشتند، پنج الگوی ذهنی متفاوت در ادراک آثار نقاشی شناسایی شد که با استفاده از پرسش نامه ای که درخصوص میزان مذهبی بودن و ارتباط با دنیای هنر تدوین شده بود مشخص شد هر یک از این الگوهای ذهنی خود تحت تأثیر متغیرهای زمینه ای، روان شناختی یا ساختاری متفاوتی اند. در واقع، نگرش و سلیقه افراد از زیبایی آثار هنری به ویژگی های فردی یا اجتماعی هر فرد بستگی دارد.

سینما پدیده ای است که مسأله جذابیت و تأثیرگذاری آن همواره مورد توجه محققان قرار داشته و این امر در معرفی و عمق بخشی به ابعاد مختلف فرهنگی بسیار استفاده می شود؛ که یکی از ابعاد خاص ایران موضوع دفاع مقدس است. با این حال به رغم اهمیت موضوع دفاع مقدس و نیز ظرفیت های سینما در تأثیرگذاری، شاهد عدم اثربخشی مطلوب آن در جامعه هستیم. چرا که تحقیقات بیانگر کاهش اقبال عمومی به این گونه فیلم ها در قیاس با سایر ژانرهای سینمایی به خصوص بین جوانان است. این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی و با روش پیمایشی به دنبال رتبه بندی عوامل مؤثر بر تقاضای سینمای دفاع مقدس در جوانان است. بنابراین، جامعه آماری این پژوهش جوانان بالای 18 سال و آشنا با مباحث سینما بودند که براساس فرمول کوکران، ۲۱۲ نفر از دانشجویان مدرسه هنری حوزه انقلاب اسلامی برای نمونه انتخاب شدند. نتایج حاصل، عوامل مؤثر بر تقاضای سینمای دفاع مقدس را در سه طبقه «عوامل درونی فیلم»، «عوامل بیرونی فیلم» و «عوامل محیطی» تقسیم کرد. درمجموع می توان بیان داشت که عوامل درونی در دست فیلمسازان، مؤثرترین عامل بر تقاضای فیلم های دفاع مقدس هستند.

یکی از مسائل مهم و کلیدی برای شناخت بیشتر حوزه ی هنر، تبیین مسائلی است که سبب تفاوت ها و شباهت ها در واکنش های مخاطبان آثار هنری می شود. یکی از عوامل تأثیرگذار در این زمینه درک و دریافت مخاطبان از این گونه آثار می باشد. ادراک فرآیندی است که سبب شناخت و پردازش اطلاعاتی می شود که از اندام های حسی به دست می آید. در زمینه ی هنر نیز ادراک زیبایی شناختی نقش مهمی را ایفا می نماید که در کنار رویکرد فلسفی، از رویکردهای جامعه شناختی و روانشناختی نیز در این زمینه بهره برده می شود. در پژوهش حاضر به بررسی و تببینِ شباهت ها و تفاوت های ادراک زیبایی شناختی میان دانشجویان دانشکده ی هنر و دانشکده ی فنی و مهندسی پرداخته شده است. در واقع هدف از این پژوهش تعیین عوامل اجتماعی (سن، جنسیت، طبقه ی اجتماعی، قومیت، ارتباط با دنیای هنر) مؤثر بر ادراک زیبایی شناختی می باشد که روش آن برحسب هدف کاربردی، به لحاظ ماهیّت اکتشافی، و از حیث گردآوری داده ها، توصیفی-پیمایشی است. در این پژوهش از روش طبقه بندی کیو نیز استفاده گردیده است، روش پژوهشی کیو برای شناخت ذهنیّت های افراد نسبت به موضوعات مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. از یافته های مهم این پژوهش، استفاده ی متفاوت دانشجویان هنری و غیرهنری از عبارات زیباشناختی می باشد. بارهای عاملی به دست آمده نشان دهنده تفاوت معنادار میان شرکت کنندگان برحسب سوابق هنری و همچنین حضور فرد دیگری که در حوزه ی هنر در خانواده فعالیت می کند، می باشد.

یکی از موضوعاتی که اهمیت آن در تمامی نظام های سیاسی انکارناپذیر است، مسئله حساس و حیاتی تربیت مدیرانی است که بتوانند در ساختار حاکمیتی نقش مؤثری در جهت تحقق اهداف عالیه آن ایفا کرده و کارامدی نظام را به منصه ظهور در آورند. این مهم در نظام جمهوری اسلامی ایران که از یک سو مبتنی بر اندیشه ناب اسلامی و از سوی دیگر به طور مستمر در معرض تهدیدات و خدعه های دشمنان است اهمیتی دوچندان می یابد. در واقع در این نبرد چند بعدی انقلاب اسلامی، تربیت مدیران سیاسی یکی از راهبردهای کلیدی استحکام بخشی به ساخت درونی قدرت خواهد بود. در این فرایند بهره گیری از رویکرد مدیریت جهادی که مبتنی بر اندیشه ناب اسلامی است، می تواند الگوی راهبردی را برای مدیران سیاسی تبیین نماید. هدف این پژوهش این است که با بررسی الگوی مدیریت جهادی، بایسته های هر مدیر سیاسی مبتنی بر این الگو را تبیین کند، بدین منظور با مرور ادبیات نظری مدیریت سیاسی و مدیریت جهادی، به تبیین شاخصهای آن مبتنی بر تحلیل سخنان امام خامنه ای (مدظله العالی) با استفاده از روش تحلیل مضمون اقدام، و در نهایت بایسته های مدیران سیاسی در دو دسته اعتقادی و عملیاتی ارائه شد.