مشاوره و روان درمانی خانواده

رویکردهای نوین به مفهوم سازی و سنجش ابعاد دل بستگی، الگوی مبتنی بر طبقه بندی را نا پذیرفته می دانند. بااین وجود هنوز ابزارهای سنجش دل بس تگی بزرگ سالان که در ایران مورداستفاده قرار می گیرد، افراد را بر پایه نوع دل بستگی طبقه بندی و جایگذاری می کنند. این پژوهش با هدف طرح مدل های نوین سنجش دل بستگی، به ترجمه و بررسی ویژگی های پایایی، روایی و بررسی ساختار عاملی پرسشنامه کیفیت دل بستگی (MAQ) در میان بزرگ سالان متأهل پرداخت. پژوهش به روش توصیفی و زمینه یابی انجام گرفت. نمونه دربرگیرنده 520 نفر بود که از میان افراد متأهل مراجعه کننده به مراکز مشاوره و فرهنگسراهای شهر اصفهان که حاضر به همکاری بودند به شیوه تصادفی انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش دربرگیرنده پرسشنامه کیفیت دل بستگی، مقیاس حرمت خود و مقیاس رضایت از زندگی بود. یافته ها افزون بر تائید درستی ترجمه پرسشنامه کیفیت دل بستگی، نشان داد که میزان آلفای کرون باخ و ضریب دونیمه گاتمن برای تمام ابعاد پرسشنامه بالاتر از 7/0 است و همب ستگی هر گویه با عامل مربوطه بالاتر از 6/0 است. همبستگی نمرات باز آزمایی با فاصله 3 ماه برای تمام ابعاد بالاتر از 7/0 به دست آمد. نتایج تحلیل عاملی تائیدی، ساختار 4 عاملی پرسشنامه را تائید نمود. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که میان دل بستگی ایمن با رضایت از زندگی و حرمت خود رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. همچنین رابطه میان دل بستگی اجتنابی، دل بستگی دوسوگرای اضطرابی- اجتنابی و دل بستگی دوسوگرای نگران با رضایت از زندگی منفی به دست آمد (01/0 > p). رابطه میان دل بستگی اجتنابی و دل بستگی دوسوگرای اضطرابی- اجتنابی با حرمت خود منفی به دست آمد (05/0 >p ). ارتباط میان دل بستگی اجتنابی و دل بستگی دوسوگرای اضطرابی- اجتنابی و دل بستگی دوسوگرای نگران باهم مثبت به دست آمد (01/0 > p). بر پایه یافته های پژوهش می توان گفت پرسشنامه کیفیت دل بستگی (MAQ) در جامعه پژوه ش دارای روایی و اعتبار بهینه است و می تواند در امور بالینی و پژوهشی گستره زوج و خانواده به ویژه مشاوره پیش از ازدواج کاربرد داشته باشد.

با توجه به اهمیت شناخت متغیرهای تعیین کننده و تأثیرگذار بر کیفیت زناشویی، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تعدیل کننده محبت جسمی در رابطه میان سبک های دل بستگی و کیفیت زناشویی انجام شد. روش این پژوهش توصیفی- مقطعی بود، نمونه پژوهش دربرگیرنده 207 زن متأهل دانشجوی دانشگاه شهید چمران اهواز که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه سبک های دل بستگی عاشقانه (BSQ)، مقیاس درجه بندی رفتار محبت جسمی (PAB- RS) وفهرست کیفیت زناشویی (Q MI) استفاده شد. داده های پژوهش با روش همبستگی پیرسون، روش تحلیل رگرسیون خطی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که میان سبک دل بستگی ایمن با کیفیت زناشویی ارتباط مثبت و معنی دار وجود دارد و میان سبک دل بستگی اضطرابی و اجتنابی با کیفیت زناشویی ارتباط منفی و معنی دار وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد محبت جسمی رابطه میان سبک های دل بستگی ایمن، اضطرابی و اجتنابی با کیفیت زناشویی را تعدیل می کند. بر پایه یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که رابطه میان سبک های دل بس تگی و کیفیت زناشویی یک رابطه خطی ساده نیست و محبت جسمی می تواند این رابطه را تعدیل کند.

شواهد نشان می دهد شیوه های درک، تفسیر و ارزیابی همسران از همدیگر و اتفاقاتی که در رابطه شان می افتد تأثیر عمده ای بر کیفیت رابطه آن ها می گذارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر درمان طرح واره همسران در تغییر طرح واره های سازش نایافته نخستین و کاهش گرایش به طلاق بود. در این پژوهش از طرح آزمایشی مورد منفرد خط پایه چندگانه استفاده شد. جامعه آماری دربرگیرنده، همسران خود ارجاعی یا ارجاع داده شده به مراکز مددکاری و مشاوره و مرکز مشاوره دادگستری بود که از میان آن ها با به کارگیری نمونه گیری هدفمند 3 زوج (زن و شوهر) انتخاب شدند و طرح واره درمانی همسران به مدت 20 جلسه و با انجام پیگیری دوماهه اجرا گردید. از پرسشنامه جمعیت شناختی، پرسشنامه طرح واره یانگ و پرسشنامه گرایش به طلاق برای جمع آوری داده ها استفاده شد. داده های به دست آمده با استفاده از ترسیم دیداری، برآورد درصد بهبودی، درصد داده های غیر همپوش، درصد داده های همپوش، شاخص تغییر پایا و شاخص کوهن تحلیل شدند. نتایج نشان دادطرح واره درمانی همسران، طرح واره های سازش نایافته نخستین همسران را به لحاظ بالینی و آماری تعدیل کرده و گرایش به طلاق همسران را کاهش داده و این کاهش به لحاظ بالینی و آماری معنی دار بود (RCI > 1.96 0.05, > (p. کاهش در شدت طرح واره های سازش نایافته نخستین و گرایش به طلاق پس از پیگیری دوماهه نیز حفظ شده و تغییرات ازلحاظ بالینی و آماری معنی دار بود ( RCI > 1.96 0.05, >p ). نظر به تأثیر درمان طرح واره همسران در تغییر طرح واره های سازش نایافته نخستین و کاهش گرایش به طلاق،می توان از طرح واره درمانی همسران به عنوان یک مداخله کارآمد برای تعدیل طرح واره های سازش نایافته نخستین و کاهش گرایش به طلاق همسران در شرف طلاق استفاده کرد.

هدف این پژوهش بررسی اثربخشی برنامه غنی سازی مبتنی بر امیدواری بر میزان سازش یافتگی و تعهد زناشویی زنان بود. روش پژوهش، نیمه آزمایشی و طرح آن از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. بدین منظور 16 نفر از زنان ساکن منطقه 6 تهران به روش نمونه گیری داوطلبانه انتخاب و با بهره مندی از گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. نخست هر دو گروه با بکار بستن پرسشنامه های سازش یافتگی زناشویی اسپنیر (1976) و تعهد زناشویی آدامز و جونز (1997) مورد پیش آزمون قرار گرفتند. سپس، گروه آزمایش 5 جلسه در برنامه غنی سازی زناشویی مبتنی بر امیدواری نهاده شد، درحالی که گروه گواه در فهرست انتظار قرار داشت. پس از پایان جلسات از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. از برای نبود برقراری مفروضه های تحلیل کوواریانس برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس چند متغیری استفاده شد. نتایج برآمده از تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که میان گروه آزمایش و گواه در میزان سازش یافتگی زناشویی، تعهد شخصی و تعهد ساختاری تفاوت معنی داری وجود دارد و برنامه غنی سازی مبتنی بر امیدواری بر این متغیرها اثرگذار بوده است؛ ولی اختلاف معنی داری در متغیر تعهد اخلاقی مشاهده نشد. یافته ها نشان گر از این است که برنامه غنی سازی ازدواج مبتنی بر امیدواری که روشی کوتاه مدت و مقرون به صرفه است می تواند یک روش مداخله ای درخور برای افزایش سازش یافتگی و تعهد زناشویی و غنی سازی روابط زوجی باشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر زوج درمانی خودتنظیمی در ارتقاء رضایت زناشویی و ابراز احساسات مثبت در برابر همسر انجام شد. در این راستا از میان همه زوجین دارای مشکلات زناشویی شهر اردبیل شمار 24 زوج داوطلب با به کارگیری روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. سپس به طور تصادفی به دو گروه گواه و آزمایش گمارده شدند. اعضای گروه آزمایش که دربرگیرنده 12 زوج بودند تحت زوج درمانی خودتنظیمی قرار گرفتند، درحالی که اعضای گروه گواه مداخله ای را دریافت نکردند. اگرچه، در آغاز از زوجین خواسته شد تا ابزار سنجش مورداستفاده در این پژوهش یعنی فهرست رضایت زناشوییIMS) ) و پرسشنامه احساسات مثبت در برابر همسر (PFQ) را تکمیل نمایند و پرسشنامه ها در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون برای هر دودو گروه به کار گرفته شد. تحلیل یافته ها با به کارگیری آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که زوج درمانی خودتنظیمی منجر به ارتقاء سطح رضایت زناشویی گروه آزمایش نسبت به گواه شده و همچنین، این مداخله به افزایش معنی دار میانگین نمرات احساسات مثبت در برابر همسر در گروه آزمایش گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که زوج درمانی خودتنظیمی می تواند به عنوان یک برنامه درمانی سودمند در ارتقاء سطح رضایت زناشویی و ابراز احساسات مثبت در برابر همسر به کار رود.

پژوهش با هدف تبیین تفاوت خودتنظیمی دانش آموزان دبیرستانی در گونه های ناهمسان خانواده بر پایه مدل فرایند و محتوای خانواده انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی و از نوع پس رویدادی بود. به این منظور از میان دانش آموزان پایه دوم و سوم دوره متوسطه شهر شیراز 308 (186 دختر، 122 پسر) دانش آموز به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس های فرایند و محتوای خانواده (فرم فرزندان) و راهبردهای انگیزشی یادگیری که روایی و اعتبار آن ها تأییدشده، استفاده گردید. داده های به دست آمده با آزمون تحلیل واریانس یک متغیره و چند متغیره تجزیه وتحلیل شد. برآیندها نشان داد که راهبردهای شناختی در گونه های سالم و غیرسالم دارای تفاوت معنی دار است. درحالی که تفاوت در خودتنظیمی برآمده از تفاوت گونه سالم با غیرسالم و از نوع مشکل دار محتوایی و مشکل دار فرایندی است. با توجه به برآیندها می توان گفت که در گونه های ناهمسان خانواده به کارگیری خودتنظیمی در میان دانش آموزان تفاوت وجود دارد و به روانشناسان مدرسه و مشاوران توصیه می شود که این موضوع را در مشاوره با دانش آموزان موردتوجه قرار دهند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی دو فن مثبت نگری و حل مسئله از مجموعه فنون رویکرد شناختی رفتاری بر روابط میان فردی نوجوانان دختر انجام شد. روش پژوهش، مطالعه موردی بود. در این مطالعه، یک آزمودنی دختر 17 ساله دانش آموز کلاس سوم دبیرستان که با به کارگیری مصاحبه بالینی، ملاک های تشخیصی DSM-IV و آزمون های تشخیصی؛ پرسشنامه چند جنبه ای مینه سوتا (MMPI)، فهرست بازبینی نشانه های-90- تجدیدنظر شده (SCL-90-R) و مقیاس 16 عاملی شخصیت کتل دارای مشکلات شدیدی درزمینه روابط میان فردی تشخیص داده شد، شرکت نمود. یافته ها آشکارکننده نقش خانواده در بروز، نگهداری و نیز بهبود روابط میان فردی نوجوانان دختر بود. همچنین یافته ها نشان داد که روش ترکیبی حل مسئله و مثبت نگری در بهبود روابط میان فردی نوجوانان دختر کارآمد است. برآمدها نشان گر آن بود که خانواده به عنوان عامل مهم و تأثیرگذار در روابط میان فردی نوجوانان باید در نظر گرفته شود. همچنین با توجه به اینکه بکار بستن این دو فن به جای مجموعه فنون شناختی- رفتاری در بهبود روابط میان فردی نوجوانان دختر اثربخش بود، ازاین رو پژوهش حاضر در راستای صرفه جویی در زمان و هزینه نیز می تواند به کار رود.